7 Cywilizacja egipska

podręcznik, str. 32-35

1. Wierzenia Starożytnych Egipcjan:

a. panteon ( ogół bogów) bogów egipskich:

• Re- bóg Słońca, każdy faraon był wcieleniem boga Re na ziemi

• Ozyrys- pan odradzającego się życia, bóg śmierci i zmartwychwstania

• Izyda- żona Ozyrysa, królowa nieba i ziemi

• Set- bóg burzy i pustyni

• Thot- opiekun pisarzy i uczonych

• Horus- bóg nieba i światła, opiekun władzy królewskiej

• Anubis- bóg zmarłych, przyprowadzał duszę przed sąd boski

b. antropomorfizm ( wygląd ludzki) i zoomorfizm ( wygląd, cechy zwierząt) wyobrażeń bogów egipskich

c. wiara z zjawiska przyrodnicze: słońce, wylewy Nilu,

d. wysoka pozycja kapłanów ( obrzędy, umiejętność czytania i pisania, skromne szaty, wygolone głowy)

e. kult religijny- modlitwy, składanie darów, święta, procesje

f. wiara w życie pozagrobowe:

• sąd Ozyrysa ( Ozyrys kładł na szali wagi serce zmarłego i pióro- bogini prawdy),

• Księgi umarłych- spowiedź duszy zmarłego, zbiór zaklęć, przepisów i modlitw, które spisywano na papirusie i wkładano do grobowców

• mumifikacje - zabiegi, które mają na celu zapobieganie rozkładowi ciała zmarłego ( nasączanie olejkami, wypełnianie płótnem, żywicą, owijanie bandażem)

• składanie mumii w sarkofagach ( kamienne skrzynie)

• umieszczanie w grobach przedmiotów codziennego użytku, żywności, broni, ozdób

g. piramidy - grobowce faraonów, kapłanów i wysokich dostojników państwowych

• piramidy w Gizie Cheopsa, Cherfena i Mykerinosa - jeden z siedmiu cudów świata antycznego

• świątynie grobowe w Dolinie Królów k/ Teb ( stolicy państwa)- najbardziej znany grobowiec Tutenchamona

h. rewolucja religijna Amenhotepa IV Echnatona - nieudana próba wprowadzenia kultu Atona

2. Osiągnięcia starożytnych Egipcjan:

1. pismo obrazkowe- hieroglify ( pisano n papirusie, wykuwano w kamieniu)

2. medycyna- mumifikacje, chirurgia, ziołolecznictwo, mierzenie pulsu, lewatywa, aromaterapia, trepanacja czaszki, usztywnienia złamań, wypalanie guzów, ran,

3. piramidy, świątynie - Luksor, Karnak, Sfinks

4. astronomia- zaćmienia księżyca, ustalenie długości roku, podział na 365 dni i 12 miesięcy

5. zegar wodny i piaskowy ( klepsydra)

Opis mumifikacji

Obrzędy pogrzebowe rozpoczynano kąpaniem mumii w Basenie Chonsu;

potem nogi, tors, plecy i ramiona odpoczywały przez 36 dni w Domu Puryfikacji.

Do nasączania płótna "tkaniny bogów i bogiń"- używano mirry, olejku cedrowego i innych wonnych olejków. Rodzaj płótna stanowił o hierarchii społecznej, a najlepsze pochodziło z Sais.

W czasie pierwszych 36 dni było 8 ceremonii, a dziewiąta miała miejsce przy składaniu mumii do grobu. W sumie ceremonii było 17, a każda była związana z inna częścią ciała. Chodzi tu o 17 części ciała: 7 otworów głowy (uszy, oczy, nozdrza i usta), 4 synów Horusa (organy wewnętrzne), 2 nogi, 2 ramiona, przód tułowia i tył.

W obrzędzie uczestniczył kapłan w masce szakala. Głowa nacierana była kadzidłem, natomiast pozostałe części ciała świętym "olejem". Wcierał go kapłan nazywany "Skarbnikiem Boga". Tył ciała nacierano tłuszczem, a czaszkę wypełniano aromatycznymi ziołami. Co do bandażowania głowy, to każdy z bandaży miał swoją magiczną nazwę. Po obandażowaniu szerokie na dwa palce płótno nasączano gęstym "olejem", czyli żywica, która pochodziła z sosnowych drzew, rosnących w Syrii, w Aleppo. Oddzielne instrukcje dotyczą bandażowania rak i nóg. Balsamowanie przeprowadzano na wzgórzu, w namiocie, ze względu na niemiły zapach towarzyszący tym zabiegom. Wiadomo wszystkim, ze patronem i bogiem mumifikacji był Anubis. Miał on dwa przydomki:" Ten, który mieszka w namiocie" i "Ten, który znajduje się na wzgórzu".

Według tych przedstawień ciało zmarłego niesiono w procesji nad Nil w prostokątnej trumnie; następnie przewożono je na drugi, zachodni brzeg rzeki, gdzie mieli swe pracownie balsamiści. Łódź, którą transportowano trumnę, nie miała wioseł; była po prostu holowana przez dwie inne, wyposażone w wiosła. Potem ciało niesiono do Namiotu Puryfikacji, który przypominał świątynię. Procesję prowadził kapłan, niosący zwój papirusu, balsamista i płaczka. Ciało niesione było w trumnie i jednocześnie znajdowało się na łożu pogrzebowym. Po oczyszczeniu ciała niesiono je do pracowni balsamisty.

W pracowni tej znajdowało się wiele pomieszczeń i unosiło wiele zapachów, niekoniecznie miłych dla nosa. Potem w dużej sali organizowano ucztę pożegnalną zmarłego z rodziną i przyjaciółmi. Następnie ciało oddawano balsamistom, a pusta trumna wracała z rodziną do domu. Tam oczekiwała czterdzieści dni. Później rodzina przepływała ponownie Nil razem z trumną, odbierała ciało z pracowni balsamisty i zanosiła do Namiotu Puryfikacji na Ceremonię Otwarcia Ust. W tym ostatnim obrzędzie kapłan w sposób magiczny i jak najbardziej symboliczny "otwierał" usta zmarłego, aby ten mógł odetchnąć i przemówić w zaświatach. W pierwszych trzydziestu dniach procesu mumifikacji ciało leżało w natronie. W ciągu następnych czterdziestu dni miały miejsce pozostałe obrzędy. Amulety i wyposażenie grobowe.

Skarabeusz sercowy, nawiązujący do roli serca jako siedziby intelektu i osobowości. Właśnie dlatego serce ważono na sądzie Ozyrysa - jeśli było ciężkie od grzechów, zmarłego czekało potępienie. Aby powstrzymać serce od wyznania niecnych postępków, umieszczano wśród bandaży na piersi skarabeusza sercowego z wypisanym trzydziestym rozdziałem Księgi Umarłych: "...Serce moje z matki mojej, moje serce na ziemi! Nie stan przeciwko mnie jako świadek w obecności Pana Rzeczy!...". Tak wyposażone, owinięte w zewnętrzny całun ciało mogło zostać złożone w trumnie. Złożeniu ciała na wieczny spoczynek towarzyszyły rytuały nie mniej wyszukane niż podczas mumifikacji.

W czasach, kiedy oba kraje zostały zjednoczone, trumny zwykle wykonywano z gliny, plecionek lub drewna, zaś ciało (wówczas jeszcze nie zabalsamowane) umieszczano wewnątrz w pozycji embrionalnej. Później zmumifikowane ciała układano w pozycji wyprostowanej w jednej lub więcej drewnianych trumnach, umieszczonych jedna wewnątrz drugiej, pokrytych tekstami i zaklęciami, mającymi pomóc zmarłemu w zaświatach. Bogatsi mogli zamówić sobie dodatkowe "opakowanie" w postaci kamiennego sarkofagu (to słowo pochodzenia greckiego oznacza "pożeracza ciał"), w którym troskliwie składano drewniane trumny. Grobowce uważano za nieco większe trumny. Ściany zdobiono scenami z życia codziennego i z zaświatów, zaklęciami mającymi chronić zmarłego oraz symbolami odrodzenia. Grobowce zawierały tez często teksty ksiąg, takich jak Księga Umarłych, Księga Jaskiń i Księga Bram, które również miały wspierać zmarłego podczas jego pośmiertnej podróży. W grobie umieszczano wszystko, czego zmarły mógł potrzebować: meble, odzież (w tym nawet i sandały), żywność, narzędzia, łodzie (aby nimi podróżować), a czasem nawet sprzęty toaletowe. Wśród darów były też przedmioty, których zmarły lubił używać za życia . Inny ważny element grobowca stanowił posąg, przedstawiający zmarłego; wierzono, ze mogło w nim przebywać, aby cieszyć się dobrami, które mu zostawiono.

Mumia Ramzesa II Mumia Nefretete

popiersie Nefretete złota maska Tutenchamona tak wyglądał Tutenchamon ?

kamień z Rosetty piramidy w Gizie

---