Trias
245
(248) – 204 (213) mln lat temu
Podstawowymi
skamieniałościami
przewodnimi są amonity i konodonty. Zaczyna się rozpadać Pangea.
Po wielkim wymieraniu permskim we wczesnym triasie zaczyna się
szybka radiacja fauny i flory.
Flora:
We florze lądowej
pospolite były rośliny
nagonasienne,
głównie szpilkowe
oraz paprocie nasienne.
Powstają pierwsze benetyty,
występowały, choć rzadko, miłorzęby i sagowce. Równie pospolite
były także rośliny zarodnikowe, w tym drzewiaste
skrzypy, widłaki i paprocie.
Te ostatnie, wraz z widłakami, stanowią główną grupę roślin
zielnych. Pod koniec środkowego triasu zaczyna się stopniowy upadek
widłaków i skrzypów, szczególnie drzewiastych. Dominującą rolę
we florze obejmują rośliny nagonasienne.
Fauna
lądowa:
W triasie zaznacza się drugi okres prosperity płazów
tarczogłowych,
niektóre z nich osiągały wówczas do 5 m długości i 0,5 tony. We
wczesnym triasie powstały pierwsze płazy
bezogonowe.
Olbrzymie zmiany zachodzą w świecie gadów. Pojawiają się
pierwsze
krokodyle,
jaszczurki
i żółwie.
We wczesnym i środkowym triasie główną grupą gadów były gady
ssakokształtne,
które jednak od triasu środkowego (drapieżcy) i triasu późnego
(roślinożercy) są wypierane przez tekodonty
i
zanikają wraz z końcem triasu. W
późnym triasie pojawiają się pierwsze
dinozaury
i szybko się różnicują na trzy podstawowe grupy: dinozaury
gadziomiedniczne (zauropody i teropody) oraz dinozaury
ptasiomiednicze. Pod koniec triasu pojawiają się też pierwsze
ssaki wywodzące się z gadów ssakokształtnych. Z późnego triasu
pochodzą też pierwsze
latające gady – pterozaury.
Fauna
morska:
Prawie wszystkie rzędy
bezkręgowców morskich są nowe w stosunku do form paleozoicznych.
Dochodzi do szybkiego rozwoju małży,
choć ramienionogi
w dalszym ciągu są pospolite. Szybko rozwijają się liliowce
łodygowe,
stanowiąc
jedną z najczęstszych skamieniałości triasu.
Powszechne są także ślimaki.
Bardzo
ważną i liczną grupą są amonity.
Dopiero z triasu środkowego znani są pierwsi przedstawiciele
koralowców.
Relatywnie rzadkie są gąbki i mszywioły.
Wśród ryb szczególnie pospolite są drobne rekiny o płaskich koronach zębów, miażdżące muszle bezkręgowców. Pod koniec okresu powstają pierwsze rekiny współczesne Neoselachi. Pospolite są także ryby kostnochrzęstne i przejściowce. W całym triasie istniały jeszcze zwierzęta konodontonośne, wymierają one jednak z końcem okresu. W triasie pojawiają się liczne wielkie grupy gadów morskich, z których notozaury i plakodonty wymierają pod koniec okresu. Ziemnowodne notozaury były dominującą grupą gadów morskich w triasie. Z początkiem okresu pojawiają się plezjozaury, a wkrótce potem także ichtiozaury. Te ostatnie pod koniec triasu były już bardzo liczne i osiągały duże rozmiary.
FAUNA:
*MORSKA:
-Amonity
– Goniatyty(
dewon-perm) i Ceratyty
(perm-trias).
-Konodonty-
ogromne znaczenie stratygraficzne, wymarły
w triasie środkowym.
-
Małże-
są bardzo liczne, silnie się różnicują i mają duże znaczenie
zarówno skałotwórcze, jak i stratygraficzne.
-
Ramienionogi-
bardzo liczne, reprezentują
je zarówno formy znane z paleozoiku, jak i stanowiące większość
populacji formy nowoczesne należące do terebratulidów oraz
rynchonellidów.
-Liliowce-
znaczenie
stratygraficzne.
-
Koralowce-
pojawiła
się nowa grupa budujących rafy koralowców sześciopromiennych,
które żyją do dzisiaj. Mają one niekiedy znaczenie
stratygraficzne i skałotwórcze.
-Ryby:
- Ryby kostnochrzęstne-
podgromada ryb promieniopłetwych. Pierwotne formy ryb
kostnochrzęstnych pojawiły się już we wczesnym dewonie, rozkwit
przeżyły w permie i triasie. Występowały na całym świecie.
Obecnie występują
- Przejściowce–
infragromada ryb promieniopłetwych obejmująca rzędy ryb, u których
zachowały się prymitywne cechy budowy. Pierwsze przejściowce
pojawiły się w późnym permie, a okres rozkwitu przechodziły w
mezozoiku. Od nich wywodzą się Teleostei stanowiące większość
współcześnie żyjących ryb.
*Lądowa:
-
Płazy
tarczogłowe- labiryntodonty
– bardzo liczne.
-
Płazy
bezogonowe-
rząd płazów obejmujący zwierzęta przypominające żabę.
Obejmuje cztery podrzędy, do których zalicza się ok. 30 rodzin, w
tym również żyjące w Polsce: żabowate, ropuchowate,
ropuszkowate, rzekotkowate i grzebiuszkowate.
Płazy
bezogonowe odróżniają się od pozostałych przedstawicieli gromady
brakiem ogona, sylwetką krępą, zwartą (brak form "wężopodobnych")
i silnymi skocznymi kończynami tylnymi. Głowa płazów bezogonowych
jest zazwyczaj duża, zaopatrzona w bardzo szeroki otwór gębowy.
Oczy są wypukłe, wystające; gałki oczne mogą być wciągane w
głąb oczodołów.
-Synapsydy
(gady ssakokształtne)-
od triasu środkowego (drapieżcy) i triasu późnego (roślinożercy)
są wypierane przez tekodonty i zanikają wraz z końcem
triasu.
-Tekodonty-
parafiletyczna grupa wczesnych archozaurów (gadów naczelnych) o
budowie pokrojowo przypominającej
krokodyle, ale z bardziej prostymi nogami niż inne gady. Poza
najprymitywniejszymi formami większość posiadała uzębienie
tekodontyczne – zęby osadzone w zębodołach szczęki i żuchwy.
Czaszka diapsydalna, zęby zwykle ostre i zakrzywione ku tyłowi.
-Dinozaury-
zdominowały
ziemskie ekosystemy na ponad 160 mln lat, pojawiając się w
środkowym triasie. Pod koniec okresu kredy, około 65 mln lat temu,
katastrofalne wymieranie skończyło ich dominację na lądzie na
wszystkich kontynentach. Jedna grupa dinozaurów przeżyła do dnia
dzisiejszego: większość taksonomów uważa, że współczesne
ptaki są dinozaurami z grupy teropodów. Niemal wszystko, co możemy
powiedzieć o dinozaurach, wiemy z informacji odczytanych z ich
szkieletów i innych skamieniałości (tropów, odcisków części
miękkich, koprolitów). Chociaż rzadko zdarza się znaleźć
kompletny szkielet, to jednak nawet z ich poszczególnych fragmentów
można zrekonstruować wygląd całego dinozaura.
-Zauropody-
infrarząd
dinozaurów z rzędu dinozaurów gadziomiednicznych (Saurischia).
Należały do niego największe zwierzęta lądowe, jakie
kiedykolwiek stąpały po ziemi. Wszystkie były roślinożerne.
Odkryto, że ostatnie z zauropodów, żyjące około 65 mln lat temu
na terenie dzisiejszych Indii, mogły żywić się także trawami.
Zauropody miały małe głowy na bardzo długich szyjach i długie
ogony jako przeciwwagę dla ich szyj. Zęby stępione słupkowate lub
łopatkowate, najczęściej rzadko rozmieszczone. Zwierzęta te
zwykle poruszały się stosunkowo powoli na czterech grubych,
słupowatych, pięciopalczastych nogach o palcach silnie skróconych
z tępymi pazurami występującymi tylko na 1 palcu przednich kończyn
oraz 1, 2 i 3 palcu kończyn tylnych. Nozdrza były przesunięte
daleko ku tyłowi, umieszczone w górnej części czaszki, czasami
bardzo blisko oczu.
-Teropody-
podrząd
dinozaurów z rzędu dinozaurów gadzio miednicznych.
Wszystkie
były
dwunożne i mięsożerne (drapieżniki, jak i padlinożercy).
Poruszały się w postawie półwyprostowanej. Kończyny tylne długie
silnie umięśnione z podudziem dłuższym od uda, dzięki którym
potrafiły szybko biegać. Tylne kończyny były o 2/3 dłuższe od
przednich i posiadały do trzech palców. Przednie kończyny krótsze
od tylnych zakończone chwytnymi palcami (ich liczba była
zredukowana: 1-4) z pazurami. Posiadały również długi ogon, który
ułatwiał im szybką pogoń za ofiarą. Duże oczy wskazują na
bardzo dobry wzrok. Zęby ostre sztyletowate, bocznie spłaszczone z
ząbkowanymi krawędziami. Niektóre utraciły zęby na rzecz
kostnego dzioba, otoczonego rogową warstwą. Mięśnie szczęk
dobrze rozwinięte.
-Pterozaury- rząd latających gadów z grupy archozaurów (gadów naczelnych) żyjących od późnego triasu do końca kredy (230 do 65,5 mln lat temu), blisko spokrewnionych z dinozaurami.
Były pierwszymi aktywnie latającymi kręgowcami i największymi latającymi zwierzętami wszech czasów. Przez 150 milionów lat zanim wymarły dominowały w powietrzu, skolonizowały wszystkie kontynenty i wykształciły wielką rozmaitość form i rozmiarów.
Flora:
-Benetyty-
(pierwszy raz pojawiają
się), klasa roślin kopalnych należących do typu (gromady)
nagonasiennych. Żyły w erze mezozoicznej od późnego triasu do
połowy późnej kredy.
Przypominały
nieco żyjące do dziś sagowce. Miały pnie walcowate lub kuliste,
rzadko rozgałęzione, pokryte pozostałościami po ogonkach
liściowych. Zalążki i pylniki benetytów ulokowane były razem w
tworze przypominającym kwiat roślin okrytonasiennych. Miały kwiaty
obupłciowe z zaczątkowym okwiatem. Przypuszcza się, że były one
jednym z głównych źródeł pożywienia mezozoicznych zwierząt, w
tym olbrzymich dinozaurów.
-Widłaki-
tracą na znaczeniu
-Paprociowe-
mają
charakter zarówno roślin zielnych, jak i drzewiastych i porastają
podmokłe obszary na lądach. Na pierwszy plan wysuwają się rośliny
nagonasienne. Rozwijają się dobrze paprocie nasienne, szpilkowe, a
także nowe grupy przystosowane do klimatu bardziej
suchego.
-Sagowce-
mają
liście palmokształtne osadzone na wysokim pniu i benetyty, których
pień był beczułkowaty
-Miłorzębowe-
miłorzębowe o charakterystycznych trójkątnych liściach.
-Rośliny
zarodnikowe- termin
zwyczajowy, wywodzący się ze starych poglądów na systematykę
botaniczną, według których rośliny zarodnikowe należą do
organowców (obok roślin nasiennych) lub do roślin jako dział
równoważny roślinom nasiennym.
Grupa
ta obejmuje glony (w tym sinice), grzyby, porosty oraz te rośliny
naczyniowe, które nie wytwarzają nasion (np. mszaki czy widłakowe),
a czasem nawet bakterie inne niż sinice. Łączenie organizmów w
taką grupę nie odpowiada współczesnym poglądom na systematykę
organizmów.