39 „Nie rzucim ziemi skąd nasz ród”- walka o polskość w okresie zaborów - str. 288- 295
Germanizacja - zabór pruski |
Rusyfikacja- zabór rosyjski |
Autonomia galicyjska- zabór austriacki |
ADMINISTRACJA germanizacja administracji- niemiecki językiem urzędowym, |
- rusyfikacja administracji państwowej - rządy kolejnych rosyjskich generałów- gubernatorów z nieograniczoną władzą, - wprowadzenie stanu wojennego |
1869- wprowadzenie języka polskiego jako urzędowego w administracji i sądownictwie, - polscy urzędnicy, namiestnicy Galicji- * hr Agenor Gołuchowski, ważne funkcje w rządzie austriackim: premier Kazimierz Badeni - własny Sejm Krajowy- lojalizm wobec zaborcy- tzw. stańczycy ( konserwatywni politycy, popierający ideę współpracy z zaborcą, od zbioru pism pt.” Teka Stańczyka) |
SZKOLNICTWO germanizacja szkolnictwa- nauka w języku niemieckim nawet języka polskiego i religii |
rusyfikacja szkolnictwa- nauka w języku rosyjskim, język polski jako nadobowiązkowy, wykładany po rosyjsku- tzw. * Noc Apuchtinowska ( nazwisko warszawskiego kuratora zwalczającego wszelkie przejawy polskości) - przekształcenie Szkoły Głównej Handlowej w Carski Uniwersytet Warszawski |
-przejęcie władzy Polaków nad oświatą - uniwersytety w Krakowie i we Lwowie,
|
WALKA O ZIEMIĘ osadnictwo niemieckie: - działalność Komisji Kolonizacyjnej ( 1886) ( wykupywanie ziemi od polskich właścicieli i osadnictwo ludności z Niemiec, nikłe skutki ) - działalność HAKATY- Niemieckiego Związku Kresów Wschodnich- (nazwa od inicjałów nazwisk założycieli: Hansemann, Kennemann, Tiedemann)- społeczna organizacja antypolska, wspierająca germanizację, jak Komisja Kolonizacyjna wykupywała ziemię od polskich właścicieli i sprowadzała osadników z głębi Niemiec - ustawa z 1904 r. - zakaz budowy nowych domów przez Polaków bez zgody administracji |
- wywłaszczanie, wysiedlenia i zesłania ziemiaństwa na katorgę w głąb Rosji, - osadnictwo wojskowych rosyjskich w majątkach polskich ziemian - zakaz zakupu i dzierżawienia ziemi przez Polaków |
- uprzywilejowana pozycja ziemiaństwa galicyjskiego, - - trudne położenie chłopstwa ( „bieda galicyjska) |
|
|
|
Rugi pruskie ( 1885)- usunięcie z terenu zaboru pruskiego polskich chłopów, urodzonych w innych zaborach, a pracujących w majątkach tego zaboru |
|
|
KULTURA / KOŚCIÓŁ Kulturkampf- walka z polskością, walka o kulturę, prowadzona przez „żelaznego kanclerza” Otto von Bismarcka, skierowana głównie przeciw ostoi polskości- Kościołowi katolickiemu - represje wobec duchownych ( uwięzienie arcybiskupa Mieczysława Ledóchowskiego), likwidacja zgromadzeń zakonnych; skutek: umocnienie katolicyzmu |
- ingerencja w kwestie wyznaniowe Kościoła katolickiego, - walka z Kościołem katolickim jako ostoją polskości - likwidacja zakonów katolickich, zesłania w głąb Rosji księży, - dzieci z małżeństw mieszanych, były chrzczone i wychowywane w obrządku prawosławnym, - wcielenie do prawosławia Kościoła unickiego( grekokatolickiego - ostra cenzura w kulturze |
|
Obrona polskości- „najdłuższa wojna nowoczesnej Europy” |
Walka z rusyfikacją |
|
„Nie rzucim ziemi skąd nasz ród, nie damy pogrześć mowy- walka o polskość w kulturze - Maria Konopnicka, Henryk Sienkiewicz ( ku pokrzepieniu serc”), Wojciech Kossak, Jan Matejko) |
||
Walka z germanizacją szkolnictwa - strajk dzieci we Wrześni- 1901 ( protest przeciwko germanizacji szkolnictwa i nauki religii w języku niemieckim - * strajki szkolne w Wielkopolsce i na Pomorzu- 1906 r. - tajne nauczenie języka polskiego,
|
Walka z rusyfikacją szkolnictwa - tajne nauczanie języka polskiego - kółka samokształceniowe, - sieć bibliotek i czytelni- przemyt z Galicji - * polska prasa i wydawcy ( Gazeta Świąteczna- Konrad Prószyński, Kazimierz Promyk |
|
Walka z „kulturkampfem” - działanie towarzystw śpiewaczych ( Harmonia) i gimnastycznych ( Sokół) - działalność bibliotek i muzeów- Kórnik, Rogalin, - * budzenie świadomości narodowej na Mazurach i Pomorzu: Wojciech Korfanty, Krzysztof Mrongowiusz, Józef Lompa, Michał Kajka, Wojciech Kętrzyński, Gustaw Gizewiusz |
|
|
Obrona polskiej ziemi- rozwój gospodarczy - wsparcie polskich właścicieli ziemskich- banki spółdzielcze i spółki ( udzielanie kredytów) - idea pracy organicznej- Bazar ( Tytus Działyński, Hipolit Cegielski, Karol Marcinkowski), nowoczesne rolnictwo- Dezydery Chłapowski, - sprawa Michała Drzymały- mieszkał w wozie cyrkowym, gdyż nie otrzymał pozwolenia na budowę |
Idea pracy organicznej - zamiast kolejnych powstań praca nad rozwojem gospodarczym, kulturalnym, oświatowym społeczeństwa polskiego ( Leopold Kronenberg, Hipolit Wawelberg- założyciele szkół wyższych Praca u podstaw- wsparcie najuboższych warstw społeczeństwa ( czyli chłopstwa i rodzącej się klasy robotniczej)- edukacja- problematyka w literaturze: Eliza Orzeszkowa, Henryk Sienkiewicz, Bolesław Prus |
|