Włochy – chęć redukcji dysproporcji ekonomicznej pomiędzy północą a południem.

Kraje beneluksu – pro europejskie, bardzo wczesne sygnały o chęci integracji europejskiej.

Zjednoczone Królestwo – sceptycznie nastawiona do pomysłu integracji Europy, chęć utrzymania balance of power, WB odgrywa rolę kontaktu zjednoczonej europy ze Stanami Zjednoczonymi. Późniejszy sukces rozwojowy państw integrujących się w Europie wpłynął na zmianę nastrojów w Zjednoczonym Królestwie do integracji Europy.

45-51; utworzenie EWWiS

51-57; EWG i EWEA

57-86; Jednolity Akt Europejski

86-92; Przyjęcie Traktatu z Mastricht

92-09; Traktat Lizboński

1. Prekursorami integracji Europejskiej były kraje beneluksu (one jako pierwsze utworzyły unię celną). Organizacja Współpracy Ekonomicznej w Europie (OEEC '48) – skupiała 16 państw; utworzona przy Planie Marshala, w 60 roku przekształcona w OECD (Oraganizacja Współpracy i Rozwoju w Europie).
   '48 – powstanie Unii Zachodniej (rozszerzenie Dunkierki na państwa beneluksu); sojusz militarny wymierzony przeciw Niemcom; w '54 roku rozszerzona o Republikę Federalną Niemiec, stała się także częścią Paktu Północnoatlantyckiego; pozostaje ona organizacją uśpioną, była jedynie środkiem do wprowadzenia RFN do NATO.
   '49 – utworznie NATO; powstanie Rady Europy, dzisiaj wszystkie europejskie kraje wchodzą w jej skład, ma w zasadzie skupiać państwa demokratyczne. Rada Europy miała początkowo integrować gospodarczo i politycznie Europę, jednak za wyłączeniem aspektu militarnego. Rada Europy zyskuje na znaczeniu pod koniec lat 80, kiedy Europa masowo się demokratyzuje RE otwiera się na nowo powstałe państwa, oraz na te demokratyzujące się, stawiała mniej restrykcyjne warunki niż inne organizacje europejskie.
   '50 – przedstawiony przez Francję projekt utworzenia Europejskiej Wspólnoty Obronnej; ponadnarodowa struktura, w ramach której członkowie Wspólnoty przekazywałaby swoja armię pod dowodzenie Wspólnoty; plan utworzenia czegoś na wzór ponadnarowej Armi Zachodnioeuropejskiej; upadł przez Francję, której Zgromadzenie Narodowe (głosami komunistów i nacjonalistów) odrzuciło przystąpienie do projektu.

2. '51 – powstaje Europejska Wspólnota Węgla i Stali – MSZ Francji, Schuman występuje z inicjatywą integracji w konkretnym, wąskim przedziale gospodarczym. EWWiS początkowo była Niemiecko-Francuską wspólnotą, jednak zakładała otwartość na inne państwa. 18 kwietnia zostaje podpisany Traktat Paryski, wchodzi w życie 22 lipca '52 roku. Ratyfikowany przez 6 państw: Francja, Niemcy, kraje beneluksu, Włochy. Traktat został zawarty na 50 lat. Podstawowym celem EWWiS było utworzenie wspólnego rynku – stworzenie unii celnej o wyspecjalizowanym charakterze. Instytucje powołane przy EWWiS: Wysoka Władza; organ ponadnarodowy, odpowiednik dzisiejszej Komisji Europejskiej; Specjalna Rada Ministrów, odpowiednik Rady Europejskiej; Wspólne Zgromadzenie, organ o charakterze parlamentarnym, odpowiednik Parlamentu Europejskiego; Trybunał Sprawiedliwości. EWWiS była najbardziej ponadnarodowa do czasu UE, bardzo szybko wychodziły pozytywne skutki integracji, w '55 roku państwa EWWiS podejmują decyzję o chęci poszerzenia ilości członków.
   '57 – powołanie EWG, traktat podpisany 27 marca '57 roku, w '58 wchodzi w życie. W tym samym roku powstaje traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej. Tworzą je państwa EWWiS, jednak tym razem traktat podpisany jest na czas nieokreślony. Najważniejszym celem EWG było utworzenie wspólnego rynku i ujednoliceniu polityki gospodarczej państw członkowskich. Zakładano, że realizacja wspólnego rynku będzie przeprowadzona poprzez wspólne polityki w różnych dziedzinach gospodarczych. Stworzono także reżim niezakłóconej konkurencji, zbliżano prawodawstwa państw członkowskich. Powołanie Europejskiego Funduszu Socjalnego, powołanie Europejskiego Banku Inwestycyjnego. Komisja Europejska, Rada (Ministerialna), Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne, Trybunał Sprawiedliwości – organa powołane przy EWG.
   EWEA nadal istnieje przy UE; miała rozwijać wspólne badania nad energia atomową i jej pokojowym wykorzystaniem (utworzenie wspólnego rynku w ramach Energii Atomowej). Komisja, Rada (Ministerialna), Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne, Trybunał Sprawiedliwości.
   Każda z tych struktur pod względem formalno-prawnym jest oddzielną organizacją, warunkowaną przez swój traktat. Są to jednak organizacje o podobnym charakterze, dodatkowo utworzone są one przez te same państwa, podobne strukturalnie.
   '57 – podpisanie konwencji o niektórych organach wspólnych, wchodzi w życie w '58. Dzięki temu połączeniu ulegają Wspólne Zgromadzenie, Europejskie Zgromadzenie Parlamentarne EWG i EWEA pod nazwą Zgromadzenie Parlamentarne (dzisiejszy Parlament Europejski), Trybunał Sprawiedliwości tych trzech organizacji. W wyniku tych fuzji powstaje jeden organ Parlamentarny dla trzech wspólnot i jeden sądowniczy. W '65 roku zostaje podpisany drugi traktat fuzyjny, wchodzi w życie w '67; w wyniku drugie traktatu fuzyjnego połączeniu ulega Wysoka Władza (EWWiS) oraz Komisje (EWG i EWEA) – powstaje jedna Komisja (lub inaczej Komisja Europejska); Specjalna Rada Ministrów (EWWiS) połączona z Radami (EWG i EWEA) w wyniku czego powstaje Rada Ministerialna.
   Rada Ministerialna później zmienia nazwę na Radę Unii Europejskiej po wejściu w życie Traktatu z Mastricht.

3. W okresie '57-'86 EWG odgrywała najważniejszą rolę wśród wspólnot europejskich. Założenia tych wspólnot o utworzeniu wspólnego rynku potrzebowała unii celnej – unia celna została do '70 roku zbudowana i uaktywniona (12 lat). Budowa unii celnej zakończyła się sukcesem. Zakłada się, że praktycznie już w '68 roku unia celna była w pełni funkcjonalna, co wyprzedziło początkowe założenia.
   Do '86 roku nie udało się utworzyć wspólnego rynku, co zmobilizowała państwa Wspólnot do podjęcia dodatkowych działań o nowym charakterze.
   Dobrze rozwijają się polityki niezakłóconej konkurencji, zewnętrzna polityka handlowa rozwija się równie dobrze. Dość kiepsko rozwija się polityka rolna, słabo rozwija się polityka transportowa. '65 rok Kompromis Luksemburski, Francja wywalczyła sobie, że jeśli jakiekolwiek państwo powoła się na ważny interes narodowy, decyzje Wspólnot muszą być podejmowane na zasadzie jednomyślności – był to bezpośredni wynik polityki pustego krzesła Francji wobec Wspólnot w sprawie reformy polityk rolnych.
   Założenie o budowie unii gospodarczo-monetarnej w okresie '70-'80, które jednak nie zostało zrealizowane ze względu na sytuację gospodarki światowej. Powstał za to Europejski System Walutowy ('78/'79), który funkcjonował do '98 roku (zastąpiony Europejskim Systemem Walutowym II).
   Przyjęcie Zjednoczonego Królestwa; wnioski '61 i '67 roku: Francja blokuje przyjęcie (potrzebna jednomyślność).
   Państwom do połowy lat osiemdziesiątych nie udało się stworzyć wspólnego rynku. KE w '85 roku opublikowała Białą Księgę, w której opisała korzyści z utworzenia wspólnego rynku. Zwracano w niej uwagę na pogłębienie ekonomicznej i politycznej integracji.

4. Jednolity Akt Europejski – '86, wszedł w życie w '87. Zmiany instytucjonalne, chęć pogłębienia integracji polityczno-ekonomicznej. JAE po raz pierwszy wspomina o Radzie Europejskiej, jednak nie tworzy jej jako organu Wspólnot; reguluje jej charakter, tryb prac, częstotliwość spotkań. Rada Ministerialna mogła podejmować decyzje kwalifikowaną większością głosów. Zwiększono rolę Parlamentu Europejskiego; wprowadzenie procedury współpracy pomiędzy Radą a Parlamentem (proces prawodawczy), procedura zgody wobec umów stowarzyszeniowych i akcesyjnych. Utworzenie Sądu pierwszej instancji, który przejmie część kompetencji Trybunału.
   W sferze ekonomicznej najistotniejszą zmianą było zobligowanie się państw do utworzenia wspólnego rynku do 31 grudnia 1992. Także prowadzono zapisy dotyczące Unii Gospodarczo-Monetarnej, zbliżania polityk gospodarczych.
   Wprowadzono trzy nowe dziedziny współpracy; spójność gospodarczo-społeczna, badania naukowe i rozwój technologiczny, polityka ochrony środowiska (wprowadzona nowa zasada prawa wspólnotowego; zasada subsydiarności tylko w tej dziedzinie).
   JAE był krokiem milowym, jeśli chodzi o integrację gospodarczą państw Wspólnot, w szczególności zbliżanie prawodawstw.

5. Lata '50 to niewiele inicjatyw dotyczących integracji politycznej. '74 ukonstytuowanie się Rady Europejskiej. '76 decyzja Rady o powszechnych wyborach do Parlamentu Europejskiego. W latach '70 obserwujemy intensyfikację integracji politycznej. W połowie '70 powstaje Komitet Polityczny – konsultuje się z Organami Wspólnotowymi i pozawspólnotowymi. W latach '70 przyjęto, że na forum innych organizacji międzynarodowych Wspólnoty będą ustalać wspólne stanowisko. 1976 powstaje tak zwana grupa TREVI (Terroryzm, Radykalizm, Ekstremizm, Przestępczość Międzynarodowa – przeciwko) – prototyp trzeciego filara UE.
   Uroczysta Deklaracja o UE; porusza problematykę integracji politycznej, obywatelstwa Europejskiego etc..
   '89 powstał Europejski Komitet do spraw Walki z Narkotykami.
   '85 pierwszy Traktat z Schengen (przeciwnikiem Zjednoczone Królestwo i Grecja, początkowo zmieniono koncepcję na granice kontynentalne, jednak później zmieniono charakter porozumienia na POZA wspólnotowy). Skonstruowano je jednak w ten sposób, by w przyszłości móc jednak je włączyć do prawa Wspólnot (co miało miejsce przy traktacie Amsterdamskim).

6. '91 Traktat z Maastricht; szybkie i intensywne prace nad traktatem były brzemienne w skutkach dla samego traktatu – powodem przyspieszonych prac nad traktatem była chęć jego wprowadzenia przed planowaną datą ukończenia wprowadzania wspólnego rynku.
   7 lutego '92 podpisano, 1 listopada 1993 roku wszedł w życie. Część Traktatu z Maastricht stanowią modyfikacje do poprzednich traktatów stanowiących o Wspólnotach. Dołączono 17 protokołów dodatkowych 33 oświadczenia i deklaracje państw i protokół socjalny. Traktat o Unii Europejskiej.
   Na podstawie TM. EWG zmienia nazwę na Wspólnota Europejska. Rada Ministerialna zmienia nazwę na Rada Unii Europejskiej (na podstawie Traktatu o Unii Europejskiej). Filary Unii Europejskiej:
   I. Integracja Gospodarcza (stare Wspólnoty i Instytucje). → Filar ponadnarodowy (pierwszeństwo prawa wspólnotowego przed narodowym).
   II. Wspólna polityka bezpieczeństwa (Unia Zachodnio-Europejska) i zagraniczna. → Filar międzyrządowy (organizacje wspólnotowe nie maja pierwszeństwa w prawodawstwie – inicjatywa nadal po stronie państw).
   III. Wymiar sprawiedliwości i spraw wewnętrznych (współpraca policji, współpraca sądowa w sprawach cywilnych i karnych, polityka azylowa i imigracyjna, walka z przestępczością zorganizowaną, walka z narkotykami. → Filar międzyrządowy.
   Te trzy Filary nazwano Unią Europejską – Rada Europejska jest organem tutaj działającym.
   Na podstawie Traktatu z Maastricht Unia Europejska nie jest organizacja międzynarodową, nie posiada także osobowości prawno-międzynarodowej. TM posiadał artykuł o tym, że państwa będą przystępować do Unii Europejskiej, mimo iż nie posiadała ona Osobowości Prawnej.
   Kryteria konwergencji (przyjęcia do unii gospodarczo-monetarnej) – obowiązują do dzisiaj.
   Zasady subsydiarności i proporcjonalności jako naczelne zasady Unii Europejskiej.
   Ochrona praw podstawowych i obywatela zostały zawarte w traktacie. Wprowadzenie obywatelstwa Unii Europejskiej.
   Procedury współdecydowania: Zwykła Procedura Prawodawcza (dzisiaj zmodyfikowana, uproszczona względem pierwotnej formy).
   Zwiększenie roli PE – mianowanie KE, pośrednie prawo inicjatywy legislacyjnej (uchwały).
   Wprowadzenie kary pieniężnej dla państw nie wykonujących prawa wspólnotowego.
   Ochrona Zdrowia, Kultura, Oświata, Kształcenie Zawodowe – bardzo lekka harmonizacja prawa (niewiążące akty). Sieci transeuropejskie – duże projekty infrastrukturalne. Utworzono fundusz spójności – kraje, które chcą przystąpić do Unii Monetarnej nie musiałyby oszczędzać na inwestycjach lokalnych, gdyż ten fundusz je wspierał.
   Duży sceptycyzm wobec Unii Monetarnej, a także obywatelstwa Unii Europejskiej. Protokoły „opt-out” - wyłączające protokoły dotyczące konkretnej części integracji (np. Zjednoczone Królestwo podpisały taki protokół o wyłączeniu z Unii Monetarnej). Zasady wzmocnionej współpracy.

7. Rozszerzenie z '95; Szwecja, Finlandia, Austria. '91 układ stowarzyszeniowy Polski z UE. W latach '90 podpisano wiele układów stowarzyszeniowych, o współpracy, kooperacji.

8. '96 rok, marzec – konferencja międzyrządowa dotycząca tempa rozszerzania Unii Europejskiej, o to jakie państwa zostaną przyjęte do wspólnot. Zakończyła się przyjęciem w '97 roku Traktatu Amsterdamskiego; traktat wchodzi w życie w '99 roku. Jest to kolejny traktat modyfikujący Traktat o Unii Europejskiej i o Wspólnotach.
   TA nie zrealizował celów, które postawiono przed konferencja międzyrządowa. Miał on przygotować Wspólnoty do rozszerzenia, jednak tego nie zrobił. Jedynym krokiem w kierunku zmian ws. rozszerzenia Unii było ogłoszenie kolejnej konferencji międzyrządowej.
   Ujednolicono traktaty poprzednie, ich treść, organizację etc..
   Wzrost znaczenia problematyki społeczno-socjalnej. Polityka niedyskryminacji, polityka zatrudnienia, wzmocniono ochronę konsumenta, wprowadzono zapisy dotyczące ochrony danych osobowych. „Unia jest obszarem praworządności, demokracji i praw człowieka”; trzy fundamentalne zasady, na których opiera się Unia Europejska.
   Wysoki przedstawiciel do spraw wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa – jego ustanowienie.
   Możliwość zastosowania konstruktywnego weta, wstrzymanie się od głosu (państwo wstrzymujące się nie uczestniczy w wykonywaniu pewnych działań w dziedzinie bezpieczeństwa i polityki zagranicznej).
   Polityka azylowa i imigracyjna została przesunięta z trzeciego do pierwszego filaru.
   Umowy z Schengen oraz wszystkie akty wykonawcze zostały włączone do prawa wspólnotowego.

9. 2001 rok podpisanie, '03 wprowadzenie TRAKTATU NICEJSKIEGO. Po podpisaniu traktatu Nicejskiego kluczowe było rozszerzenie Unii Europejskiej. Litwa, Łotwa, Estonia, Malta, Czechy, Słowacja, Cypr, Polska, Węgry, Słowenia. 1 maja 2004.

10. Traktat Konstytucyjny Unii Europejskiej odrzuciły w 2005 Francja i Holandia. Traktat Konstytucyjny był entuzjastycznie przyjmowany w nowo przyjętych państwach. Jednak nazwanie go Traktatem Konstytucyjnym było niefortunne: dla większości obywateli kojarzyło się to z ograniczeniem suwerenności państw narodowych na rzecz Unii Europejskiej. W traktacie posługiwano się także pojęciami Ustawy, co kojarzyło się z nadrzędnością wobec ustaw państwowych. Odwołanie się w Traktacie do tradycji chrześcijańskich (na których została utworzona Europa), spowodowało oburzenie wśród członków innych religii, iż Traktat ten jest wymierzony przeciwko im.
    Francja; w 2005 panuje niezadowolenie z rozszerzenia Unii Europejskiej o nowe państwa – Francja traciła na znaczeniu w niektórych sektorach, np. w polityce wschodniej na rzecz Polski. Ponadto, zarzucano UE zbyt szybkie rozszerzanie się, obawiano się szybkiego włączenia Turcji w struktury UE.
    Mimo fiaska, UE dalej forsowała pomysł nowego Traktatu, gdyż rozszerzenie Unii o nowe państwa zmniejsza jej efektywność przy obecnych przepisach. Zrezygnowano z nazwy „Traktat Konstytucyjny”, mówiono po prostu o nowym traktacie.

11. Nowy traktat reformujący, znany jako Traktat Lizboński (stara konstytucja pod nową nazwą, z usuniętymi niektórymi fragmentami; hymn, symbole, ustawy wykonawcze etc.; wyeliminowano kontrowersyjne elementy). TL miałby być przyjęty bez referendum w żadnym kraju (ostatecznie wyłamała się Irlandia). Politykom zależało, by Traktat wszedł w życie przed 4 czerwca 2009 roku (przed wyborami do PE). Ostatecznie wszedł w życie 1 grudnia 2009 roku; parlamenty narodowe zgłaszały TL do narodowych Trybunałów Konstytucyjnych, by sprawdzić zgodność treści TL z konstytucjami narodowymi.
    Zasadnicze zmiany w TL; jest to KOLEJNY traktat zmieniający, reformujący podstawy prawne regulujące działanie UE. Zasadnicza zmiana polega na likwidacji Wspólnoty Europejskiej; Unia Europejska przejmuje jej kompetencje, otrzymuje podmiotowość prawno-międzynarodową.. Osobną org. pozostała Wspólnota Energii Atomowej, choć były plany jej włączenia w struktury Unii Europejskiej. Traktat o Ustanowieniu Wspólnoty Europejskiej został zmieniony i przemianowany na Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej. Traktat Lizboński teoretycznie likwiduje filary Unii Europejskiej; mówi się o politykach Unii Europejskiej. W praktyce Filar Bezpieczeństwa i Polityki Zagranicznej pozostał częściowo odrębny od „polityk” Unii Europejskiej. Podniesienie pozycji Parlamentu Europejskiego; pośrednia inicjatywa legislacyjna, udział w procedurze budżetowej UE, wydaje zgodę na zawieranie Umów Międzynarodowych przez UE z innymi organizacjami, wzrasta rola parlamentów (kontrola zasady subsydiarności UE).
    Większa przejrzystość w podejmowaniu decyzji prawodawczych, umocnienie się pozycji przewodniczącego Komisji Europejskiej. Pojawia się Wysoki Przedstawiciel do Spraw Zagranicznych i Bezpieczeństwa. Obywatele UE uzyskują prawo pośredniej inicjatywy legislacyjnej (ponad 1 milion obywateli, znacznej ilości państw). Czytelny podział kompetencji wewnątrz organów Unii jak i pomiędzy Unią a państwami członkowskimi.
    Zasada podziału kompetencji pomiędzy UE a państwami członkowskimi; określenie dziedzin, w których Unia posiada kompetencje.
    Europejska Służba Działań Zewnętrznych; wykorzystanie zasobów UE do utrzymywania kontaktów z państwami członkowskimi i zewnętrznymi.
    Obszary zmian; ochrona środowiska i zmian klimatycznych, polityka zrównoważonego rozwoju, wzmocnienie działań w zakresie polityki energetycznej (najważniejsze zasady i cele w obrębie polityki energetycznej, klauzula solidarności energetycznej).
    Wzmocnienie współpracy operacyjnej w przypadku katastrof naturalnych i klęsk żywiołowych, chorób zakaźnych, epidemii.
    Ochrona danych osobowych Obywateli Unii Europejskiej.

Od Traktatu Lizbońskiego możemy mówić o Prawie Unii Europejskiej (zastąpiło ono pojęcie Prawa Wspólnotowego).

Klasyfikacja źródeł prawa w Unii Europejskiej.

• Prawo pierwotne.

  • Prawo pisane.

  • Prawo niepisane.

    • Zasady.

    • Zwyczaje.

• Prawo wtórne.

  • Zewnętrzne (umowy międzynarodowe).

    • UE jako instytucja będzie mogła zawierać umowy jeśli jest to przewidziane w traktatach.

    • Jeśli jest to niezbędne do wypełniania celów UE zawartych w traktatach.

    • TUE mówi o umowach z państwami trzecimi o zasadach sąsiedztwa, umowy o wspólnej polityce zagranicznej i bezpieczeństwa.

    • TFUE daje kompetencje do zawierania umów w ramach polityki handlowej, współpracy na rzecz rozwoju, finansowej, gospodarczej, technicznej, pomocy humanitarnej, umów stowarzyszeniowych, umowy dotyczącej kursu wymiany walut na euro (w stosunku do państw trzecich).

    • Podział na umowy:

      • zawierane tylko przez UE (obejmują państwa członkowskie) – w obszarach wyłącznych UE,

      • zawierane przez UE i państwa członkowskie (mieszana forma).

    • Zazwyczaj umowy międzynarodowe zawierają zapisy dotyczące ich interpretacji przez TS.

  • Wewnętrzne (instytucjonalne) – tworzone przez instytucje UE.

    • Wiążące.

      • Rozporządzenia; ma charakter najbliższy ustawie. Norma o charakterze generalnym i abstrakcyjnym; normuje sytuację bliżej nieokreślonej liczby podmiotów, stosowany do wielu sytuacji. Adresatem rozporządzenia mogą być osoby prawne, osoby fizyczne, państwa członkowskie.
        Mają bezpośrednią stosowalność – w całości w tym samym czasie wchodzą do porządków prawnych wszystkich państw członkowskich UE. 20 dnia po ogłoszeniu w dzienniku urzędowym UE lub w dniu wskazanym przez dane rozporządzenie.
        Stają się częścią porządku prawnego wszystkich państw członkowskich bez potrzeby ich wdrażania (są na tyle jasne, klarowne i dobrze skonstruowane, państwo nie potrzebuje dodatkowych aktów prawnych do wprowadzenia rozporządzenia).
        Rozporządzenia wiążą w całości.
        Rozporządzenie ma także bezpośrednią skuteczność – normy zawarte w rozporządzeniu są na tyle jasne i przejrzyste, by móc się nimi powoływać przed instytucjami prawno-administracyjnymi (instrument dla jednostek).
        Rozporządzenia są instrumentem do ujednolicania prawa w państwach członkowskich UE. Dlatego są one najbardziej ingerującym środkiem w prawie wtórnym, jakie UE może stosować wobec państw członkowskich.
        Polityka celna, rolna, konkurencji, pomocy państwa, polityka transportowa – najczęściej wykorzystuje się rozporządzenia w tych obszarach.

      • Dyrektywy; nie ma podobnych aktów prawnych w prawie krajowym.
        Dyrektywy są kierowane tylko i wyłącznie do państw. Mogą być kierowane do jednego, kilku, lub – najczęściej – wszystkich państw członkowskich UE.
        Wiąże państwa selektywnie – może wiązać państwa częściowo. Dyrektywa wyznacza dla państw pewien cel (lub cele), które państwo maja osiągnąć. Cel jest wiążący! Natomiast do decyzji państwa należy jakimi środkami ten cel osiągnie.
        Zazwyczaj na implementację dyrektywy jest określony czas (od wejścia w życie). Jest to tzw. czas na implementację dyrektywy (czas, jaki państwo uzna za stosowny do osiągnięcia celu tej dyrektywy). Przeciętnie jest to 2 lata.
        W wielu przypadkach do osiągnięcia celów dyrektywy państwo musi uchwalić wiele dodatkowych aktów prawnych (krajowych).
        Dyrektywy służą do harmonizacji prawa państw członkowskich (zbliżanie prawa). Jest to środek chętniej wykorzystywany, ze względu na jego mniejszą inwazyjność.
        Zazwyczaj dyrektywy dotyczą wspólnego rynku.
        Mimo iż dyrektywa jest kierowana tylko do państw, może ona tworzyć uprawnienia dla osób prawnych i fizycznych; gdy państwo nie będzie implementować tej dyrektywy, osoba prawna lub fizyczna może powoływać się na brak wprowadzania dyrektywy (bezpośrednia skuteczność).

      • Decyzje; kierowane do osób fizycznych, osób prawnych i państwa. Najczęściej adresowane są do osób prawnych.
        Są wiążące w całości, mają bezpośrednią skuteczność. Posiadają dość techniczny charakter np. funkcjonowanie przedsiębiorstw na terenie UE etc.. Przypominają decyzje administracyjne państwa.
        Decyzje mogą nie wskazywać adresatów, stają się wtedy programami Unijnymi.

    • Niewiążące.

      • Zalecenia; akt kierowany do podmiotów zewnętrznych (zazwyczaj), postuluje podjęcie określonego działania.

      • Opinie; wyrażenie stanowiska UE lub instytucji UE wobec sytuacji, podmiotu etc..

      • Akty nienazwane; wszelkie inne akty wydawane przez instytucje UE; deklaracje, rezolucje, konkluzje, białe i zielone księgi, raporty, noty, memoranda. Nazwy te nie pojawiają się w traktatach.

  • Akty ustawodawcze to wszystkie akty prawna, przyjmowane zgodnie z procedurami zagwarantowanymi w traktatach.

  • Pozostałe akty to akty nieustawodawcze.

Prawo pierwotne.

Prawo pierwotne pisane; jest to prawo statutowe lub też konstytucyjne Unii Europejskiej. Prawo Unii Europejskiej jest bardzo hierarchiczne, i prawo pierwotne pisane stoi najwyżej w tej hierarchii – każdy inny rodzaj prawa musi być zgodny z prawem pierwotnym pisanym.

Co zaliczamy do prawa pierwotnego pisanego?

• Umowy założycielskie (EWWIS, EWG → WE, TFUE, EWEA, Traktat o Unii Europejskiej).

• Traktaty fuzyjne ('57, '65 dwa trakty fuzyjne).

• Traktaty budżetowe ('70, '75).

• Traktaty zmieniające, modyfikujące, reformujące (JAE z '86, Traktat z Maastricht, Traktat Amsterdamski, Traktat Nicejski, Traktat Lizboński).

• Traktaty akcesyjne ('72, '79, '85, '94, '03, '05).

• Inne akty, które mają rangę traktatów (Karta Praw Podstawowych).

• Niektóre decyzje Rady (Decyzja Rady z '76 roku o wyborach powszechnych do Parlamentu Europejskiego, Decyzja Rady o powołaniu sądu pierwszej instancji, Decyzja Rady o utworzeniu sądu spraw publicznych).

Prawo pierwotne pisane ma charakter typowego prawa międzynarodowego, konsensualne wynegocjowanie przez państwa.

Prawo pierwotne niepisane.

Przykład: na posiedzeniach Rady Unii Europejskiej ministrowie przyprowadzają swoich ekspertów. Brak jednak znaczących i wpływowych norm zwyczajowych, które regulowałyby stosunki między państwami.

Zasady pierwotne, niepisane.

Trudno byłoby wskazać jednolity katalog zasad, które będą funkcjonować w Unii Europejskiej. Z jednej strony, te zasady mogą wynikać z prawa międzynarodowego, np. zasada solidarności. Wiele zasad zostało ugruntowane przez orzeczenia Trybunału Sprawiedliwości. Zasada prymatu prawa Unii Europejskiej, tradycje konstytucyjne państw członkowskich, zasada ochrony praw człowieka.

Problem polega z jednej strony na tym, że nie UE nie posiada zwartego katalogu zasad, więc wielu adwokatów konkretnych interesów i grup interesu będą dość dowolnie dobierać te fundamentalne (w ich mniemaniu) zasady.
Trybunał Sprawiedliwości poprzez swoje orzeczenia doprecyzowuje zapisy zawarte w pisanym prawie pierwotnym, tworząc właśnie niepisane zasady (de facto pisane, jednak nie dosłownie – potrzebna jest interpretacja). Są też orzeczenia, które nie zostały zawarte w traktach (z tych czy innych względów). Przykładowy katalog najważniejszych zasad:

• Autonomiczność prawa Unii Europejskiej.

  • Porządek prawny UE jest własny, samoistny, autonomiczny – niezależny względem jakiegokolwiek prawa międzynarodowego. Prawo międzynarodowe, prawo krajowe zasadniczo różnią się od prawa Unijnego.

  • W odniesieniu do prawa międzynarodowego:

    • Prawo międzynarodowe nie jest prawem hierarchicznym (jedyne odstępstwo to Karta Narodów Zjednoczonych), gdzie prawo Unijne JEST hierarchiczne.

    • Zakres podmiotowy; prawo międzynarodowe reguluje stosunki pomiędzy państwami (generalnie, ale także organizacje międzynarodowe), natomiast zakres podmiotowy Unii Europejskiej jest znacznie większy (stosunki między państwami, między państwami członkowskimi a instytucjami Unijnymi, nieczłonkowskimi a instytucjami UE), prawo unijne reguluje funkcjonowanie Podmiotów Prawnych jak i Osób Fizycznych.

    • Prawo międzynarodowe jest generalnie konsensualne (mało przykładów odstępstw od konsensualnej formy prawa międzynarodowego). Prawo Unii Europejskiej jest przede wszystkim instytucjonalne (lub przynajmniej w większym stopniu instytucjonalne niż konsensualne).

    • W prawie międzynarodowym nie mamy obowiązkowej jurysdykcji sądów międzynarodowych. Natomiast w prawie UE jurysdykcja sądu Europejskiego jest obowiązkowa.

  • Wobec praw krajowych:

    • Żadna instytucja państw członkowskich nie jest w stanie zmienić czy zawiesić prawa Unii Europejskiej.

• Solidarność.

  • Inaczej nazywana zasadą lojalności.

  • Inne zasady wynikają z tej zasady.

  • Tę zasadę wyprowadza się z prawa międzynarodowego.

  • Adresatami są państwa członkowskie, a obejmuje ta zasada instytucje europejskie. To wynika z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości. Z orzecznictwa wynika także obowiązek współpracy (w celu realizacji postanowień Traktatów; TUE i TFUE).

  • Z drugiej strony ta współpraca obowiązuje w kontaktach z instytucjami Unii Europejskiej przez państwa członkowskie.

  • Trzecią płaszczyzną jest współpraca Instytucji Unijnych.

  • Ta zasada zapisana jest w prawie pierwotnym Unii (TL).

  • Z tej zasady wynikają obowiązki pozytywne i negatywne.

  • Pozytywne:

    • obowiązek podejmowania pozytywnych działań w celu realizacji zobowiązań,

    • zapewnienie efektywności UE, stosowanie zasady pierwszeństwa (solidarnie), stosowanie prawa UE przez państwa.

  • Negatywne:

    • powstrzymywanie się od działań, które miałyby utrudnić realizację celów Unii Europejskiej,

    • np. państwa nie mogą zawierać umów międzynarodowych, które należą do wyłączności Unii Europejskiej,

    • podejmowanie działań, które uniemożliwiają transpozycję dyrektywy,

    • państwa nie powołują się na swoje narodowe, egoistyczne interesy w celu nierealizowania prawa UE.

  • Problem: czy jest to zobowiązanie do osiągnięcia rezultatu, czy zobowiązanie do podjęcia działań (ta zasada solidarności)? Interpretacje TS dają niejednoznaczną odpowiedź (i tak, i tak).

  • Dopiero w latach '90 na podstawie zasady Solidarności, TS uznał zasadne karanie finansowe państw, które jej nie dopilnowały.

• Hierarcha źródeł prawnych.

• Prymat prawa Unii Europejskiej (pierwszeństwo).

  • Ustanowiona przez Trybunał Sprawiedliwości, jednak nie ma odzwierciedlenia w traktatach. TS stanowi, że we wszystkich przypadkach prawo Unii Europejskiej ma pierwszeństwo (nawet z Konstytucja). Jest to jednak orzeczenie TS! Uzasadniał to tym, że nie stosowania w jednych państwach prawa a stosowanie w drugich zaburza jednolitość i jednorodność prawa dla całej UE.

  • Powstają jednak konflikty pomiędzy orzeczeniem TS a Trybunałami Konstytucyjnymi państw członkowskich.

  • Prymat dotyczy stosowania, a nie obowiązywania (obowiązywać mogą kolizyjne normy). Jednak funkcjonowanie dwóch kolizyjnych norm, na poziomie UE i państwowym grozi temu państwu sankcjami.

• Jednolitość (jednolite ramy instytucjonalne Unii Europejskiej).

  • Jednolite ramy instytucjonalne:

    • expressis verbis w Traktacie z Maastricht,

    • Traktat Lizboński także reguluje jednolitość ram instytucjonalnych,

    • Rady (E i UE), Komisja, PE, TS, TO, EBC.

  • Teoretycznie TL zniósł system filarowy. W Praktyce dawny 3 filar zachował pewną odrębność.

  • Jednolite ramy prawne – obowiązuje jednolita interpretacja aktów prawnych w UE.

  • Orzeczenie TS jednoznacznie wskazuje na jednolitość prawa Unii Europejskiej.

• Subsydiarność (pomocniczość).

  • Rada Europejska w grudniu '92 uznała zasadę subsydiarności za PODSTAWOWĄ zasadę Wspólnot.

  • TA miał załączony protokół o zasadzie subsydiarności i proporcjonalności; dointerpretował czym są owe zasady.

  • TL posiadał drugi protokół (dla nas istotny) dot. zasady subsydiarności.

    • Unia podejmuje działania w kompetencjach niewyłącznych tylko wtedy, kiedy działania Unii będą skuteczniejsze niż działania samodzielne państw.

    • Niegdyś tylko pierwszy filar, dziś rozciąga się ta zasada na wszystkie „filary UE”, w ramach kompetencji dzielonych.

  • Komisja Europejska przeprowadza szerokie konsultacje przed formalnym zgłoszeniem projektu aktu prawnego. KE uzasadnia dlaczego UE potrafi lepiej rozwiązać przedmiot przedkładanego aktu prawnego od państw członkowskich.

  • Od TL KE ma obowiązek wysyłać do parlamentów państw członkowskich projekty aktów prawnych w tej kwestii.

  • Zasada subsydiarności i procedury z nią związane, wprowadzone przez protokół o zasadzie subsydiarności przy TL, zahamowały zapędy Komisji do przejmowania nowych pól dla UE.

• Proporcjonalność.

  • Służy do oceny relacji pomiędzy podejmowanymi środkami a zakładanymi celami.

  • Zasada ta ma dwoisty charakter: jest to jedna z zasad ustrojowych UE, a z drugiej strony jest to zasada ogólna prawa UE.

    • Jako ustrojowa doprecyzuje reguły korzystania przez UE z jej kompetencji.

    • Jako ogólna zasada, chroni jednostki przed nadmierną ingerencją, w sferę przysługujących im praw i wolności.

  • Art.5 TUE.

  • Proporcjonalność obejmuje jednostki, państwa członkowskie i instytucje.

  • Proporcjonalność ma chronić podmioty przed nadmierną ingerencją UE.

  • Instytucje Europejskie czuwają nad stosowaniem i przestrzeganiem zasady proporcjonalności.

  • Dwa testy: trójelementowy i dwuelementowy do testowania tej zasady proporcjonalności (ogólna zasada).

    • Test dwu- (jako przykład, elementy to przesłanki, jakie muszą występować): adekwatność (dotyczy relacji pomiędzy środkiem podejmowanym przez władze publiczne, a celami, jakie za jego pomocą mają być zrealizowane) i niezbędność (porównanie zastosowanego środka z innymi – mniej ingerującymi – jakie można by zastosować w celu uzyskania takiego samego rezultatu).

  • Zasada ustrojowa: ograniczenie intensywności ingerencji legislacyjnej Unii Europejskiej. UE ma przyjmować tylko niezbędne akty prawne, jak najmniej ingerującymi środkami.

  • Wiąże instytucje europejskie, by chronić jednostki. Proporcjonalność broni osoby prawne przed nadmierna ingerencją instytucji europejskich, np. sankcje nakładane na osoby prawne nie były nadmiernie wysokie.

  • Działania państw członkowskich w kontekście wypełniania prawa UE; państwa członkowskie, które wdrażają prawo UE nie nakładało nadmiernych obciążeń na osoby fizyczne i prawne; prowadzenia prawa UE ma być jak najmniej uciążliwe dla jednostek!

• Podział kompetencji (równowaga kompetencyjna).

  • Pomiędzy państwami członkowskimi a UE, pomiędzy instytucjami UE.

    • TL wymienia obszary kompetencji Unii Europejskiej; dziedziny, w których UE będzie miała możliwości podejmowania działań.

    • Te kompetencje mogą mięć charakter wyłączny i dzielony.

    • Przykładowe obszary działania UE: Unia Celna, wspólna polityka rolna, gospodarcza, transportowa etc.; nie są to obszary wyłączne dla państw członkowskich.

    • TL, na wniosek państw członkowskich, wprowadził kompetencje wyłączne Unii Europejskiej.

    • Kompetencje wyłączne to te, w których stanowi prawo tylko UE (państwa członkowskie mogą tworzyć prawo za upoważnieniem UE w tych dziedzinach).

    • Usuwanie barier dla swobodnego przepływu towarów, osób, usług i kapitału, wspólna polityka handlowa, Unia Celna, ogólne reguły konkurencji, wspólna organizacja rynków rolnych (część rynku rolnego!), zachowanie zasobów rybnych i wspólna organizacja rynku rybnego, istotne elementy polityki transportowej.

    • Kompetencje wyłączne jest to oddanie części suwerenności państw na rzecz Unii Europejskiej.

    • Kompetencje dzielone; Unia i państwa członkowskie mogą stanowić prawo wiążące w zakresie kompetencji dzielonych, instytucje państwowe i unijne mogą działać w tych obszarach kompetencji dzielonych.

    • Rynek wewnętrzny, polityka społeczna, spójność gospodarcza, społeczna, terytorialna, rolnictwo i rybołówstwo, środowisko naturalne, ochrona konsumentów, transport, sieci transeuropejskie, energia, przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, wspólne programy bezpieczeństwa w zakresie zdrowia publicznego.

    • Zasada subsydiarności (pomocniczości) można stosować w obszarze kompetencji dzielonych (sama zasada subsydiarności pojawia się po raz pierwszy w JAE, wtedy dot. tylko ochrony środowiska, ale Wspólnoty interweniują tylko wtedy, kiedy państwa członkowskie są nieskuteczne). Zasada subsydiarności została wprowadzona na wniosek państw członkowskich!

    • Kompetencje wyłączne państw: niewliczone w dwie poprzednie!; nie jest expressis verbis wyrażone w traktatach.

    • Prawo wyznaniowe, prawo o aktach stanu cywilnego, geodezyjne i kartograficzne, zagospodarowanie przestrzenne, budowlane, grzebalnictwo, podstawowe struktury polityczne i konstytucyjne, samorząd regionalny i lokalny, ochrona bezpieczeństwa narodowego, stosowanie środków w celu utrzymania porządku publicznego, ochrona bezpieczeństwa wewnętrznego, ustalanie treści nauczania i organizacja systemów edukacyjnych, polityka zdrowotna, świadczenie usług zdrowotnych, prawo własności, produkcja i handel bronią, amunicją i materiałami wybuchowymi.

    • Kompetencje domniemane lub dorozumiane UE – mogą burzyć powyższy porządek, po orzecznictwie TS można przypuszczać, że niektóre z wyłącznych funkcji państw członkowskich mogą być przejęte przez UE.

    • Jeśli jakieś kompetencje są przyznane wspólnocie w ramach kompetencji wyłącznych lub dzielonych, mogą one stanowić (wspólnoty) prawo w dzidzinie nie ujętej w traktatach.

    • W celu osiągnięcia wspólnego rynku Wspólnota Europejska może podjąć niemal nieograniczone działania prawodawcze.

    • TFUE; jeżeli działanie okaże się niezbędne do osiągnięcia celów traktatów, a traktat nie uwzględnił tego działania, Rada może podjąć działania do osiągnięcia tego Celu.

  • W odniesieniu do Instytucji UE: równowaga instytucjonalna, autonomia instytucjonalna.

• Skutek bezpośredni (plus bezpośrednia skuteczność).

  WYJAŚNIONA PRZY OKRAZJI PRAWA WTÓRNEGO.

• Elastyczność (wzmocniona współpraca).

  • Umożliwia realizację projektów pogłębionej integracji jedynie przez grupę państw.

  • Wprowadzona na podstawie TA, jako zasada expressis verbis.

  • Po TM pojawiła się praktyka opt-out, która była negatywną wersją zasady wzmocnionej współpracy.

  • W praktyce tej zasady się nie stosuje.

  • Wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa jest wyłączona z tej zasady.

  • Warunki dopuszczalności wzmocnionej współpracy:

    • nie może dotyczyć kompetencji wyłącznych UE,

    • musi sprzyjać realizacji celów Unii,

    • musi być wzmocnieniem dla procesów integracji,

    • musi być otwarta na wszystkie państwa członkowskie,

    • musi obejmować co najmniej 9 państw,

    • nie może stanowić przeszkody ani dyskryminacji w handlu, ani naruszać reguł konkurencji,

    • nie może naruszać prawa UE,

    • nie może naruszać kompetencji praw i obowiązków państw, które nie uczestniczą w tej zasadzie.

  • Procedura wzmocnionej współpracy:

    • co najmniej 9 państw,

    • KE odgrywa decydującą rolę, KE otrzymuje wniosek od państw, w którym to wniosku określone są cele i środki, które mają być osiągnięte,

    • KE przedkłada Radzie (dowolność, nie musi),

    • Rada może udzielić upoważnienia, ale potrzebna jest jednomyślność Rady i zgoda PE.

• Niedyskryminacja (inaczej równości).

  • Jedna z najstarszych zasad.

  • Z orzeczeń TS wynika, że ta zasada może być traktowana jako zasada równości (jej szczególny wyraz).

  • Znalazła się już w pierwszych wersjach Traktatu o EWG.

  • Początkowo ta zasada miała bardzo ograniczony charakter (zakaz dyskryminacji ze względu na obywatelstwo i płeć, i nie we wszystkich płaszczyznach; np. obowiązywała przy zatrudnieniu pracowników najemnych).

  • Rozszerzane na inne dziedziny integracji gospodarczej; np. niedyskryminacja towarów.

  • Później rozszerzane na osobowe charakterystyki; niedyskryminacja kobiet – dzisiaj już rozbudowane prawodawstwo Unii Europejskiej.

  • Wprowadzenie przez UE pojęcia Dyskryminacji Pozytywnej; dyskryminacja w celu stymulacji pewnych grup społecznych.

  • W TA zaczęto precyzować kolejne grupy społeczne, które miałyby być objęte programem niedyskryminacji (rasa, religia, światopogląd, orientacja seksualna, wiek, pochodzenie etniczne etc.).

  • Tylko niedyskryminacja płci i obywatelstwa na rynku pracy ma bezpośrednie działanie. Każdy inny zakres dyskryminacji wymaga przyjęcia dyrektywy UE.

  • Dyskryminacja zarówno pośrednia i bezpośrednia jest objęta.

    • Bezpośrednia; podmiot przynależący do innego państwa członkowskiego jest traktowany inaczej (mniej korzystnie) niż podmioty krajowe.

    • Pośrednia; dana norma krajowa ma skutek szczególnie niekorzystny dla grupy podmiotów składającej się głównie z obywateli innych państw członkowskich (tzw. nierezydenci), oraz jeśli norma ta nie ma podstawy w obiektywnych okolicznościach, niezwiązanych z obywatelstwem, lub jest nieproporcjonalna. Norma może być teoretycznie neutralna, jednak praktyka stosowania może dyskryminować nierezydentów.

• Poszanowanie praw człowieka.

• Poszanowanie praworządności i demokracji.

• Bezpieczeństwo prawne.

• Zachowanie tożsamości narodowej państw członkowskich.

POLSKA A UE

1988 – ustanowienie stosunków dyplomatycznych z ówczesnym EWG, co było konsekwencją podpisania wspólnej deklaracji pomiędzy państwami RWGP i EWG.

Do '88 państwa socjalistyczne nie uznawały EWG za podmiot prawa międzynarodowego.

W lipcu '89 Polska otworzyła swoje przedstawicielstwo dyplomatyczne w Brukseli; rozpoczęcie negocjacji o porozumieniu o współpracy handlowej. Umowa ta znosiła najważniejsze ograniczenia w wymianie handlowej między EWG a Polską. Pozwoliła ona zwiększyć eksport Polskich przedsiębiorców na rynki EWG.

G7 zasugerowała pomoc finansową dla Polski i Węgier na transformację gospodarczą, EWG miała zajmować się jej organizacją ('89).

Powstanie programu PHARE, pomoc przedakcesyjna (powstał w latach 90, następstwo programu pomocy dla Polski i Węgier).

'90 maj, Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju – jego powstanie wiązało się ze wspieraniem przedsięwzięć transformacyjnych w obszarze gospodarki dla państw Europy Środkowo-Wschodniej.

'90 Polska składa oficjalny wniosek o rozpoczęcie negocjacji na temat stowarzyszenia ze Wspólnotami. 25 maja '90 roku rozpoczęły się same negocjacje, a 22 grudnia KE otrzymała od Rady mandat do prowadzenia negocjacji w sprawie warunków stowarzyszenia. Układ stowarzyszeniowy podpisany został w '91 roku.

20 października '92 roku wchodziła pierwsza część umowy stowarzyszeniowej, a druga część 1 lutego '94 roku. Przyczyną były postanowienia w zakresie polityki handlowej (która jest wyłączną kompetencją Wspólnot), które mogły być przyjęte od razu przez państwo. Natomiast druga część umowy stowarzyszeniowej obejmowała kompetencje mieszane, co opóźniło ich wrażanie.

Układ stowarzyszeniowy: podkreślał, że ostatecznym celem ze strony Polski było pełne członkostwo we Wspólnotach Europejskich; początkowo WE nie chciały się na to zgodzić, jednak ostatecznie udało się to zawrzeć w tej umowie (jednostronna deklaracja ze strony Polski). Część handlowa dotyczyła wprowadzenia strefy wolnego handlu pomiędzy państwami Wspólnot i Polską; zamrożenie stawek celnych, ograniczona jednak do towarów przemysłowych. Wprowadzono zasadę asymetrii – Wspólnoty znosiły bariery szybciej niż Polska. Artykuły rolne i spożywcze obejmowała tylko selektywna liberalizacja. Strefa wolnego handlu miała być zbudowana w ciągu 10 lat.

Umowa zawierała punkty o dialogu politycznym pomiędzy Polską a Wspólnotami, utrzymywanie stałej wymiany informacji. Ważną grupą przepisów były te o przepływie pracowników; wprowadzenie zakazu dyskryminacji pracowników polskich legalnie zatrudnionych w państwach Wspólnot. Zasada łączenia rodzin, legalne podejmowanie pracy przez członków rodziny legalnie zatrudnionych w państwach Wspólnoty. Przepływ płatności i kapitału (częściowa liberalizacja), zasady konkurencji, zobowiązanie Polski do harmonizacji prawa polskiego z prawem UE.

Liberalizacja przepływu towarów przemysłowych następowała bardzo szybko, swobodny przepływ usług, osób, ochrona konsumentów.
Unia Europejska nie miała skonkretyzowanej polityki wobec krajów Europy Środkowo-Wschodniej, ponieważ nie była pewna co do trwałości nowo powstałych państw.

Za sukces dyplomatyczny uznano fakt zapisania jednostronnej deklaracji ze strony Polski o chęci jak najszybszej integracji z UE. Proces integracji wymuszał na Polsce zmiany polityczno-prawne, restrukturyzację przemysłu, rolnictwa; powodowało to początkowo zamieszanie, ale jednocześnie zwiększało konkurencyjność Polski na rynku europejskim.
Stowarzyszenie z UE podnosiło wiarygodność państwa polskiego w oczach banków międzynarodowych, inwestorów. Eksport polski na rynki UE zwiększył się dość istotnie. Jednocześnie obawiano się tego, czy polscy przedsiębiorcy będą w stanie konkurować z zachodnimi; duża część konkurencji nie wytrzymała, bankrutując: jednak zdecydowana większość wyszła z tego obronną ręką,

UE udało się nakłonić Polskę do wolniejszej liberalizacji w działach tekstyliów, chemii, odzieży; było tak ponieważ UE obawiało się o macierzyste rynki z tych dziedzin. Ograniczona liberalizacja w sektorze rolnictwa. Jednak to zachowanie UE jest uzasadnione ze względu na nasze asymetryczne położenie wobec Unii.

Modelowy proces przystępowania do UE.

1. Wniosek o członkostwo w UE (Polska w roku '94).

2. Przedłożenie przez KE do RE avis (opinia) o stopniu wypełnienia warunków przystąpienia przez państwo kandydujące. Bez tego avis RE nie może rozpocząć negocjacji.

3. Przyznanie przez RE państwu miana kandydującego i możliwość rozpoczęcia negocjacji.

4. Negocjacje akcesyjne.

5. Przyjęcie traktatu akcesyjnego (przyjęty przez RE po wyrażeniu zgody przez PE i po zasięgnięciu opinii KE).

Czynniki zewnętrzne:

Dotrzymywanie strategii przedakcesyjnej, wola UE, wprowadzenie procedur niezbędnych do prowadzenia negocjacji, stworzenie w '99 roku na posiedzeniu RE w Berlinie finansowych ram rozszerzenia Unii Europejskiej, przyjęcie traktatu nicejskiego, niestabilny poziom poparcia w UE dla rozszerzenia, proces negocjacji w przypadku Polski dotyczył 12 krajów co nie sprzyjało raczej pozytywnym nastrojom obywateli UE; utrzymanie stałego poparcia dla wstąpienia do Unii Europejskiej w Polsce; kolejne rządy jasno i wyraźnie określała wstąpienie do UE jako priorytet, stworzenie procedur administracyjnych niezbędnych do prowadzenia procesu negocjacyjnego po stronie Polski, dość wysokie tempo dostosowywania gospodarczego, co miało pozytywny wpływ na przebieg negocjacji akcesyjnych.

Polska złożyła wniosek o członkostwo 8 kwietnia 1994 roku i była pierwszym krajem Europy Środkowo-Wschodniej, która taki wniosek złożyła. Nawiązanie dialogu strukturalnego (uczestniczenie przedstawicielstw państw kandydujących w pracach instytucji Unijnych). '95 wydanie Białej Księgi przez UE; wskazanie obszarów koniecznych dostosowań prawa krajowego do Unijnego – uhierarchizowane ułożenie tych obszarów.

'95 RE podejmuje decyzję o rozpoczęciu negocjacji z państwami kandydującymi. Do marca '96 roku miało być wydane avis potwierdzające to, w praktyce dopiero w '97 przedłożone KE.

'97 przyjęcie dokumentu AGENDA 2000. Propozycja rozwiązań proceduralno-instytucjonalnych dotyczących przyjęcia nowych państw do UE. Po przedłożeniu avis KE przedstawiła średniookresową prognozę co do stopnia, w jakim państwa kandydujące są w stanie wypełnić wymagania UE.

Avis na temat Polski było dość pozytywne w '97. Później, na przestrzeni lat, te avis były różnie oceniane. Pozytywnie oceniano instytucje i przemiany polityczne, pozytywnie wpływało to na stabilność polityczną. Za mankamenty uznano przewlekłość postępowań sądowych, korupcję. Pozytywnie oceniono postępy w harmonizacji prawa. Gospodarkę uznano za rynkową, ale KE zaznaczyła potrzebę dalszego umacniania gospodarki rynkowej. Pozytywnie oceniono politykę monetarną. W konkluzji stwierdzono, że Polska gospodarka sprosta konkurencji wewnętrznej UE (prawdopodobnie) w średniookresowym czasie.

Polska, Węgry, Estonia, Czechy, Słowenia – 5 krajów, które rozpoczęły negocjacje już w '97. Sam akt negocjacji rozpoczyna się 30 marca '98.

Pierwszy etap negocjacji to screening – przegląd prawodawstwa w poszczególnych obszarach negocjacyjnych (31 obszarów tematycznych) i określenie stopnia zgodności tego obszaru prawa krajowego do prawodawstwa UE. W przypadku Polski screening zakończył się w listopadzie '99 roku.

Później następuje prezentacja stanowiska wyjściowego przez strony negocjacji. Polska jako strona kandydująca jako pierwsza przedstawiała swoje stanowisko. Polska nie negocjowała członkostwa w UE z samą UE, a ze wszystkimi państwami członkowskimi. Państwa członkowskie miały delegacje reprezentujące ich stanowisko negocjacyjne. W ramach negocjacji wypracowano zasady tych negocjacji; np. stanowisko w jednym obszarze tematycznym nie wpływa na stanowisko w innym obszarze tematycznym (w praktyce nie było to jednak do zrealizowania; niektóre obszary zbyt mocno były połączone, także w przypadku Polski). Inną zasadą jest to, że uzgodnienia częściowe nie są ostateczne; do końca można negocjować finalną wersję traktatu w niemal każdym obszarze: nic nie jest ustalone, dopóki wszystko nie jest ustalone. Państwa kandydujące do członkostwa są gotowe na to żeby uznać cały porządek prawny Unii – przedmiotem negocjacji nie może być wyłączenie z części obszarów działania UE; w zamian zaoferowano możliwość okresów przejściowych (czyli czasowe wstrzymanie implementacji części prawodawstwa).

Trzeci etap to właściwe negocjacje, kolejno w poszczególnych obszarach. Polska, by usprawnić tempo negocjacji, rozpoczęła negocjacje od obszarów tematycznych „niespornych”. Spowolnienie negocjacji nastąpiło podczas negocjacji dot. rolnictwa, ochrony środowiska etc.. Traktat akcesyjny przyjęty przez Polskę był traktatem zbiorczym (10 państw podpisało ten sam traktat akcesyjny). Rada Europejska pozytywnie zaopiniowała traktat akcesyjny, a 16 kwietnia 2003 roku na szczycie w Atenach nastąpiło uroczyste podpisanie traktatu. Traktat Akcesyjny liczył 5000 stron. Traktat wszedł w życie 1 maja 2004. W Polsce w czerwcu odbyło się referendum dot. członkostwa w UE. 58,8% frekwencja, 77,44% za.

Dla Polski w kwestii swobody przepływu towarów najważniejsze były wyroby farmaceutyczne, ważność certyfikatów wyprodukowanych leków, wynegocjowano do 2008 okres przejściowy. Najbardziej kontrowersyjny dla państw UE był swobodny przepływ osób; przepływ pracowników najemnych dla państw UE, dla Polski kwestia kwalifikacji zawodowych i ich uznania w UE. Przyznano obywatelom Polski od dnia wejścia do Unii prawo podejmowania pracy na terenie UE. Czynnik społeczny w państwach członkowskich UE miał duże znaczenie w trakcie negocjacji (obawy przed napływem obywateli polskich do starszych krajów UE). 2+3+2 okres przejściowy dotyczący zamykania granic; wstępnie dwuletnie ograniczenie przekraczanie granic, później ewaluacja warunków panujących w danym, ograniczanym państwie, możliwość przedłużenia tego okresu o trzy, a potem ostatecznie o kolejne dwa lata. Kwestionowano między innymi kwalifikacje pielęgniarek, które ukończyły wyłącznie liceum pielęgniarskie; tutaj również wynegocjowano niemal 7-letni okres przejściowy. Swobodny przepływ kapitału: problem nabywania i obrotu nabywanych w Polsce, przez cudzoziemców, nieruchomości; tutaj Polska argumentowała proponowany 18-letnim okresem przejściowy tym, że nieruchomości wielokrotnie podrożałoby, próbując konkurować z rynkami europejskimi. Grunty rolne i leśne 7 lat dla wszystkich państw kandydujących, Polska wynegocjowała nieco korzystniejsze warunki, np. dla tzw. drugich domów: cudzoziemcy musieli posiadać zgodę odpowiedniego ministerstwa na zakup drugiego domu w Polsce, natomiast w kwestii gruntów rolnych i leśnych wynegocjowano 12 lat. Polityka konkurencji: funkcjonowanie specjalnych stref ekonomicznych. UE proponowała początkowo limit produkcji mleka, który był niższy niż zapotrzebowanie krajowe; co później Polska wynegocjowała na bardziej korzystne dla P. rynku. Finansowanie rolnictwa miało się stopniowo powiększać, początkowo o punkty procentowe, później przesuwano dotacje finansowe z innych obszarów, by zbalansować ogólny bilans przyznanych pieniędzy. Kryteria sanitarno-wetenaryjne były sporym problemem dla polskich negocjatorów, wynegocjowano środki na „restrukturyzację” warunków i procedur. Okres przejściowy, przykłady: VAT, ceny paliw, czasopism. Polska wyraziła w trakcie negocjacji stanowisko jak najszybszego przystąpienia do unii gospodarczo-monetarnej; założenie wstępne to 2006 rok (na całe szczęście poland cannot into space i nie mamy ojro). Polityka regionalna: Polska w całości akceptuje i będzie wdrażać prawodawstwo w obszarze polityki regionalnej; jednakże z tym zastrzeżeniem, że Polska jako całość będzie traktowana jako obszar podlegający polityce regionalnej (kasa, panie, kasa :)). W ramach funduszu spójności Polska otrzymała najwięcej pieniędzy z państw kandydujących. Długie okresy przejściowe wynegocjowane zostały przy okazji ochrony środowiska (Polska potrzebowała czasu na zastanowienie się, co to jest ta ochrona środowiska). Podobnie strefa Schengen była etapowo implementowana (prawodawstwo z nią związane).

Ochrona praw podstawowych w Unii Europejskiej.

Jako sfera zainteresowania we wspólnotach pojawiła się dość późno. W traktatach rzymskich nie były one wyrażone expressis verbis, gdyż wtedy głównie płaszczyzną integracji była gospodarka. Zakaz dyskryminacji tylko ze względu na obywatelstwo był przykładem pośredniej ochrony praw podstawowych, jednak nadal w ekonomicznym kontekście. Tak więc ochrona praw podstawowych nadal pozostawała wyłączną kompetencją państw Wspólnot.

Ustanowienie Rady Europy, która miała zajmować się i ochroną praw człowieka i integracją gospodarczą, jednak w praktyce raczej zajmowała się tym pierwszym. TS w okresie lat '60 dostawał pierwsze skargi dot. praw człowieka, jednak wtedy nie mógł się tymi sprawami zajmować, gdyż twierdził o braku traktatowych uprawnień. Jednak w '69, mimo braku zmian traktatów, zmienia się stanowisko TS; uznaje swoją kompetencję do wydawania orzeczeń w kwestii ochrony praw podstawowych – uzasadnienie, że realizacja założeń traktatowych nie może łamać praw podstawowych. Źródła tej zmiany można doszukiwać się we wcześniejszych orzeczeniach TS o prymacie prawa wspólnotowego nad państwowym; później tego wynikiem jest orzeczenie o niemożliwości realizacji prawa traktatowego bez ochrony praw podstawowych.

Określenie „Ochrona praw podstawowych” do JAE nie było jasne; posługiwano się raczej określeniem „Ochrona praw człowieka”. Tak więc do klaryfikacji tego określenia, mogło być ono wykorzystywane i zmieniane partykularnie.

'77 Rada, Komisja i Parlament przyjęły deklarację, że ochrona praw człowieka jest bardzo ważna, a państwa członkowskie powinny szczególnie tą kwestią się interesować; dodatkowo w przyszłości instytucje wspólnotowe miałyby zwracać szczególną uwagę na te kwestie.

W JAE określono, że wszelakie regulacje i działanie wspólnot powinny być umotywowane i zasadzone na wartościach, które zbiorczo ujęto jako prawa podstawowe; zadaniem wspólnot była ich ochrona. Po raz pierwszy także zidentyfikowano katalog praw podstawowych: był on tożsamy z katalogiem praw człowieka.

W '89 przyjęto dwa dokumenty: Deklaracja Praw i Wolności Podstawowych, Kartę Podstawowych Praw Pracowników (praw socjalnych). W '91 przyjęto Deklarację Praw Człowieka. Przy analizie dokumentów unijnych, wewnętrznie UE posługuje się określeniem Prawa Podstawowe, a w stosunku do zewnętrznych określeniem prawa człowieka.

Traktat z Maastricht; wstępnie rozważano wprowadzenie sankcji dla państw członkowskich łamiących prawa podstawowe, które ostatecznie nie znalazły się w traktacie. Umieszczono jednak zapis, że ochrona praw człowieka jest obowiązkiem wspólnot przy tworzeniu prawa.

TA wniósł największe zmiany: wyraźnie zapisano w Art. 6 „Unia jest ustanowiona na zasadach wolności, demokracji poszanowania praw człowieka, podstawowych wolności...”. Jest to pierwsze odwołanie się do zasad na których opiera się Unia Europejska. Wprowadzono także instytucję sankcji dla państw członkowskich w wypadku łamania praw podstawowych. Unia jednak miała prawo nałożyć sankcje post factum (a nie prewencyjnie, jak milicjant :))))).

W TN zmieniono tę zasadę (po przypadku Austrii), tak by Unia mogła działać gdy są podejrzenia naruszenia praw człowieka (mi-lic-ja).

W 2000 na szczycie w Nicei przyjęto kartę praw podstawowych. TL wprowadził kartę praw podstawowych do prawa pierwotnego UE. Problematyka praw podstawowych została włączona jako niezwykle ważna jeśli chodzi o politykę zagraniczną UE.

(ZOBACZ SOBIE KARTĘ PRAW PODSTAWOWYCH FAJNA JEST)

W TL umieszczono stwierdzenie, że Karta Praw Podstawowych ma moc równą traktatom. Opt-out Polski i Zjednoczonego Królestwa do tej zasady.