Geneza i tradycyjne ujęcie wychowania estetycznego.
Starożytna Grecja: *Niektórych poetów obdarzano szczególnym szacunkiem *Platon podkreślał wartość muzyki, poezji i jej wpływu na rozwój osobowości ( odgrywa znaczącą role w wychowaniu, jednocześnie przestrzegał przed złą sztuką - która może być nosicielką kłamliwych mitów) *Wartość sztuki próbowano oceniać *Katharsis Arystotelesa ( oczyszczająca rola sztuki ) - uwalnianie nadmiaru energii i emocji
Średniowiecze: *próbowano tworzyć koncepcje wych w których swoje znaczące miejsce miała sztuka ( z punktu widzenia kształcenia charakteru czł ) *próbowano wprowadzić elementy sztuki do progr szkół elementarnych (np. pieśni patriotyczne, deklamacje) *koncepcja św. Augustyna - przeżycia estetycznego (wnikanie w wartość sztuki, olśnienie sztuką)
Odrodzenie: *wprowadzono na szerszą skalę sztukę do szkol elementarnych (muzykę, dramat, plastykę) *koncepcje programowe Vivesa, Sterna *dłuższe wypowiedzi pedagogów na temat wych za pomocą szt.
1795 „Listy o wychowaniu estetycznym” Schillera przełomowy moment - po raz 1szy pojawia się zwrot wych estet. *koncepcja wych przez szt *wych estet - przygotowanie czł do odbioru szt, wiedza o dorobku szt, umiejętności rozmowy na temat szt, przygotowanie do twórczości *Schiller nie przywiązuje wielkiej wagi do wartości szt - nie mówi o jej wpływie na rozwój osobowości *szt pełni funkcje rozrywkową, niesie przyjemność, jest elementem życia towarzyskiego *wych estet. - przygotowanie do użycia szt dla elit *książka Schillera dała początek tworzeniu teorii wych estetycz
XIX wiek: w nurcie wych estetycznego sztuka jest siłą przeobrażającą życie społeczne *wych estet jest b.ważne - sztuka może oddziaływać na osobowość czł (John Ruskin)
J.Dewey Ruch Nowego Wychowania ( Francja ) * w każdej jednostce są ukryte możliwości twórcze i wych ma pomóc je odkryć *ekspresja twórczości, wyobraźnia - wych musi pracować wokół nich, elementy te muszą być odkryte, wykorzystywane, wzmacniane przez wychowawcę *wych estet jest niezbędne i pomocne w nowym wych człowieka
Do XIXw wych estetyczne rozumiano jako przygotowanie do rozrywki, kojarzono z rozrywką, snobizmem - pomimo nurtu teoretycznego
XX wiek dostrzeżenie znaczenia sztuki: *podział nauk ped, zmiany w sztuce *1943 H.Read „Wychowanie przez sztukę” -poglądy na temat wych estet *manifest, obrona czł zagrożonego przez procesy cywilizacyjne *ludzie wych na sztuce będą wrażliwi na drugiego czł *pełne wychowanie przez sztukę pozwoli na odrodzenie się społeczeństwa *sztuka - ważny środek wychowania *przez sztukę można oddziaływać także na sferę moralną i intelektualną *wych estet ma budować „pełnego człowieka”, bogatego w wewnętrzne doznania estetyczne *wych przez sztukę jako sposób na życie
Nowa Teoria wych estetycznego na gruncie teorii Reada w pedag - zwraca uwagę na jakości w wych estet
Teoria J.Wojnar (lata 60te)-Klasyczna teoria wychowania estetycznego- na gruncie teorii Reada funkcjonuje do dziś: *wych estet powinno składać się z dwóch zakresów - wych do sztuki ( I zakres def) i wych przez sztukę ( II zakres def) *wychowanie estetyczne - procesy kształtowania estetycznej kultury czł, wyrabianie dobrego smaku, umiejętności widzenia i oceny zjawisk estet, ich rozumienia, procesy kształtowania osobowości w zakresie moralnym, intelektualnym; inspirowanie postaw i dyspozycji twórczych, wyzwalanie ekspresji i wyobraźni *podejście Wojnarowej jest dosyć nowoczesne, choć powstało w latach 60 *podkreśla, że sztuka jest swoistym narzędziem wychowania, wychowankowi jednak nie można niczego narzucać, zwłaszcza doznań *koncepcja ta przełamuje bariery między dziedzinami sztuka - wychowanie, kształtuje intelekt i sferę moralną *wych estet nie ogranicz się do instytucji edukacyjnych, lecz jest realizowane w różnych dziedzinach życia czł. (wych permanentne, socjalizacja kulturalna, samokształcenie estet dorosłych, wycieczki do muzeów, spacer w otoczeniu zabytków) *wychowanie estet może być realizowane na różne sposoby, w różnych miejscach i różnym czasie
Wyjaśnienia terminologiczne - zachowania kulturalne, uczestnictwo w kulturze, aktywność kulturalna. Rozumienie pojęć w naukach społecznych
Zachowania kulturalne - badacze: Adamski, Przecławska, Piotrowski (dot. badania ilościowych aspektów zachowania) Zachowania kult- o nim decyd wart, potrz, motyw, one różnicują zach Jest ksztłatowane przez: poziom int, środ rodzinne, terytorialne, kierunek wykształcenia, atmosfera środ, pochodz społ.
Na podstawie ilościowych aspektów wyróżnia się wiele czynników warunkujących zróżnicowania w obrębie zach. kult.:
1 Czynniki o charakterze wewnętrznym (osobowościowe) - potrzeby, wartości, motywacje: *potrzeby kulturalne - jest to stan napięcia wewn związany z jakimś brakiem; potrzeby te utrwala wychowanie, socjalizacja; są to potrzeby kontaktu z wartościami, treściami estet, zabawowymi w obrębie kultury symbolicznej *potrzeby kult będą się tworzyły i wzmacniały dzięki wych, socjalizacji, propagowaniu kultury (środowisku), rodzinie, systemie wartości *wartości - prowadzą do kształtowania się potrzeb kult., jako zjawiska zachodzące w świadomości czł. - są to pewne trwałe preferencje, normy, pojęcia, idee, pewien stosunek do kultury; wartości wyznaczają zachowania; są pierwotne wobec potrzeb kult, motywacji, emocji *każdy z nas ma wartości uznawane (za słuszne, ale niekoniecznie zinterioryzowane) oraz wartości odczuwane (zinterioryzowane) - są one jednym ze źródeł tworzenia potrzeb, czemu jeszcze sprzyja wychowanie i środowisko *motywacje - podejmując jakieś działania czł oczekuje jednocześnie pozytywnych doznań związanych z podjętymi decyzjami - ocena grupy, samoocena
2 Czynniki o charakterze zewnętrznym - klimat kulturalny środowiska ( szkoła, rodzina, gr. rówieśnicza, osiedle itd.), pochodzenie terytorialne, dostęp do dóbr kultury, poziom wykształcenia, „pochodzenie społeczne”
Uczestnictwo w kulturze
1 wg zachowaniowej teorii kultury ( Kłoskowska) - to czynności formułowania oraz odbierania symbolicznych przekazów - recepcja i odbiór, interpretacja (zrównuje kulturę z zachowaniami kult)
2 wg świadomościowej teorii (mentalistycznej)- uczestnictwo ma charakter świadomościowy - polega na respektowaniu określonych norm i dyrektyw, tworzenie sensów, trafna ich interpretacja, ale także zachowania dokonywaniu okreś operacji myśl na treściach czy elem funkcjonującej społ wiedzy, tworzącej sferę kult
3 wg Z.Tyszki - indywidualny udział w zjawiskach kultury, przyswajanie jej treści, używanie jej dóbr, podleganie obowiązującym w niej normom i wzorom, ale także tworzenie nowych jej wartości i przetwarzanie już istniejących. Jest to próba zrozumienia uczest w kult w kategoriach jakościowych.
4. Behawioralne rozumienie kultury- ujmuje się uczest w kult również w kat zachowań Nie można tu odróżnić udziału w kult od kult samej, jeżeli i kult i udział w niej to ten sam zbiór działań regularnie podej w danej społ
5. Wg społ: regulacyjna teoria kultury- uczest w kult symbol polega na stosow określ normatywno-dyrektyw przekonań jako przesłanek działania bądź odwoływania się do nich Polega na respektowaniu okresl norm i dyrektyw, w których kotekście jedynie możliwe jest osiąganie zakładanych sensów i trafna ich interpr Istota odbiorczej partycyp w kult jest interp czyli przyporządkowywanie czynnościom i obiektom kultur ich sensów na mocy odpow norm Jednostka daje świadectwo odbioru (charakt cechy sposobów odczytania utworu art., grupuje się w okreś style odbioru)
6. ) Receptywne uczest w kult: zaangażowana intelektualnie partyc, prow do odkrywania i trafnej interpr zakodowanych w wytworach i działaniach artyst sensów Uczestnict w kult zależy od tego jaką konc kult uznajemy
7 Wg Jasińskiej to tworz, upowsz i odbiór wytw kult 8. Siciński intensywn i zakres udziału biernego i czynn w kult ogólnonarod
W uj socjol uczest w kult - semiotyczne (przez znaki, sysytemy, to proces komunikowania, porozumiewania się z poprzednimi pokoleniami,sematyczne(by istniało uczestnik musi być wyposażony w to by nadawać sens rozumieć inter) uj aksjol( poznawanie wartości, sposobów wartość porządki) uj psych (wykształcone procesy pozn treści kult mogą stac się przedmiotem życia wewn) uj poznawcze (źródło umożliwia czerpanie inf z różnego rodzaju wiedzy) uj socjolog (indentyfikacja odbiorcy z grupą) Przecławska - proces komunikowania społ, przekazuje system znaczeń, przepisywanych im wartości, które funkcjonują w danym kręgu kult odbiorcy Rezultatem są zmiany osobow (rozwój kult) Uczes w różnych okresach wspomagane działan wych Wskaźniki empir - ilość i rodzaj kont kult, nasilenie czyli częst kon kul, motywy podejmow kontak, recepcja treści przekazywanych kont, efekty kont kult, rozbudzone potrzeby, rozwijanie zainteresowań, zmiany w syst wartości, pobudzone zach i podjęte działania, ukształtowane wzory zach kult Uczest w kult w konc mentalistycz(podej kulturozn) to myślowe uczest zachowania są efektem, dostrz umysłowe, świadomościowe Respektowanie okreś norm i dyrektyw i w kontekście tworzenie i interpretacja sensu. Wykorzyst kultury do interpret Uczest w kult to budowanie interpretacji
Aktywność kulturalna
Pojęcie używane w zakresie badań ilościowych - są to zetknięcia jednostki lub grupy z kulturą, jest to kontakt z kulturą. Kryterium opisu aktywności kult jest: *Zakres - a jakich dziedzinach jednostka jest aktywna, *Częstotliwość kontaktu, *Zaangażowanie jednostki - głębokość przeżyć, stopień intensywności wysiłku