WYKŁADY
CHRYZANTEMY (grec chryzos-złoto, anthemos-kwiat)- złocień. Odmiany i gatunki uprawne powstały w wyniku wielu krzyżowań. W warunkach naturalnych w Polsce rośnie 1 gatunek chryzantemy.
-wielkokwiatowe-większe koszyczki niż występujące u gat dzikich
Wysokość bylin lub podkrzewów 0,25-2,5 m. Łodygi rozgałęzione z miękkim owłosieniem, zdrewniałe w dolnej części. Liście jajowate, pierzasto powcinane, rozmieszczone skrętolegle. Kwiatostan (cecha charakterystyczna dla rodz astrowatych) złożony z 2 rodzajów kwiatów- języczkowatych (żeńskie, posiadają tylko słupek, spełniają funkcję ozdobną) i rurkowatych (w środku kwiatostanu), obupłciowe (słupki i pręciki). Owoc- niełupka z bezbielmowym nasieniem, które zawiera białko i tłuszcze, najczęściej jest zrośnięte ze ścianą owocu.
Wszystkie odmiany uprawiane pod osłonami oraz większość uprawianych w gruncie zalicza się do gatunku:
-Dendranthema grandiflora-Chryzantema wielkokwiatowa (duże znaczenie w ogrodnictwie)
-D arcticum- Ch arktyczna (mniejsze znaczenie)
-D erubescens-Ch czerwonawa (mniejsze znaczenie)
Wielkość sprzedaży 2001: (średnia cena na giełdzie w Aalsmeer)
1) Ch gałązkowe- 49 ct
2) Ch z grupy Santini- 41 ct
3) Ch standardowe- 80 ct
4) Ch doniczkowe- 176 ct
Udział w obrocie wg barwy (2003 r):
|
Gałązkowe |
Standardowe |
białe |
39,9 % |
40,6 % |
żółte |
27,6 |
28,7 |
liliowe |
12,4 |
14,3 |
zielone |
4,8 |
5,5 |
dwubarwne |
4,6 |
5,5 |
brązowe |
3,7 |
2,8 |
różowe |
2,9 |
1,1 |
czerwone |
1,8 |
0,8 |
łososiowe |
0,7 |
0,1 |
Udział w obrocie wg grupy odmian (uprawa na kwiat cięty):
-gałązkowe 80 %
-standardowe 10 % tendencja malejąca
-Santini 10 % rendencja wzrastająca
Najważniejsze odmiany gałązkowe (pozycja w obrocie na giełdach) 2001 r:
1) White Reagan, 2) Sunny Reagan, 3) Euro (bardzo łatwo sie barwi), 4) Dark Splendid Reagan, 5) White Spider, 6) Vesuvio Green, 7) Stallion, 8) Biarnitz, 9) Geam Reagan, 10) Improwed Reagan; Tarantelles Ivory-najwyższa cena na giełdzie w Holandii.
Wymagania klimatyczne:
a) rośliny dnia długiego (fotoperiod-okres działania światła w ciągu doby potrzebny do wzbudzenia inicjacji pąka kwiatostanowego)
-odmiany późne-inicjują pąk przy 10-13 godz światła na dobę
-odm wczesne- 16-18 godz (odm letnie)
-odm średniowczesne- 14-14,5 godz
reakcja ilościowa-przyspieszanie kwitnienia w miarę skracania dnia
b) wzrost wegetatywny- mce wiosenne i letnie, temp ok 16*
c) generatywny- mce jesienne i zimowe, temp 14-15*
d) wilgotność- ok 85 %, po rozwinięciu kwiatostanów ok 60 %
e) jaryzacja roślin matecznych- rośliny mateczne powinny przejść okres chłodu przez 3-4 mcy (temp niższa niż 10*), 4-5* przy zapewnieniu wysokiej intensywności światła.
Podłoże do ukorzeniania sadzonek:
Rodzaj podłoża |
pH podłoża |
MINERALNE: piasek żwir perlit wernikulit keramzyt grodan |
7,0 7,0 6,5-8,0 7,4-10,6 (6,2-6,8) 7,0 ok 7,0 |
ORGANICZNE: torf wysoki kora drzewna węgiel brunatny prohumovit |
2,8-4,5 6,5-7,5 6,5-7,0 6,5-7,4 |
SYNTETYCZNE: styropian biolaston |
przyjmują pH wody |
Optymalna zawartość składników pokarmowych w podłożu:
N 100-200 mg/l; P 150-180 mg; K 200-350 mg; Mg 140-230 mg; zasolenie EC=4.
przenawożenie azotem przyspiesza kwitnienie ale rośliny są słabsze, mniej trwałe.
ĆWICZENIA
Sposoby uprawy:
1) Uprawa tradycyjna:
-na kwiat cięty-siatki wspierające, nie gwarantuje wyrównanego plonu, pracochłonna.
-szklarni
-w gruncie-odm drobnokwiatowe, optymalna temp sadzenia pocz VI, rozstawa zależy od siły wzrostu odmian; odmiany ogrodowe 50 x 50 (90 x 90)
Zabezpieczenie roślin na okres zimy-obsypać kopczykiem z kory, liści, nakryć agrowłókniną lub zostawić uschnięte pędy na okres zimy.
2) Uprawa sterowana-możliwość uzyskania kwitnących roślin w dowolnej porze roku, wyrównany plon, polega na sztucznym skracaniu lub wydłużaniu długości dnia, optymalne warunki wzrostu wegetatywnego 16-18 godz dnia, faza generatywna 9-11 godz, doświetlanie roślin 1 VIII-15 V, zaciemnianie 1 III-15 X. Różna wrażliwość odmian na zaciemnianie R-reakcja fotoperiodyczna, np R7-od momentu nastania dnia krótkiego po 7 tyg możemy sie spodziewać pełni kwitnienia danej odmiany (+1 tydzień profilaktycznie). Większość odmian to R9 (średnio wczesne). Zalety: regulowanie kwitnienia roślin, zwarte, wyrównane, lepsze jakościowo, kwitną jednocześnie, krótszy cykl produkcyjny, eliminacja warunków zewnętrznych. Wady: zasłanianie i odsłanianie.
Stosowanie regulatorów wzrostu w uprawie sterowanej:
#skarlające:
-B-NINE (B-9); dawka 0,2-0,5 %; szybko rozkłada się w roślinie; 1-5 razy w sezonie wegetacyjnym
-Topflor-dawka 0,1-0,2 %; 1 raz w sezonie wegetacyjnym; zalega w glebie
#wydłużanie pędów:
-kwas giberelinowy.
Odmiany:
I. ze względu na miejsce i sposób uprawy:
1) pod osłonami:
-odmiany standardowe (wielkokwiatowe na kwiat cięty)
gałązkowe
-doniczkowe
2) w gruncie:
-odmiany zimujące w gruncie w sposób trwały
-nie zimujące w gruncie
II. ze względu na wysokość roślin:
-wysokie do 80 cm i więcej, wielkokwiatowe na kwiat cięty
-średnie 40-80 cm
-niskie 20-40 cm
III. ze względu na wielkość kwiatostanu:
1) wielkokwiatowe 15-20 cm średnicy
-standardowe na 1-2 pędy
2) średniokwiatowe 10-15 cm, 1-5 pędów
-na kwiat cięty
-odmiany doniczkowe
3) drobnokwiatowe-uprawiane w sposób naturalny, 3-5 kwiatostanów, o średnicy 5-10 cm
IV. ze względu na termin kwitnienia:
-wczesne- w warunkach naturalnych zakwitają VII/IX
-średniowczesne- w IX i na początku X
-późne- kwitną XI i XII
V. ze względu na reakcję fotoperiodyczną:
-wczesne- 6-8 tygodniowe
-średniowczesne- 9-11 tyg
-późne- 12-15 tyg
Rodzaje pąków kwiatostanowych:
-pierwszy pąk kwiatostanowy-tworzy się w okresie dni długich; VI, VII, VIII
-drugi pąk kwiatostanowy-tworzy się w okresie dni długich; VII, VIII, IX
pąk szczytowy (końcowy)-tworzy się w okresie dni krótkich; X, XI.
Rozmnażanie:
1) Sadzonkowanie:
-sadzonki wierzchołkowe- 5-10 cm, 3-4 pary liści
-sadzonki pąkowo-pędowe- pęd pocięty na kilka części (gdy mamy mało materiału)
-sadzonki liściowe- do hodowli nowych odmian, sadzonki zbierane z roślin kwitnących z miejsca między 5-10 węzłem licząc od wierzchołka rośliny
2) Podział karp korzeniowych (amatorsko)- 1 pąk i kilka zdrowych korzeni bezpośrednio po kwitnieniu
3) Przez szczepienie (wyszukane formy)- podkładka albo silnie rosnące odmiany standardowe albo rośliny z innych gatunków ale blisko spokrewnionych (Artemisia, Argyranthemum) w VI.
Metody szczepienia:
-w klin
-w rozszczep
-na przystawkę boczną.
4) In vitro:
-do rozmnażania dużej ilości roślin przy zakładaniu dużych upraw.
Uzyskujemy 100% zdrowy materiał, duże ilości materiału rozmnożeniowego.