Paleogen w Europie i w Polsce.

W paleogenie zmieniały się zasięgi mórz oraz osady, rozwijały się rowy.

ECRIS - European Cenozoic Rift System

Rowy na terenie Masywu Centralnego:

LG - Limagne Graben - aktywność od środkowego eocenu do późnego oligocenu; miąższość warstwy kenozoiku ok. 2000 m,

BG - Bresse Graben - aktywność od środkowego eocenu do środkowego miocenu oraz późny miocen do dziś; miąższość warstwy kenozoiku ok. 2300 m,

Rowy na terenie Niemiec:

URG - Upper Rhine Graben - aktywność od środkowego eocenu do dziś; miąższość warstwy kenozoiku ok. 2000 m (S) i 3300 (N),

LRG - Lower Rhine Graben - aktywność od środkowego eocenu do dziś; miąższość warstwy kenozoiku ok. 2000 m (S),

HG - Hessians Grabens - aktywność od środkowego eocenu do późnego oligocenu; miąższość warstwy kenozoiku ok. 2000 m,

Rowy na terenie Czech:

EG - Eger Graben - aktywność od środkowego eocenu do dziś; miąższość warstwy kenozoiku ok. 500 m [paleogen <100 m],

Rowy należące do ECRIS powstały głównie w wyniku ruchu Afryki w kierunku północnym.

RYFT - wąski, długi i głęboki rów tektoniczny cechujący się intensywnym wulkanizmem i aktywnością sejsmiczną, występuje na kontynentach i w oceanach; muszą występować wulkanity.

Płyta Europejska subdukując pod Alpy powodowała wybrzuszenie astenosfery i rozciąganie płyt kontynentalnych, w skutek czego powstał rów oraz wylewała się magma.

Wulkanizm bazaltowy oraz andezytowy (ten wewnątrz, mniej więcej poniżej pasa przechodzącego przez Alpy )

Dobrym źródłem informacji są osady w basenach Londynu i Hampshire (maksymalnie 500m dla paleogenu, brak neogenu)

Główne jednostki tektoniczne w Polsce

Osady paleogenu i neogenu w Polsce

Paleogen i neogen występują wszędzie poza pasem wyżyn, który istniał niegdyś jako wał meta karpacki, wysokimi Tatrami, Sudetami.

Osady paleocenu

Występują w Niecce Brzeżnej (Koszalin - Lublin - Olsztyn), okolicy Szczecina oraz

pas równoległy do wału środkowopolskiego, na północny - wschód od niego.

Miąższość dochodzi do 100 m, dominują skały węglanowe(kolejno od dawnego brzegu piaski - gezy - margle - wapienie)

Najlepsze osady znajdują się w zboczach Wisły.

Ważna formacja puławska (istotna ponieważ znaleziono tam szczątki krokodyli; okolice Puław)

Osady eocenu

Występują w synklinorium Szczecińsko - Łódzko - Miechowskim, platforma wschodnioeuropejskiej oraz Gdańsk - Koszalin

Paleografia późnego eocenu - wczesnego oligocenu

Zatoka Gdańska - delta Sambijsko - Chłapowska oraz Wyspa Parczewska - złoża bursztynu

Eridan - hipotetyczna rzeka, która drenowała wody z lądu skandynawskiego od późnego eocenu do środkowego plejstocenu (teoretycznie ujście kolo Gdańska)

Formacje paleoceńsko - eoceńskie maja dokumentacje paleologiczną morską (otwornice) oraz palinologiczną (analiza pyłków)

• Formacja puławska - węglany [morskie]

• Formacja odrzańska - VII odrzańska grupa pokładów węgla brunatnego (posiadają piaski zawęglone, muły) [lądowe]

• Formacja szczecińska - piaski [morskie]

• Formacja tanowska - VI tanowska grupa pokładów węgla brunatnego, piaski - muły [lądowe]

Osady górnego eocenu

Zasięg osadów z późno eoceńskiej transgresji morskiej na niżu polskim z rozmaitymi zimno i ciepłolubnymi otwornicami. Formacja z Siemienia - występuje w okolicy Radzynia Podlaskiego

- osady morskie z fosforytami powstają z przysypanych ptasich odchodów - piaski i margle, są to osady podobne do osadów formacji puławskiej

Odpowiednikami osadów Radzyńsko-Podlaskich są osady : formacja jeżymanowicka (kolo Poznania) oraz formacja pomorska (na Pomorzu)

Osady oligocenu

Dzielą one Polskę na pół, niemal cała północna część.

Występują tu formacje:

• Leszczyńska (górny oligocen)

• Mosińska górna - młodsze piaski glaukonitowe -morskie

• Czempińska - piaski i muły zawęglone, V czempińska grupa pokładów węgla brunatnego (ma już znaczenie przemysłowe), okolice Poznania i Koszalina

• Mosińska dolna - zaczęła się w końcówce eocenu - piaski glaukonitowe - morskie

Formacje czempińska i mosińska górna czasami przechodzi w kumpelska, ponieważ się zazębiają z iłami formacji rumpelskiej

Rowy tektoniczne na Niżu Polskim wypełnione osadami paleogenu i neogenu:

Rów Nakło - Więcbork

Rowy wielkopolskie:

Strefa Dyslokacyjna Poznań - Szamotuły SDP-SZ

Strefa Dyslokacyjna Poznań - Oleśnica SDP-O

Strefa Dyslokacyjna Poznań - Kalisz SDP-K

Strefa Dyslokacyjna Gopło - Ponętów - Pabianice SDG-P-P

Sztucznie wydzielone rowy na podstawie stref dyslokacyjnych:

Szamotuł, Naramowic, Poznania-Miasta, Mosiny, Czempinia, Krzywinia, Chróściny, Nowej Wsi, Gostynia, Chobieni - Rawicka, Sulmierzyc, Uciechowa, Sieroszewic, Kępna, Kleczowa, Niesłuszna - Gosławic, Lubstowa, Bilczewa - Drzewc, Piasków, Władysławowa, Adamowa.

Tak samo nazywają się tamtejsze złoża.

Największe miąższości paleogenu: Rów Lubstowa (140m), Rów Mosina (130 m)

Najmniejsza miąższość: Rów Adamowa (do 10 m)

Tatry i Podhale w paleogenie

Tatry w eocenie

Stanowiły wyspę, otoczoną wodami.

EOCEN NUMULITOWY - kilkadziesiąt metrów miąższości, składa się z:

• wapieni numulitowych,

• zlepieńce,

• piaskowce grubo okruchowe,

• wapienie organodetrytyczne,

Tatry w oligocenie

• Warstwy szklarskie - zbudowane z piaskowców, zlepieńców, mułowców, łupków ilastych; miąższość 700-1000 m,

• Warstwy zakopiańskie - łupki ilaste, podrzędnie zlepieńce, piaski, dolomity żelaziste; miąższość 1000 m (morskie)

• Warstwy chochołowskie - piaskowce, mułowce; miąższość 1000 m (morskie)

• Warstwy ostryskie - piaskowce, łupki ilaste, w piaskach wkładki węgla brunatnego; kilkadziesiąt metrów miąższości (lądowe)

Okolice Tarnogrodu (pod Karpatami) - niedawno odkryto tam niewielkie osady paleogeńskie

(Osady są analogicznie ułożone do osadów mosińskich i czempińskich).

Eoceńsko - oligoceńskie wypełnienie paleodolin - formacja z Zawoi (osady rzeczne - delta). Udokumentowano florystycznie na paleogen

Jeśli formacja zawiera węgiel, to znaczy ze są to osady lądowe!!

Dla osadów lądowych charakterystyczne są także piaski i muły.

Osady morskie to najczęściej, piaski oraz skały węglanowe.

---