DARWIZNIM SPOŁECZNY - jedna z wcześniejszych szkół socjologicznych, która rozwinęła się w drugiej połowie XIX wieku, wyłonił się z myśli pozytywistycznej, ukształtował się dzięki spopularyzowanemu przekonaniu o możliwości sformułowania naukowych zasad funkcjonowanie społeczeństwa, które poznawalne jest empirycznie, stawiał za zadanie wyjaśnienie stosunków społecznych przy założeniu, że istnieje analogia pomiędzy życiem społecznym a biologicznym, zakładał ewolucjonizm - podobnie jak organizm żywy, tak i społeczeństwo podlega zasadom rozwoju ewolucyjnego
SPENCER Hubert - ewolucjonizm
angielski filozof i socjolog, twórca darwinizmu społecznego, zwolennik liberalizmu, który wzbogacił o elementy ewolucjonizmu, zapożyczając je z nauk biologicznych i fizyki
EWOLUCJA:
dotyczy całego wszechświata, a więc jest jej poddane również społeczeństwo
dokonuje się stopniowo, w jednym kierunku, opiera się na działaniu jednego prawa
w jej wyniku następuje zróżnicowanie danej całości na części, staje się ona różnorodna, ale także uporządkowana, a pomiędzy poszczególnymi częściami powstają liczne związki, dzięki którym wszystkie części pozostają w równowadze
proces ewolucji nie jest procesem nieskończonym, jego kres następuje w momencie pełnej równowagi
SPOŁECZEŃSTWO, WŁADZA
w społeczeństwie proces równowagi zachodzi pomiędzy grupami, klasami, również pomiędzy poszczególnymi społeczeństwami, równowagę, zarówno w stosunkach wewnątrzspołecznych, jak i pomiędzy społeczeństwami, uzyskuję się poprzez konflikt - walkę o byt
konflikt zmusza jednostki do walki o byt, obawa o niepowodzenia powoduje strach, ze strachu przez brakiem środków do podtrzymania życia bierze swój początek władza, tak jak strach przed śmiercią powoduje powstanie religii, wraz z władzą pojawia się podział pracy, a dalej podział na klasy społeczne
powstaje ustrój organizowany przez władzę polityczną i religijną, któremu Spencer nadaje nazwę militaryzm, klasą rządzącą są w nim wojownicy, a reszta ludności wykonuje pracę niewolniczą dla potrzeb toczącej się nieustannie wojny, istotą władzy jest działalność reglamentacyjna, scentralizowana kontrola, przenosząca na ogół życia społecznego reguły organizacji wojskowej, brak pośrednictwa pomiędzy władzą a jednostkami, prawo służy utrwaleniu tak zorganizowanego państwa i jego porządku, nie bierze pod uwagę interesów indywidualnych, jednak życie w zagrożeniu wpływa na psychikę jednostek i każe im się łączyć w grupy, postępuje proces integracji, grupy zaczynają żyć w pokoju i życzliwości, poświęcają się pracy, a nie konfliktom i walce, ludzie uwolnieni od strachu tworzą społeczeństwo oparte na indywidualistycznych, silna i militarna władza nie jest już potrzebna, wzrasta natomiast kreatywność i spontaniczność jednostek, etap militarny zmienia się w industrialny
etap industrialny - władz ulega decentralizacji, zarówno ona jak i prawo służą jedynie ochronie praw jednostek i zawieranych przez nie umów, społeczeństwo staje się pluralistyczne, ludzie organizują się w liczne stowarzyszenia, nie wyklucza to jednak z życia społecznego walki o byt, walka toczy się o sukces, majątek, szczęście i przebiega w warunkach wolnej konkurencji
bardzo powolna ewolucja zapewnić może trwały skutek w postaci dojrzałego społeczeństwa industrialnego, wiąże się do z niechętnym stosunkiem Spencera do reform społecznych, których wyniki zawsze pozostają niewspółmierne do zamierzeń, model społeczeństwa industrialnego należy traktować jako postulowaną wizję przyszłości
GUMPLOWICZ Ludwik - teoria podboju
przedstawiciel darwinizmu społecznego, teoretyk rasizmu kulturowego, filozof, socjolog
KONFLIKT
podstawą teorii było założenie o istnieniu konfliktu pomiędzy, jak je nazywał rasami, mianem tym określał grupy ludzi różniące się pomiędzy sobą obyczajami, religią, prawem, językiem, a więc wyznacznikiem o charakterze kulturowym
zwycięstwo należy do rasy odznaczającej się wyższym stopniem organizacji
konflikty pomiędzy rasami zakończyły się wraz z ich całkowitym wymieszkaniem, nie zakończyło to epoki konfliktu nadało mu inne formy
cechą charakterystyczną konfliktu jest zmienność jego uczestników i płaszczyzny sporu, zmienne jest również nasilenie, które w czasach współczesnych osłabło, jest jednak stałym składnikiem rzeczywistości społecznej
uczestniczą w nim zbiorowości ludzkie różnego rodzaju
SPOŁECZEŃSWO
postawa antyindywidualistyczna
wiedza o człowieku i wiedza o społeczeństwie nie mają wspólnej płaszczyzny, jednostka nie ma wpływu na losy zbiorowości
społeczeństwo stanowi odrębną całość, nie może być traktowane jako zbiór jednostek
TEORIA POWSTANIE PAŃSTWA
nazywana teorią podboju
pierwotną formą zrzeszenia jednostek była horda, gdzie własność była wspólna, a ludzie spokrewnieni między sobą
w procesie syngenizacji więzi osobiste zastępowała świadomość wspólnoty, powstał szczep, w którym istniało rozwarstwienie społeczne, podział na panów i niewolników
koczownicze szczepy prowadziły ze sobą walkę, zwycięzca osiedlał się na konkretnym terytorium, kontrolując ludność podbitą, tak powstało państwo
państwo łączy w sobie zwycięzców i ludność podbitą, z uwagi na liczne podboje, nie istnieją państwa etnicznie jednolite
konflikty w państwie nie zanikały, ich źródłem był podział między poddanymi a władzą skupiającą własność i stanowiącą prawo, jako swoją przewagę
konflikty w państwie coraz mniejsze, między ludźmi nowy typ więzi - więź narodowa, w stosunku do państwa wtórna
powstanie narodu wiąże się z ujednoliceniem tradycji, obyczaju i prawa różnorodnych grup etnicznych - proces o charakterze kulturowym
rozwój kultury i lepsze warunku życia ludzi doprowadziły do powstania nowoczesnego państwa
w procesie amalgamacji, czyli mieszaniu krwi, walka w państwie słabnie, coraz silniejsze stają się więzi kultury, obyczaju i języka - powstanie nowoczesne państwo kultury
REWOLUCJA
jest wynikiem ambicji do zajęcia miejsca przez przedstawicieli stanu średniego, tworzącego się w państwie z napływów kupców, z których powstało mieszczaństwo
skutkiem ich dążeń jest bądź dokooptowanie ich w skład elity, bądź też zastąpienie jednej elity przez drugą