Rehabilitacja w chirurgii jamy brzusznej
Jama brzuszna (brzuch)-to przestrzeń w której znajdują się narządy wewnętrzne.
Ograniczona jest:
od góry – przeponą
od tyłu – przez mm i kręgi lędźwiowe
od dołu – kresa graniczna miednicy
przednią i boczne ściany – tworzą powłoki brzuszne zbudowane z tk. miękkic
Narządy jamy brzusznej dzieli się na położone:
a) wewnątrzotrzewnowo (jelita, wątroba, śledziona)
b) śródotrzewnowo (trzustka)
c) zewnątrzotrzewnowo (nerki, moczowody, naczynia krwionośne).
W chirurgii jamy brzusznej procesy chorobowe możemy podzielić na:
ostre,
leczone w trybie planowym.
I) Ostre – występują nagle, często bezpośrednio zagrażają życiu, wymagają natychmiastowej interwencji chirurgicznej.
Do nich zaliczamy:
ostre zapalenie otrzewnej (spowodowane np. perforacją zmienionego zapalnie wyrostka robaczkowego)
ostra niedrożność jelit mechaniczna (zamknięcie światła jelita od zewnątrz przez ucisk np. kamień żółciowy, zrosty otrzewnowe, uwięźnięcie jelit w przepuklinie)
krwotoki do światła przewodu pokarmowego
ostre niedokrwienie jelit (wywołane najczęściej zakrzepowym zatorem tętnic krezkowych = martwica ścian przewodu pokarmowego)
urazy (penetrujące powłoki brzuszne - rany kłute lub tempe urazy brzucha – groźne uszkodzenie narządów).
II) Leczone w trybie planowym:
rozrosty nowotworowe
kamica żółciowa
zapalenie trzustki
choroby żołądka, dwunastnicy, jelit
przepukliny
choroby układu moczowo-płciowego
Operacje polegają na częściowym lub całkowitym wycięciu narządów, przywracaniu drożności narządom mającym światło, otwarciu jamy otrzewnowej w celach diagnostycznych, zastosowaniu sztucznych (alloplastycznych) materiałów np. protezy aorty, wytwarzaniu połączeń i zespoleń pozaanatomicznych np. zespolenia dróg żółciowych z przewodem pokarmowym.
REHABILITACJA
A) Rehabilitacja przedoperacyjna obejmuje:
naukę ćw. oddechowych
Przed zabiegiem stosuje się wymiennie wszystkie tory, po zabiegach wykonywanych w obrębiejamy brzusznej najczęściej stosuje się oddychanie torem piersiowym.
2 wyjątki: usunięcie pęcherzyka żółciowego (ruchy oddechowe delikatnie masują drogi żółciowe = poprawia się przepływ żółci) i plastyka przepukliny (ruchy powłok brzusznych masują okolicę zamykającą wrota przepukliny = poprawa ukrwienia = przyspiesza się gojenie rany pooperacyjnej = zmniejsza prawdopodobieństwo nawrotu przepukliny). Tu uczymy ćwiczeń oddechowych
TOREM PRZEPONOWYM.
naukę efektywnego kaszlu
Aby kaszel po zabiegu operacyjnym był skuteczny, należy uczyć go przed zabiegiem, kiedy nie ma jeszcze bólu i lęku przed bólem oraz obaw przed uszkodzeniem rany. Chory łatwiej opanowuje nowe, wcześniej niepraktykowane techniki.
naukę stabilizacji okolicy przyszłej rany pooperacyjnej
Środki p/bólowe stosowane po zabiegu często są niewystarczające w czasie kaszlu, dlatego należy stabilizować ranę. Zwłaszcza, że kaszel jest tym skuteczniejszy im mniejszy towarzyszy mu ból.
naukę ćw. p/zakrzepowych
ćw. ogólnousprawniające i kondycyjne
B) Rehabilitacja pooperacyjna
1 doba – ćw. oddechowe, p/zakrzepowe, ćw. efektywnego kaszlu oraz pionizacja i
nauka chodzenia oraz zmiana pozycji ułożeniowych (jelita przemieszczają się z boku na bok = szybciej wraca perystaltyka jelit i zmniejsza się ryzyko tworzenia zrostów pooperacyjnych)
Ćwiczenia ogólnousprawniające i kondycyjne w następnych dniach w zależności od stanu ogólnego pacjenta i jego potrzeb.
Rehabilitacja po operacjach przepuklin
Ostrożnie w postępowaniu pooperacyjnym u osób starszych i otyłych ze względu na ryzyko nawrotu przepukliny.
Chronić okolicę operowaną poprzez:
stabilizację rany pooperacyjnej
bezpieczną zmianę pozycji ciała (z leżenia do siadu wykorzystywać siłę rąk minimalizując jednocześnie napięcie mm brzucha, wstawać z łóżka z pozycji leżąc bokiem)
przez ok. 6 miesięcy po zabiegu unikać nadmiernych obciążeń mm okolicy operowanej, nie wykonywać ciężkich prac fizycznych, nie uprawiać sportów siłowych.
Rehabilitacja po operacjach z wyłonieniem przetoki kałowej (sztuczny odbyt, stomia)
Ważne, aby prowadzona rehabilitacja nie powodowała oderwania się worka stomijnego (mają różną trwałość) = bardzo krępujące dla chorego, zwłaszcza w I okresie po operacji, kiedy ma miejsce niekontrolowane oddawanie stolca i gazów.
PSYCHOTERAPIA – ma na celu przekonanie pacjenta o możliwości podejmowania przez niego wysiłków fizycznych, a w późniejszym okresie pracy zawodowej.
Rehabilitacja po operacjach odbytu (żylaki odbytu, polipy,)
Ze względu na lokalizację zabiegu = profilaktyka zakrzepicy żył głębokich.
Ból pooperacyjny b. duży podczas leżenia na plecach = xleżenie na boku.
Pionizacja (zależnie od rodzaju znieczulenia) = pominięcie pozycji siedzącej.
Trudności prowadzenia rehabilitacji po niektórych operacjach:
Negatywne oddziaływanie środków anestetycznych po zbiegach w znieczuleniu ogólnym (min. zaleganie wydzieliny w oskrzelach, osłabienie perystaltyki jelit).
Znieczulenie zewnątrzoponowe = nie ma negatywnego wpływu na układ oddechowy, nie ma zalegania wydzieliny w oskrzelach, mniej obciąża organizm.
ALE: p/wskazania do wykonywania ruchów kręgosłupa, siadania, wstawania
(„reżim łóżkowy” przez 24 godziny po zabiegu)
Dreny, sondy, cewniki.
Jeśli nie ma p/wskazań, a istnieje możliwość ich zabezpieczenia, należy przeprowadzić pionizację w 1 dobie po operacji.