Garszczyn Cztery dni - debiut literacki, 1977 rok, opowiadanie oparte na osobistych

przeżyciach pisarza tj. wojna rosyjsko-turecka, na którą poszedł jako ochotnik. Jego zderzenie się z wojną było rozczarowaniem. Zrozuiał, że wojna jest złem.

Monolog wewnętrzny rannego bohatera zapomnianego na polu walki, który mając przed

oczyma rozkładające się zwłoki zabitego przezeń nieprzyjaciela, rozmyśla nad bezsensem

wojny i ogromem zła przez nią wywołanego, podkreśla swoją postawę pacyfistyczną. Każdy jest sobie równy. Porównanie człowieka z psem. Wojna odciska piętno w psychice. Przynosi traumę, ból. Człowiek zatraca człowieczeństwo. Wojna jest złem i szaleństwem. Symbolem wojny jest szkielet.

Dostojewski

Wojna niesie ze sobą różne korzyści.

W czasie pokoju ujawniają się najbardziej negatywne cechy człowieka, a w czasie wojny

najlepsze.

Pokój negatywnie wpływa na moralność. Wojna przynosci korzyści. Ideał walki w obronie ojczyzny.

Pokój – egoizm, Wojna – altruizm

Wojna musi być wszczynana ze względu na jakieś ideały, a nie sprawy moralne.

Gdyby nie wojna nie byłoby tematu dla kultury i sztuki.

Tołstoj

Prawda o wojnie nie jest w samych zwycięstwach. Wojna to krew, cierpienie i śmierć.

Opowiadania sewastopolskie były odpowiedzią na szczególne zainteresowanie społeczeństwa

rosyjskiego wypadkami wojny krymskiej z lat 1853-55, a zwłaszcza wydarzeniami w

Sewastopolu.

Sewastopol w grudniu (1854) – optymizm, bohaterstwo

Sewastopol w maju (1855) – krew, rany, cała prawda o wojnie

Sewastopol w sierpniu (1855) – porażka, kapitulacja

Sewastopol w grudniu jest swoistą korespondencją z pola walki, reportażem, w którym pisarz

przejęty wagą chwili relacjonuje w tonie podniosłym i uroczystym dzieje oblężonego miasta.

Opowiadanie, obejmujące jeden dzień z życia obleganej twierdzy, kończy się pochwałą

prostego żołnierza rosyjskiego, który walczy nie dla chwały, bogactw i zaszczytów, ale z

nakazu serca, powodowany miłością ojczyzny.

Sewastopol w maju. Od lęku, od przerażenia na froncie nie ma ucieczki. Oficerowie sztabowi

to ludzie próżni, chcący się za wszelką cenę przypodobać zwierzchnikom. Są nieczuli na

ciężki los swoich podkomendnych z pierwszej linii ognia. Zwykli żołnierze, choć odmalowani

w nieco sympatyczniejszych barwach, również przedstawieni zostali bez pietyzmu. Jednych i

drugich łączy pragnienie wyglądania na prawdziwych zuchów, junaków, co to nigdy nie czują

strachu. Ale dziarskie obejście to tylko maska.

Sewastopol w sierpniu 1855 roku. Opowiadanie zaczyna się wydłużoną scenką rodzajową,

która przechodzi w historię dwóch braci, śpieszących, żeby wziąć udział w obronie miasta.

Sewastopol po przegranej przez Rosjan bitwie zostaje zajęty przez wojska francuskie.

Wycofujący się są przygnębieni, ale nawet w obliczu klęski nie tracą do końca wiary i

spoglądając w stronę przeciwników, obiecują sobie, że jeszcze wrócą, aby zwyciężyć. Ta

końcowa scena umacnia przewagę wątku patriotycznego nad krytycznym wobec wojny.

„Opowiadania sewastopolskie” stanowią humanitaryzm i niechęć wobec wojny.

W dygresji odautorskiej Tołstoj pisze: "Jedno z dwojga: albo wojna jest wariactwem,

albo skoro ludzie robią to wariactwo, znaczy, że nie są stworzeniami rozumnymi, za jakie nie

wiadomo czemu, zwykliśmy ich uważać".

Wojna i pokój – powieść historyczna

Trzy newralgiczne punkty rosyjskiej historii XIX wieku: wojny napoleońskie, powstanie

dekabrystów i wojnę krymską. W trakcie pisania jednak pisarz odszedł od właściwego tematu

utworu i skupił się jedynie na opisie wojen napoleońskich.

Wojna – wszyscy konkurują ze sobą nawzajem i jest to złe. Istnieje też pokój, czyli

wychowanie dzieci, miłość, śmierć. Jest to opowiadanie o życiu różnych rodzin podczas

wojny ojczyźnianej.

Zwycięstwo idei "wojny sprawiedliwej" (wojny obronnej z 1812) i klęska w wojnie

zaborczej, ekspansywnej (wojna krymska).

Dla rosyjskiego pisarza, który swoje poglądy oparł na Ewangelii, wojna ma sens jedynie

wtedy, gdy jest sprawiedliwa, a więc toczona w obronie nie tyle ziemi, co ludu. Walka jest

wtedy usprawiedliwiona i słuszna, jest także duża szansa na zwycięstwo (wojna obronna

z 1812). Tołstoj potępia wojnę zaborczą, ekspansywną, która jest według niego toczona

jedynie w celu zaspokojenia ambicji władcy. W takiej wojnie nie ma szans na długotrwały

sukces (wojna krymska). Ważne jest tu specyficzne podejście pisarza do patriotyzmu. Tołstoj

uważa, że jest on wartością negatywną, gdyż przesądza o bezwzględnym podporządkowaniu

obywateli państwu (według niego powinno być odwrotnie).. Na kształt historii nie wpływają jednostki, a masy i narody.

Naturalistyczne ukazanie starć i zwycięstw