Ewa Rewers „Obsceniczna kultura cytatów: przyjemność i opór”
- Ewa zajmuje się trzema nurtami charakterystycznymi dla kultury artystycznej: kulturą oryginału, kulturą cytatów oraz kulturą klonów. Tym, co pozwala je wydzielić i uszeregować jest przede wszystkim przekonanie, że kultury XX w. nie mają charakteru systematycznego i zamkniętego, lecz dominuje w nich dodawanie, komponowanie, wymiana zapożyczeń, montaż i interferencja.
- W XX w. izolowane kultury już nie istnieją, świat jest wielokulturowy i nie dba o granice interkulturowe.
Autorka uważa, że dominacja kultury cytatów nad pozostałymi to konstytutywna cecha doświadczenia dwudziestowieczności odcinająca ją od XIX-wiecznej kultury oryginału i od rysującej się w perspektywie XXI w. kultury klonów.
- Kulturę oryginału ukształtowali najpełniej XIX-wieczni romantycy. Walter Benjamin wiązał zmierzch oryginału z nieograniczonymi możliwościami epoki mechanicznej reprodukcji, nowoczesne technologie przyczyniły się do zakwestionowania kultury oryginału. Roselind Krauss rozumiała dzieło oryginalne jako takie, które zostało powołane od nowa przez swojego niepowtarzalnego twórcę.
Zakwestionowanie tak rozumianej kultury oryginału stało się możliwe przez podważenie statucu autora, co dokonało się w 2. poł. XX w. za sprawą Barthesa, Foucaulta i najjaśniejszej gwiazdy w tej plejadzie - Derridy.
- Eco: estetyka powtórzenia jest typowa dla społeczeństw ponowoczesnych i tylko z punktu widzenia kultury oryginału jest postrzegana jako patologia. W estetyce powtórzenia źródłem przyjemności staje się nie tylko powtórzenie rzeczywistości: jej tekstów i doświadczeń, lecz także powtórzenie rzeczywistości przez pozór, a pozoru przez rzeczywistość.
- Kultura oryginału traktuje dzieło jako spójną, niepodzielną i niepowtarzalną całość. Tymczasem kultura cytatów nie respektuje jedności dzieła.
- Perspektywa transkulturowa: nie wyklucza pojęcia oryginału, ale polega głównie na wzajemnym cytowaniu się kultur, interferowaniu ich wartości, hybrydyzowaniu treści i gatunków. Kulturze klonów hybrydyzowanie nie będzie już potrzebne.
- Reprezentatywną formą całości zbudowanej z fragmentów okazał się w sztukach plastycznych, literaturze, filozofii, architekturze collage, który obficie korzysta z obrazów i tekstów istniejących wcześniej, z zapożyczeń i cytatów.
- Kultura cytatów opiera się na obscenicznym prawie nielegalnej przyjemności (pojęcie zaczerpnięte z Žižka, ale nie bardzo to rozumiem, więc nie rozwinę myśli)
- Jednym ze zjawisk kultury cytatów jest bricolage (opisany przez Levi-Straussa) - opiera się on na przekonaniu, że nie ma jednego, obowiązującego podejścia w poszukiwaniu odpowiedzi, lecz wiele kontekstów i przykładów, które można w nie wkomponować, w rezultacie powstaje hipertekst.
- Innym przykładem XX-wiecznego wykorzystania fragmentu jako cytatu jest szczep, czyli zaszczepianie cytatów w nowych kontekstach, tak że z każdego szczepu rozwijał się nowy tekst, w rezultacie nie wiadomo, gdzie ów szczep się narodził.
- Najbardziej radykalną postać kultura cytatów przyjęła jednak w muzyce elektroniczne, a szczególnie w jej odmianach popularnych. Mamy tu do czynienia z „triumfem przywłaszczania, recyklingu, transfiguracji starych utworów, mnożenia się simulacrów w ramach otwartego, nie mającego końca procesu”. To „budowanie muzyki bez ustalania relacji między tekstem własnym i cudzym, cytatem i jego kontekstem, przekonanie, że muzyka jest zawsze robiona z innej muzyki zrewolucjonizowało estetykę muzyczną - wysoką i popualną.
- Žižek: obsceniczna kultura to taka, w której tracimy poczucie bezpiecznej odległości, a nadmierne zbliżenie - także do cudzego tekstu lub między tekstami - wywołuje lęk. Uczucie to, które może być zarówno źródłem przyjemności, jak oporu, wywołuje nadmierna obecność cudzych tekstów, ich niespójne nagromadzenie, przenikanie przez wszystkie granice, znoszenie granic między moim a cudzym, autorem i bricoulerem, nadawcą i odbiorcą znaku itd.
- „Zalew składanek, ambiwalentna rola cudzysłowu, szaleństwo przypisów przekraczających ramy tekstu, kakofonia głosów rozlegających się z tekstów filozoficznych lub za takie uchodzących, ta obsceniczna witalność przesycona rozkoszą towarzyszy wdzieraniu się w cudze i z nielegalnej przekształca się w legalną, a zatem obowiązującą”
- A zatem nielegalne stało się oficjalne.
- XXI wiek zastąpi transplantologię (cytowanie) - klonowaniem.