EMBRIOLOGIA ćw. 3 dzień 27-01-2015 , wtorek
Szypuła łącząca :
Mezoderma poza zarodkowa
Przewód żółtkowy
Naczynia żółtkowe
Omocznia
Naczynia omoczniowo-pępowinowe
W procesie fałdowania się zarodka wszystkie struktury szypuły są
Sznur pępowinowy rozciąga się od pierwotnego pierścienia pępowinowego na powierzchni brzusznej zarodka płodu do łożyska
Pępowina
Po porodzie sznur ma 50-60 cm długości, średnicę i zawiera specyficzną tkankę łączną (galaretę Whartona) w której zatopione są dwa naczynia tętnicze i jedno żylne .
Żyłą pępowinową płynie krew natlenowana z produktami odżywczymi od matki do płodu tętnicami odpływa z płodu do krążenia matki krew z dwutlenkiem węgla i innymi produktami przemiany materii.
Wady sznura pępowinowego
Węzły rzekome – powstają w skutek rozrostu tkanki łącznej oraz pofałdowań ( skręceń ) naczyń krwionośnych tworzących uwypuklenia na powierzchni sznura.
W 1% ciąż przy zbyt długiej pępowinie wokół płodu ( szyi, kończyn ) tworzą się węzły prawdziwe, co może doprowadzić do obumarcia płodu lub zahamowania rozwoju wskutek ucisku.
20% noworodków rodzi się ze sznurem pępowinowym okręconym wokół szyi
Pępowina za krótka może być przyczyną przedwczesnego odklejania się łożyska
U 1/100 noworodków rozpoznaje się występowanie w sznurze zamiast dwóch tętnic tylko jeną ( u 20% takich dzieci wady układu sercowo-naczyniowego)
Łożysko – bogato unaczyniony narząd przejściowy, w którym poprzez ścianę kosmka (bł. Łożyskowa ) odbywa się wymiana składników gazowych ( tlen, dwutlenek węgla ), metabolitów, hormonów, leków, przeciwciał między ustrojem matki a płodu
Łożysko rozwija się z dwóch zespalających siew całość części :
Matczynej ( pochodzącej z doczesnej podstawowej)
Płodowej (trofoblastu)
Trofoblast wnikając w czasie zagnieżdżenia się w ciążową błonę macicy ( błonę doczesną ) różnicuje się na dwie warstwy : wewnętrzną – cytotrofoblast i zewnętrzną – syncytiotrofoblast ( bardzo inwazyjny).
Warstwy szybko się rozrastają i wkrótce wnika do nich mezenchyma, z której powstają naczynia krwionośne.
Poprzez stadia kosmka pierwotnego(13tydz.), wtórnego(18tydz) i ostatecznego(21tydz) (tzn.trzeciorzędowego ) dookoła zarodka tworzy się bogato rozgałęziona kosmówka kosmata.
W następnym etapie rozwoju w biegunie przeciwległym do miejsca zagnieżdżenia ulega ona wygładzeniu i tworzy kosmówkę gładką, w okolicy zagnieżdżenia rozrasta się , zespala z doczesną podstawową i przekształca się w łożysko
W końcu 3 miesiąca ciąży łożysko jest w pełni rozwiniętym narządem płodowym.
Wzrost jego masy jest wynikiem rozrostu i wydłużania się kosmków.
Jednostką morfologiczno-czynnościową łożyska jest liścień – przestrzeń ograniczona od strony zarodka poprzez płytę kosmówki , od strony matki przez płytę doczesnową, a po bokach przez przegrody łożyskowe.
Liczba liścieni wynosi od 10 do 40 . Wnętrze liścieni wypełnia rozgałęziona sieć kosmków oraz opływająca je krew matczyna.
Krew z tętnic macicznych dostaje się do przestrzeni między-kosmówkowych wskutek uszkodzenia tych naczyń przez enzymy proteolityczne trofoblastu.
Krew płodu oddzielona jest od krwi matki błoną łożyskową ( dawniej nazywaną barierą)
W skład błony łożyskowej wchodzą :
Komórki ściany kosmka ( syncytiotrofoblast i cytotrofoblast )
komórki tkanki łącznej i śródbłonka naczyń włosowatych wewnątrzkomórkowych.
W II i III trymestrze ciąży warstwa komórek cytotrofoblastu ulega znacznej redukcji syncytiotrofoblast skupia się tworząc tzw. węzły trofoblastyczne , a naczynia kosmka przemieszczają się tuż pod sama błonę komórkową syncytium . W ten sposób morfologiczna bariera zostaje maksymalnie zredukowana a tym samym wymiana produktów przemiany ułatwiona.
Dojrzałe łożysko po urodzeniu ma kształt dysku średnicę ok. 20 cm grubość ok. 2,5 cm i masę ok. 500g.
Powierzchnia płodowa jest gładka i błyszcząca co odpowiada owodni. Pod powierzchnią błony owodniowej widać naczynia krwionośne i sznur pępowinowy.
Na powierzchni matczynej występują bruzdy odpowiadające liścieniom.
Łożysko jest gruczołem dokrewnym , w którym wydzielane są następujące hormony:
Gonadotropina kosmówkowa ( hCG) hormon stymulujący produkcję progesteronu przez ciałko żółte
Hormon somatomammotropowy (hCS) (laktogen łożyskowy ) hormon działający jako czynnik wzrostu na płód oraz laktogennie
Estrogeny ( stron, estriol i estriadol) stały wzrost macicy i sutków matki
Progesteron – utrzymuje ciążę, a po wygaśnięciu czynności ciałka żółtego niezbędny jest także do dla funkcjonowania kory nadnerczy płodu i wydzielania testosteronu przez gonady męskie
Tyreotropina- hormon wpływający na funkcjonowanie tarczycy płodu
Krążenie łożyskowe
Składa się z dwóch układów- krążenia płodowego i matczynego oddzielonego barierą, która po ostatecznym wykształceniu się łożyska zredukowana jest do wyściółki śródbłonkowej naczynia i kosmka i błony sycytiotrofoblastu.
Krążenia płodowe można porównać do krążenia płucnego , w którym krew z CO2 wnika przez tętnice płodowe, a krew nasycona w O2 powraca przez żyły.
Krew płodowa płynie z tętnic biodrowych płodu do dwóch tętnic pępowinowych i dalej do bogatej sieci naczyniowej kosmków, a powraca przez żyłę pępowinową , która uchodzi do żyły głównej dolnej płodu.
Przestrzeń między kosmkowa -150 ml krwi, od 3-4 razy na minutę wymianę , łączna powierzchnia kosmków wynosi od 4- 14m2.
Krążenie matczyne
Rozpoczyna się już w drugim tygodniu ciąży.
Krew matczyna wnika do przestrzeni między kosmkowych przez tętnice maciczno-łożyskowe.
Tętnice maciczno-łożyskowe są to zmienione ciążowo tętnice spiralne błony śluzowej macicy
W miejscu w którym te naczynia wnikają do błony podstawnej, mają charakterystyczne rozszerzenia, a ich błona wewnętrzna wyścielona jest cytotrofoblastem.
Powrót krwi odbywa się przez żyły matczyno-łożyskowe. (?)