Suwerenność (dosłownie zwierzchnictwo). Suwerenność zewnętrzna oznacza niezależność od wszelkiej władzy w stosunkach z innymi państwami, a wewnętrzna - samodzielność w regulowaniu wszelkich spraw wewnętrznych. Początkowo suwerenność przypisywano władzy monarchy, później związana była z procesem kształtowania się państwa narodowego. Współcześnie nadawana jest jej nowa treść łączona z tzw. legitymizmem władzy państwa (legitymizacja władzy), oznaczającym, że naród sprawuje nieograniczoną, najwyższą władzę w państwie. Na współczesne rozumienie suwerenności składa się: zwierzchność terytorialna, niepodległość i wolny od ingerencji ustrój polityczny, społeczny i ekonomiczny oraz możność współżycia z innymi narodami na zasadach równości i obopólnych korzyści.
Suweren w średniowieczu władca niezależny od niczyjej zwierzchności; obecnie także, czasami, określenie władcy niezależnego
Racjonalizm termin filozoficzny przypisujący zasadniczą rolę w poznaniu rozumowi. Funkcjonuje w dwóch podstawowych znaczeniach:
1) przeciwstawiany empiryzmowi
2) przeciwstawiany irracjonalizmowi
Perykles (ok. 500-429 p.n.e.), ateński mąż stanu, świetny wódz i zdolny mówca. Działalność rozpoczął u boku Efialtesa, przywódcy stronnictwa demokratycznego, z którym przeprowadził w 462 p.n.e. ustawę ograniczającą działalność areopagu. Po śmierci Efialtesa i wygnaniu przez sąd skorupkowy Kimona (461 p.n.e.) Peryklesa wybierano wielokrotnie strategiem (od 444 p.n.e. prawie co rok).
Monteskiusz (1689-1755), francuski prawnik, myśliciel, pisarz polityczny. 1708 adwokat, następnie radca, w 1716 prezes parlamentu (sądu) w Bordeaux. Od 1727 członek Akademii Francuskiej. Jeden z najwybitniejszych twórców wczesnego Oświecenia. Prekursor liberalizmu. W znanym dziele O duchu praw (1748, wyd. pol. 1777) wyłożył teorię dobrze rządzonego i praworządnego państwa, w myśl zasad wczesnego oświecenia i ideałów monarchii konstytucyjnej.
Zasada wolności- rozumiana jako prawo swobodnego wyrażania przez obywateli opinii dotyczących spraw państwa
Zasada równości- polegająca na równości wobec prawa, równości głosu oraz na przyjęciu że każda opinia ma taką samą wagę
Zasada większości- zgodnie z tą zasadą po swobodnej wymianie poglądów przyjmuje się stanowisko, za którym opowiada się większość
Zasada praworządności- rozumiana jako przestrzeganie prawa przez organy państwa
Demokracja ludowładztwo, termin określający rodzaj rządów, w którym władza należy do ogółu obywateli danego państwa; walka konkurencyjna o głosy wyborców w celu uzyskania mocy decydowania o sprawach obywateli i państwa.
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA POWSTANIE DEMOKRACJI:
- filozofia starożytnej Grecji
- koncepcja rządów władzy - Rzym
- przekonanie chrześcijańskie - o godności, wolności i niepowtarzalności każdego człowieka.
ROZWÓJ DEMOKRACJI:
a) koniec XVIII- XIXw- Najstarszą współczesną demokracją jest demokracja USA oraz `demokracja jakobińska'. W XIXw łączono demokracje z wprowadzeniem powszechnych praw wyborczych. Obowiązywały różne cenzusy: płci, majątku, wykształcenie.;
b) 20-lecie międzywojenne- państwa, które zmieniły system na monarchie: Portugalia 1928, Hiszpania 1923, Włochy 1922, Niemcy 1933, Polska 1926, Austria 1934, Węgry 1938, Jugosławia 1929, Grecja 1936 i ponad to: Estoniołotwa, Litwa, Rumunia, Bułgaria, Turcja;
c) Po II wojnie światowej- większość krajów po II WŚ była demokratyczna. 1974- uzyskanie demokracji w portugali- rewolucja goździków. 1975- uzyskanie demokracji w Hiszpanii. Lata 80-90 - demokratyzacja państw Europy.
ZASADY WSPÓŁCZESNYCH DEMOKRACJI:
a) zasada prawa państwa- istnieje wtedy, gdy organizacja i działanie władzy publicznej oparte są na prawie (wymóg szanowanie praw mniejszości);
b) zasada suwerenności ludu lub narodu- uznanie narodu lub ludu za źródło władzy;
c) zasada przedstawiciela lub reprezentacji - usytuowanie prawa i obowiązków reprezentantów wybranych przez lud/naród oraz powiązania między nimi a społeczeństwem;
d) zasada podziału władzy- usytuowanie władz państwowych i wzajemne relacje między nimi;
e) zasada pluralizmu politycznego- określa status podmiotów ubiegających się o udział w sprawowaniu władzy, czyli partii politycznych oraz status podmiotów dążących do posiadania wpływu na władzę, takich jak grupy nacisku, ruchy społeczne, organizacje pozarządowe itp.
DEMOKRACJA MOŻE BYĆ REALIZOWANA W PAŃSTWACH:
a)UNITARNYCH- jednolite państwa, w których żadna część nie ma politycznej samodzielności, lecz wszystkie są podporządkowane władzą centralnym;
b) FEDERACYJNYCH-państwa związkowe, ich części składowe są samodzielne pod względem stanowienia prawa;
c) KONFEDERACYJNYCH- związek suwerennych państw, powołanych w celu realizacji określonych zamierzeń.
RODZAJE DEMOKRACJI:
a)SPOŁECZNA- odnosi się do sposobów życia społeczeństwa, zwyczajów, wyznaczonych wartości;
b)PRZEMYSŁOWA- określa charakter stosunków i specyfikę procesów decyzyjnych; c)EKONOMICZNA- oznacza dążenie do równości w sferze dochodów i kontroli nad gospodarką;
d)LOKALNA- demokracja na poziomie niższym niż państwo;
e) ELEKTRONICZNA- wykorzystuje nowe media
KONFLIKTY WARTOŚCI W ŻYCIU PUBLICZNYM:
a) w sferze politycznej- m.in. w związku z rozwojem procesów integracyjnych;
b) w sferze ekonomicznej- np. wysokość podatków;
c) kwestia etyczna- np. dopuszczalność aborcji, eutanazji, eksperymentów genetycznych;
d) w sferze kulturowej- m.in. rola rodziny
Społeczeństwo obywatelskie (społeczeństwo cywilne), społeczeństwo, w którym działalność niezależnych od państwa różnego typu instytucji, organizacji, związków i stowarzyszeń jest podstawą samodzielnego rozwoju obywateli oraz stanowi wyraz ich osobistej aktywności.
Ideologia zbiór idei, poglądów i przekonań opisujących rzeczywistość oraz zawierających jej ocenę i zasady postępowania grup, ruchów społecznych i partii politycznych. Ideologia tworzy obraz świata istniejącego i prezentuje wizję przyszłości.
Doktryna ogół spójnych poglądów, założeń, twierdzeń i przekonań, będących podstawą koncepcji, np. naukowej, religijnej, gospodarczej, politycznej itp.
Partia polityczna dobrowolna organizacja działająca pod wspólną nazwą, reprezentująca interesy określonej grupy społecznej, w drodze rywalizacji wyborczej zmierza do zdobycia lub utrzymania władzy państwowej w celu realizacji swojego programu politycznego.