Wykład 18 22.04.2013r.

Metody analityczne w terapii monitorowanej

Losy leku w ustroju

• uwalnianie L

• wchłanianie A

• dystrybucja D

• biodegradacja M

• wydalanie E

Eliminacja leku jest sumą 2 procesów: metabolizmu i wydalania.

Postać leku

• substancja lecznicza

• substancja pomocnicza

1. Uwalnianie leku

Dzieli się na 3 etapy

• rozpad

• rozpuszczenie

• dyfuzja

2. Wchłanianie

Drogi wchłaniania leków

• przez skórę

• przez płuca

• z jamy ustnej

• doodbytniczo

• z tkanki podskórnej i z tkanki mięśniowej

• donaczyniowo

• śródoponowo

• do jam ciała

• dotchawiczo

3. Dystrybucja- rozmieszczenie wchłoniętego leku w organizmie

Jedym z głównych czynników mających wpływ na ten proces jest wiązanie leków z białkami krwi i tkanek oraz przenikanie leków przez specydiczne bariery takie jak:

• krew-mózg

• krew - płyn m-r

• łożysko

• mleko

• osocze

Wiązanie leków z białkami:

• albuminy (warfaryna, fenytoina)- leki o charakterze kwaśnym

• α,β-globuliny - hormony, witaminy ADEK, B₁₂

• α1-glikoproteina- leki o charakterze zasadowym (propranolol, lidokaina)

Wiązanie leków z białkami krwi zależy od:

• stężenia leku

• powinowactwa leku do miejsc wiążących

• stężenia białek w organizmie

• interakcje lekowe- leki wypieracze- salicylany, fenylbutazon, sulfonamidy (np. Pochodne kumaryny + salicylany)

4. Metabolizm

• wszystkie przemiany leku w żywym organizmie

• najczęściej to proces detoksykacyjny

• przeprowadzenie leku w metabolit łatwo wydalany- istota procesu!

5. Wydalanie

• wydalanie przez nerki z moczem

• wydalanie przez wątrobę z żółcią

• wydalanie przez przewód pokarmowy z kałem

• wydalanie przez gruczoły ślinowe ze śliną

• wydalanie przez gruczoły potowe z potem

• wydalanie przez płuca z wydychanym powietrzem

• wydalanie przez gruczoły mleczne z mlekiem

Biologiczny T_1/2

In2 (0,693)

t0,5= ------------------

K

Osoby z genetycznie uwarunkowanym wolnym metabolizmem (PM) duża skłonność do interakcji

Farmakoterapia monitorowanie stężenia leków w surowicy lub innych płynach organizmu- działanie zmierzające do takiego dawkowania leku u chorego, aby uzyskane stężenia mieściły się w zakresie przedziału terapeutycznego, czyli w zakresie stężeń charakteryzujących się dla danego leku dużym stopniem skuteczności działania i małym ryzykiem wystąpienia objawów tokszycznych.

Kryteria wyboru leków do monitorowania:

• mały współczynnik terapeutyczny

• niebezpieczne działanie farmakologizne

• znaczna współzależność między stężeniem a działaniem

• zastosowanie w długotrwałej terapii

• zastosowanie w chorobach zagrażających życiu

• znaczne różnice osobite w zakresie lub ich farmakokinetyki

TDM (terapeuting drug monitroing)

nie dotyczy

• leków p-c cukrzycowych

• leków p-c hipotensyjnych

• leków p-c wpływających na układ krzepnięcia

Zakres stężeń terapeutycznych- zakres między minimalnym stężeniem działającym a minimalnym stężeniem toksycznym.

Ocena stężenia leku

• choroby współistniejące

• zaburzena wiązania leku z białkami osocza

Ściśle przestrzeganie czasu pobierania próbek krwi: w czasie gdy lek osiąga stężenie maksymalne i/lub gdy osiągnie stężenie minimalne.

Grupy leków- duża siła działania, wąski przedział terapeutyzczny

• glikozydy nasercowe (digoksyna)

• leków p-c arytmiczne

• leków p-c padaczkowe

• leków p-c depresyjne

• niektóre antybiotyki

• sole litu

• teofilina

• metatreksat

• cyklosporyna

• takrolimus

Co oznaczamy w TDM?

• Całkowite stężenie leku w surowicy ( osoczu, moczu lub innym materiale)

• stężenie leku niezwiązanego

• stężenie określonego metabolitu

Metody: RIA, ELISA, EMIT, FPIA, MEIA, HPLC-> oznaczanie leków w TDM

Digoksyna:

• hipokalemia, hiperkaliemia

• 0,8-2,0 μg/l - za wysoki

• wzrost skuteczności i bezpieczeństwa stosowanych leków

• możliwość indywidualnego doboru dawki leku

3

---