Historia spisów w niepodległej Polsce
Pierwszy spis powszechny (powiązany ze spisem rolnym): 1921, nast. 1931
spisy po 2 WŚ: 1946; 1950; 1960; 1970; 1978; 1988; 1995 - mikrospis
Przesłanki do realizacji NSP 2002
międzynarodowe zalecenia ONZ
zalecenia dot. spisów około roku 2000 (przełom XX i XXI wieku)
dot. metodologii spisów, ustalania tematyki głównej i dodatkowej, definicji i klasyfikacji tematów, program podst. zestawień tabelarycznych;
zobowiązania akcesyjne Polski dotyczące przygotowań do wstąpienia do UE;
potrzeba oceny zmiany sytuacji w okresie transformacji.
*o spisie decyduje ustawa sejmu (+załączniki do ustaw „spisowych” - formularze spisowe)
*kalendarium spisowe - wersja wstępna opubl. VII 2002
Wyróżniki spisu
spis z natury określonych cech ludności;
metodologia i org. spisów została opracowana q ciągu ostatnich 22 lat, gł. w krajach europejskich, dla administracyjnych potrzeb informacyjnych państwa;
spisy powszech. ludności i mieszkań są badaniami publ., przeprowadzanymi pod pełną profesjonalną kontrolą;
rozstrzygnięcia przyjmowane w spisach mają charakter ostatecznej decyzji parlamentu ustalonej aktem prawnym o randze ustawy; zmiana tych rozstrzygnięć to kolejna decyzja ustawowa;
wyniki spisowe zawsze odnoszą spis do danych zbiorczych, oprac. na podstawie jednostkowych zapisów w dokumentach spisowych, relatywnie rzadko zdarza się błąd w samym badaniu.
Spis podlega kontroli od początku (formularze pyt.) do końca (rejestracja i publ. wyników)
Co w NSP było pod kontrolą?
Tematyka spisu
Def. klasyfikacyjne i pojęcia
Organizacja i realizacja spisu
Ochrona i kompletność danych
Program oprac. i publikacji wyników
GDZIE BŁĄD?
Błąd wykonawców ograniczony przez szkolenia rachmistrzów, ciągły nadzór i kontrolę, ewent. wymianę personelu (organ wykonawczy: gminne biura spisowe).
Błąd osób spisywanych
Najpoważniejszy problem wiarygodności spisu
środki zapobiegania: odpowiednia konstrukcja kwestionariuszy i zestaw pytań kontrolnych
gł. świadome błędy interpretacyjne/demonstracyjne (np. „narodowość gejowska”)
Błąd wyliczeniowców
Nieczytelność, problemy z korzystaniem z oprogramowania
Skorygowane przez SPIS KONTROLNY w czerwcu 2002 na losowej próbie 900 obwodów spisowych (ok.260 tys.ludności)
Ograniczenia i wady spisu:
Brak danych dot. pewnych aspektów struktury społ. polskiego, m.in.
przemiany struktury społeczno-zawodowej 1988-2000
informacje o i korelacje statusu ekonomicznego poziomu wykształcenia rodziców a poziomu kształcenia ich dzieci
klasowo-warstwowa struktura społeczeństwa
zróżnicowanie materialne
Kwestia badania bezrobocia
bezrobocie oficjalnie zarejestrowane ≠ bezrobocie faktyczne
(różnica rzędu 6 pkt. proc.)
niejasność kryteriów statystycznych
zawyżona struktura bezrobocia związana z dominującym podejściem socjalnym (z drugiej jednak strony: nierejstrowane bezrobocie wiejskie)
Późny czas upublicznienia
a zawierał informacje ważne, ale pokazywał niepopularne trendy
Dobre strony spisu 2002:
przeprowadzony w sposób rzetelny i wiarygodny
dane ze spisów nie są uszeregowane w sposób zacierający ważne dysproporcje i ważne trendy zjawisk (jak to może mieć miejsce w przypadku danych urzędowych po ich interpretacji)
Maria Jarosz „Narodowy Spis Powszechny 2002. Zalety i wady”