WCZESNA DOROSŁOŚĆ 20/23-35/40 r.ż.

KRYTERIA DOROSŁOŚCI

Dorosłość

• faza życia, w którą wkracza człowiek po gwałtownych zmianach rozwojowych prowadzących do dojrzałości biologicznej i społecznej,

• wyraża się w zdolności do prokreacji

• odpowiedzialnego podejmowania nowych ról społecznych związanych z zakładaniem rodziny, rodzeniem i wychowywaniem dzieci, rozwijanie (podejmowanie) aktywności zawodowej

• autonomiczne kierowanie własnym życiem

3 rodzaje kryteriów:

1. zadania rozwojowe

2. zmiany w strukturze życia związane z wydarzeniami typowymi dla różnych faz dorosłości

3. kryzysy życiowe wobec których staje jednostka

a ponadto:

• pełnia sił fizycznych

• poziom sprawności intelektualnej co umożliwia niezależność ekonomiczną

• samodzielno0ść w rodzinie, domu pracy

Zadania rozwojowe (wprowadził to pojęcie Havighurst)

• Problem wobec którego staje jednostka

• - wynikają z trzech źródeł:

• dojrzewania fizycznego,

• nacisków kulturowych

• indywidualnych aspiracji i wartości

Wyróżnia on następujące zadania rozwojowe:

1. wybór małżonka

2. uczenie się współżycia z nim

3. założenie własnej rodziny

4. wychowanie dzieci

5. prowadzenie domu

6. rozpoczynanie pracy zawodowej

7. podejmowanie obowiązków obywatelskich

8. znalezienie pokrewnej grupy społecznej

Wg Eriksona okres ten to intymność - izolacja a głównym zadaniem:

• wybór dróg samorealizacji w określonym środowisku społecznym

• wybór partnera życiowego( osiągnięcie zdolności do intymnych relacji z bliską osobą podejmowanie odpowiedzialności za nią)

• integracja doświadczeń z różnych obszarów aktywności

dylematy/kryzysy z tym związane:

• izolacja - intymność

• stosowanie mechanizmów projekcyjnych

• dotrzymywanie obietnic i podjęcie odpowiedzialności

• życie samotne - życie w rodzinie

*Jednostka która osiąga ten etap rozwoju posiada względnie zintegrowaną osobowość i ukształtowane poczucie własnej tożsamości= warunki do ukształtowania się zdolności przeżywania bliskich kontaktów z bliską osobą

• młody człowiek nie posiadający wyraźnie określonej własnej tożsamości, może nie rozróżniać swoich lęków, marzeń czy pragnień od odczuć otaczających go osób

wg Levinsona zadani rozwojowe:

• podjęcie roli zawodowej

• założenie rodziny

• sformułowanie wyraźnych marzeń i oczekiwań wobec przyszłości

• uczestniczenie w relacji mistrz - uczeń

dylematy/kryzysy:

• dylematy związane z wyborem zawodu: wartości ekonomiczne - satysfakcja

• oczekiwania grupy społecznej - własne ambicje i dążenia

• konflikty związane z nowymi rolami społecznymi: praca zawodowa - obowiązki rodzinne

środki do rozwiązywania kryzysów:

• nowe sposoby poznawania świata i samego siebie

• określenie własnej tożsamości

• korzystanie z wzorców kulturowych

• osiąganie kolejnych stopni autonomii

Dojrzałość psychiczna:

1. autonomia jednostki

• człowiek może realizować własne podmiotowe działania, niezależnie od czynników determinujących

• wskaźnik: stabilność działania mimo „zakłóceń”

2. wgląd we własne motywy postępowania

• im bogatsza wiedza o sobie tym większe szanse poznania innych a w konsekwencji możliwość podejmowania właściwych decyzji

• samowiedza dojrzała= struktura wiązkowa ( układ uporządkowanych sądów tworzących ogólne całości, relacje między wiązkami są niejasne lub nieokreślone ) + hierarchiczna( zbiór sądów i samoocen uporządkowanych pod względem stopnia ogólności )

• dzięki temu człowiek zna swoje możliwości, predyspozycje, potrafi przewidywać skuteczność swoich działań a w konsekwencji dokonywać słusznych wyborów

3. stosunek do innych

• postawa odpowiedzialności i szacunku dla drugiej osoby jednocześnie niezależność od innych

• ważną rolę odgrywa umiejętność uporządkowania i kontrolowania własnych emocji oraz posiadanie realistycznego obrazu świata

ROZWÓJ MOTORYCZNY

• osiąga szczyt

• największa wydolność organizmu

• optymalna zdolność do pracy i najwyższy stopień jej wydolności

• znaczącą rolę odgrywa aktywność fizyczna

ROZWÓJ PONAWCZY

FUNKCJONOWANIE ZMYSŁÓW

• funkcje koordynacyjno - regulacyjne

• rozwój w obrębie wielu funkcji

• wzrasta wrażliwość oka na światło ale później spadek jeszcze w tym okresie

• powiększa się pole widzenia peryferycznego

• ostrość widzenia bez zmian osiągnęła szczyt 18-20 r.ż.

• najpierw wzrasta zdolność widzenia bliskich przedmiotów a pod koniec okresu obniża się a zastępuje ją powoli zdolność widzenia dalekich przedmiotów

• okres najlepszej ostrości słuchu

• słyszalność dźwięków stopniowo minimalnie pogarsza się

FUNKCJONOWANIE PAMIĘCI

POZIOM INTELEKTUALNY

• po koniec wczesnej dorosłości poziom sprawności w nabywaniu i posługiwaniu się wiedza abstrakcyjną powoli spada

MYŚLENIE POSTFORMALNE

• po koniec wczesnej dorosłości poziom sprawności w nabywaniu i posługiwaniu się wiedza abstrakcyjną powoli spada

• problemy laboratoryjne (wymagają zastosowania abstrakcyjnego, formalnego rozumowania); zadania codzienne ( spotykane codziennie, bądź hipotetycznie, ważne w życiu człowieka)

• charakter myślenia metasystemowy, relatywistyczny i dialektyczny oraz umożliwia on nie tylko rozwiązywanie ale i odkrywanie problemów:

• relatywizm w myśleniu

• zrozumienie iż wiedza zależy od subiektywnych doświadczeń z punktu widzenia jednostki

• pozwala uwzględnić punkt widzenia innych osób

• struktury dialektyczne

• zorientowane na zmianę (podiom zwraca uwagę na to iż każda struktura może w rzeczywistości się zmieniać)

• obiekt umiejscawiany jest w obrębie większej całości opisywanej strukturalnie i funkcjonalnie (forma)

• wzajemne relacje - związki między poznawanymi zjawiskami, ich wieloznaczność i różnorodność

• próby koordynacji różnych systemów

• odkrywanie problemów

• umiejętność ta może być użyta nie tylko w stosunku do konkretnych problemów ale także do niedookreślonych (posiadających wiele prawidłowych rozwiązań)

• operacje systemowe, metasystemowe i paradygmatyczne

• operacje systemowe określone są na klasach i relacjach między klasami, wprowadzając przez utworzenie systemów, wyższy stopień uporządkowania zbioru

• operacje metasystemowe - wyznaczają relacje między systemami w ramach struktury nadrzędnej, zwanej meatsystemem. Wyłania się on gdy jednostka potrafi wykonać wszystkie operacje na klasach systemów

• operacje paradygmatyczne porządkują systemy systemów w wyniku czego tworzy się bardziej złożona struktura zwana polem

poziom regulacji intersystemowych:

myślenie postformalne oparte na regulacjach postformalnych pozawala na koordynowanie różnych punktów widzenia w konsekwencji czego jednostka zdolna jest akceptować nawet wzajemnie wykluczające się myśli, odczucia czy oceny z danym problemem

poziom regulacji autonomicznych

wyraża zdolności podmiotu do podjęcia odpowiedzialności za własne działania i rozwój przy jednoczesnym uwzględnianiu różnego rodzaju ograniczeń w ujawnianiu indywidualnych dążeń; pozwala na subiektywne przeżywanie problemów a przez to ujmowanie ich poznawczych i afektywnych komponentów; wielopłaszczyznowe ujęcie problemu

ZWIĄZKI UCZUCIOWE I KONTAKTY RODZINNE

• warunkiem dojrzałość psychiczna

PERIODYZACJA życia rodzinnego ze względu na kształtowanie się więzi rodzinnej:

1. faza wstępna - narzeczeństwo (od poznania do ślubu)

2. faza tworzącej się więzi małżeńskiej (od ślubu do urodzenia się pierwszego dziecka)

3. rozbudzenie i rozwój postaw rodzicielskich (od niemowlęcia do okresu osiągnięcia przez dziecko dojrzałości)

4. faza wzajemnego partnerstwa rodzinnego (okres, w którym rodzice mieszkają razem z dorosłymi i samowystarczalnymi pod względem materialnym dziećmi)

5. faza „pustego gniazda” (okres od momentu opuszczenia domu przez ostatnie dziecko do śmierci jednego ze współmałżonków)

okresy spiętrzenia konfliktów w rodzinie:

• bezpośrednio po ślubie

• po urodzeniu 1 dziecka

• po urodzeniu 2 dziecka

• kiedy dziecko osiąga 13-14 lat

• gdy dziecko osiąga 17-18 lat

• po usamodzielnieniu się dziecka

WYBÓR WSPÓŁMAŁŻONKA

• samodzielna decyzja

• pierwsze konflikty po ślubie wynikają z często z mglistego wyobrażenia oczekiwania odnośnie obowiązków

NARDZODZINY PIERWSZEGO DZIECKA

• oznacza to dla małżonków przyjęcie na siebie nowych ról społecznych

• podjęcie odpowiedzialności za dziecko

• zmienia się rytm życia małżonków

• urodzenie dziecka wpływa tez nieraz na zmianę w odczuwaniu własnej tożsamości i sprawia że kobieta czuje się bardziej dojrzała i bardziej odpowiedzialna ale nieraz tez czuje się bardziej ograniczona

• ojcowie poświęcają czas dziecku zwykle na wspólną zabawę podczas gdy matka wykonuje przede wszystkim czynności opiekuńcze związane z zaspokojenie potrzeb fizjologicznych

MACIERZYŃSTWO I OJCOSWTO

• opiekowanie się małym dzieckiem jest niekiedy przyczyną silnych stresów i frustracji wynikających z poczucia niewłaściwego spełniania roli rodzica

• opiekowanie się dzieckiem dostarcza rodzicom mimo tego wiele radości i satysfakcji oraz wzbogaca ich rozwój osobowy

MIŁOŚĆ MAŁŻEŃSKA

-wg Reiss miłość= proces w którym na początku emocja „poraża” ludzi, następnie jest im dobrze ze sobą i wzajemnie dążą do podtrzymania więzi,; Rozwija się uczucie wzajemnej zależności, któremu towarzyszy poczucie straty w przypadku rozdzielenia; w stadium czwartym wraz z pogłębianiem się wzajemnych relacji następuje osobowe spełnienie się partnerów

ROZWÓD

• największa liczba rozwodów- małżeństwa krócej niż 7 lat zawarte przez osoby niepełnoletnie oraz ze względu na ciąże

• przyczyny kłopoty seksualne, z porozumieniem się, problemy materialne, niezgodność w kwestii wychowania dzieci

• wydarzenie traumatyczne dla wszystkich członków rodziny

• w przypadku zawierania powtórnego małżeństwa osoby rozwiedzione przejawiają inne postawy i oczekiwania np. ważna jest dla nich stabilizacja i wzajemny szacunek, podczas gdy wcześniej kładły nacisk na własne ambicje, prezentację siebie czy rozwój zawodowy

ROZWÓJ ZAWODOWY

• w różnym wieku różne postawy wobec pracy

• biorąc pod uwagę stopień zaangażowania w aktywność zawodową wyróżnia się następujące etapy rozwoju zawodowego:

• stadium eksploracji - przymierzanie się do różnych ról zawodowych

• stadium stabilizacji - po dokonaniu wyboru, znalezienie trwałego miejsca i pola działania zawodowego. Proces adaptacji do warunków pracy a następnie wzmożona aktywność zawodowa. Zmiany techniczne oraz społeczno - ekonomiczne często zmuszają do zmiany rodzaju pracy (utrata stabilizacji)

• stadium zachowania statusu quo - dążenie do utrzymania uzyskanej pozycji zawodowej

• stadium schyłkowe - wycofanie się z aktywności zawodowej i angażowanie w inne formy aktywności

KSZTAŁTOWANIE OSOBOWOŚCI

• podtrzymywanie i dopełnienie poczucia własnej tożsamości

• rozwój autonomii związanej z niezależnością w podejmowaniu decyzji i braniem za nie odpowiedzialności

• integracja „ja” idealnego” i „ja” realnego”

• doświadczanie siebie jako podmiotu odpowiedzialnego za własne działania

• świadomość własnej tożsamości

• proces indywidualizacji jednostki

• aktywność odnosząca się do aktualnego rzeczywistości połączona z aktywnością odnoszącą się do przyszłości, projektowanej zgodnie z wizja kształtu przyszłego życia

• problemy sensu własnego życia ponieważ człowiek uniezależnia się os mechanizmu nastawień emocjonalnych ale tworzy koncepcje własnego życia i próbuje ją realizować

• bilans realizacji zamierzeń, planów i marzeń

---