Farmakologia leków układu adrenergicznego - wykład III

Tyrozyna → monooksygenaza tyrozynowa → DOPA → dekarboksylaza DOPA → Dopamina → monooksygenaza dopaminowa → Noradrenalina → N-metylotransferaza noradrenalinowa → Adrenalina

Wyrzut zwrotny neuronalny - poprzez niego NA jest transportowana i może ulegać inaktywacji. Jego hamowanie uzyskuje się przez amfetaminę, kokainę, imipraminę, dezypraminę

Inhibitory monoaminooksygenazy s zwiększają ilość NA:

Moksonidyna

Klonidyna

Guanfacyna

Receptory adrenergiczne:

α₁ - adrenergiczny

α₂

α₃

β - adrenergiczny

β₁

β₂

β₃

β₄ (receptor atypowy)

Narząd	Receptory
		α1	α2	β1	β2
Serce			Przyspieszenie czynności Zwiększenie przewodnictwa Zwiększenie kurczliwości Zwiększenie pobudliwości
Mięśnie gładkie
naczyń krwionośnych	Skurcz	Skurcz		Rozkurcz
oskrzeli				Rozkurcz
jelit				Rozkurcz
Zwieracze (w układzie pokarmowym i moczowym	Skurcz
Rozwieracz:
źrenicy	Skurcz
rzęskowy				Rozkurcz
macicy	Skurcz nieciężarnej			Rozkurcz
Wątroba	Glikogenoliza i glukoneogeneza			Glikogenoliza i glukoneogeneza

Receptory:

α₁ - mięśnie gładkie naczyń krwionośnych, zwieracze w układzie pokarmowym i moczowym, oko, nerki

α₂ - umiejscowione głównie presynaptycznie

Agoniści receptorów α-adrenergicznych:

• *epinefryna, *norepinefryna

• *fenylefryna, *metoksamina, *mefentermina (agonista α₁, zwęża naczynia krwionośne, powoduje wzrost ciśnienia krwi) - syntetyczne

• metaraminol

• ksylometazolina, nafazolina, tetryzolina

• 
  klonidyna, guanfacyna, guanabenz agoniści receptora α₂, leki hipotensyjne

• oksymatazolina, α-metylonorepinefryna (Metyldopa)

* nie należy stosować zbyt długo

Norepinefryna:

wzrost ciśnienia tętniczego krwi, naczyń obwodowych, spadek przepływu krwi przez naczynia skórne, nerkowe, mięśni prążkowanych, trzewi, mózgowia

Epinefryna:

agonista receptorów β i α-adrenergicznych

pobudza receptory β₁ w mięśniu sercowym, silnie rozszerza mięśnie gładkie oskrzeli, powoduje spadek napięcia mięśni gładkich jelit i żołądka, kurczy odźwiernik oraz inne zwieracze przewodu pokarmowego, nie wpływa na nieciężarną macicę, powoduje spadek napięcia podczas ostatnich miesięcy ciąży i porodu, pobudza ośrodek oddechowy

Klonidyna

• agonista receptorów α₁ i α₂-adrenergicznych

• nadciśnienie

• migrenowe bóle głowy

• znosi objawy abstynencji morfinowej i alkoholowej

Działanie niepożądane:

• hipotonia ortostatyczna

• bradykardia

• senność

• suchość w ustach

Efedryna:

• agonista receptorów α i β

• działa bezpośrednio na receptor lub pośrednio poprzez uwalnianie NA z zakończeń nerwowych

• występuje po niej zjawisko tachyfilaksji

• działanie podobne do epinefryny

• wzrost siły skurczu mięśnia sercowego

• rozszerzanie oskrzeli

• słabiej pobudza OUN

Zastosowanie:

• u osób z podciśnieniem

• z nagłym spadkiem ciśnienia krwi

• do anemizacji błon śluzowych

• do rozszerzania źrenic

• na przeziębienia

Leki blokujące receptory α-adrenergiczne

Fentolamina nieselektywni antagoniści receptorów α-adrenergicznych

Toalzolina stosowane w guzie chronochłonnym rdzenia nadnerczy

Prazosyna

Doksazosyna selektywni antagoniści receptorów α₁

Terazosyna jako leki hipotensyjne (rozkurcz naczyń i spadek ciśnienia krwi)

w przeroście gruczołu krokowego

Zastosowanie:

nadciśnienie tętnicze

gruczolak rdzenia nadnerczy

przerost gruczołu krokowego

zatrucia sympatykomimetykami

Dihydroergotamina w sporyszu (uwodnione alkaloidy) i w buławince czerwonej

Dihydroergotoksyna

• blokują receptory α-adrenergiczne

• w migrenowych bólach głowy

• w zaburzeniach ukrwienia obwodowego

• kurczą macicę

• hamują krwawienie z macicy

Receptory:

β₁-adrenergiczne - serce, jelita

β₂-adrenergiczne - drogi oddechowe, mięśnie macicy, serce

β₃- adrenergiczne - tkanka tłuszczowa (lipoliza)

Leki pobudzające receptory β₁:

• dobutamina - selektywny agonista rec. β₁, a w dużych stężeniach rec. α

Leki pobudzające receptory β₁ i β₂ - nieselektywne

• izoprenalina

• wzrost siły skurczu serca, przewodnictwa w mięśniu sercowym

• batmotropowo (+)

• wywołuje hiperglikemię

• podnosi ilość kwasów tłuszczowych w surowicy krwi

• działania niepożądane

• zaburzenia rytmu serca

• napady dusznicy bolesnej

• zawroty i bóle głowy

• pocenie się

• orcyprenalina: działa podobnie, ale silniej; ma podobne zastosowanie: jako agonista rec. β₁ powoduje:

• wzrost siły skurczu i napięcia mięśnia sercowego

• wzrost wrażliwości mięśnia sercowego na impulsy elektryczne

• spadek oporu mięśni obwodowych

• działanie niepożądane → w niewydolności mięśnia sercowego może powodować zaburzenia rytmu serca, napady dusznicy bolesnej

Leki pobudzające receptory β₂ selektywne

• Krótko działające, stosowane w astmie i POChP; podawane drogą wziewną:

• salbutamol

• fenoterol

• klenbuterol

• terbutalina

• Długo działające:

• 
  
  formoterol

• bambuterol rozkurczają mięśniówkę gładką oskrzeli i macicy

• salmetrol

• tulobuterol

RITORDINA → osłabia napięcie mięśniówki macicy, zmniejsza nasilenie i siłę skurczów, powoduje zaczerwienienie twarzy, wymioty, kołatanie serca

Leki pobudzające receptory β₁ w obwodowych naczyniach krwionośnych:

• bametan

• bufenina

Podawane w stanach zwężenia naczyń krwionośnych (zrostowe zapalenie tętnic), wzrost przepływu krwi przez naczynia mięśni prążkowanych

Leki β-adrenolityczne

Klasyfikacja leków adrenolitycznych

1. Leki działające niewybiórczo (nieselektywnie)
A. Bez właściwiści abonistycznych	propanolol (lek lipofilny), timolol, nadolol, sotalol
B. Z działaniem agonistycznym	pindolol, alprenolol, oksprenolol, penbutolol
2. Leki kardioselektywne
A. bez właściwości agonistycznych	atenolol, metoprolol, bisoprolol, betaksolol, esmolol (najkrótszy czas działania)
B. Z działaniem agonistycznym	celiprolol (wywiera też słabe działanie α1-adrenolityczne), praktolol (może uszkodzić nerw II), acebutolol, epanolol
3. Z dodatkowym działaniem α1-adrenolitycznym
A. Niewybiórcze	karwedilol, labetalol, buciadolol, dilewalol, nebiwalol ( wzrost uwalniania NO)

Podział na generacje:

I generacji

Nieselektywne blokery bez ISA (propanolol, timolol, sotalol) i z ISA (pindolol, alprenolol)

II generacji

Selektywne blokery bez ISA (metoprolol, atenolol, bisoprolol, betaksolol, esmolol) i z ISA (acebutolol)

III generacji

Nieselektywne blokery rozszerzające naczynia przez blokowanie receptorów α (bucindolol, karwedilol, labetalol)

IV generacji

Selektywnie blokujące receptory β, rozszerzające naczynia za pośrednictwem tlenku azotu (nebiwolol)

ISA - aktywność wewnętrzna

Wskazania do stosowania leków β-adrenergicznych:

• zaburzenia rytmu

• choroba niedokrwienna serca

• nadciśnienie tętnicze

• nadczynność gruczołu tarczowego

• jaskra (obniżają ciśnienie śródgałkowe, np. metoprolol)

• nerwice lękowe

Działanie niepożądane β-adrenolityków:

• wiążą się z właściwościami farmakologicznymi LBA

• działanie depresyjne na mięsień sercowy

• bradykardia, zaburzenia przewodzenia

• skurcz oskrzeli, zaostrzenie OchP

• skurcz naczyń

• hamowanie glikogenolizy, hiperglikemia

• zaburzenia żołądkowo-jelitowe

Różnica w działaniu poszczególnych leków β-adrenolitycznych mogą wynikać z farmakokinetyki → są rozpuszczalne w:

• tłuszczach

• wodzie

Leki sympatykolityczne:

rezerpina

guanitydyna straciły w dużej mierze swoje znaczenie kliniczne ze względu na liczbę powikłań

10

---