zatoki choroby

Sezon zachorowań na zapalenie zatok obocznych nosa rozpoczyna się jesienią i trwa do wiosny, stwarzając problemy dużej grupie ludzi. Szybki rozwój laryngologii i farmakologii dają nadzieję na coraz skuteczniejsze leczenie tej choroby, a tym samym poprawę komfortu życia niemałej grupy pacjentów, borykających się z wydawałoby się banalnym katarem.

Natura wyposażyła nas w kilka przestrzeni powietrznych umieszczonych w czaszce, które pełnią szereg ważnych funkcji. Stanowią one amortyzator ochraniający centralny komputer, jakim jest mózg, co jest szczególnie istotne w momencie urazu. Czynią również całą konstrukcję czaszki lżejszą przynosząc ulgę dla kręgosłupa, dźwigającego jej ciężar.

Czym są zatoki oboczne nosa?

Zatok jest pięć. Są to: dwie zatoki szczękowe, położone po obu stronach nosa, dwie zatoki czołowe nad oczodołami, dwie zatoki sitowe po obu stronach szczytu nosa oraz zatoka klinowa położona w głębi czaszki.

Zdrowe zatoki nie przysparzają żadnego kłopotu, chore czynią życie nieznośnym. Powodem dolegliwości są niedrożne ujścia, stanowiące połączenia zatok z nosem, co pozwala na ich dobrą wentylację i ewakuację wydzieliny, która może się gromadzić w tych zamkniętych puszkach kostnych. Ujścia zatok sitowych, szczękowych i czołowych znajdują się w nosie pod małżowiną nosową środkową. Stąd tak ważna rola drożności nosa, którą mogą ograniczać skrzywienia przegrody nosa, obrzęki błony śluzowej, przerosty małżowin nosowych czy zalegająca wydzielina. Blokada ujść zatok ma bezpośrednią przyczynę w rejonie tzw. kompleksów ujściowo-przewodowych, będących drogą wydalania śluzu z dużych zatok.

Ważny element tego układu stanowią rzęski błony śluzowej nosa, przesuwające śluz w kierunku gardła. Upośledzenie ich funkcji powoduje zaleganie w zatokach śluzu wytwarzanego przez specjalne gruczoły.

Jak dochodzi do zapalenia zatok?

Zapalenie zatok to nic innego jak zapalenie błony śluzowej wyścielającej wnętrze zatok oraz towarzyszące mu zapalenie błony śluzowej nosa. Obrzęk lub nieprawidłowe ukształtowanie kompleksów ujściowo-przewodowych, powodują utrudnione usuwanie śluzu i zaleganie wydzieliny w zatokach. Zmienia to odczyn gęstniejącego śluzu na niższy, co prowadzi do powstania środowiska pozbawionego tlenu. Błona śluzowa i rzęski ulegają uszkodzeniu, a w zamkniętej kostnej puszce zalegająca wydzielina powoduje stan zapalny błony śluzowej. Mnożą się bakterie. Narastający obrzęk pogłębia upośledzenie odpływu i dochodzi do zamknięcia ujść zatok. Tworzy się tzw. zamknięte koło.

Objawy zapalenia zatok

Ból umiejscowiony jest zależnie od zajętej zapaleniem zatoki. Rozpieranie w okolicy policzka lub ból w tej okolicy, ból w skroniach, ból zębów bez obecności zmian próchniczych, ból oczodołu to cechy zapalenia zatoki szczękowej. Ból kącika oczu, oczodołu lub skroni wskazuje na zapalenie sitowia. Ból głowy w okolicy czołowej jest charakterystyczny dla zatok czołowych. Ból zlokalizowany z tyłu czaszki, w skroniach, czole lub oczodole może oznaczać zapalenie zatoki klinowej. Dolegliwości nasilają się przy niektórych ułożeniach głowy, kaszlu, wzroście ciśnienia w nosie i gardle.

Przebieg choroby

Choroba może mieć przebieg ostry lub przejść w formę przewlekłą.

O ostrej postaci mówimy wówczas, kiedy początek choroby jest nagły i ma związek z przeziębieniem lub wirusową czy bakteryjną infekcją górnych dróg oddechowych. Objawy są typowe takie, jakie tu wymieniliśmy. Mechanizm ich powstania odpowiada przedstawionemu wcześniej schematowi. Chory skarży się na zatkany nos, katar śluzowy, śluzowy z domieszka ropy lub ropny. Ma uczucie spływania wydzieliny do gardła nawet z objawami nieżytu tego ostatniego. Występuje ból lub ucisk w miejscu zajętej zatoki czy ból zębów.

Badanie laryngologa może z powodzeniem rozstrzygnąć, z jakim problemem i postacią choroby zatok mamy do czynienia. Jedynie zapalenie zatok czołowych i zatoki klinowej wymaga diagnostyki radiologicznej w tym momencie, a po zinterpretowaniu jej rezultatów może wymagać leczenia w szpitalu.

Ostre zapalenia mogą nawracać. Jednakże, jeżeli epizody ostrych dolegliwości ze strony zatok powtarzają się 4-6 razy w roku, a stosowane leczenie nie jest skuteczne trzeba wykonać tomograficzne badanie zatok. Wynik może zasugerować konieczność zmiany sposobu leczenia na operacyjne, a tym samym uznanie, że proces ostry przeszedł w stan przewlekły.

Przewlekłe zapalenie zatok

O przewlekłym zapaleniu zatok myślimy wówczas, kiedy proces zapalny błony śluzowej nosa i zatok ma charakter procesu trwałego pomimo właściwego leczenia. Objawy choroby utrzymują się przez 8 tygodni w przypadku osób dorosłych, a 12 tygodni u dzieci. Podobnie uważa się, jeżeli w ciągu roku miały miejsce 4 epizody ostrego nawracającego zapalenia zatok, z których każde trwało co najmniej 10 dni w przypadku pacjentów dorosłych i 6 podobnych epizodów u dzieci. Jeżeli leczenie prowadzone jest niewłaściwie, za proces przewlekły można uznać brak poprawy w ciągu 3 miesięcy. Te przypadki wymagają na ogół leczenia chirurgicznego w celu usunięcia nieodwracalnych zmian powstałych w zatokach.

Przewlekłe zapalenia mogą latami mieć charakter łagodny z okresami zaostrzeń. Właśnie momenty zaostrzeń sprowadzają pacjenta do lekarza. Skargi pacjenta dotyczą bólów głowy, niedrożności nosa, długotrwałych katarów, spływania wydzieliny do gardła, jego bólu lub pieczenia i wysychania, utraty węchu. Mogą zdarzać się zawroty głowy i zaburzenia widzenia. Z pewnością komfort życia chorych ulega zdecydowanie pogorszeniu, dołącza się uczucie zmęczenia, rozdrażnienie, blokada nosa będąca wynikiem pojawienia się polipów. U tych pacjentów najczęściej na zdjęciach tomograficznych znajdujemy utrwalone zmiany. Badanie takie wykonuje się 4 tygodnie po leczeniu zachowawczym, jeżeli w tym czasie nie było nawrotów ostrych objawów choroby.

W przypadku przewlekłych zapaleń zatok uzasadnione jest wykonanie badania endoskopowego zatok w specjalistycznym ośrodku laryngologicznym. Służy ono nie tylko obejrzeniu wnętrza zatok w sposób nieinwazyjny, ale również pozwala na podjęcie decyzji o zabiegu operacyjnym i jego zakresie.

Badaniem koniecznym u pacjentów leczonych z powodu przewlekłego zapalenia zatok jest tomografia komputerowa, która uwidacznia zmiany w budowie anatomicznej, rozległość i charakter zmian chorobowych, ułatwia podjęcie decyzji dotyczących zabiegu operacyjnego. Może pokazać, jaka jest przyczyna niepowodzenia dotychczasowego leczenia.

Jak leczy się zapalenie zatok?

Mając na uwadze mechanizmy prowadzące do powstania zmian chorobowych w przypadku ostrych stanów zapalnych w obrębie zatok obocznych nosa oraz w momentach zaostrzeń w procesie przewlekłym, stosuje się kilka typów leków, co stanowi tzw. leczenie zachowawcze. Ich zadaniem jest ograniczenie rozwoju zakażenia bakteryjnego, zlikwidowanie obrzęków zamykających ujścia zatok, ułatwienie ewakuacji wydzieliny oraz miejscowe ograniczenie stanu zapalnego błony śluzowej nosa i zatok.

Antybiotyki stosuje się co najmniej przez 14 dni po czym przedłuża się ich stosowanie do 4 tygodni. Nie należy więc się dziwić, kiedy pada taka propozycja. Nie ma konieczności wykonywania badania bakteriologicznego popularnie zwanego posiewem. Takie postępowanie wdraża się przy niepowodzeniu leczenia po ok.2 tygodniach. U pacjentów z przewlekłym zapaleniem antybiotyki podaje się także przed wykonaniem zabiegu operacyjnego i po nim. Brak spodziewanego efektu może być wynikiem odporności bakterii na podany antybiotyk, zbyt małą jego dawką lub za krótkim czasem jego stosowania.

Istotną rolę odgrywają leki towarzyszące - rozrzedzające wydzielinę, zmniejszające obrzęk, ograniczające miejscowy stan zapalny. Kontrowersje u chorych może budzić stosowanie kortykosteroidów (sterydów), których wielu pacjentów boi się. W przypadku choroby, o której mówimy, zastosowanie leków z tej grupy jest uzasadnione. Miejscowe ich podanie ma działanie prowadzące do udrożnienia ujść zatok oraz ograniczenie stanu zapalnego. Duże znaczenie preparaty te mają u pacjentów cierpiących na alergię, a także przed zabiegami endoskopowymi. Niegdyś bardzo popularne inhalacje zastępuje się obecnie płukaniem nosa 3-4 razy dziennie solą fizjologiczną. Zabieg wykonuje pacjent sam w domu.

Kontrowersyjną metodą jest dzisiaj natomiast punkcja zatok szczękowych ze względu na inwazyjność metody przy wątpliwej jej skuteczności. Obecnie wykonywana rzadko, głównie w ostrym zapaleniu przy obecności płynu w zatoce, może dostarczać też materiału do badań bakteriologicznych. Istnieje także rzadko stosowany nieinwazyjny sposób poprawienia drożności nosa i zatok: płukanie ich tzw. metodą Preca.

Dla dobrego oddychania istotne są wilgotność powietrza (70%) i jego temperatura nieprzekraczająca 20oC w pomieszczeniach, gdzie chory spędza najwięcej czasu.

Leczenie operacyjne podejmuje się, kiedy prawidłowe leczenie zachowawcze nie przynosi zahamowania procesu chorobowego w zatokach. Zajmują się tym wyspecjalizowane ośrodki laryngologiczne, dysponujące odpowiednim zapleczem diagnostycznym i nowoczesnym sprzętem endoskopowym. Obecnie leczenia chirurgicznego dokonuje się tak, aby jak najbardziej oszczędzić błony śluzowe zatok i nosa. Głównym celem działania jest przywrócenie drożności ujść zatok i kompleksów ujściowo-przewodowych, co daje dobrą wentylację zatok i drenaż śluzu. Tworzy się w ten sposób warunki do regeneracji zniszczonej stanami zapalnymi błony śluzowej.

Leczenie klimatyczne i zabiegi fizjoterapii są nadal stosowane w okresie bez zaostrzeń stanu zapalnego i mogą utrwalić efekty przeprowadzonego dotychczas leczenia.

Niepowodzenia postępowania lekarskiego mogą mieć różną przyczynę i należy zawsze liczyć się z ich wystąpieniem. Choroba ma bowiem tendencje do przechodzenia w stan przewlekły. Dlatego osoby nią dotknięte muszą poddać się pewnej dyscyplinie zdrowotnej, prowadzącej do ograniczenia możliwości wystąpienia kolejnych infekcji.

Zapalenie zatok przynosowych

Zapalenie zatok przynosowych (łac. sinusitis paranasales) to stan zapalny zatok przynosowych.

Klasyfikacja

Podział ze względu na umiejscowienie

W zależności od zajęcia danych zatok, rozróżniamy:

Podział ze względu na przebieg kliniczny [edytuj]

Objawy chorobowe [edytuj]

Przebiega jako infekcja błony śluzowej światła którejś z zatok (najczęściej szczękowej) i zwykle towarzyszą jej objawy zapalenia błony śluzowej nosa (co bywa określane łac. rhinosinusitis), towarzyszy temu gorączka (w przypadkach ostrych) oraz ból o zmiennej lokalizacji:

Czynniki usposabiające [edytuj]

Wystapieniu zapalenia zatok sprzyjają wszystkie stany doprowadzające do zaburzeń transportu śluzowo-rzęskowego (czyli mechanizmu oczyszczania nosa), stany zapalne w obrębie nosa (obrzęk i zatkanie ujścia zatok), zaburzenia odporności i niektóre choroby:



Czynniki etiologiczne [edytuj]

Rozpoznanie [edytuj]

Asymetrycznie obłożony język z powodu drenażu z grzybiczego zapalenie zatok.

Według Amerykańskiej Akademii Otolaryngologii, Chirurgii Głowy i Szyi, do rozpoznania zapalenia zatok wymagane jest istnienie 2 objawów "dużych" i 2 objawów "małych"

Objawy duże

Objawy małe

Leczenie [edytuj]

Powikłania zapalenia zatok przynosowych [edytuj]

BIOSTYMINA

Na receptęForma leku:iniekcje.Zawartość substancja czynna - aloes.Zamienniki LekuAloes

Sposób działaniaLek wzmaga odporność Wzmaga witalność. Pobudza procesy fizologiczne. Wpływa korzystnie na błony śluzowe i skórę. Działa przeciwzapalnie.Zastosowanie W rekonwalescencji po zabiegach chirurgicznych oraz długotrwałych chorobach. W stanach wyczerpania organizmu. W nawracających infekcjach dróg oddechowych. W przewlekłych stanach zapalnych spojówek, rogówki i tęczówki, w krótkowzroczności, zmętnieniu ciałka szklistego. W zapaleniach jamy ustnej. W leczeniu przewlekłych schorzeń skóry.Inne leki związane ze schorzeniamiImmunoterapia

Ostrzeżenie Nie należy podawać w uczuleniu na aloes. Pacjenci cierpiący na chorobę wieńcową, niewydolność nerek, gruęlicę, chorobę nowotworową, choroby przewodu pokarmowego oraz po przebytym zawale serca lub wylewie krwi do mózgu powinni powiadomić o tym lekarza przed rozpoczęciem kuracji Biostyminą.Działania niepożądaneBrak danych statystycznych na temat działań ubocznych, wiadomo jednak, że zastrzyki są bolesne i niekiedy mogą wywoływać odczyny alergiczne.DawkowanieDawkę ustala lekarz. Zazwyczaj lek podaje się co drugi dzień domięśniowo. Po 20-30 zastrzykach należy zrobić przerwę 2-3 tygodniową. W razie potrzeby można kurację powtórzyć. Zastrzyki wykonuje wyłącznie służba zdrowia, która udziela bliższych informacji o leku. Dawka dla pacjenta dorosłego wynosi 1 ml, dla dzieci w wieku szkolnym 0,3-0,5 ml. Dzieciom podaje się lek doustnie.Ciąża i karmienieOgraniczone doświadczenia ze stosowaniem leku w okresie ciąży, należy zatem zasięgnąć opinii lekarza w razie zamiaru stosowania preparatu podczas ciąży.
Nie wiadomo czy lek przenika do mleka matki, należy zatem zasięgnąć opinii lekarza w razie zamiaru stosowania zastrzyków w okresie karmienia dziecka piersią.

Powikłania oczodołowe zapalenia zatok przynosowych - są obok powikłań śródczaszkowych skutkiem nieleczonego zapalenia zatok. Zakażenie z ogniska w zatokach szerzy się zwykle przez ciągłość na sąsiadujące oczodoły. Wysokim ryzykiem powikłań oczodołowych obarczone są dzieci ze względu na cienkie ściany zatok. Do powikłań tych należą:

Maria Zalesska-Kręcicka: Zarys otolaryngologii : podręcznik dla studentów i lekarzy. Wrocław:


Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
choroby naczyn i serca(1)
ŻYWIENIE A CHOROBY 4b
Choroby układu nerwowego ppt
Produkty przeciwwskazane w chorobach jelit II
Choroba niedokrwienna serca
CZLOWIEK I CHOROBA – PODSTAWOWE REAKCJE NA
Choroby nerwów czaszkowych
Choroby Cywilizacyjne 5
3 Seminarium Patofizjologia chorób rozrostowych
Replikacja DNA i choroby związane
Choroby ukadu pok
Żywienie a choroby
Krew i choroby układu krwionośnego
choroby przysadki stomatologia
Choroba wrzodowa1 2

więcej podobnych podstron