Syllabus

Kultura i literatura antyku (studia niestacjonarne)

Treści programowe:

Periodyzacja literatury greckiej.

Homer. Kwestia homerycka. Iliada i Odyseja (świat przedstawiony, problematyka, kompozycja, cechy stylu, heksametr daktyliczny). Epos antyczny i naśladowcy. Mit o wojnie trojańskiej.

Poezja starożytnej Grecji (twórcy, gatunki, tematyka, środki artystyczne).

Twórczość Hezjoda. Dydaktyzm, pochwała pracy, świat bogów.

Teatr antyczny - ujęcie estetyczne (literackie) i antropologiczne.

Rozwój teatru i dramatu antycznego. Przestrzeń teatralna, organizacja przedstawień, aktorzy, chór, maski. Publiczność teatralna.

Słowo, muzyka i taniec w teatrze.

Struktura gatunków dramatycznych. Autorzy (Ajschylos, Sofokles, Eurypides).

Komedia grecka (Arystofanes, Menander). Komedia staroattycka, średnia i nowa. Budowa, bohaterowie, chór. Komizm.

Komedia w teatrze. Aktorzy, chór, maski i stroje.

Historiografia grecka: Herodot i Tukidydes.

Filozofia grecka: Platon i Arystoteles.

Sądy Platona i Arystotelesa o literaturze.

Sielanka grecka. Twórczość Teokryta.

Periodyzacja literatury rzymskiej.

Geneza i rozwój komedii rzymskiej. Struktura komedii rzymskiej. Tematyka. Związki z komedią grecką. Bohaterowie. Komizm. Autorzy (Plaut, Terencjusz).

Historiografia rzymska: Tacyt, Swetoniusz.

Twórczość Wergiliusza. Eneida jako epos rzymski. Nawiązania do dzieł Homera, problematyka, kompozycja, styl, bohaterowie, przesłanie ideowe.

Twórczość Horacego. Pieśni - zawartość ideowa, tematyka, kompozycja, walory artystyczne. Sądy Horacego o literaturze (List do Pizonów).

Twórczość Owidiusza.

Tragedia rzymska (Seneka). Tematy. Nawiązania do tragedii greckiej. Budowa. Chór i bohaterowie. Styl. Aluzje do czasów współczesnych.

Nowela antyczna. Funkcjonowanie, cech, struktura.

Początki biografistyki (Plutarch z Cheronei, Swetoniusz)

Mówcy antyczni: Demostenes, Cycero, Kwintylian.

Literatura podstawowa:

Literatura grecka

Homer, Iliada, przeł. K. Jeżewska, wst. i przyg. J. Łanowski, Wrocław 1972, (BN II, 17 [wybór], wyd. II

1982 [pełny tekst] Wrocław 1986);

Odyseja, przeł. L. Siemieński, wst. Z. Abramowiczówna, oprac. J. Łanowski, Wrocław 1975

(BN II, 21).

Hezjod, Prace i dni, przeł. i oprac. W. Steffen, Wrocław 1952 (BN II, 71); Narodziny bogów..., przeł., wst.

i przyp. opatrz. J. Łanowski, Warszawa 1999.

Herodot, Dzieje, przeł. i oprac. S. Hammer, Warszawa 1954 (wyd. II 1959).

Poeci starożvtnej Grecji (wybór)

Antologia liryki greckiej, przekł. zbior., oprac. W. Steffen, Wrocław 1955 (BN II, 92);

Liryka starożytnej Grecji, oprac. i wst. J. Danielewicz, przeł. W. Appel, J. Brzostowska,

J. Danielewicz [większość], A. Szastyńska-Siemion, Wrocław 1984, (BN II, 92; wyd. III 1987).

Ezop, Bajki Ezopowe, przeł. i oprac. M. Golias, Wrocław 1961 (BN II, 127).

Ajschylos, Prometeusz w okowach; Oresteja. Trylogia tragiczna, [w:] Antologia tragedii greckiej, przeł. S. Srebrny, K. Morawski, J. Łanowski, wybr. i oprac. S. Stabryła, Kraków 1975, (wyd. II 1989).

Sofokles, Antygona, przeł. K. Morawski, oprac. S. Srebrny, Wrocław 1950 (BN II, 1); przejrz. i uzup.

J. Łanowski, Wrocław 1995 (wyd. XII, BN II, 1);

Król Edyp, przeł. i oprac. S. Srebrny, Wrocław 1952 (BN II, 5).

Elektra, przeł. K. Morawski, oprac. S. Srebrny, Wrocław 1951 (BN II, 9).

Eurypides, Elektra, przeł. i oprac. J. Łanowski, Wrocław 1969 (BN II, 160);

Trojanki, [w:] Antologia tragedii greckiej, przeł. S. Srebrny, K. Morawski, J. Łanowski,

wybr. i oprac. S. Stabryła, Kraków 1975, (wyd. II 1989).

Medea, [w:] Antologia tragedii greckiej, jw.

Arystofanes, Chmury, przeł. A. Sandauer, Warszawa 1964.

Żaby, przeł. B. Butrymowicz, oprac. J. Łanowski, Wrocław 1955 (BN II, 94).

Ptaki, przeł. J. Jedlicz, wst. K. Kumaniecki, Warszawa 1954; przeł. i oprac. A. Sandauer,

Warszawa 1965.

Tukidydes, Wojna peloponeska, przeł. K. Kumaniecki, oprac. R. Turasiewicz, Wrocław 1991

(BN II, 225).

Platon, Uczta..., Obrona Sokratesa..., przeł. i oprac. W. Witwicki, Warszawa

1982 (wyd. IV 1988).

Arystoteles, Poetyka, przeł. i oprac. H. Podbielski, Wrocław 1983 (BN II, 209, wyd. II 1989).

Demostenes, Wybór mów, przeł. i oprac. R. Turasiewicz, Wrocław 1991 (BN II, 15).

Menander, Odludek albo Mizantrop, przeł. i oprac. J. Łanowski, Wrocław 1960 (BN II, 125).

Sąd rozjemczy, przeł. i oprac. J. Manteuffel, Wrocław 1951 (BN II, 67).

Teokryt, Sielanki, [wybór], przeł i oprac. A. Sandauer, Warszawa 1953 (wyd. IV 1981);

Sielanka grecka. Teokryt i mniejsi bukolicy, przeł. A. Świderkówna, oprac. J. Łanowski,

Wrocław 1953 (BN II, 80).

Plutarch, Żywoty sławnych mężów. Wybór, przeł., przedm. i przyp. M. Brożek, wst. i obj. T. Sinko,

Wrocław 1956 (BN II, 3).

Nowele greckie (wybór)

Nowele greckie w wyborze, przeł, i oprac. S. Hammer, Warszawa 1950;

Nowele antyczne. Wybór, przeł. R. Turasiewicz i S. Stabryła, Wrocław 1986 (BN).

Literatura rzymska:

Plaut, Bracia, przeł. G. Przychocki, wst. W. Strzelecki, Wrocław 1950 (BN II, 33).

Kupiec, przeł. i oprac. G. Przychocki, przyg. W. Strzelecki, Wrocław 1951 (BN II, 46).

Żołnierz Samochwał, przeł. i oprac. G. Przychocki, przyg. W. Strzelecki, Wrocław 1951 (BN II, 53).

Terencjusz, Komedie: Eunuch; Bracia; Teściowa, przeł. i oprac. M. Brożek, Wrocław 1971 (BN II, 167).

Lukrecjusz, O rzeczywistości ksiąg sześć, przekł. i wstęp. A. Krokiewicz, Wrocław 1958;

pt. O naturce wszechrzeczy, przeł. E. Szymański, komen. K. Leśniak, Warszawa 1957.

Cycero, Mowy wybrane, przeł. i oprac. J. Mrukówna, D. Turkowska, S. Kołodziejczyk, przedm.

K. Kumaniecki, Warszawa 1960.

Wybór listów, przeł. G. Pianko, oprac. M. Plezia, Wrocław 1962 (BN II, 130).

Wergiliusz, Bukoliki i Georgiki, przekł. i oprac. Z. Abramowiczówna, Wrocław 1953 (BN II, 83);

Eneida, przekł. T. Karyłowski, oprac. S. Stabryła, wyd. II zmien. Wrocław 1980 (BN II, 29);

Georgiki, przekł. A. L. Czerny, wst. L. Joachimowicz, Warszawa 1956.

Horacy, Wybór poezji, przekł. i oprac. J. Krókowski, Wrocław 1975 (BN II, 25) [tu: Pieśni; Epody; Listy].

List do Pizonów, [w:] Trzy poetyki klasyczne. Arystoteles, Horacy, Pseudo-Longinos, przeł. i oprac.

T. Sinko, Wrocław 1951 (BN II, 57).

Owidiusz, Przemiany, wyb. i przekł. A. Kamieńska, Warszawa 1969;

przeł. B. Kiciński, wyb., wst. i obj. J. Krókowski, Wrocław 1953 (BN II, 76);

pt. Metamorfozy, przeł. A. Kamieńska, S. Stabryła, oprac. S. Stabryła, wyd. II zmien. Wrocław

1995 (BN II, 76).

Sztuka kochania, przekł. J. Esjmond, Warszawa 1957.

Seneka Młodszy, Fedra, przeł. A. Świderkówna, oprac. W. Strzelecki, Wrocław 1959 (BN II, 118).

Pliniusz Starszy, Historia naturalna, wyb., przekł. i oprac. I. i T. Zawadzcy, Wrocław 1961 (BN II, 128).

Kwintylian, Kształcenie mówcy, ks. I, II, X, przekł. M. Brożek, Wrocław 1951 (BN II, 62).

Tacyt, Wybór pism, przeł. i oprac. S. Hammer, Wrocław 1956 (BN II, 82).

Swetoniusz, Żywoty cezarów, przekł., wst. i komen. J. Niemirska-Pliszczyńska, przedm. J. Wolski,

Warszawa 1972.

Apulejusz z Madaury, Metamorfozy albo Złoty osioł, przekł. E. Jędrkiewicz, oprac. T. Sinko,

Wrocław 1953 (BN II, 79).

Poeci starożytnego Rzymu

Rzymska elegia miłosna (wybór), przeł. A. Świderkówna, oprac. G. Przychocki i W. Strzelecki,

Warszawa 1955 (BN II, 90).

Rzymska elegia miłosna, wyb. i oprac. S. Stabryła, Warszawa 1975.

Literatura uzupełniająca (wybór bibliografii):

Mitologie, słowniki, encyklopedie, syntezy:

R. Graves, Mity greckie, przeł. H. Krzeczkowski, wst. A. Krawczuk, Warszawa 1982 (wyd. IV).

P. Grimal, Słownik mitologii greckiej i rzymskiej, red. nauk. J. Łanowski, przekł. zbior., Wrocław 1987.

J. Parandowski, Mitologia, wiele wydań (wyd. XXIV Kraków 1992).

S. Stabryła, Mitologia dla dorosłych. Bogowie - herosi - ludzie, Warszawa-Kraków 1995.

Z. Kubiak, Mitologia Greków i Rzymian, Warszawa 1998.

S. Stabryła, Księga legend rzymskich, Warszawa 1998.

Mała encyklopedia świat antycznego, t. I-II, prac. zbior., red. G. Pianko, Z. Piszczek, Warszawa 1958 -

1962.

Mała encyklopedia kultury antycznej A-Z, red. Z. Piszczek, Warszawa 1966 (wyd. VIII 1990).

Mały słownik kultury antycznej. Grecja - Rzym, pod red. L. Winniczuk, Warszawa 1962 (wyd. III 1976).

Słownik pisarzy antycznych, pod red. A. Świderkówna, Warszawa 1982 (wyd. II 1990).

M. Cytowska, H. Szelest, Literatura grecka i rzymska w zarysie, Warszawa 1981.

M. Cytowska, H. Szelest, Literatura rzymska. Okres augustowski, Warszawa 1990.

M. Cytowska, H. Szelest, Literatura rzymska. Okres cesarstwa, Warszawa 1992.

K. Kumaniecki, Historia kultury starożytnej Grecji i Rzymu, Warszawa 1987 (wyd. IX)

J. Łanowski, ks. M. Starowieyski, Literatura Grecji starożytnej w zarysie. Od Homera do Justyniana,

Warszawa 1996.

T. Sinko, Literatura grecka, t. I, cz. l-2; t. II, cz. 1-2; t. III, cz. 1-2, Kraków 1931 - 1954.

T. Sinko, Zarys literatury greckiej, t. I-II, Warszawa 1959.

S. Stabryła, Starożytna Grecja, Warszawa 1988.

Konteksty i nawiązania:

M. Głowiński, Mity przebrane, Kraków 1990.

Mit - człowiek - literatura, prac. zbior., red. nauk. i wst. S. Stabryła, Warszawa 1992.

T. Sinko, Antyk Wyspiańskiego, Kraków 1922 (wyd. II).

T. Sinko, Echa klasyczne w literaturze polskiej. Dwanaście studiów i szkiców, Kraków 1923.

T. Sinko, Hellada i Roma w Polsce. Przegląd utworów na tematy klasyczne w literaturze polskiej

ostatniego stulecia, Lwów 1933.

T. Sinko, Hellenizm Juliusza Słowackiego, Warszawa 1925.

T. Sinko, Mickiewicz i antyk, Wrocław - Kraków 1957.

S. Stabryła, Hellada i Roma w Polsce Ludowej. Recepcja antyku w literaturze polskiej w latach 1945 -

1975, Kraków 1983.

S. Stabryła, Hellada i Roma. Recepcja antyku w literaturze polskiej w latach 1976-1990, Kraków 1996.

Wybrane zagadnienie, bibliografia osobowa:

Brożek M., Terencjusz i jego komedie, Wrocław 1960.

Chodkowski R., Ajschylos i jego tragedie, Lublin 1994.

Kocur M., Teatr antycznej Grecji, Wrocław 1991.

Kitto H. D. F., Tragedia grecka. Studium literackie, przeł. J. Margański, Kraków 2003.

Komornicka A. M., Poezja starożytnej Grecji. Wybrane zagadnienia, Łódź 1987.

Komornicka A. M., Simonides z Keos - poeta i mędrzec, Wrocław 1986.

Korus K., Twórczość Plutarcha z Cheronei, Kraków 1978.

Krawczuk A., Pan i jego filozof. Rzecz o Platonie, Warszawa 1970.

Krawczuk A., Wojna trojańska. Mit i historia, Warszawa 1974.

Krokiewicz A., Moralność Homera i etyka Hezjoda, Warszawa 1959.

Kumaniecki K., Cyceron i jego współcześni, Warszawa 1959.

Kumaniecki K., Mańkowski J., Homer, Warszawa 1974.

Leśniak K., Arystoteles, Warszawa 1965 (wyd. III 1989).

Leśniak K., Platon, Warszawa 1968 (wyd. popr.)

Ławińska-Tyszkowska J., Bukolika grecka, Wrocław 1981.

Mańkowski J., Mity i świat Eurypidesa. Zagadnienia wybrane, Wrocław 1975.

Maślanko-Saro M., Nauka poprzez cierpienie (pathei mathos) u Ajschylosa i Sofoklesa, Kraków 1991.

Romilly J., Tragedia grecka, przeł. I. Sławińska, Warszawa 1994.

Stabryła S., Owidiusz. Świat poetycki, Wrocław 1989.

Stabryła S., Śpiewaj mi Muzo. Cztery opowieści o poetach greckich, Katowice 1988 [Safona, Homer, Arystofanes, Sofokles].

Stabryła S., Wergiliusz i jego dzieło, Kraków 1971, wyd. II popr. pt. Wergiliusz. Świat poetycki,

Wrocław 1987.

Szastyńska-Siemion A., Safona - muza z Mityleny, Wrocław 1993.

Taplin O., Tragedia grecka w działaniu, przeł. A. Wojtasik, Kraków 2004.

Turasiewicz R., Demostenes, Kraków 1992.

Turasiewicz R., Herodot i jego dzieło, Kraków 1979.

Turasiewicz R., Homer i jego świat, Kraków 1971.

Wikarjak J. Historia powszechna Herodota, Poznań 1961.

Wyboru dzieł literackich i zagadnień, które zostaną omówione podczas zajęć,

dokonuje prowadzący zajęcia. Na zaliczenie ustne student przygotowuje 8 tekstów (4+4) wybranych samodzielnie z listy lektur.

2

---