PALEOGEOGRAFIA I KLIMAT
PREKAMBR
KLIMAT: suchy i gorący, osady pochodzenia chemicznego czerwone i pstre. Przez częśc ciepły i wilgotny- powstanie wapieni stromatolitowych. Były zlodowacenia- świadczą o tym illity.
PALEOZOIK
KAMBR:
PALEOGEOGRAFIA:Superkontynent Pangea rozpadł się na bloki zmieniające położenie geograficzne. Gondwana- dzisiejsze kontynenty półkuli południowej i fragmenty Azji. Baltika- dzisiejsza platforma wschodnioeuropejska. Laurencja- platforma północnoamerykańsko- grenlandzka. Iapetus- ocean pomiędzy Baltiką i Laurencją, u jego brzegów utworzyły się formacje skał osadowych. Na bloki kontynentalne wkraczały płytkie morza. Małe kontynenty (Syberia) były oddzielone od Baltiki oceanem Uralskim. Prototetyda- ocean między Gondwaną, a kontynentami północy.
Klimat: gorący, ponieważ na południe od Syberii- wapienie i dolomity, powyżej nad nimi sole kamienne i potasowe. W strefach międzyzwrotnikowych- (częśc Gondwany)- formacje wapieni i dolomitów z archeocjatami i glonami. Laurencja- facje okruchowe i węglanowe. Baltika- facje okruchowe.
ORDOWIK:
małe zmiany w porównaniu z kambrem. Kontynenty stopniowo zmieniały swoje pozycje przechodząc w różne strefy klimatyczne. Między Baltiką, a Laurencją nadal ocean Iapetus. Gondwana blisko bieguna południowego, na Saharze lądolody. Powstawanie i topnienie lodowców spowodowało podniesienie poziomu oceanów.
SYLUR:
Znaczne zmiany w rozmieszczeniu kontynentów i oceanów. Na początku syluru Baltika i Laurencja oddzielone oceanem Iapetus. Kolizję Baltiki i Laurencji spowodowało zmniejszanie oceanu Iapetus. Wypiętrzyły się podczas zderzenia Kaledonidy Ameryki Północnej, Europy Pn i Grenlandii. Utworzył się 1 kontynent Eurameryka. Podczas zderzenia małych kontynentów powstał jeden większy- syberyjski i wypiętrzyły się góry środkowej Azji. Przez to zwężał się Ocean Uralski. Między Gondwaną i kontynentami północnymi był ocean Paleotetyda. Afryka na biegunie południowym, powstały tu lodowce kontynentalne. Kontynenty ze strefy równikowej i międzyzwrotnikowej tworzyły się rafy, a na lądach skały o barwie czerwonej świadczące o gorącym klimacie.
DEWON:
Wielkie zmiany. Bloki kontynentalne: euroamerykański, gondwański, kazachski, chiński i syberyjski. Ocean Uralski oddzielał blok syberyjski od euroamerykańskiego. Paleotetyda- ocean między Gondwaną, a kontynentami północnymi. Na obszarach bloków kontynentalnych znajdowały się płytkie, epikontynentalne zbiorniki morskie. Kontynenty północne- strefa międzyzwrotnikowa, gorący klimat (czerwone i pstre osady okruchowe), podobnie na syberyjskim. Gondwana- częśc na biegunie południowym, ślady działania lodowców i zlodowaceń.
KARBON:
Stopniowe zmiany. Poczatkowo Euroameryka oddzielona od syberyjskiego Oceanem Uralskim, a od Gondwany Paleotetydą. Później zmiany, co było przyczyną orogenezy waryscyjskiej. Euroameryka zderzyła się z Gondwaną, przez co powstały łańcuchy górskie w Europie Zach i Pd, Afryce Pn, Ameryce Północnej wsch i pd. Od tego wielkiego lądu oddzielony był tylko syberyjski oceanem Uralskim, który też ulegał zwężeniu. Większoś z półkuli północnej, częśc Afryki i Ameryki Pd była w strefie zwrotnikowej i równikowej. Panował tam klimat gorący i wilgotny, dzięki temu powstały węgle. Na syberyjskim klimat chłodniejszy. Częśc Gondwany w strefie okołobiegunowej, gdzie były lądolody.
PERM:
Koniec formowania się Pangei (II). Syberyjski połączył się z Euroameryką. Likwidacja Oceanu Uralskiego i utworzenie w tym miejscu łańcucha górskiego (góry Ural). Pangea otoczona przez Paleopacyfik. Na równoleżniku ocean Tetyda. Pangea od bieguna północnego do południowego. Na południu istniały lodowce kontynentalne. Na chłodny klimat wskazują zimnolubne małże. W międzyzwrotnikowej i zwrotnikowej części klimat suchy i ciepły, często pustynny. Jest to czerwony spągowiec. Zmniejszenie obszarów tropikalnych. W wyższym permie przez gorący klimat powstawały sole w morzach epikontynentalnych.
MEZOZOIK
TRIAS:
Znaczne zmiany. Pangea na 2 części poprzez wewnętrzne ryfty kontynentalne, które przekształcały się w ryfty oceaniczne. Podział Gondwany: Laurazja (Ameryka Pn, Europa, Syberia) i Gondwana (półkula Pd). Między nimi ocean Tetyda. Gondwana przemieściła się z bieguna, co spowodowało zanik lądolodów. Wtedy też Ameryka Pd zaczęła odzdielac się od Afryki. Klimat ciepły, nie było czap lodowych. Powszechne osady świadczące o ciepłym, wilgotnym lub suchym klimacie.
JURA:
Dalszy rozpad Pangei. Ameryka Pd odrywa się od Afryki, co daje początek Oceanowi Atlantyckiemu. Całkowicie oderwał się australijsko- antarktyczny. I poszerzył się Ocean Indyjski. Od Europy zaczęła się oddzielac Ameryka Pn i rozszerzyła się pn częśc Atlantyku. Ocean Tetyda też się rozszerzał. W jego północnej części istnieje wielka strefa subdukcji. Do Azji dobiły oderwane bloki kontynentalne od Gondwany i wytworzyły się łańcuchy górskie. Klimat ciepły. W wielu miejscach pustynie.
KREDA:
Atlantyk rozszerzał się, Ameryka Pd oderwała się od Afryki. Poszerzył się Ocean Indyjski. Stopniowa likwidacja Tetydy, przez co Afryka zbliżała się do Europy. Rozszerzanie Atlantyku spowodowało zmniejszenie Pacyfiku. Australia i Antarktyda jeszcze połączone ze sobą. Dalej ciepły klimat, o czym świadczy charakter osadów. Temperatura na tyle wysoka, że nie tworzyły się czapy lodowe.
PALEOGEN:
Niemal całkowita likwidacja Tetydy. Dekan i inne bloki kontynentalne dawnej Gondwany zderzyły się z Eurazją. Na bloki kontynentalne wkraczały płytkie zbiorniki morskie. Klimat chłodniejszy jak w kredzie przez rozczłonkowanie basenów oceanicznych i aktywniejszą cyrkulację wód głębinowych i powierzchniowych. Wokół Antarktydy powstał zimny prąd morski, a na kontynencie rozwinęła się pokrywa lodowa.
NEOGEN:
Rozkład kontynentów i oceanów współczesny. Z Tetydy powstało tylko morze Śródziemne. Pod koniec miocenu do tego morza wlały się wody Atlantyku i zwiększyła się głębokośc. Klimat nieco cieplejszy niż dziś. Zlodowacenie na obu biegunach.