Dokonaj charakterystyki porównawczej polskiego rolnictwa
z
rolnictwem Unii Europejskiej
Wejście do zjednoczonej Europy postawiło nowe wyzwania przed polskim rolnictwem oraz stworzyło nowe warunki dla rozwoju polskiego rolnictwa. Ważne jest, aby polscy rolnicy mogli już dziś zmniejszyć różnice dzielące ich od rolników z krajów Unii, aby w przyszłości funkcjonować w systemie Unii Europejskiej.
Nasz kraj znajduje się na trzecim miejscu w Europie ze względu na udział powierzchni rolnej w całości powierzchni kraju. Jedynymi krajami wyprzedzającymi Polskę są Francja i Hiszpania. Powierzchnia ta równa jest 18 608 tysięcy hektarów a więc 56% powierzchni całego kraju. Tak znaczna powierzchnia umożliwia użytkowanie ziemi w sposób mniej intensywny jak również stosowanie metod produkcyjnych przyjaznych dla środowiska naturalnego.
W Polsce największy udział posiadają gleby orne (zajmują około 77% powierzchni użytków rolnych), co umożliwia nam dostosowanie zasiewów zbóż, roślin pastewnych jak również pozostałych warzyw i owoców na potrzeby rynkowe. Polskie rolnictwo charakteryzuje się znacznym zróżnicowaniem. W naszym kraju istnieje niekorzystna sytuacja znacznego rozdrobnienia gospodarstw rolnych - średnio gospodarstwo rolne posiada 8,44 hektarów użytków rolnych (średnia wielkość gospodarstw rolnych w Unii Europejskiej wynosi około 18 ha). Około 32,2% z nich, posiada powierzchnię 15 i więcej hektarów. Kolejna grupa to gospodarstwa o powierzchni 10-15 ha - ich udział procentowy to 26,5% ogółu. Powyższa struktura, pozbawiona nadmiernej koncentracji produkcji pozwala na utrzymanie różnorodności biologicznej, będącej jedną z najbogatszych na kontynencie europejskim. Wielkość powierzchni użytków rolnych na terenie naszego kraju wynosi 1/5 całkowitej powierzchni rolnej w krajach Unii Europejskiej.
W zestawieniu z krajami UE koszt ziemi w Polsce nie jest wysoki. Tak niska cena jest wynikiem słabej jakości ziem, ogromnej podaży w wyniku zlikwidowania Państwowych Gospodarstw Rolnych i niewielkiego zainteresowania kupców naszymi ziemiami. Jednakże w Polsce zaznaczają się różnice w poszczególnych regionach, jeśli chodzi o cenę ziemi. Wysokie zainteresowanie kupnem ziemi spotykane jest w regionach o wysokim stopniu rozwoju rolnictwa. Tania ziemia nęci zagranicznych inwestorów, którzy poprzez zakup ziemi inwestują własny kapitał. Ziemie na wsiach polskich utrzymały swe unikatowe w skali europejskiej, walory:
urozmaiconą rzeźbę terenu (duże zróżnicowanie warunków glebowych i klimatycznych powoduje, że na terenie naszego kraju spotykamy bogactwo różnorodnych siedlisk oraz krajobrazów naturalnych).
typ rolnictwa, który w pozostałych krajach Unii Europejskiej jest już utracony.
Dlatego zarząd Unii Europejskiej próbuje wprowadzić zmiany i reformy we Wspólnej Polityce Rolnej, zmieniający typ intensywnej produkcji rolnej na rolnictwo zrównoważone. W Polsce coraz bardziej popularne jest uprawianie rolnictwa zrównoważonego, co stanowi nasz wielki atut. Powszechnie wszyscy wiemy, że rolnictwo ekstensywne polega na zastosowaniu większej pracochłonności a równocześnie staje się mniej wydajne. Korzyścią tego jest wspieranie optymalnego układu czynników wzrostu produkcji rolnej bez zanieczyszczenia środowiska przyrodniczego.
Polskie rolnictwo przeważa w produkcji zboża - około 77% produkcji rolnej, na drugim miejscu są ziemniaki - 7,5% produkcji rolnej oraz warzywa pastewne - 5,2% produkcji rolnej. Pierwsze miejsce w produkcji zbóż zajmuje pszenica, drugie żyto, którego produkujemy tak samo dużo jak nasi zachodni sąsiedzi - Niemcy.
Polska jest również znanym producentem szerokiego asortymentu warzyw, do których należą: kapusta, marchew oraz cebula. Znanymi i równie cenionymi na rynkach zagranicznych są polskie owoce jagodowe, a w szczególności truskawki oraz czerwona i czarna porzeczka. Trzeba tu zwrócić szczególną uwagę na polskie truskawki, które wyróżniają się spośród produktów innych krajów na międzynarodowych rynkach niepowtarzalnym aromatem i smakiem, dzięki czemu współcześnie są towarem szczególnie poszukiwanym przez konsumentów wielu krajów. Najbardziej znanymi produktami naszych sadów są przede wszystkim jabłka, wiśnie oraz śliwki.
W Polsce udział procentowy ludności zatrudnionej w rolnictwie jest około cztery razy większy niż w krajach Unii Europejskiej (w Polsce - 25,8%, w krajach UE - średnio 5,5%). Polscy rolnicy nie są bardzo wydajni; wielkość plonów polskich zbóż równy jest poziomowi, jaki Francja i RFN osiągały w latach 1966 -1970.
Polscy rolnicy są młodzi - około 1/3 właścicieli gospodarstw rolnych nie ukończyła czterdziestu lat, w gospodarstwach o powierzchni powyżej 15 ha - udział tych rolników wynosi 43%. To powoduje ich większą elastyczność w dostosowywaniu się do nowych warunków działania i wymagań rynku krajowego i międzynarodowego. Problemem na polskiej wsi jest niski poziom wykształcenia młodzieży, wiąże się to z wysokimi kosztami nauki w szkołach średnich i na uczelniach wyższych. Rodziny utrzymujące się z rolnictwa nie mogą sobie pozwolić na kształcenie wszystkich dzieci, co stwarza znaczne problemy w znalezieniu nowych miejsc pracy w sektorze, niezwiązanym z produkcją rolną.
W związku z uprzywilejowaną pozycją w dostępie do rynku Unii Europejskiej, rolnicy oczekiwali wzrostu eksportu. Tymczasem Polska nadal więcej importuje produktów rolno-spożywczych, niż eksportuje. Najwięcej sprowadzamy surowców roślinnych (27% całego importu): zbóż, kawy, kakao, herbaty, owoców świeżych oraz śruty i makuchów poekstrakcyjnych. Wzrósł import cukru, nasion oleistych, świeżych warzyw i przetworów oraz mięsa drobiowego i jego podrobów. W 1997 roku głównymi dostawcami produktów rolno-spożywczych z krajów Unii Europejskiej na nasz rynek były Niemcy (30%), Dania (9%), Francja, Holandia i Hiszpania (po 8 %).
Polscy rolnicy eksportują głównie przetworzone produkty roślinne (wyroby cukiernicze, przetwory owocowo-warzywne) i zwierzęce (najczęściej mięso, mleko i ich przetwory). Udział tych produktów w eksporcie sięga 60% i ciągle wzrasta. Mimo, że coraz częściej eksportujemy na rynki wschodnie ( Rosja, Białoruś, Ukraina), udział Unii Europejskiej w eksporcie polskiej żywności jest ciągle wysoki.
Polska nie wykorzystuje wszystkich przyznanych jej przez Unię przywilejów. Powodem są:
skomplikowane biurokratyczne procedury korzystania z kontyngentów importowych Unii
dodatkowe instrumenty ochrony rynku Unii, między innymi ceny minimalne dla niektórych towarów (np. owoców), co powoduje, że nasz eksport może być okresami nieopłacalny
Polscy eksporterzy nie są zorganizowani i często ze sobą konkurują. Uzyskują przez to niskie ceny, a ich pozycja jest słaba w stosunku do dobrze zorganizowanych importerów ze Wspólnoty.
2