Nie rzucim ziemi skąd nasz ród

Uwagi inscenizacyjne:
Dekoracja: na ciemnym tle ściany głównej wisi godło i krzyż oraz daty historyczne: 1772,1793.1795, 1914,1918.Po obu stronach sceny duże kraty. Na jednej z krat, po lewej stronie, tablica z napisem: Narodowe Święto Niepodległości. Na kracie z prawej strony biało-czerwona szarfa, kontury Polski opasane łańcuchem. Na scenie stolik nakryty ciemnym suknem, na stoliku świeca. Z prawej strony wazon z kwiatami.

Polonez Ogińskiego pt. "Pożegnanie Ojczyzny".
(Na scenie ustawiają się wykonawcy)

Wszyscy: (śpiew)
Wyrwij murom zęby krat,
Zerwij kajdany, połam bat
A mury runą, runą, runą
I pogrzebią stary świat.
(sł.J.Kaczmarski)

Dziewczyna I:
To nie są wiersze, poematy
I polonezy karmazynów
To biblia, w której polskie światy
Z ojców przenoszą się na synów.

"Dziady", "Irydion", "Pan Tadeusz"
lub "Kordian", policz owe dzieła
I na pokoleń śpiew je przełóż.
Co w nich ci zagra? - Nie zginęła.

Dziewczyna II:
Sułkowski, który padł w Kairze,
Dlatego znów się śnił piechurom
W Tobruku nocą. On tam krzyże
Ustawił swoim sobowtórom

Dlatego nie ma w tym fantazji,
To nie poezja i dramaty-
Cała Europa, trochę Azji
Ach, jakże nasze polskie światy!

Dziewczyna III:
Więc to nie są wiersze ani słowa,
Relikwie marzeń i pamiątek:
Tak jak w Genezie tam się chowa
Naszych od Boga sił początek.

Wystarczy zdjąć z nich znak symboli,
Jak okiennice z okien domu,
A ujrzysz wszystko, co cię boli,
Co kochasz po kryjomu.

I w burzy, która śmiercią wieje,
Która porwała cię za młodu
Zobaczysz wolność i nadzieję
Z tych ksiąg pielgrzymstwa i narodu.
("Biblia polska"- K.Wierzyński)

Narrator:
Obchodzimy dziś niezwykłą uroczystość. 85 lat temu Polska po 123 latach niewoli wyzwoliła się spod jarzma zaborców: Rosji, Prus i Austrii. Przez ponad stulecie kraj nasz nie istniał na mapach. Żył jednak naród i jego kultura, chociaż zaborcy próbowali narzucić Polakom swoją kulturę, język, obyczaje i religię.

Chłopiec I:
Dzieje męczeńskiej Polski obejmowały wiele pokoleń i niezliczone mnóstwo ofiar. Krwawe sceny toczyły się po wszystkich stronach ziemi naszej i po obcych krajach.

Chłopiec II:
Wędrówki polskiego ludu po pustyni czasu znaczone były przez kolejne pokolenia plamami krwi walczących żołnierzy, powstańców. Nastroje w narodzie polskim przybierały coraz wyraźniej kształt pięści odważnie zaciśniętej przeciw zaborcom.

Narrator:
Daty rozbiorów: 1772,1793,1795 rozpoczynają nieustanne zmagania Polaków w walce o wolność. Raz po raz zrywają się do boju.
W 1794roku pod wodzą Tadeusza Kościuszki próbują nie dopuścić do ostatniego rozbioru.

Wszyscy: (śpiew)
On natchniony i młody był.
Ich nie policzyłby nikt.
On im dodawał pieśnią sił,
Śpiewał, że blisko już świt.

Świec tysiące palili mu,
Znad głów podnosił się dym
Śpiewał, że czas by runął mur,
Oni śpiewali wraz z nim.

Ref.
Wyrwij murom zęby krat,
Zerwij kajdany połam bat
A mury runą, runą, runą
I pogrzebią stary świat.

Wkrótce na pamięć znali pieśń
I sama melodia bez słów,
Niosła ze sobą starą treść,
Dreszcze na wskroś serc i głów.

Śpiewali więc, klaskali w rytm,
Jak wystrzał poklask ich grzmiał
Lecz ciążył łańcuch, zwlekał świt,
On wciąż śpiewał i grał.
Ref.
Wyrwij murom zęby krat... (sł.J.Kaczmarski)

Kosynier I (trzyma w ręku kosę):
"Nasz Kościuszko chwat nad chwaty
Z braćmi Krakusami
Stłukł Moskali, wziął armaty
Pod Racławicami.

Wielbi wodza kochanego
Każdy polski chłopiec,
Trwa do dzisiaj pamięć jego
I Kościuszki kopiec.
(Or-Ot)

Kosynier II (trzyma w ręku kosę):
Bartoszu, Bartoszu,
Oj, nie traćwa nadziei:
Bóg pobłogosławi,
Ojczyzną zbawi!

Oj, ostre! Oj, ostre!
Oj, ostre kosy nasze.
Wystarczą na krótkie
Moskiewskie pałasze.

Kościuszko nauczył,
Oj! Pod Racławicami,
Jak siekierą, kosą
Rozprawiać się z wrogami!
(Krakowiak Kościuszki)

Narrator:
Próba była daremna. Państwo niegdyś wielkie i dumne przestało istnieć.

Dziewczyna IV:
Być Polakiem - to nie tylko marzyć o wolnej Polsce. Wówczas to znaczyło walczyć o nią, a często i oddać życie. I szli młodzi chłopcy na śmierć dla nas, byśmy mieli wolny i własny kraj. Tysiące Polaków, często kilkunastoletnich chłopców, ginęło na obcych ziemiach w Legionach Polskich służąc Napoleonowi. On to w 1807r. utworzył Księstwo Warszawskie, ale to nie była nasza wolna ojczyzna.
Tu melodia "Mazurka Dąbrowskiego" (wykonana na cymbałkach), która może się zaczynać cicho od słów:
"...I szli młodzi chłopcy..." i głośniej po skończeniu tekstu lub cała melodia po tekście.

Narrator:
Potem nastąpiły dalsze powstania; listopadowe i styczniowe, które zakończyły się klęską. Polacy zrozumieli, że są zbyt słabi, a zaborcy zbyt silni.

Chłopiec III:
Trzeba czekać, ale jak??
Jeśli czekać to pozytywnie, być poddanym, ale mieć honor. Chodzić do niemieckiej czy rosyjskiej szkoły, ale w domu uczyć się języka polskiego i polskiej historii. A historię Polska miała piękną. Całe dziesiątki lat to walki z Niemcami, Szwedami, Rosjanami, Turkami, Austriakami. Pozytywny Polak to taki, który dobrze wykonał swoją pracę, dużo od siebie wymagał, był uczciwy.

Recytacja czterech uczniów:
To rodzic, który był przykładem dla swoich dzieci.
To nauczyciel, który uczył polskiego, mimo zakazów zaborców.
To ksiądz, który dbał o wiarę chrześcijańską.
To żołnierz, który musiał służyć w armii carskiej, ale pamiętał, że jest Polakiem.

Recytacja i śpiew "Roty"
Nie rzucim ziemi, skąd nasz ród
Nie damy pogrześc mowy!
Polskimy naród, polski my ród
Królewski szczep piastowy,
Nie damy, by nas zniemczył wróg...
- Tak nam dopomóż Bóg!

Do krwi ostatniej kropli z żył
Bronić będziemy Ducha,
Aż się rozpadnie w proch i pył
Krzyżacka zawierucha.
Twierdzą nam będzie każdy próg...
- Tak nam dopomóż Bóg!
(muz. F. Nowowiejski, sł. M. Konopnicka: "Rota")

Dziewczyna V:
O Polsko! Święte Twe imię
Po cichu i po kryjomu
Z trwogą za siebie i innych
Szeptano w ojców mych domach

Prawdziwe jakieś nieprawdy
Opowiadano o Tobie
Mówiono, że jesteś świętą,
Mówiono, że leżysz w grobie.
(E. Słoński "Ta, co nie zginęła")

Dziewczyna I: na tle melodii "Wojenko, wojenko..."

Kiedy 1 sierpnia 1914r. wybuchła wojna pomiędzy Rosją a Niemcami i Austrią w sercach Polaków zapłonęła nadzieja, że nadchodzi godzina wyzwolenia. Trzy państwa rozpoczęły między sobą wojnę. Polacy musieli walczyć w szeregach wrogich armii. Ci, którzy żyli w zaborze rosyjskim musieli walczyć po stronie Rosji. Ci z zaborów niemieckiego i austriackiego po stronie przeciwnej. Polacy odziani w mundury wrogich armii zmuszeni byli strzelać wzajemnie do siebie.

Wszyscy: śpiew "Wojenko, wojenko..."

Dziewczyna V:
Szli na wojnę wierząc, że spełnią się ich marzenia. Polacy chcieli mieć ojczyznę niepodległą, tylko nie bardzo wiedzieli, jak uzyskać tę wolność, w dodatku byli rozbici na partie i stronnictwa różniące się poglądami. Dążyli też odmiennymi drogami do niepodległości.
Działało wielu patriotów. A wśród nich politycy i wojskowi.

Dziewięciu uczniów wymienia kolejno nazwiska:
1. Wojciech Korfanty
2. Józef Piłsudski
3. Wincenty Witos
4. Ignacy Daszyński
5. Roman Dmowski
6. Ignacy Paderewski
7. Kazimierz Sosnkowski
8. Józef Haller
9. Edward Rydz-Śmigły

Chłopiec I:
Jeszcze tu wczoraj słyszałem trzask:
Salwa jak poklask wielkiej dłoni.
Był las, pochłonął znowu las
Kaski wysokie, kości i konie

Zda mi się stoi tu jeszcze szereg,
Mur granatowy. Strzał jak baty.
Czwartego pułku czapy i gwery
I jak obłoki - dymią armaty.

Znowu odetchniesz, grzywo zieleni,
Piasek przesypie się w misach pól
I usta znowu przylgną do ziemi,
Będą całować długo świst kul.

Wisło, pamiętasz? Lesie, w twych kartach
Widzę ich, stoją - synowie powstań
W rozdartych bluzach - ziemio uparta -
- jak drzewa prości.
(...)
Piasku, pamiętasz? Ziemio, pamiętasz?
Rzemień od broni ramię przecinał,
Twarze, mundury jak popiół święty,
Wnuków pamiętasz? Światła godzinę?
(K.K.Baczyński "Mazowsze")

Wszyscy: śpiew
Nie noszą lampasów, lecz szary ich strój,
nie noszą ni srebra, ni złota,
lecz pierwszym szeregu podąża na bój,
piechota, ta szara piechota(bis)

Maszerują strzelcy, maszerują,
Karabiny błyszczą szary strój,
A przed nimi drzewa salutują,
Bo za naszą Polskę idą w bój!

Idą, a w słońcu kołysze się stal,
dziewczęta zerkają zza płota,
a oczy ich dumnie utkwione są w dal,
piechota, ta szara piechota. (bis)

Maszerują strzelcy, maszerują...

Nie grają im surmy, nie huczy im róg,
A śmierć im pod stopy się miota,
lecz w pierwszym szeregu podąża na bój,
piechota, ta szara piechota(bis)

Maszerują strzelcy, maszerują...
(sł. i muz. L. Łuskino: "Maszerują strzelcy")

Dziewczyna VI:
Wstań, Polsko moja!
Uderz w czyn!

Wstań, Polsko moja!
W ogniach zórz!
Nowe się szlaki krwawią Tobie!
O, lżej ci będzie w gromach burz
Niźli w zwiędłych wspomnień grobie -
Wstań, Polsko moja, w blaskach zórz!
(J. Mączka: " Wstań, Polsko moja")

Wchodzi uczeń z datą 1918r.

Chłopiec II:
Rok 1918 - koniec wojny, a 11 XI Polska odzyskuje niepodległość.

Uczniowie podchodzą i zrywają łańcuch, którym opasane są kontury Polski.

Dziewczyna II:
Polsko, nie jesteś ty już niewolnicą!
Łańcuch twych kajdan stał się tym łańcuchem
Na którym z lochu, co był twą stolicą
Lat sto, swym własnym dźwignęłaś duchem.

Nie przyszły poprzeć ciebie karabiny
Nie wiodły za cię bój komety w niebie,
Ni z Jakubowej zstąpił drabiny
W pomoc anioły. Powstałaś przez siebie!

Żadne cię miana nad to nie zaszczycą,
Co być nie mogło przez wiek twą ozdobą!
Polsko, nie jesteś ty już niewolnicą!
Lecz czymś największym, czym być można: SOBĄ.
(L.Staff: "Polsko, nie jesteś ty już niewolnicą")

Wszyscy: (śpiew):
Gdy zapłonął nagle świat
Bezdrożami szli przez śpiący las
Równym rytmem młodych serc
Niespokojne dni odmierzał czas Gdzieś pozostał ognisk dym
Dróg przebytych kurz.
Cień siwej mgły
Tylko w polu biały krzyż
Nie pamięta już, kto pod nim śpi.

Jak myśl sprzed lat
Jak wspomnień ślad.
Wraca dziś pamięć o tych,
Których nie ma.

Żegnał ich wieczorny mrok,
Gdy ruszali w bój,
Gdy cichła pieśń.
Szli, by walczyć o twój dom
Wśród zielonych pól.
O nowy dzień.

Jak myśl sprzed lat...

Bo nie wszystkim pomógł los
Wrócić z leśnych dróg,
Gdy rozkwitły bzy.
W szczerym polu biały krzyż
Nie pamięta już, kto pod nim śpi.
(Czerwone Gitary:"Biały krzyż")

Narrator:
Dziś często nie zdajemy sobie sprawy, jak ogromne i trudne problemy stanęły przed Polakami u progu wolności. Jak wiele potrzeba było do ich rozwiązania: pracy i pieniędzy, myśli politycznej, ekonomicznej i technicznej, inicjatywy i codziennego trudu.
Dziś w rocznicę odzyskania niepodległości, warto zwrócić wdzięczną myślą ku naszym dziadkom i pradziadkom, wspomnieć, jak z patriotyzmu i entuzjazmu, z walki i idei wyłoniła się POLSKA.

Chłopiec:
Kiedy nagle las zaszumi,
Mowę sosny gdy zrozumiesz,

Wszyscy:
To jest Polska

Dziewczyna:
Gdy zobaczysz gdzieś topole
Królujące ponad polem

Wszyscy:
To jest Polska

Chłopiec
Gdy zobaczysz płowe wrzosy
Rozbłyskane w kroplach rosy

Wszyscy:
To jest Polska

Dziewczyna:
Kiedy drogim jest ci w życiu
Żyto srebrne przy Księżycu

Wszyscy:
To jest Polska

Chłopiec:
Ujrzysz biało krzyż wyciety
Hełm i pod nim piasek święty

Wszyscy:
To jest Polska
(Z. Jerzyna " To jest Polska")

Dziewczyna III:
Bez tej miłości można żyć,
Mieć serce suche jak orzeszek
Malutki los naparstkiem pić
Z dala od zgryzot i pocieszeń,
Na własną miarę znać nadzieję,
W mroku kryjówkę sobie uwić,
O blasku próchna mówić "dnieje",
O blasku słońca nic nie mówić.

Ziemio ojczysta, ziemio jasna,
Nie będę powalonym drzewem.
Codziennie mocniej w ciebie wrastam
Radością, smutkiem, dumą, gniewem.
Nie będę jak zerwana nić.
Odrzucam pusto brzmiące słowa.
Można nie kochać cię i żyć,
Ale nie można owocować.
(W. Szymborska "Gawęda o miłości do ziemi ojczystej")
Wszyscy: wychodzą na scenę
(śpiew " Mazurek Dąbrowskiego")

Uwagi do scenariusza:

Wszystkie uroczystości szkolne związane z różnymi świętami czy rocznicami spełniają swój cel wtedy tylko, gdy widz - uczeń będzie zainteresowany tym, co mu się oferuje. Pisząc scenariusz z okazji rocznicy odzyskania niepodległości, miałam na uwadze następujące cele:
- Zainteresować scenariuszem wykonawców, by oni - angażując się w występ - zainteresowali widza;
- Podać treść w miarę przystępnie i krótko, często zmieniając jej formę ( narracja, wiersz, piosenka, muzyka)
- Kształtować przywiązanie do tradycji, wzbudzić poszanowanie dla wartości, o jakie walczyli nasi dziadowie, pradziadowie.
Chciałam, aby ta uroczystość poprzez swoją treść oddziaływała na sferę intelektualną i emocjonalną uczniów, aby stała się atrakcyjnym widowiskiem.
Pomocą w przygotowaniu części muzycznej uroczystości służyła mi nauczycielka muzyki z prowadzonym przez siebie zespołem wokalnym.

W scenariuszu wykorzystano:
A. Utwory muzyczne:
1. Polonez Ogińskiego pt. "Pożegnanie Ojczyzny"
2. J. Karczmarski: "Mury"
3. M. Konopnicka: "Rota"
4. L.Łuskino: " Maszerują strzelcy"
5. Czerwone Gitary: "Biały krzyż"
6. Autor nieznany: " Wojenko, wojenko"
7. J. Wybicki: "Mazurek Dąbrowskiego"

B. Wiersze;
1. K. Wierzyński: "Biblia polska"
2. K.K.Baczyński: "Mazowsze"
3. J. Mączka: "Wstań, Polsko moja"
4. L. Staff: "Polsko, nie jesteś ty już niewolnicą"
5. Or-Ot: " Nasz Kościuszko"
6. E. Słoński: "Ta, co nie zginęła"
7. Z. Jerzyna: " To jest Polska"

Dekoracje:
Uroczystość szkolna jest specjalnym rodzajem sztuki, także plastycznej, dlatego też dekoracja często odgrywa zasadniczą role. Musi być dobrze zaprojektowana, aby w swej skrótowej formie oddawała sens imprezy i była jej ilustracją.

Dorota Suchwałko

Żeby Polska była Polską"

1. Z głębi dziejów, dziejów krain mrocznych,
z puszcz odwiecznych, pól i stepów
nasz rodowód, nasz początek,
hen, od Piasta, Kraka, Lecha.

Długi łańcuch ludzkich istnień
Połączonych myślą prostą;
Żeby Polska, żeby Polska
Żeby Polska była Polską. /BIS/

2.Wtedy, kiedy los nieznany
rozsypywał nas po kątach,
kiedy obce wiatry gnały
obce orły na proporcach,

przy ogniskach wybuchała
niezmożona nuta swojska
żeby Polska, żeby Polska
żeby Polska była Polską. /BIS/

3. Zrzucał uczeń portret cara,
ksiądz Ściegienny wznosił modły,
opatrywał wóz Drzymała,
dumne wiersze pisał Norwid.

I kto szablę mógł utrzymać,
Ten formował legion wojska,
żeby Polska, żeby Polska
żeby Polska była Polską. /BIS/

4. Matki, żony w mrocznych izbach
wyszywały na sztandarach
hasło: "Honor i Ojczyzna"
i ru szała w pole wiara.

I ruszała wiara w pole
Od Chicago do Tobolska,
żeby Polska, żeby Polska
żeby Polska była Polską. /BIS/

"Żeby Polska była Polską"

1. Z głębi dziejów, dziejów krain mrocznych,
z puszcz odwiecznych, pól i stepów
nasz rodowód, nasz początek,
hen, od Piasta, Kraka, Lecha.

Długi łańcuch ludzkich istnień
Połączonych myślą prostą;
Żeby Polska, żeby Polska
Żeby Polska była Polską. /BIS/

2.Wtedy, kiedy los nieznany
rozsypywał nas po kątach,
kiedy obce wiatry gnały
obce orły na proporcach,

przy ogniskach wybuchała
niezmożona nuta swojska
żeby Polska, żeby Polska
żeby Polska była Polską. /BIS/

3. Zrzucał uczeń portret cara,
ksiądz Ściegienny wznosił modły,
opatrywał wóz Drzymała,
dumne wiersze pisał Norwid.

I kto szablę mógł utrzymać,
Ten formował legion wojska,
żeby Polska, żeby Polska
żeby Polska była Polską. /BIS/

4. Matki, żony w mrocznych izbach
wyszywały na sztandarach
hasło: "Honor i Ojczyzna"
i ru szała w pole wiara.

I ruszała wiara w pole
Od Chicago do Tobolska,
żeby Polska, żeby Polska
żeby Polska była Polską. /BIS/