16. Monarchia wczesnofeudalna i państwo w okresie rozbicia

Monarchie wczesnofeudalne: państwo Karola Wielkiego, państwo Ottonów i Salijczyków w Niemczech, Polska do czasu rozbicia dzielnicowego, Węgry Stefana Wielkiego, Ruś Włodzimierza Wielkiego;

Monarchia wczesnofeudalna:

• silna władza monarchy; władca panuje sam, tworzy prawo; pozostali to jedynie wykonawcy i zarządcy;

• państwo ma charakter patrymonialny, stanowi własność monarchy i jego rodu;

• organy państwa są prymitywne i słabo rozwinięte; ich funkcje są bardzo skromne;

• król ma zapewnić przede wszystkim bezpieczeństwo, ład wewnętrzny i udaną ekspansję na zewnątrz; aby to zapewnić wymaga posług, danin i służby wojskowej;

• znaczna część ziemi i własności należy do władcy;

• cała ludność podlega monarsze;

• władca opiekuje się Kościołem; kontroluje go i decyduje o obsadzie stanowisk kościelnych;

• autorytatywna władza monarchy jest nierówna i mało efektywna;

• niewydolność administracji państwa przeszkadzała intensyfikacji władzy króla;

• w zarządzaniu państwem przeszkadza kiepska komunikacja społeczna i brak wykształcenia wśród ludności;

• państwa jest tyle ile zdoła narzucić monarcha; najwięcej kiedy jest w pobliżu; im dalej tym wpływ króla jest mniejszy;

• pozycja króla zależała od wielu czynników: osobistych walorów, charakteru, potomstwa oraz od układu sił w społeczeństwie;

• silne były tendencje dezintegrujące, bo monarchie wczesnofeudalne były zazwyczaj pierwszymi formami państwa ponadplemiennego;

• w pewnym momencie górę brały ruchy separatystyczne; ruchy te wykorzystywały podziały wewnątrz dynastii;

• Kościół wspierał monarchę dopóki miał w tym jakieś interesy;

• Kiedy dostojnicy kościelni i świeccy stawali się dość silni scentralizowane państwo i silny monarcha nie był im potrzebny;

Rozbicie feudalne:

• Zanika jednolita monarchia; powstają odrębne państwa, które mogą być ze sobą jakoś związane;

• Rozbicie sprzyjało utracie terytoriów;

• Mnożące się granice polityczne utrudniały handel;

• Powiększały się różnice między poszczególnymi regionami;

• Gospodarka skupiała się w rękach osób prywatnych i Kościoła, co sprzyjało jej rozwojowi;

• Powstawały nowe wsie i osiedla miejskie;

• Liczba ludności zaczęła rosnąć;

• Zaczęła wzrastać rola rzemiosła i handlu;

• Gospodarka stawała się towarowa; pojawiały się liczne jarmarki i targi;

• Rozpoczął się proces kolonizowania gruntów słabo zasiedlonych;

• Wzrastała aktywność polityczna części społeczeństwa;

• Wskutek rozbicia dworu monarchy musiały powstawać lokalne ośrodki władzy;

• Zaczęło rosnąć zapotrzebowanie na nową koncepcję państwa, już nie patrymonialną;