ARYTOTELES (384-322 r. p.n.e.), który był uczniem Akademii

Platona przez całe dwadzieścia lat.

Arystoteles nie był Ateńczykiem. Pochodził z Macedonii,

ale przybył do Aten i wstąpił do Akademii, kiedy Platon miał

sześćdziesiąt jeden lat. Najbardziej interesowała go żywa przyroda. Był nie tylko ostatnim z wielkich greckich filozofów, lecz takie pierwszym wielkim biologiem Europy

Arystoteles natomiast zajmował się procesami zachodzącymi w przyrodzie.

Platon pragnął zajrzeć do wiecznego świata idei!)

Arystoteles czynił całkiem odwrotnie: na czworakach obserwował ryby i żaby, anemony i maki. Możesz powiedzieć, że Platon posługiwał się tylko swoim rozumem, Arystoteles wykorzystywał także i zmysły. pisma Arystotelesa są suche i rzeczowe jak leksykon. Natomiast bardzo często za tym, co pisze, kryją się autentyczne studia przyrody.

W różnych starożytnych przekazach wymienionych jest aż

170 tytułów pism Arystotelesa; zachowało się 2 nich tytko 47.

Arystoteles stworzył profesjonalny język, którym nauka posługuje się do dzisiaj, i to jest jego największy wkład do kultury europejskiej. Był wielkim systematykiem, który uporządkował

podstawowe pojęcia z różnych dziedzin wiedzy. Arystoteles pisał o niemal wszystkich naukach, ja zadowolę się omówieniem tylko tych najważniejszych.

NIE MA WRODZONYCH IDEI

Arystoteles uznał, że Platon postawił wszystko na głowie. Arystoteles nie zgadza się więc z Platonem, że idea „kura" jest wcześniejsza od samej kury. To, co Arystoteles nazywa

„formą" kury, obecne jest w każdej kurze jako jej szczególne cechy, na przykład znoszenie jajek. Tak więc kura i „forma" kury są nierozłączne jak ciało i dusza. Dla Arystotelesa równie oczywiste było, że najwyższym stopniem rzeczywistości jest to, co postrzegamy za pomocą zmysłów. Arystoteles wyrażał pogląd dokładnie przeciwny: to, co jest w ludzkiej duszy,

to tylko odbicia przedmiotów istniejących w przyrodzie. prawdziwym światem jest więc przyroda. Zdaniem Arystotelesa Platon zachował mityczny obraz świata, w którym ludzkie wyobrażenia plączą się z rzeczywistym światem. Arystoteles twierdził, że w świadomości nie istnieje nic, czego przedtem nie doświadczylibyśmy zmysłami. Arystoteles uważał, że wszystkie myśli i idee, jakie w sobie nosimy, przedostały się do naszej świadomości dzięki temu, co widzimy i słyszymy. Posiadamy jednak rozum, z którym się rodzimy. Mamy wrodzoną zdolność porządkowania wrażeń zmysłowych w rozmaite grupy i klasy. W taki sposób powstają pojęcia : kamień, roślina, zwierzę, człowiek. Tak powstają pojęcia: koń, homar, kanarek. Arystoteles jest zdania, że rozum jest najbardziej charakterystyczną cechą człowieka. Ale nasz rozum jest całkiem pusty, dopóki nie poznamy czegoś zmysłami. Człowiek nie posiada więc żadnych wrodzonych idei.

FORMY SA WŁASCIWOSCIAMI RZECZY

Arystoteles konstatuje, że rzeczywistość składa się z rozmaitych konkretnych rzeczy, które stanowią jedność formy i materii. Materia to materiał, z którego rzecz jest zrobiona, podczas gdy forma to szczególne właściwości rzeczy. Arystoteles interesował się zmianami za-

chodzącymi w przyrodzie, W materii zawsze tkwi możliwość osiągnięcia określonej formy. Możemy powiedzieć, że materia dąży do urzeczywistnienia tkwiącej w niej możliwości. Według Arystotelesa każda zmiana w przyrodzie jest przekształceniem z „możliwości" w „rzeczywistość". Kiedy Arystoteles mówi o formie i materii rzeczy, ma na myśli nie tylko żywe organizmy. Tak jak formą kury jest gdakanie, trzepotanie skrzydłami oraz składanie jaj, tak formą kamienia jest to, że spada na ziemię.

PRZYCZNA CELOWA

ARYSTOTELES uważał jednak, że w przyrodzie jest kilka typów przyczyn. Wsumie wymienia cztery różne typy. Najważniejsze jest zrozumienie, co miał na myśli mówiąc

o przyczynie celowej. Arystoteles uważał, że celowość istnieje w całej przyrodzie. Deszcz poda po to, by rośliny mogły rosnąć, pomarańcze i winogrona rosną po to, by ludzie mogli je

jeść.

LOGIKA

Arystoteles pragnął więc zrobić gruntowne porządki w panieńskim pokoiku przyrody. Starał się udowodnić, że wszystkie rzeczy w przyrodzie należą do różnych grup i podgrup. Arystoteles był pedantycznym porządnisiem, pragnącym za-prowadzić ład wśród pojęć, którymi posługują się ludzmi to on właśnie dał podstawy logice jako nauce. Podał wiele surowych zasad ustalania, jakie sądy i pojęcia są logicznie udowodnione.

DRABINA NATURY

„Porządkując" świat Arystoteles wskazuje przede wszystkim na

fakt, że rzeczy w przyrodzie można podzielić na dwie główne

grupy. Z jednej strony mamy rzeczy nieożywione takie jak kamienie, krople wody, grudki ziemi* One pozbawione są wrodzonej możliwości zmian. Zdaniem Arystotelesa, takie nieożywione rzeczy mogą zmienić się jedynie pod wpływem oddziaływań z zewnątrz. Z drugiej strony mamy rzeczy ożywione, w których tkwi możliwość zmian.

Jeśli chodzi o rzeczy ożywione, Arystoteles wskazuje, że można je podzielić na dwie różniące się od siebie główne grupy. Z jednej strony mamy żywe rośliny, z drugiej żywe istoty. Wreszcie żywe istoty można podzielić na dwie podgrupy: zwierzęta i ludzi.

Arystoteles wyobrażał sobie, że ruchy gwiazd i planet rządzą ruchem na Ziemi. Musi jednak istnieć cos, co wprawia w ruch również ciała niebieskie. Arystoteles nazwał to „pierwszym poruszającym", czyli Bogiem- tym Pierwszy poruszający sam pozostaje w bezruchu, ale jest „pierwszą przyczyną" ruchów ciał niebieskich, a tym samym wszelkich ruchów w przyrodzie.

ETYKA

Wrócimy teraz do człowieka, Zosiu. Formą człowieka jest według Arystotelesa także ma on zarówno „duszę roślinną", „duszę zwierzęcą", jak i "duszę mylącą" Arystoteles zadaje więc pytanie: Jak powinien żyć człowiek? Co jest potrzebne, by życie człowieka było szczęśliwe? Krótko odpowiem: człowiek będzie szczęśliwy jedynie wtedy, gdy wykorzysta wszystkie swoje zdolności i możliwości. Arystoteles uważał, że istnieją trzy formy szczęścia. Pierwszą formą szczęścia jest życie wśród namiętności i przyjemności. Drugą — życie wolnego i odpowiedzialnego obywatela, a trzecią— życie badacza i filozofa. Arystoteles podkreśla, ze aby człowiek był naprawdę szczęśliwy, spełnione muszą być te trzy warunki jednocześnie.

POLITYKA

Stwierdzenie, że człowiek nie może bez reszty oddać się jednej dziedzinie życia, pojawia się także w poglądach Arystotelesa na społeczeństwo, Arystoteles powiedział, że człowiek jest „istotą polityczną" Uważał, że bez otaczającego nas społeczeństwa nie bylibyśmy prawdziwymi ludźmi. Był zdania, że rodzina i wioska lub miasteczko mogą zaspokoić potrzeby życiowe niższego rzędu, takie jak pożywienie i ciepło, małżeństwo i wychowanie dzieci, "Najwyższą jednak formą ludzkiej wspólnoty jest państwo. Arystoteles wymienia trzy różne formy państwa. Jedną z nich jest monarchia — co znaczy, że jest tylko jeden najwyższy szef państwa. Drugą dobrą formą państwa jest arystokracja. W państwie arystokratycznym rządzi mniejsza lub większa grupa przywódców. Trzecią dobrą formę państwa Arystoteles nazwał politeją, co oznacza demokrację.

POGLOĄDY NA KOBIETY

Arystoteles uważał, że kobiecie czegoś brakuje jest „zdeformowanym mężczyzną". Arystoteles wierzył, że wszelkie cechy dziecka tkwią gotowe w nasieniu mężczyzny. Kobieta Jest jak rola uprawna, która tylko przyjmuje w siebie ziarno i nosi je w sobie, aż wyrośnie, podczas gdy mężczyzna jest „siewcą". Mówiąc to w sposób prawdziwie Arystotelesowy, mężczyzna daje „formę", a kobieta „materię". Stosunek Arystotelesa do kobiet został niestety utrwalony, gdyż to jego poglądy, a nie Platona, rozpowszechniły się w śre dniowieczu.

PLATON- żył w latach 427-347 pne ; arystokrata zdobył staranne wykształcenie ; żył w czasie rozkwitu Aten uczeń Sokratesa ; autor rozprawy obrona Sokratesa ,Państwo , Uczta . Nauki ; twórca pierwszego systemu filozofii idealistycznej . Koncepcja idei i cieni zakłada , iż istnieje świat idei , chociaż nie jest nam bezpośrednio dany .My postrzegamy tylko cienie odbicie idei : są nimi przedmioty materialne i doznania psychiczne . świat idei jest jednak bardziej realny co postrzegamy bezpośrednio . Idee są światem doskonałym a naczelną wartością jest trój jednia : dobro-piekno-prawda . Głosi koncepcję idealnego państwa , podzielonego na 3 odrębne klasy ,posiadające różne wykształcenie , zadania i obowiązki . Pierwsza grupa -najwyższa posiada duszę rozumną ; druga -wojsko, posiada duszę popędliwą ; trzecia - ludzie pracy ,posiadają duszę pożądliwą . Bronił porządku społecznego opartego na niewolnictwie . Wg Jego filozofii ś wiat poznajemy rozumowo , a nie zmysłowo . Celem życia jest zdobywanie szczęścia upodabnianie się do idei dobra. jaskinia Platona.

Platon uważał, że istnieją gdzieś idee - wzory, a nasz świat jest ich niedoskonałym odbiciem. Założyciel szkoły zwanej Akademią Platońską. Stworzył utopijną teorię idealnego ustroju państwa totalitarnego (ściśle wyznaczającego funkcje społeczeństwu). Pozostawił po sobie dwa dzieła: "Obrona Sokratesa" i "Uczta". W pierwszym z nich bronił oskarżonego o rzekomą bezbożność i deprawowanie młodzieży swego mistrza, a swoje wywody włożył w jego usta. W "Uczcie" zawarł rozważania o miłości, jako dążeniu duszy do osiągnięcia wiecznego posiadania dobra.

Nad ciekawym problemem rozmyślał Platon stwierdził on bowiem, że człowiek pozbawiony jest jakichkolwiek naturalnych bądź biologicznych zdolności do samoobrony przed innymi gatunkami. Jest to swoiste porównanie człowieka ze zwierzęciem. Filozof zauważył jednak, iż z pomocą przyszły człowiekowi dobra kultury, których to jest źródłem, i które pomagają mu przetrwać w otaczającej przyrodzie. Jest to bardzo ważne i interesujące spostrzeżenie, na które mało kto zwraca uwagę. Natura nie wyposażyła człowieka w taką siłę, by mógł się wręcz obronić np. przed lwem. Dała mu natomiast rozum, by się rozwijał, i który sprawia, że przewyższa on pod wieloma względami uboższe zwierzęta. Człowiek to ten, który potrafi ujarzmić środowisko naturalne.

Platon

Platon był idealistą, twierdził, że we wszystkich dziedzinach bytu i działania obok pierwiastków realnych, które są przemijające istnieją pierwiastki idealne, które są wieczne, i że pierwiastki idealne mają przewagę nad realnymi. Na czele jego filozofii stało pojęcie idei, a także dobra i duszy. Platon był przekonany, że istnieje byt idealny a byt realny jest od niego zależny. Dusza istnieje niezależnie od ciała a ciało jest niższe i zależne od niej. Złączenie z ciałem nie jest dla duszy niezbędne. Platon był przekonany, że istnieje wiedza wrodzona, rozumowa, niedoświadczalna i że wiedza zmysłowa jako zależna i niepewna musi jej być podporządkowana. Platon uważał, że właściwym celem człowieka są dobra idealne, i że dobra realne, jako niższe, powinny im być podporządkowane i traktowane tylko jako środki. Jednocześnie twierdził, że poprzez cele realne, względne, skończone, doczesne można w końcu osiągnąć cele idealne, wieczne.

Platon (427-347 p.n.e.). Reprezentował on kierunek filozoficzny zwany idealizmem (Idealizm - Kierunek filozofii, przeciwstawny materializmowi, jego podstawowym założeniem jest teza o pierwotności ducha i wtórności materii.)

Platon uważał, że istnieją gdzieś idee - wzory, a nasz świat jest ich niedoskonałym odbiciem. Założyciel szkoły zwanej Akademią Platońską. Stworzył utopijną teorię idealnego ustroju państwa totalitarnego (ściśle wyznaczającego funkcje społeczeństwu). Pozostawił po sobie dwa dzieła: "Obrona Sokratesa" i "Uczta". W pierwszym z nich bronił oskarżonego o rzekomą bezbożność i deprawowanie młodzieży swego mistrza, a swoje wywody włożył w jego usta. W "Uczcie" zawarł rozważania o miłości, jako dążeniu duszy do osiągnięcia wiecznego posiadania dobra.

Nad ciekawym problemem rozmyślał Platon stwierdził on bowiem, że człowiek pozbawiony jest jakichkolwiek naturalnych bądź biologicznych zdolności do samoobrony przed innymi gatunkami. Jest to swoiste porównanie człowieka ze zwierzęciem. Filozof zauważył jednak, iż z pomocą przyszły człowiekowi dobra kultury, których to jest źródłem, i które pomagają mu przetrwać w otaczającej przyrodzie. Jest to bardzo ważne i interesujące spostrzeżenie, na które mało kto zwraca uwagę. Natura nie wyposażyła człowieka w taką siłę, by mógł się wręcz obronić np. przed lwem. Dała mu natomiast rozum, by się rozwijał, i który sprawia, że przewyższa on pod wieloma względami uboższe zwierzęta. Człowiek to ten, który potrafi ujarzmić środowisko naturalne.

Dialog - którego twórcą był Platon. Ów starożytny myśliciel za jego pomocą wyrażał swe koncepcje filozoficzne. Mimo, iż powstał już w antyku, był znacznie częściej spotykany w średniowieczu

Platona, który także zastanawiał się, jak powinno wyglądać idealne państwo, i jak państwu, w którym przyszło mu żyć (a więc w Grecji), nadać pewien ład. Platon uważał, że rządy powinni sprawować mędrcy (filozofowie), a więc ludzie obdarzeni duszą rozumną, którzy potrafią dążyć do cnoty mądrości. Zaś ludzie, którzy posiadają duszę popędliwą - winni dążyć do cnoty odwagi i realizować owe popędy jako strażnicy i obrońcy państwa. Ludzie z duszami pożądliwymi powinni dążyć do cnoty wstrzemięźliwości i spełniać określone funkcje wspomagające (rzemieślnicy) oraz przyczyniające się do ładu w państwie. Kochanowski ujmuje tę filozofię w uderzająco podobny sposób. Ludzie

wykształceni powinni strzec dobrych obyczajów, zabiegać o ład i porządek państwa. Ci natomiast, których Bóg obdarzył męstwem i siłą, mają obowiązek podjęcia walki w obronie ojczyzny. Kochanowski przewiduje, że jeżeli nie znikną te wszystkie nieprawidłowości, to Polska podzieli los Troi. To on z wielkim bólem patriotycznym zwraca się do odbiorcy: "o nierządne królestwo i zginienia bliskie, gdzie ani prawa ważą, ani sprawiedliwość ma miejsce, ale wszystko złotem kupić można (...)".

Platon - idealista, wykładał teorię poznania, co jest prawdą a co fałszem, Jego zdaniem tylko idee są

niezmienne i trwałe. Jego uczniem był Arytoteles

Platon urodził się w 427 p.n.e. w jednej z najznakomitszych rodzin ateńskich. Był uczniem Kratylosa, a następnie Sokratesa, którego uwiecznił w swoich dialogach. Po śmierci Sokratesa podróżował: był w Egipcie i Italii, gdzie zetknął się z rozmaitymi kierunkami filozoficznymi.

Około 387 r. p.n.e. wrócił do Aten i założył Akademię, pierwowzór współczesnego uniwersytetu. Zgodnie z przekonaniem o znaczeniu filozofii dla polityki Akademia miała kształcić kompetentnych obywateli i władców. Jednakże próby zastosowania doktryny nie powiodły się: władca Syrakuz szybko znudził się geometrią, którą Platon uważał za niezbędną dla polityka. Jedna z sycylijskich podróży o mało nie skończyła się śmiercią filozofa. Drugą połowę życia Platon spędził więc głównie na nauczaniu w Akademii. Zmarł w 347 r. p.n.e. w Atenach.

Platon pozostawił liczne dzieła, przeważnie w formie dialogów, które dzieli się zwykle na trzy grupy. Wczesne, sokratyczne są raczej negatywne i nie wykładają jego własnych poglądów (m.in. Eutyfron, Laches, Charmides, Protagoras, Gorgiasz, Obrona Sokratesa, pierwsza księga Państwa). Dialogi okresu średniego opierają się na nauce o ideach, którą zwykle uznaje się za właściwą filozofię Platona (Uczta, Fedon, Fajdros, Teajtet, Państwo księgi 2-10). Dialogi z okresu późnego (Sofista, Polityk, Fileb, Timaios, Parmenides, Prawa, Kritias) są dialektyczne i nie zawierają dualistycznego ujęcia nauki o ideach.

Filozofia jest umiłowaniem wiedzy (etymologicznie: fileo-miłuje,dażę,sophia-wiedza)

Filozofię jako naukę ,różnie rozumiano w różnych epokach:pierwotnie filozofia-nauka,działy filozofii w okresie powojennym:metafizyka i teoria poznania ,logika,psychologia,estetyka i etyka.

Obecne działy filozofii :metafizyka i teoria poznania.

Epistemologia(teoria pozania)-episteme z gr.-wiedza, lub ghosis- poznanie.Zagadnienia epistemologii: 1)czym jest prawda, 2)zagadnienie żródeł poznania(metody poznawania prawdy) 3) Zagadnienie granic poznania(comoże być przedmiotem poznania)

Ad 1 . Klasyczna definicja prawdy (Arytoteles)-prawda jako zgodność myśli z rzeczywistością .Nieklasyczne definicje zakładaja ,żę prawda to zgodność z kryteriami np:definicja koherencyjna-prawda tozgodność myśli z sobą (kryterium zgodności),kryteriu powrzechnej zgody-prawdziwe jest to, do czego wszczyscy sie zgadzają , kryterium oczywistości -prawdziwe jest to ,co uważane jest za oczywiste, kryterium programatyczne-prawdą jest to,co jest użyteczne(przynosi korzyść)

Ad.2 Zagadnienia zdódeł pozania -czy istnieją pojęcia wrodzone ....?

-racjonaliści genetyczni(Platon,Descartez,Leibniz) twerdzili tak- gdy się rodzimy mamy już pewne zdolności wrodzone.

-empiryści genetyczni(locke, Hume), twierdzili że nie -niewma w umyśle niczego ,co by najpierw nie było w zmysłach.Wszystko co mamy w umyśle pochodzi z doświadczenia -rodzimy się jako czysta tabliczka.

Ad 3. W jakim sposób poznajemy rzeczywistość....?

-Racjonalizm(aprioryzm),metodologiczny

-Empiryzm matodologiczny

W/g apriorystów najważniejsze jest poznanie rozumowe ,nie opatre na doświadczeniach.Aprioryści

skrajni odrzucaja doświadczenie - to co istnieje musi być naprawdę niezmienne.Tutałbłysnął Zenon z Elei ze swoimi czterema argumentami przeciwko ruchowi:

• dychotomia-nie jest możliwe przejście nieskończonej liczby odcinków w skończonym czasie.

• Achilles i żółw -żółw w nieskoczoność będzie uciekał Achillesowi. Goniący musi najpierw dojść do miesjca z którego wyszedłgoniony,ten zaś posunął sie naprzód - i tak będzie zawsze.

• Strzała- lecąca strzała w chwili teraźniejszej nie porusząsię ,lecz spoczywa w powietrzu i nie przebiega żadnej przestrzeni -taj samo jest w każdej innej chwili.

• Stadion -jeśli ruch dokonywa się z szybkością ,która jest jednocześnie taka i nie jest taka,to jest sprzeczny i nie może istnieć.

Według empirystów metodologicznych ,doświadczenie ma dominujacą rolę.Empiryzm umiarkowany dopuszcza niektore twierdzenia a prori-np, że trójkąt ma trzy kąty(zadanie analityczne)

Jak poznajemy ...?(podział ze względu na teorie)

-racjonalizm jako antyiracjonalizm -opiera się na intelekcie ,za wzór stawia nauki matematyczne i przyrodnicze. Poznanie naukowe ma być intersubiektywne ,komunikowalne.Jest zwykle schematyczne ,traci kontakt z przedmiotem badania .

-irracjonalizm -sposób poznania zalecany przez mistyków.Towarzyszy mu olśnienie, bezpośredni kontakt ze zródłem poznania,którym może być Bóg.

Zagadnienia granic pozanania.

Czy podmiot poznający może wyjśc poza siebie...? Czy podmiot poznający może pozanć coś,co nie jest jego własnym przeżyciem psychicznym...? Tak -odpowiada epistemologiczny realista immanentny ; Nie odpowiada epidemologiczny idealista immanetny . Czy przedmioty naprwdę istniejące są dostępne poznaniu...?

Tak -według epidemologicznego realizmu transcedentalnego rzeczywiście poznajemy przedmioty zewnętrznie.

Nie -według epistemologicznego idealizmu transcedentalnego poznajemy jedynie nasz konstrukcje myślowe.

Stanowisko Idealistycznej. - epistemologiczny idealizm immanentny(przedstawiciel G. Berkley)-spostrzeżenie zmysłowe zależy odprzedmiotu poznawanego.Dopstępne poznaniu są tylko wrażenia (np. kartka papieru wygląda inaczej widziana gołym okiem a inaczej po lupą)

-epistemologiczny idealizm transcedentalny (przedstawiciel Knat) -umusł nie poznaje rzeczy samych w sopbie ,obcuje z własnymi konstrukcjami myślowymi,jednakże doświadczenie jest pomocne - w odróżnieniu prawdy od fałszu.

Realizm- przedmioty dostepne w doświadczeniu istnieją rzeczywiście .Kryteria stosowane prze idealistów nie są bardziej zasadne niż kryterium doświadczenia.

Metafizyka- To nauka o bycie,o tym co istnieje,o rzeczach samych w sobie oraz refleksja nad przyrodą ,religia ,etyką.

Ontologia- Pod wpływem fenomenologów nadaje inne zanczenie niż metafizyczne...Ontologia to dociekanie istoty rzeczy,wgląd w istote.Zajmuje się definiowaniem takich pojęć jak ::

cecha,stan,stosunek,substancja

Przedmioty - realne np(stół,dom,zdarzenia równieżzdarzenia przyszłe)

idealne - np. (punkt,prosta,piękno,sprawiedliwość

Uniwersalia- Czy istnieją przedmioty uniwersalne (np. koń ''w ogóle '', człowiek ''w ogóle''),które posiadają cechy wspólne wszystkim koniom, czy tez ludziom a nie posiadają cech indywidualnych.

Platon uważał że Tak- uniwersalia to byty samoistne (skrajny realizm pojęciowy ), wedługł Arytotellesa uniwersalia nie istnieją samoistnie ,ale są formą przedmiotów (umiarkowany realizm pojęciowy). Według konceptualizmu ideee istnieją tylko w myślach,nie ma uniwersaliów - są tylko ich pojęcia. Nominalizm przyjmuje natomiast,że uniwersalia nie istnieją .Nie znamy nawet ich pojęć , bo nie potrafimy o nich myśleć np. o człowieku,który nie płci ,wieku itp....

Obecny spór o uniwersalia dotyczy tylko tworów matematycznych- np czy ,liczby, funkcje są przedmiotami idealnymi.

Zagadnienia duszy i ciała.

-dualizm zakłada ,że istnieją i dusze i ciała. Stopień ich wzajemnej relacji może byc zróżnicowany ,stąd dualizm skrajny (np. w /g św. Augustyna) lub umiarkowany (św. Tomasz),

-monizm zakłada ,zęistnieją tylko substancje materialne,lub przeciwne- wyłącznie duchowe

Stosunek zjawisk fizycznych do psychicznych. Stanowiska:

-interakcjonizm - zakłada wzajemne oddziaływanie zjawisk.

-epifenomenalizm -zjawiska fizjologiczne oddziałują na psychiczne

-paraleizm -nie ma odziaływania zjawisk

-teoria dwóch stanów -zjawiska psychologiczne i fizjologiczne nie sa odrębnymi rzeczywistościami , lecz dwoma aspektami tego samego zjawiska.

Historia Filozofii

Proponowane podziały filozofii :

-filozofia chrześcijańska i przedchrześcijańska

• według Marksa - epoka antyczna (niewolnicza ),feudalna, kapitalistyczna, socjalistyczna

• według epok historycznych - starożytnośc ,średniowiecze ,nowożytność ,współczesność

Starożytność w filozofii kończy sie w roku 529 n. e. -zamknięciem Akademii Platonskiej przez Justyniana.

Dzieła pisarzy ustalających chronologię starożytną dzielimy na okresy:

1.Presokratejski (przedsokratejski) VI wiek p.n.e i V w. p.n.e.

2.Klasyczny V i IV w.p.n.e.

3 Hellenistyczny - III do I w .p.n.e.

4.Teozoficzny - I w.p.n.e.- VI w n.e

Tales z Miletu (625-547 w.p.n.e) uwazany za pierwszego filozofa .Obliczył dokładną date zaćmienia Śłońca,wysokości piramid i odległości statków na morzu.Zajmował się przyrodą ,jako pierwszy zadał i sformułował pytanie '' z czego wszystko powstało''. Według niego woda jest pierwszym tworzywem i z niej właśnie wszystko powstało.Twierdził ,że wszystko jest ożywione (hylozoizm), jak to widać bursztynie i magnesie.

Anaksymander z Miletu(610-545) szukał odpowiedzi na pytanie '' co jest pierwszą przyczyną wszystkiego'' (ARCHE) i doszedłdowniosku , że jest nia bezkres. Stworzył pierwsze w historii ludzkosci dzieło filozoficzne '' O Naturze”

Był Twórcą pierwszej mapy siwta i autorem tezy, że gwiazdy krążą wokół Gwiazdy Polarnej.Był również pierwszym filozofem sugerujacym, że powierzchnia ziemi jest zakrzywiona, oraz że może ona ''pływać'' w przestrzeni .Według jego teorii Ziemia jest powierzchnią walca zakrzywiona w kierunku północno -południuowym. Zajmował się również ''biologią''.Twierdził, że zwierzęta lądowe wywodzą sie od zwierząt morskich- a człowiek z niższych gatunków zwierząt.Przypisuje mu się wynalezienie zegara słonecznego oraz modelu sfer planetarnych.Zasada bytu według Anaksymandra wiażę się nierozerwalnie z ruchem spiralnym.

Anaksymenes z Miletu (585-525) Dla niego arche to powietrze - Różnice zaś zachodzą wskutek zagęszczania się i rozrzedzania w posczególnych rzeczach i z rozrzedzenia powstaje ogień,zaś z zgęszczenia wiatr, potem chmury,a z jeszcze większego zgęszczenia woda, potem ziemia ,kamienie a z nich wszystko inne.

Pitagoras (VI w. p..n.e.) -Ateny ,Samos,Kroton.Załozył szkołę - Związek Pitagorejski w mieście Kroton.Główne założenia szkoły to: dusza istnieje oddzielnie od ciała,dusza od ciała jest trwalsza ,każda dusza może się wcielać w każde ciało, dusza sie oczyszcza poprzez wcielenia.

Potem nastąpiłrozłam szkoły na Akuzmatyków i Matematyków .Akuzmatycy poszli w strone religii.Według Pitagorasa '' liczba jest najmoądrzejsza a harmonia najpiękniejsza, licza 10 jest najdoskonalsza, święta - 1+2+3+4=10'' , Jegomnajwiększe maksymy to : każde twierdzenie filozofa daje się zbić z taka samą łatwością ,z jaka można go dowieść, nie wykluczając powyższego twierdzenia , Kto mówi -sieje ,kto słucha -zbiera; Liczba jest istotą wszystkich rzeczy; Muzyka budzi w sercu pragnienie dobrych czynów ; Tak długo jak człowiek będzie zabijał zwięrzeta, ludzie będą zabijali sie nawzajem.W istocie ten kto zabija i zadaje ból -nie zazna radości i miłości ; Najkrótsze wyrazy ''tak '' i ''nie'' wymagaja najdłuższego zastanowienia ; Nic w nadmiarze ; Trudno jest iść przez życie wieloma drogami jednocześnie ; Trzeba milczec albo mówic rzeczy lepsze od milczenia ; zły język zdradza złe serce.

Heraklit z Efezu (540-480 w.p.n.e.) Arystokrata z najwyższego rodu, stworzył dzieło ''O naturze'' .Nazywany filozofem ciemnym ,uważał ,że zasada wszystkiego jest ogień ( w człowieku ogiń to rozum).Najciekawsze tezy: byt nie istnieje -tylkostawanie się , wszystko sie zmienia (heraklityzm),obawiamy sie jednej śmieci podczas ,gdy wielu juz ulegliśmy, świat jest wieczny i odwieczny - nie stworzył go żaden Bóg , zdrowa dusz to dusza ognista, chora - wilgotnma(gdy goni za przyjemnościami), są lepsze (walka ) i gorsze (morderstwo) śmierci.

Perminedes(70 r p.n.e.) Punktem wyjścia jego filozofii jest zasada tożsamości i niesprzeczności : nie może istnieć jednocześnie byt i nie byt. Oznacza to w praktyce tyle , że nie może istnieć przemiana z bytu w niebyt, lub z niebytu w byt. Byt trwa - był ,jest i zawsze będzie. Byt nie jest , co mówimy ,lecz tym , o czym możemy pomysleć. Jeśli coś się zmienia, to nie istnieje (odwrotność poglądów Heraklita)

Zenon z Elei (489-430) Ruch jest złudzeniem .Stałość znajdował w tworach matematycznych.

Demokryt z Abdery ( 470-360) Jako pierwszy doszedł do wniosku , że wszystko składa sie ze zróżnicowanych atomów i wszystko , co się dzieje to ich ruchy.Na podstwie ułożenia i rodzaju atomów postrzegał : substancje twarde (atomy ułozone gęsto), substancje miękie(atomy ułożone luźno), słodki smak (gładkie atomy) , ostry,gorzki i kwaśny smak - (ostre , nierówne atomy), kolory ( w zależności od ułożenia atomów). Uważał , że lepiej doznawać niesprawiedliwości, niz niesprawiedliwość czynić.

Średniowiecze :

Patrystyka -początek IV wieku (starożytność) literatura Świeżawski (prof. KUL)

Okres średniowiecza to dominacja chrześcijaństwa i kościoła .

Nowe Dzieje ujęcia dziejów świata:

1. od pojawienia się Adama do Mojżesza.

2. do objawienia na górze Synaj (10- oro przykazań ).

3. od pojawienia się na ziemi Chrystusa .

Życie poza kościołem stanowiło sprzeczności ogólnodostępnym obyczajem , oznaczało Zycie poza społeczeństwem .

Ojcowie kościoła :

Św. Justyn Męczennik - urodzony w Somalii , żyd z pochodzenia (studiował filozofię ),będąc osoba dorosłą nawrócił się do chrześcijaństwa by przenieś się do Rzymu -nauczał ludzi świeckich (ewangelickich również) , gdzie został aresztowany i przesłuchiwany -stąd zostały po nim poglądy których nauczał -Filozofia jest nauką o istocie rzeczy i poznaniu prawdy - a szczęście jest nagrodą tej wiedzy i mądrości w której się rozwija. Ogłosił również że Bóg to niezmienność - jest zawsze to samo

Tacjan- Apologeta (broni wiary) urodził się na terenie Mezopotamii podobnie jak poprzednik pojechał do Rzymu gdzie nawrócił się na chrześcijaństwo pod wpływem kazań św. Justyna .w swoim poglądzie „Mowa przeciw Grekom „ skrytykował filozofię grecką , nie zalecał jej studiowania ,oznajmił również że „Dusza i ciało i duch to elementy składające się na człowieka.

Dusza - to ciemna strona człowieka

Duch - to świetlisty symbol ego.

Tacjan potępił małżeństwo ,mięso , później odłączył się od kościoła stwarzając własną sektę..

Szkoła Aleksandryjska

(Egipt)

Orygenes -urodził się w Aleksandrii. Mówili o nim że jest twardy jak Diament ,uniknął wielu prześladowań . W III wieku został poddany mękom ,wiele pisząc zmarł ze względu że był chrześcijaninem .Jego tezy to - Męka Chrystusa jest odkupieniem całego świata nie tylko człowieka . Aniołowie mają ciało lżejsze , delikatniejsze ,ludzie są ciężsi w zależności od stopnia uduchowienia. Zło nie zostało stworzone Zło - inaczej mówiąc jest to niedostatek dobra , W przyszłości znikną byty cielesne, zostaną tylko byty duchowe .

Św. Augustyn -żył w IV wieku naszej ery na terenie północnej Afryki (Tagasta) z pochodzenia Rzymianin .W młodości był katechumenem (również oczekiwał na chrzest ),

Wyjechał do Katarginy gdzie w wieku 19 został ojcem Adeostata . W wieku 30 lat wyjechał do Rzymu gdzie nastąpił przełom w jego życiu (poglądy manichejskie) - oprócz Boga dobrego ,był również Bóg zły . Poświecił się chrześcijaństwu - w swoim poglądach „Wyznanie „ opowiada o swoim życiu , o życiu szczęśliwym w dziełach „O woli” i „Przeciw akademikom - twierdzi że mądrość to nagroda wiary, gdyż prawda nie pochodzi z zewnątrz tylko pochodzi z wnętrza człowieka . Dusza może ulec zniszczeniu a zniszczenie duszy następuje wtedy gdy dusza błądzi . Poszukiwanie Boga - to poszukiwanie szczęścia

Wyróżniał etapy rozwoju człowieka :

- zewnętrzny człowiek ) niemowlę, dzieciństwo, dojrzewanie, młodość, dojrzałość, starość,

-wewnętrzny człowiek rozwija się według etapów rozwoju duchowego to jest :

a) wiek autorytetu

b) 2-6 odrywanie się od autorytetu - Poddawanie się boskiemu prawu

c) spax- szczęśliwość

Uważał, że życie szczęśliwe jest tylko w zbiorowości .jak również że Bóg nie jest zrodzony

Kapadocja - ośrodek myślowy (myśliciele ) gdzie dyskutowano z Arianami (arianie to sekta i odłam chrześcijaństwa

Okre Średniowiecza własciwy

Jan Szkot Eriguna (Irlandczyk)-w 9 wieku (połowa) kierował dworem Karola VIII (później Karola Łysego) -jego dzieła to :

„ Komentarz do Ewangelii św. Jana” , „ O podziale natury „ oraz „Wiedza zaczyna sie od wiary „- to jegogłówna myśl przewodnia

Aniołowie nie posiadają płci , a człowiek je posiada gdyż w ten sposób upadł.

Bonawentura - Żył w 13 wieku ,urodziłsięw Toscanii , gdzie działał w zakonie franciszkańskim - ogłosił tam że mistrzem filozofii jest Platoon , natomiast Arystoteles był badaczem swiata i przyrody . Wiedzę może uzyskać każdy , lecz na to przejście potrzeba wiary . Jego zdaniem filozofia i teologia powinny sie połączyć ,Grzech pierworodny przyczynił się do osłabienia ludzkiego intelektu - w ten sposób porównuj do strusi( gdyż one są za ciężkie żeby latać)

Itelekt człowieka można określić w nastęwpujący sposób:

• poznanie zmysłowe -pierwszy poziom i zarazem najniższy ,

• poznanie umysłowe

• poznanie duchowe -iluminacja to jegozdanie najwyższy poziom poznania.

Albert Wielki - żyłw 13 wieku ,urodził się na tereni Szwabii (obecnie Niemcy)-opracował nowy program studiów dominikańskiech , wiele pisał -Encyklopedysta ,był populazytorem wiedzy, potępiał tych którzy zwalczali filozofię .

Opracował stopnie autorstwa :

• scriptor (przepisać)

• compilator(zestawić w całość)

• comentator (komentarz)

• auctor.

Poszukiwał różnic pomiędzy człowiekiem a zwierzętami,określił wstyd jako typowo ludzki objaw.Wskazywał na podobieństwo między człowiekiem a małpą (łysienie, różne barwy oczu- ciemne oczy wskazują wedle niego iż człowiek jest lepszy).

Tomasz z Akwiny(Włochy)był w zakonie Benedyktynów a później przeszedł do zakonu Dominikanów. Przedmiotem jego rozpatrywań byłoto żę nie można mieć wiary i zarówno wiedzy.Analizował stworzenia od Boga i porównywał z storzeniami człowieka , twierdząc że wszystkoco boskie wymaga nadzoru Boga . Podawał również dowody na istnienie Boga -dowód ruchu.

Nowożytność

Okresy filozofii nowożytnej :

1. 15-16 wiek -renesans , odrodzenie-mniejsze zainteresowanie Bogiem.

2. 17 wiek to wiek systemu nowożytnego (racjonalizm)

3. 18 wiek od Oswiecenia do Krytyki

4. 19 wiek -to wiek idealizmu niemieckiego ,próby stworzenia systemów filozoficznych.

W renesansie nie powstają żadne dzieła filozoficzne !

Erazm z Roterdamu-(krytykował kościół )jego dzieło to Rycerz Chrystusowy.

Nicollo Macarelli- uważał że strach jest lepszy od miłości , gdyż na miołości nie można polegać.

Lorenzo Valla- (włoch)-uwazał że Bóg i natura jest tym samym (określił że kobiety w lecie powinny chodzić nago)

Francais Rabelais-(skończyłz zakonem) życie zakonne jest życiem bezużytecznym.Głównym hasłem jego myśli ideowych to ”Czyń co się podoba „

Jego zdanie również byłoto że człowiek powinnien być wszechstronnie wykształcony, powien umieć takie języki jak grecki, łaciński,arabski i heldeński oraz powinien znać arytmetykę, fizykę , muzykę , badanie zwłok -ludzie powinni żyć w formie Kelemo

Michael Mottaigne- sceptyk (poznanie właściwe jest niemożliwe)Wszystko jest zróżnicowane i zmienne. Jego dzieło to „Próby”

Giorolano Bruno -(zginął na stosie) jego poglądami była filozofia przyrody i natury człowieka .

Systemy Nowożytne

Katezjusz -( Rene Descortisc)-posiadał lekarzy w rodzie,pochosdził z szlacheckiej rodziny ,kształcił się w szkole jezuickiej jednocześnie dwóch kiwrunków medycyny oraz prawo. Chciał opracować jednolita metodę badawczą - którą przedsatwił jako drzewo , opisując go : korona drzewa ozanczała nauki szcegółowe, pień drzewa oznaczał fizykę oraz korzeń drzewa

nauka szcegółowa

fizyka

metafizyka

oznaczył nauką matafizyki.Uważał że wszyscy ludzie rozumują ,lecz nie wszyscy z rozumu korzystają, twierdząc jednocześnie że poznanie rozumowe jest lepszym od pozanania myślowego,jak również że rzeczy trudne powinny być rozdzielane na części (metaoda analityczna. Pojęcia kóre zna człowiek to:

• idee wrodzone (pojęcie substancji,bytu,przyczyny i celu,

• idee nabyte (dom,pies,drzewo) nabyte przez doświadczenie ,

• idee stworzone to idee stworzone przez nas samych (sfinx,krasnoludki)

Blaise Pascal -wprowadził skalę ciśnienia atmosferycznego, znawca spraw przyrodniczych do czasu śmierci jego ojca,później nastapił (1651r) przełom w jego życiu po wypadku dorożką w roku 1654-zmiana nawrócenia Pascala wraz z cudownym oszdrowieniem siostrzenicy ,objawieniem co przyczyniłosię do tegoże został filozofem, Jegodziełoto”Myśli” -w którym nie zgadzał się z Kartezjuszem :Jego tezy to:

-rozumnie nie pojmuje w nieskończości ,

-człowiek jest pośrodku między niczym a wszystkim ,

-serce -zdolnośc do opanowania rzeczy nadprzyrodzonych(serce ma soje racje, których rozum nie zna .

Zakład Pascala -nie można dowieśc istnienia Boga ,możemy jedynie założyć że jest Bóg ,twierdząc rónież że jeżeli wierzymy w Boga to z tego mamy korzyści-adobro wiązał z chrześcijaństwem.

Leinbniz - (Niemiec )- geniusz , w wieklu 14 lat studiował ,a wieku 20 lat zdobył doktorat ,dużo podróżował , był znawcą i twórcą rachunku różniczkowego, Za życia był bardzo znaną osobą , był snobem i arogantem-niezbyt lubianym. Twierdził że wszystko co istnieje ma charakter uczuciowy i materialny -Monady niepodzielne związki.

Najdoskonalszą monadą jest Bóg

Najprostsze monady to monady nagie (kamień)

Celem człowieka jest etyka szczęścia .Był za globalnym światem (ujednolicenie narodów), twierdził również że w każdym poglądzie jest cząstka prawdy.

Imanuel Kant -typowy filozof uniwersytecki ,niezwykle popularny. Jego tezy to:

-okres przedkrytyczny

-okres krytyczny

wydane w „Krytykach czystego rozumu”, Przewrót Kopernikowski-

Nie przedmiot jest najważniejszy lecz podmiot

Imperatyw Kategoryczny -postępuj wedle takiej zasady co do której chciałbyś aby stała się powrzechnym prawem.-kład nacisk na obowiązki.

Georg Heger - niemiecki fiolozof który początkowo miał zostać pastorem,był ogromnym zwolennikiem rewolucji francuskiej oraz entuzjastą Napoleona co mu później zaszkodziło,był twórcą „fenomonologii ducha „ oraz „filozofia dziejów”. Uważał że dzieje zachowują się spiralnie D - wznosi

B - upadek

A -ludzkość

Uważał że wszystko ma charakter duchowy.

Teza+Antyteza= Synteza

Bcz- Bóg jest wielki a człowiek malutki

CZB -Człowiekjest wielki a Bóg mały

Artur Schopenham -urodził w się Gdańsku ,pochodziłz rodziny kupieckiej ,jego ojciec był przeciwny aby syn zajmował się filozofią. Studiował w Getyndze i w Berlinie. Był kontynuatorem myśli Kanta ,związany z uczelnią w Jenie -zajmował sie filozofią indyjską .

Ważne dzieło to: „ Świat jako wola i przedstawienie „- praca awansowa (dyplomowa).

Filozofia Schopenhama jest mroczna - uważał że życie to cierpienie (kłopoty,bród ,nędza lęk przed śmiercią) .Ból wedługł niego jest substancją życia. Zło jest pierwotnym dziełem dobra . Dobro można wyjaśnic tylko wtedy gdy jest zło.Dostrzegając cierpienie innych nie zajmujemy się własnym cierpieniem. Człowiek powinien się wystrzeć wszystkieg.

Jochan Fichte -urodzony w Murzycach pochodził z rodziny chłopskiej, (niskie pochodzenie przerwał dzięki jednemu ziemianinowi który dałmu pieniądze na uczelnię), porzucił Teologię by zając się filozofią (adorator Kantego)-zarzuconomu ateizm -po czym został usunięty z katedry. Jego dzieła to '' Mowy do narodu niemieckiego '' , które zostało wydane w Berlinie Pracował w katedrze folozofii w Berlinie .Uważał ,że Wolność jest u niego najważniejsza, realiści są bierni, bez uczucia woli ,uważał że prawdziwie wolny jest idealista. Działanie jest pierwotne , a później substancja -koncepsja artyfistyczna świata . Świat ma pewien idealny cel ale przy pomocy doświadczenia tego celu nie osiągniemy. Jego koncepcja towłasność i praca (koncepcja państwa) - zamknięte państwa na kontakty z zagranicą.

August Comte- urodzony w Pompeie (1798)- urodziłsie w rodzinie drobnego urzędnika, jako posiadał zdolności matematyczne. Twórca filozofii pozytywnej '' Kurs filozofii Pozytywnej ''- zbór składał się z 12 tomów. Studiował na Politechnii(politechnika).Uważał że należy zreformować naukę i strukturę społeczną.

Epoka organiczna + przywyczajenia to stałość ,

Epoka krytyczna - to dążenie do zmian,

Uważał że rachunek prawdopodobieństwa i rachunek rużniczkowy jest niepotrzebny,uważał również że rozum ludzki posiada nastepujace fazy :

-faza teologiczna (umysł wszystko ubustwia - wiatr jest bogiem)

-faza metafizyczna tłumaczenie na zasadzie rozumowego myślenia.

-faza pozytywna (umusł nie zadaje pytania dlaczego, tylko stara się działać by przyspożyć korzyści.

Fryderyk Nietzche -(1834-1900) urodził się w Saksonii u potencjalnego duchownego , z wykształcenia filolog klasyczny -został na uczelni w Bazylei gdzie wykładał, skąd został usunięty, gdyż nie był zwolenikiem Niemiec. Posiadał polskie pochodzenie.

Jegopoglądy to wszystko co dzieje się w człowieku ,dzieje się sie na bazie ciała(życie duchowe i umysłowe), wszystko jest względne i nie ma prawdy obiektywnej oraz nie ma moralności pozytywnej. Przedstawił dwa typy moralności:

1. moralnjość silnych(panów)

2. moralność słabych(niezależna)

moralność silnych charakteryzuje się dzielnością, siłą, konsekwencją , sprawnościa działania (wartości)

moralność słabych -aruizm,miłość,nicoś,pokora i łagodność.

W/ g niego Dionizos powinien zastąpić Jezusa. Bóg musiumrzeć żeby mógł zaistnieć nadczłowiek- jeden z jego poglądów.Opierał się na filozofii Fitzchego. W dziejach świata następuje ''Wieczny powrót''- to co było powraca.

Soren Kierkegaand -(1813-1855) urodzony i związanu z Kopenhagą. Dzięki przekleństwa ze strony ojca umierali jego bracia i dzieci. Śmierć ojca byładal niego wyzwoleniem, w/g niego początkiem filozofii jest rozpacz,. Jego dzieła ''O poczęciu i ironii'' ; ''Albo-albo'' ; ''Bojaźń i drżenie '' ; ''Choroba na śmierć''. Człowiek w/w niego to synteza duszy i ciała . Paradoksy człowiek-ciało skończony a dusza nieskończona. Paradoksem jest Chrystus m.in. '(przypowieść o winnicy i o nastawieniu policzka).

Rozróżnia typy ludzi:

• typ estetyczny - styl Don Jouana , nie stawia żadnych większych celów -skazany na porażkę

• typ etyczny - dominuje poczucie odpowiedzialności i obowiązku

• typ religijny odrzuca życie w ludzkim społeczeństwie i wchodzi w subiektywna wiarę.

Rozróżniał dwa typy religijzmu :

• religijność A - zgodnie z przyjętymi normami

• religijność B-odrzucenie rozumu , rezygncja rozumu w kwestii wiary.

Rozpacz jest grzechem w obliczu Boga.

NOWOŻYTNOŚĆ

MARKSIZM

Robert Owen- arytoktata był przekonany do postępu - ma się rozwijać technika i umysł.

Epoka organiczna i krytyczna wiązałje razem. Żył na przełomie 18 i 19 wieku.

W/g niego światem powinna rządzić elita (uczenii, przemysłowcy i artyści)

Socjalista naukowy

Karol Marks- (1818-1883) niemiecki ekonomista i filozof ,pochodził z rodziny żydowskiej- nie był osoba religijną , był również dzienikarzem -pracując dla gazety Rennska.<Pełniuł życie w niedostatku przebywając w krajach min. Francja ,W. Brytania i Belgia. Posiadałelelmnty filozofii Hegera (teza i antyteza), Jego głównym przedmiotem filozofii była przyroda-w/g niego w przyrodzie wszystko walczy.Nieświadomośćokreśla byt , lecz przeciwieństwem bytu jest społeczna świadomość. W/g niego filozofia powinna zmieniać świat a nie interpretować .Jego najważniejsze dzieło nosi tytuł ''Kapitał'' , byłrównież twócą teorii walki klas (wyzyskiwacze i wyzyskiwani).

WSPÓŁCZESNOŚĆ - początek 20 wieku.

Henryk Bergson- (1859-1941) miał powiązanie z polskim narodem. Nauczyciel w liceach

a dodatkowo wykładał na Uniwersytecie. Posiadał wielki talent krasomówczy (wieli słuchacz Marcelii Prus). Porównywał program prezydenta USA doprogramu Bergsona (prezydent USA Willson),Był twórcą programu 14 punktów :

-krytyczne podejście dorozumu

-czs poznajemy intuacyjnie

-czsu przestrzennego nie potrafimy przedstawić

-stawiałzarzuty rozumowi

-intelekt fałszuje rzeczywistość.

• unieruchamia to co jest ruchome

• rozkładanie rzczy złożonych na części

• upraszcza rzeczy których intelektnie może pojąć

• ujmowanie zjawisk ilościowo z pominięciem jakości

• mechanizowanie zjawisk -pomijanie zjawisk nietypowych

• relatywowywanie rzeczy -ujmowanie ich własności tylko w odniesieniu do innych

• nie iteligencja jest najważniejsza a intuicja

• człowiek ma dwa rodzaje jaźni -powierzchowna narzucona przez świat zewnętrzny oraz jaźń głęboka czyli największa -wolność.

Moralność dynamiczna ,,która nie pochodzi z nakazów i zakazów społecznych a której źródłem jest jaźń głęboka.

Edmund Husserl (1859-1938) urodził się na Morawach , studiował w Lipsku gdzie zdobył doktorat z matematyki a habilitację z filozofii. Znany jako twórca Fenomologi.

Fenomologia - nauka o fenomenach -czyli o tym co nam, się ukazuje.

a) poszukiwanie istoty krokodyla ,

b) czym jest kokodyl ?

100. czym jest krokodyl w relacji z innymi gatunkami?

Artur Heizlegger- (1889-1976) urodzony w Badenii , początkowo filolog a póżniej filozof, najwększym jego dziełem''Bycie i czas'' Fenomologia jest nauką nie bardziej w sensie Ontologiczną. Nie można mówić że jest nicoś - bo jest byt . Egzystencja i Esencja

-egzystencja odnosi się do życia człowieka

esencja -odnosi się do rzeczy. Kierunek bycia zmienia się w kierunku śmierci.

Ludwik Wittgenstain-(1889-1951), wiedeńczyk-pochodził z bogatej rodziny żydowskiej , w 1912 roku cały majątek który dostał od ojca rozdał rodzeństwu .Początkowo był inżynierem,matematykiem a na końcu został filozofem, studiował w Cambridge a później w Norwegii. W 1914 roku wsąpił do armii austryjackiej jako ochotnik ,w czasie wojny pisał prace filozoficzno-logiczne. Po wojnie osiadł w małej szkole na wsi gdzie nauczał ,później jednak wrócił do Cambridge gdzie wykładał na uczelni(1939).

W 1935 wyjechał do ZSSR am później do Norwegii , zmienił obywatelstwo na brytyjskie.

Zajmował się językiem - w/g niego świat jest językiem ''Zdanie odwierciedla myśl ''

hasło przewodnie '' O czym nie można mówić o tym trzeba milczeć''

Jean paul Sarte -(1905-1980) ur w Paryżu , zainteresowanie od fenomologii do egzystencjalizmu . Interesował się polityką ,poszukiwał trzeciej drogi pomiędzy kapitalizmem a socjalizmem , Był egzystentecjonalistą - ateistą,

Twierdził żeistnieje konflikt pomiędzy światem rzeczy a człowiekiem

porównywał Plan - Rzecz , Człowieka - człowieka się definiuje.

Człowiek jest istotą pozostawioną w samymj sobie i musi dokonywać wyboru - u niego wolność jest ciężarem. Ja i inne - innego poznaje się przez pryzmat własnego Ja.

Emanuel Mounier (1905-1950) ur w Grenoubl , zwolennikBergsona interesował się również Platoonem . Twierdził że społeczeństwo składa się z wolnych ostot ,króre są twórcze inie przewidywalne.Podkreślał ,że człowiek stworzony jest na podobieństwo Boga. Osoba realizuje własne cele i powołania. Osoba odznacza odpowiedzialność tym większe ma poczucie odpowiedzialności że jest się osobą. Krytycznie podchodził do cywilizacji i przyzwyczajeń

• Narcyz - niewłaściwe typy ludzkie

• Herkules

Emanuel Levinaas -(1906-1996) urodził się na Litwie (Kowno) , 1923 wyjechał do Francji studiował w Strassburgu i Endenburgu, wykładał na uczelni jakoprofesor na uczelnii Sobonae. Twierdził że Etyka jest ważniejsza od Ontologii a sprawiedliwość jest ważniejsza od wolności. Jego podstawowym pojęciem to ''Inne'' , ajego dzieło to ''Spotkanie z Innym -twarz ludzka zawiera element Boga

Roman Ingrades - (1983-1970) , studiował w Lwowie a później w Getyndze. Był nauczycielem w gimnazjum w Frmburgu a później wykładał na Uniwersytecie we Lwowie, związany był z Uniwersytetem Jagielońskim w Krakowie,Jego dziełoto '' Spór o istnienie świata'' gdzie ustala sposób istnienia świata realniejszego i w jakim stosunku pozostaje ten świat realny do świadomości poznających .

Przykłady istnień:

-istnienie realne (czasowe) np. Drzewo

-idealne (pozaczasowe) np. Liczba

-absolutne (pozaczasowe) np. Bóg

-nibyczasowe np. Dzieło sztuki

Różnica pomiędzy człowiekiem a zwierzęciem- człowiek nie tylko opanowuje przyrodę ale i stwarza rzeczywistość

---