Pięć dylematów instytucjalizacji religii T.F. O'Dea

„kompleks instytucji”- zwraca uwagę na regularne zachowania ludzkie np.:

• 
  
  Pozycja społeczna i funkcja

• Cele

• Przewidziane i dozwolone środki

Instytucje społeczne zapewniają równowagę w rozwijającym się i ewoluującym świecie.

Równowaga społeczna zabiera jednostce część spontaniczności oraz siły twórczej

Początek religii:

„Momenty charyzmatyczne” => stan rutyny; osadzenie w tradycji; cechy racjonalno-prawne

(M. Weber)

Charyzmatyzm ma podłoże w „religijnym” doświadczeniu:

• Jednostka musi uwierzyć w kogoś po tamtej stronie np. świętego

• Musi być gotowa na jego przesłanie jako czegoś niezwykłego

„Święte” jest przeciwieństwem codziennego życia (Durkheim).

Instytucjonalizacja czyni „Święte” w pewnym stopniu pospolitym. Religia wymaga instytucjonalizacji, ale jednocześnie traci na tym.

5 Dylematów.

1. Dylemat mieszanej motywacji.

Ruch religijny skupia się bardziej na wartościach i na charyzmatycznym przywódcy.

Gdy nastąpi stabilizacja zaczyna kształtować się struktura godności= pozycja i rola - może zrodzić się inny typ motywacji

Proces kształtowania się dylematu:

• Potrzeba autorytetu;

• Ujawnienie się cech przywódcy;

• Pragnienie władzy;

• Potrzeby estetyczne;

• Pragnienie pewności szanowanej pozycji w społeczeństwie;

Instytucjonalizacja daje życiu ludzkiemu równowagę poprzez mobilizacje motywów egoistycznych i bezinteresownych.

Gdy przeważa motywacja egoistyczna to prowadzi to do rozkładu moralnego => Ambicja władzy, biurokratyczna sztywność.

Charakterystyczne jest to dla:

• Ogólnych zmian w członkostwie;

• Zmiany w warstwie kierowniczej.

2. Dylemat Symboliczny- obiektywizacja jako przeciwieństwo wyobcowania.

Obiektywizacja jest oczywistym warunkiem dla powszechności i ciągłości służby Bożej- bez niej byłby indywidualny charakter modlitwy.

Obiektywizacja może prowadzić do tego, że elementy rytuału zaczynają być rutyną i nie wytwarzają harmonii pomiędzy stanem wewnętrznym i jego zewnętrznym symbolem =

Obiektywizacja sprawiająca, że kult staje się działaniem wspólnotowym.

Wyobcowanie symbolizmu- Najbardziej ważny aspekt rozwoju w sferze religii

3. Dylemat porządku administracyjnego.

Kościół katolicki stwarza nowe urzędy jak tylko wyłonią się nowe problemy z tego wynikają trudności na tle kompetencji i nie jasnych definicji uprawnień i funkcji.

Zrutynizowanie się w kompleks urzędów => charyzmatyczne przywództwo

4. Dylemat ograniczenia- konkretne definicje jako przeciwieństwo zastąpienia ducha literą.

Jeśli religia ma korzystnie wpływać na człowieka to musi być ona w pewnym związku z jego życiem codziennym. Pozostaje faktem, że dla poznania etycznego niezbędna jest pewna zinstytucjonalizowana konkretyzacja, inaczej przekroczyłaby ona zdolności pojmowania przeciętnego człowieka.

5. Dylemat mocy- nawrócenia jako przeciwieństwo przymusu.

Gdy religia się zinstytucjonalizuje, to na miejsce nawrócenia wchodzi długotrwały przebieg szkolenia i nauczania młodego pokolenia.

Wartości religijne legitymizują inne wartości i instytucje. Dylemat ten osłabia wiezi wspólnoty religijnej pomniejszając dobrowolną przynależność do wspólnoty. Osłabia także społeczność- wymusza większy zakres zgodności wartości- nie koniecznie jest to do utrzymania społeczności w stanie funkcjonalnym.

Podsumowanie

Podstawowy problem to trudności, które się ujawniają gdy określony system stara się znaleźć jakiś znośny kompromis między spontanicznością, a siłą twórczą.

(Kompromis między ludzką witalnością, a instytucjami społecznymi.)

Marta Rudnicka

i

Katarzyna Lewandowska.

- kultura grupy

- charakter osób

---