System Informacyjny Schengen:
Elektroniczne narzędzie kontroli migracji i deportacji
Gdy pod koniec lat 80'tych siły policyjne i resorty sprawiedliwości i spraw wewnętrznych pierwszych pięciu krajów sygnatariuszy układów Schengen uzasadniały planowany System Informacyjny Schengen (SIS), powoływano się na konieczność scentralizowanego przechowywania danych, jako że zniesienie wewnętrznych granic w Unii miało spowodować wzrost aktywności przemytników narkotyków, terrorystów i mafii.
Po dokładnym zbadaniu rodzaju przechowywanych danych staje się jednak jasne, że głównym celem SIS nie jest bezpieczeństwo, lecz możliwość śledzenia i deportacji nie-obywateli UE. Najnowsze plany rozwinięcia SIS zakładają również śledzenie ruchu działaczy politycznych.
SIS stał się operacyjny w 1995 r. Jest to pierwszy ponadnarodowy system śledczy pozwalający policji wszystkich krajów członkowskich układu na dostęp do danych. Jądro systemu znajduje się w Strasburgu i jest połączone z węzłami w innych krajach. Węzły w poszczególnych krajach są odpowiedzialne za dostarczanie informacji o poszukiwanych osobach bądź przedmiotach. Np. w Niemczech odpowiedzialne za to jest Federalne Biuro Śledcze (BKA).
Węzły w krajach członkowskich otrzymują informację, gdy udaje się odnaleźć poszukiwaną osobę. System SIRENE, operujący na niezależnych łączach, dostarcza bogatego zestawu poszukiwanych informacji.
W marcu 1995 r. SIS połączony był z siedmioma państwami, które podpisały Układ Schengen: Holandią, Belgią, Luksemburgiem, Francją, Niemcami, Hiszpanią i Portugalią.
Z dniem 1 grudnia 1997 dołączyły Włochy, Austria i Grecja. Od 25 marca 2001 częścią systemu są również Dania, Szwecja, Finlandia, oraz nordyckie kraje nie należące do UE: Islandia i Norwegia. Obecnie 15 krajów uczestniczy w SIS. Wielka Brytania i Irlandia planują przynajmniej częściowy udział w SIS. Jest tylko kwestią czasu, kiedy wschodnioeuropejskie kraje kandydujące do UE staną się częścią systemu.
SIS - narzędzie elektronicznej deportacji
Do roku 1998, ilość informacji zawartych w SIS osiągnęła 8,6 miliona rekordów, z czego 7,4 miliona dotyczyło własności: samochodów, banknotów, skradzionych dowodów tożsamości, broni. Około 88% informacji o poszukiwanych osobach dotyczy obywateli krajów trzecich, którzy mają zostać deportowani lub którym ma zostać uniemożliwiony wstęp do UE (na podstawie artykułu 96 Porozumień Wykonawczych Schengen - SIA).
Przyjęcie w grudniu 1997 Włoch, Austrii i Grecji do SIS spowodowało lawinowy przyrost liczby osób poszukiwanych w SIS. W samym włoskim systemie wprowadzono 220 tys. rekordów osobowych w ciągu 1998 r. (Około 88% wpisów odnosiło się do artykułu 96 SIA.) Włochy stały się drugim co do wielkości bazy danych użytkownikiem SIS. Niemcy zajęły pierwsze miejsce, z 350 tys. wpisów do bazy danych (z czego 98% odnosiło się do art. 96 SIA). Na trzecim miejscu była Francja z 113 tys. wpisów (60% związanych z art. 96 SIA).
Większość kwerend wysyłanych do SIS dotyczy procedur związanych z art. 96. Większość tzw. "trafień" bazy danych (56%) dotyczy emigrantów i uchodźców, którzy często zatrzymywani są przez policję z powodu wyglądu.
Choć ilość rekordów dotyczących przedmiotów jest znacznie większa niż rekordów osobowych, "trafienia" kwerend dotyczących przedmiotów zdarzają się tylko w 26% przypadków. W większości chodzi o skradzione ciężarówki, które udało się odnaleźć. SIS jest o wiele bardziej skuteczny tam, gdzie policja może łatwo rozpoznać kategorię poszukiwanych osób, np. po kolorze skóry.
Rasistowskie metody kontroli
Powstawanie dużej ilości powtarzających się danych w SIS świadczy o niskiej wydajności systemu. W praktyce system okazuje się wydajny tylko w połączeniu z kontrolą policyjną opartą nie na konkretnych podejrzeniach, ale na określonych kryteriach dotyczących wyglądu.
Kiedyś losowe policyjne kontrole nie uzasadnione podejrzeniem były dozwolone tylko na granicach państw. Wprowadzenie krajowych systemów śledczych spowodowało, że zmieniły się kryteria tego, co wydaje się podejrzane. Przypadkowe kontrole ze sprawdzeniem bazy danych SIS zostały wprowadzone najpierw w Niemczech w rejonach przygranicznych. Następnie rozszerzono akcję na terytorium całego kraju. Zmianę można zauważyć w statystykach: z 65 milionów kwerend pochodzących z Niemiec, 52% pochodziło od Straży Granicznej i patroli granicznych, a 47% pochodziło od policji wewnątrz kraju. Operacje przypadkowego sprawdzania przeprowadzano w miastach, bocznych drogach i w pociągach. Te kroki skierowane były przede wszystkim przeciwko imigrantom.
SIS - druga generacja:
Gdy Austria, Włochy i Grecja weszły w skład systemu w 1997 r., wiele wskazywało na to, że pojemność systemu wkrótce się wyczerpie. Postanowiono więc stworzyć "SIS 1 plus" przed podłączeniem krajów nordyckich. Komisja Wykonawcza Schengen pracuje nie tylko nad rozbudowaniem pojemności systemu, ale również nad rozszerzeniem zakresu dostępnych informacji. Planowane jest przedłużenie czasu przechowywania danych osobowych, dołączenie zapisu DNA, informacji o popełnionych wykroczeniach, itd...
2