Kultura polska w dobie monarchii wczesnofeudalnej

Kultura obyczajowa wieku XI i XII przedstawiała się jako zlepek dwóch różnych kultur: wcześniejszej słowiańskiej i nowej zachodnio chrześcijańskiej. Dochodziło do ścierania się obydwu tych pierwiastków jednak ten drugi wyraźnie wyparł pierwszy. Jednak nie była to dokładnie dominacja ponieważ oczywiście usunięto wszelkie obrzędy w 100% niezgodne z chrześcijaństwem jak zabijanie wdowy po śmierci męża, wielożeństwo itp. Jednak wiele zwyczajów i obrzędów które w żaden sposób nie przeczyły chrześcijaństwu pozostało jak np. postrzyżyny które istniały w Polsce do końca XII wieku. Jednak chrześcijaństwo poniekąd przez przymus wpajane nie rozprzestrzeniało się szybko, bowiem misjonarze często obcokrajowcy nie przywiązywali wagi do wewnętrznych zależności społecznych i traktowali naukę pobieżnie. Dlatego jeszcze w XII wieku odnaleźć możemy obrzędy które były pogańskie. Np. ślub w kościele oficjalnie nakazano dopiero w 1196 roku uczynił to legat papieski. Jeżeli chodzi o obyczaje i kulturę rycerska to w Polsce nie przyjęło się wiele elementów, nie był popularny tak jak we Francji tzw. Pokój boży który miał zapobiec walki każdego z każdym. W Polsce istniały zupełnie inne stosunki wewnętrzne. Jednak przyjęło się pasowanie na rycerza już poświadczone za Władysława Hermana, oraz turnieje rycerskie się w Polsce rozpowszechniają i słychać o nich już na początku XIII w. Proces chrystianizacji i wdrażania zasad kultury zachodu rozpowszechnia się dopiero w XII/ XIII wtedy możemy przypuszczać że rozpoczęły się kształtować parafię w których na stałe był ksiądz. Kultura i nauka oraz sztuka znajduje się na usługach wiary. Zaczynają powstawać szkoły kościelne w których uczy się młodzież zasad wiary i kanonów nauki europejskiej. Dzięki temu wyprze ona zachodnich duchownych, zostanie obsadzona przy parafiach i sama zacznie nauczać. Wyszło wielu zdolnych ludzi z takich szkół np.: Mateusz bp. Krakowski a także prawdopodobnie mistrz Wincenty zwany Kadłubkiem który był wychowankiem uniwersytetu w Bolonii. W 1177 roku słyszymy już o krakowskich scholares a już w 1212 roku słyszymy o ich gorszących mnichów zabawach. Być może część z nich była przeznaczona nie do stanu duchownego a na użytek świecki. Co do sztuki to nie możemy wymienić żadnego polskiego nazwiska, jednak artyści zachodni także czerpali z rodzimych (polskich) motywów co uwidaczniają to choćby „drzwi gnieźnieńskie”. Powstały one w 1175 roku na zamówienie abp Zdzisława. Przedstawiają one 8 scen z męczeństwa ś. Wojciecha. W tym okresie w Polsce jak i w całej Europie dominował styl romański w architekturze. Znaczącymi zabytkami jest kościół św. Prokopa w Strzelnie czy NMP w Inowrocławiu oraz kolegiata w Łęczycy.