Oceną to osąd wartościujący wszelką wypowiedź wyrzynając dodatnie lub ujemne ustosunkowanie się wypowiadającego do kogoś lub czegoś. Oceny są uwarunkowane psychologicznie i społecznie, zmieniają się historycznie, zgodnie z ewolucją.

Oceną (wg Bartkowskiego) nazywamy rezultat porównania jakiejś rzeczy z kryterium oceny. To kryterium zależy zarówno od celu oceny jak i od samego przedmiotu oceny.

Wartości oceny: -ekonomiczne,-etyczne,-estetyczne,-poznawcze.

Wg Wojciechowskiego każdy system oceny polega na przyrównaniu cech obiektu ocenianego do pewnego systemu wzorców. Podstawowe różnice pomiędzy opracowanymi metodami opierają się na odmiennym pojmowaniu:-doboru cech identyfikujących obiekt oceny,-systemu wzorców i ich genezy,-sposobu wykonywania procedury porównania,-pożądanej postaci wyniku.

Wg Kostrowskiego ocenianie to proces polegający na przyznawaniu wartości przedmiotowi przez przedmiot przy zastosowaniu określonego”wzorca oceny” związanego z określonym kryterium oceny. 4 warianty oceny:*absolutna-ilościowa(dyzo-mało),*absolutna-jakościowa(dobry-zły),*porównawcza-ilościowa(więcej-mniej),*porównawcza-jakościowa(lepsze-gorsze)

Metody oceny:

*bezwzględne(absolutne)-pozw. Na określenie wartości poprzez ustalenie cech jakościowych, charakterystycznych dla danej rzeczy lub zjawiska. Cechy te najczęściej określane są za pomocą powszechnie stosowanych jednostek miar.

*względne(porównawcze)- pozw. Na określenie wartości poprzez porównanie z analogiczną wartością przyjętą za jednostkę odniesienia(wzorzec).

Najczęściej stosowane skale:

Ilościowe-stosuje się, gdy celem jest porównanie dwóch lu więcej obiektów, a przynajmniej jedno z kryteriów jest wyrażane w liczbach.

Bonitacyjne-mają charakter dyskretny-między poszczególnymi cyframi określającymi wartość nie ma przejść. Ciągłe -stosuje się zazw. w bad. Porównawczych integrujących oceny wielu osób lub indywidualnych lecz sumujących oceny tego samego obiektu w różnych porach roku.

Rangowanie -polega na zakwalifikowaniu różnego rodzaju obiektów na skali(najcz. Liczb nat.) wg wartości ich rang-od najlepszego do najgorszego. Celem oceny ziemi jest przygotowanie merytorycznych podstaw dla znalezienia optymalnego sposobu wykorzystywania warunków przyrodniczych oraz zapewnienia optymalnego rozwoju zagospodarowania przestrzeni na cele wynikające z potrzeb społecznych i gospodarczych. Najtrudniejszą trudnością w kompleksowej ocenie środowiska przyrodniczego stanowi stworzenie płaszczyzny porównawczej różnych jego wartości odnoszących się do różnych „jakości” cech. Dodatkowym utrudnieniem jest czynnik względności oceny, gdyż każdy człowiek odznacza się indywidualnością postrzegania, odmiennymi upodobaniami w zależności od wieku i stanu zdrowia, płci,wykształcenia. Proces oceny zjawisk przestrzennych można podzielić na:

1)Szczegółowe określenie celu oceny.2)identyfikacja(inwentaryzacja, opis) ocenianego przedmiotu, zjawiska 3)identyfikacja ocenianego przedmiotu 4)ustalenie zasad i kryteriów oceny, adekwatnych do wzorców oceny, 5)wybór mierników oceny 6)określenie modelu porównawczego, 7)proces oceniania-może być przeprowadzony w dwóch etapach(ocena-analiza wyjściowa i ocena właściwa -porównywanie z modelem) 8)wybór metod i technik prezentacji otrzymanych wyników 9)weryfikacja wyników oceny z punktu widzenia ich wartości poznawczych(wiarygodność, możliwość transpozycji, granic tolerancji na dekompozycyjne oddziaływania) 10)weryfikacja wyników oceny z punktu widzenia użyteczności praktycznych 11)ostateczny wynik oceny 12)klasyfikacja (grupowanie) wyników oceny. WALORYZACJA

W znaczeniu potocznym rozumiana jest jako wycenianie,bądź przeliczanie składników środowiska przyrodniczego. W najogólniejszym sensie waloryzacja oznacza wartościowanie, określenie znaczenia i przypisywania określonych zalet przedmiotom, osobom lub działaniom. Często rozumiana jako klasyfikacja przestrzeni do rożnych celów tzn. określenia przydatności danej jednostki przestrzennej do spełniania celów społecznych i gospodarczych.

Dzięki waloryzacji możemy określić możliwość zagospodarowania i spełniania przez obszar konkretnej funkcji (rolnej, mieszkaniowej itp.) W ten sposób pojmowana waloryzacja jest: -podstawowym narzędziem podejmowania decyzji planistycznych, -el. szeroko pojmowanego zarządzania przestrzenią planistyczną, - źródłem wyboru najwłaściwszego wykorzystanie elementów środowiska,-podstawa optymalizacji funkcji w przestrzeni, -instrumentem kontroli zgodności prowadzonej gospodarki przestrzennej z założeniami wynikającymi z miejscowych planów zagosp. przestrz. oraz potrzebami społecznymi, gospodarczymi, -narzędziem realizacji polityki ochrony środowiska. Klasyfikacja jako metoda badawcza dąży do ustalenia porządku zjawiska w czasie i przestrzeni, a także do poznania złożoności tych zjawisk wraz z określeniem ich struktury i dynamiki. Dzięki klasyfikacji określonego systemu przestrzennego poznaje się przede wszystkim jego strukturę, organizacje, funkcjonowanie i poziom rozwoju. Podstawowa procedura klasyfikacyjna obejmuje następujące etapy badawcze: -wybór podstawowej jednostki badan, -dobór cech charakteryzujących zbiór badanych jednostek, - wybór metody klasyfikacji, -charakterystykę wyodrębnionych typów i rodzajów klasyfikacji przestrzennej. Cel i kierunek oceny.

Cele oceny są zawsze konsekwencją różnorodnych zapotrzebowań zleceniodawców. Nie zawsze możliwe jest jednoznaczne sprecyzowanie i zdefiniowanie celu oceny. Oceny mogą dotyczyć celów wyłącznie poznawczych w których kryteria oceny postrzegane są jako efektywne lub altrustyczne*. Inne cele oceny mogą służyć potrzebom praktycznym w których kryteria oceny są kryteriami użytecznościowymi lub decyzyjnymi. Oceny o charakterze utylitarnym są bardzo często wykorzystywane do celów praktycznych i są przeprowadzane znaczenie częściej niż oceny o charakt. poznawczym. Podział celów oceny o charakt. poznawczym:

1.Całościowe-wartościujące całokształt relacji człowiek-środowisko 2.Calosciowo-cząstkowe- jeden człon relacji jest ujmowany całościowo a drugi fragmentarycznie (np. oddziaływanie człowieka jako zbioru wszelkich oddziaływań na jeden element środowiska) 3. Cząstkowe-oceniające skutki oddziaływania wybranych elementów. Cele instrumentalne (utylitarne) można podzielić na: 1.Geoekologiczne- łączą oceny ukierunkowane na ochronę środowiska przyr., zachowanie sprawności i ciągłości jego działania 2. Społeczne 3.Gospodarczo-ekonomiczne- obejmują oceny przydatności przestrzeni dla różnych form zagospodarowania z jednoczesnym uwzględnieniem jego efektów, 4.Techniczne- obejmują oceny przestrzeni z pkt. widzenia jej przydatności lub odporności w odniesieniu do działań o charakterze technicznym i inwestycyjnym,

Ze względu na aspekt czasowy danych wyjściowych i wyników oceny można uszeregować oceny w porządku chronologicznym dzieląc na:

-historyczne- dt. Ocen przeszłości lub teraźniejszości w nawiązaniu do zjawisk zeszłych i przyszłych. -aktualistyczne- dt. Zjawisk i zależności istniejących w chwili dokonywania oceny, -prognostyczne- oceniające stan przyszły, który nastąpi prawdopodobnie w wyniku zjawisk zachodzących w czasie teraźniejszym.

Kartograficzne przedstawienie wyników waloryzacji. Metody ilościowo-liniowe.

Izolinia to krzywa łącząca punkty o jednakowej wartości. Można zatem przyjąć, iż są to miejsca geometryczne pkt. Jednakowej wartości. Przy ocenie i waloryzacji przestrzeni najczęściej stosowanymi izoliniami są izolinie natężenia, które przedstawiają zmienność przestrzenną natężenia zjawiska w sposób ciągły za pomocą linii jednakowych wartości. Metoda liniowa. Izarytmy- są również izoliniami natężenia. Ich przebieg jest jednak wynikiem interpolacji opartej o punkty odniesienia nie zaś wynikiem bezpośredniego pomiaru. Pomiarowi terenowemu podlegają jednie pkt. Odniesienia które w zależności od ich charakteru są podstawą do interpolacji izarytm rzeczywistych bądź teoretycznych. Izarytmy są najbardziej wiernym odbiciem rzeczywistości. Prezentują jednakowe wyniki pomiarów. Położenie każdego pkt. Będącego podstawa do wykreślenia izarytmy jest bezpośrednio konfrontowane z odpowiednim położeniem w rzeczywistości. Ich położenie x,y a także z na mapie jest równa tym samym wartościom w rzeczywistości. Linie izometryczne są wynikiem bezpośredniego pomiaru punktów w terenie. Metody ilościowe-powierzchniowe. Kartogramem nazywamy sposób przedstawiania średniej intensywności dowolnego zjawiska w granicach określonych jednostek przestrzennych, najczęściej administracyjnych. Kartodiagram jest to zbiór diagramów umiejscowionych w pozycji geograficznej tz. Że na mapie we wzajemnych stosunkach położenia lub odniesieniu powierzchniowym. Każdy z rodzajów kartodiagramów należy do jednej z grup: kartodiagramów ciagłych lub skokowych. Metoda kropkowa- jest metodą ciągłą, polega na zastąpieniu sygnatury kropka reprezentująca nie jeden obiekt, lecz ich pewna liczbę, która nazywa się wagą kropki. Metody jakościowe. 1.Sygnatur owa-przedstawienie treści za pomocą znaków umownych, np. figur geometrycznych, wewnątrz których mogą być narysowane mniejsze figury lub inne znaki. -. linie których szerokość nie przedstawia się w skali mapy, na drogi, rzeki -.obrazków przypominających treści prezentowanego zjawiska, np. kłos-uprawy zbóż -. liter będących najczęściej skrótami nazw. 2. Zasięgów- zaznaczamy najdalsze granice