Kształtowanie się zachodniej i północnej granicy II Rzeczpospolitej (1918 - 1922), podr., s.22 - 27

Mapy w podr., s.23,25

1. Powstanie Wielkopolskie (27 XII 1918 - 16 II 1919)

- przyjazd do Poznania I. J. Paderewskiego

• rola Naczelnej Rady Ludowej (kierownictwo polityczne powstania)

• gen. Józef Dowbór - Muśnicki (dowódca oddziałów powstańczych)

• pierwsze polskie powstanie zakończone zwycięstwem

2. Sprawa granicy polsko - niemieckiej na konferencji pokojowej w Paryżu

• żądania polskiej delegacji (tzw. linia Dmowskiego), mapa w podr., s. 23

• rozbieżności stanowisk Francji i Wielkiej Brytanii w sprawie granicy polsko - niemieckiej

• działalność komisji J. Cambona

• postanowienia traktatu wersalskiego w sprawie granicy polsko - niemieckiej

• „mały traktat wersalski” z 28 VI 1919 (traktat o ochronie mniejszości etnicznych i religijnych)

3. Plebiscyt na Warmii, Mazurach i Powiślu (11 VII 1920)

wyniki ( 3,5% za Polską) i ich interpretacja (plebiscyt zbiegł się w czasie z ofensywą wojsk Armii

Czerwonej na Warszawę i propaganda niemiecka kreowała obraz Polski jako „państwa sezonowego”) 4. Powstania i plebiscyt na Górnym Śląsku (rejencja opolska)

1. I powstanie śląskie (16 - 24 VIII 1919) - przyczyny (zastrzelenie kilku polskich górników na kopalni

Mysłowice) i zasięg (mapa!), dowódca: kpt. Alfons Zgrzebniok (oficer POW)

b) działalność Międzysojuszniczej Komisji Rządzacej i Plebiscytowej na Górnym Śląsku

od 11 II 1920; jej skład i przewodniczący - gen. Henri Le Rond

cele działalności Komisji: nadzór nad prawidłowym przygotowaniem i przeprowadzeniem plebiscytu,

niedopuszczenie do konfliktu zbrojnego na obszarze plebiscytowym między Polakami a Niemcami

c) Komisariaty plebiscytowe: polski (Bytom, Wojciech Korfanty), niemiecki (Katowice)

d) II powstanie śląskie (19 - 25 VIII 1920) - przyczyny i zasięg

przyczyny - terror wobec polskich działaczy narodowych niemieckiej policji Sipo i zabójstwo Andrzeja

Mielęckiego 17 VIII

e) plebiscyt (20 III 1921) - wyniki i ich interpretacja

- frekwencja wyborcza - 1190846 na 1220524 uprawnionych

- wyniki - 706820 / 479414

- uwarunkowania wyników (mogły głosować także osoby, które nie mieszkały, ale urodziły się na obszarze plebiscytowym

(wg spisu z pocz. XX w. Polacy w rejencji opolskiej stanowili 57,3% mieszkańcó wg prof. A. Czubińskiego 65 %)

f) III powstanie śląskie (2/3 V - 5 VII 1921)

▪ przyczyny: spór o podział Górnego Śląska po plebiscycie, zamiar mocarstw Ententy przyznania Polsce tylko

dwóch powiatów obszaru plebiscytowego

▪ zasięg III powstania (rola tzw. linii Korfantego)

▪ dyktator powstania - W. Korfanty, dowódca oddziałów powstańczych- ppłk hr. Maciej Mielżyński

▪ walki o Górę św. Anny

g) wytyczenie granicy polsko - niemieckiej na Górnym Śląsku: podział na mocy decyzji Rady Ligi Narodów

(12 X 1921) oraz Rady Ambasadorów (20 X 1921)

Polsce przyznano 29 % obszaru plebiscytowego, zamieszkałego przez 46 % ludności,

ok. 76 - 80% kopalń,

h) objęcie przyznanego obszaru przez polską administrację (VI 1922)

i) autonomia województwa śląskiego w II RP: na mocy ustawy Sejmu Ustawodawczego z 15 VII 1920 r., kompetencje

Sejmu Śląskiego, sylwetki kolejnych wojewodów: Wojciech Korfanty 1922 - 1926, Michał Grażyński 1926 - 1939)

5. Umowa polsko - niemiecka z 15 V 1922 (tzw. konwencja genewska)

• postanowienia gospodarcze (Niemcy przez 3 lata będą przyjmować co miesiąc z polskiej części Górnego Śląska 0, 5 mln. ton węgla)

• postanowienia polityczne: mniejszości narodowe po obu stronach granicy (550 tys.: 170 tys.) uzyskują swobodę działalności politycznej, społecznej i kulturalnej, zakaz dyskryminacji w zakresie praw cywilnych i politycznych - postanowienia te mają obowiązywać przez 15 lat)

6. Konflikt o Śląsk Cieszyński między Polską a Czechosłowacją (zajęcie przez wojska

czechosłowackie tzw. Zaolzia w styczniu 1919 r.)

---