CECHY SPOŁECZEŃSTWA OBYWATELSKIEGO:
- osiąga wysoki poziom organizacji społecznej,
- posiada samoczynny, napędzający się wzrost ekonomiczny i kulturalny ( gospodarka rynkowa ),
- kieruje się pozytywnym stosunkiem do innych ludzi i innych społeczeństw,
- jest tolerancyjne i otwarte na racjonalne argumenty, inne kultury i postawy odmienne światopoglądowo,
- jest racjonalne, rezygnuje z fatalizmu i wiary w przeznaczenie,
- w tym kontekście samo walczy o swój los
- formą organizacji jest w nim samorząd lokalny, liczne stowarzyszenia pozarządowe, a w życiu politycznym, współzawodniczące ze sobą partie i grupy interesu ( lobby ).
Formy uczestnictwa obywateli w życiu publicznym. Bezpośrednie formy demokracji wywodzą się z antyku. Jedną z form demokracji bezpośredniej jest referendum, inaczej plebiscyt, czyli powszechne głosowanie obywateli mających czynne prawo wyborcze; głosowanie ludowe. Inicjatywa ludowa polega na przyznaniu określonej liczbie obywateli inicjatywy ustawodawczej czyli możliwość zgłoszenia projektu ustawy. Weto ludowe dotyczy wyrażenia sprzeciwu wobec obowiązującej ustawy. Samorządność dotyczy ona m.in. Samorządu zawodowego. Pośrednie formy demokracji stosowane na szeroką skalę form demokracji bezpośredniej jest z przyczyn organizacyjnych i finansowych trudne do przyjęcia. Społeczeństwo może mieć wpływ na rządzenia państwem poprzez wybór organów sprawujących władzę. Przynależność do organizacji społecznych i politycznych daje możliwość uczestniczenia w życiu społecznym i politycznym kraju. Inicjatywy obywatelskie należą do nich obywatelskie komitety budowy pomników, organizacji obchodów rocznicowych, inwestycje w środowisku
bezpośrednie (referendum, inicjatywa ludowa, samorządność)
pośrednie (system przedstawicielski)
organizacje społeczne i polityczne (stowarzyszenia, partie polityczne)
inicjatywy obywatelskie
bezpośrednie formy poparcia/sprzeciwu (zgromadzenia)
pośrednie (listy, petycje)
Prawa człowieka i obywatela:
Prawa człowieka można podzielić następująco:
a. prawa osobiste:
prawo do:
życia
rzetelnego sądu
decydowania o swoim życiu
b. prawa i wolności polityczne:
prawo do obywatelstwa
możliwość uczestniczenia w życiu publicznym
czynne prawo wyborcze- możliwość uczestnictwa w wyborach
bierne prawo wyborcze - możliwość kandydowania w wyborach
wolność zrzeszania się
prawo do uczestniczenia i organizowania pokojowych manifestacji
prawo do składania wniosków, petycji, skarg
dostęp do informacji o działaniach władz i osób publicznych
równy dostęp do służby publicznej
c. wolności i prawa ekonomiczne, socjalne i kulturalne
prawo do:
ochrony zdrowia
nauki
pracy
odpowiedniego i zadowalającego wynagrodzenia, zapewniającego jednostce i jej rodzinie egzystencję odpowiadającą godności ludzkiej
pomocy socjalnej (ogólnie)
*prawa ekonomiczne, prawo solidarnościowe, prawa kulturalne:
Pierwsza generacja związana jest z:
- wolnościami osobistymi
- prawami politycznymi
Prawa drugiej generacji są to prawa ekonomiczne i socjalne.
Trzecia generacja omawianych praw dotyczy praw do rozwoju i datuje się ją od roku 1986. wówczas to przyjęto Deklarację dotyczącą Prawa do Rozwoju, która została przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne ONZ dnia 4 grudnia 1986 roku.
Obowiązki człowieka i obywatela:
- wierność Rzeczpospolitej i troska o dobro wspólne
- przestrzeganie prawa Rzeczpospolitej
- ponoszenie ciężarów świadczeń publicznych, w tym podatków
- obrona ojczyzny - jeśli komuś przekonania religijne lub wyznawane zasady moralne nie pozwalają na odbywanie służby wojskowej, może być on obowiązany do służby zastępczej
- dbałość o stan środowiska i ponoszenie odpowiedzialności za spowodowane przez siebie jego pogorszenie.
KONSERWATYZM
PRZEDSTAWICEIL: Edmund Burke, Winston Churchill
DATA I MIEJSCE POWSTANIA: XVIII w. / 1790 rok- Wielka Brytania
STOSUNEK DO PRAW I PAŃSTWA:
- w sensie struktury politycznej odnosi się w zasadzie do problematyki konstruowania ustrojów państwowych i funkcjonowania partii politycznych
- tworzy przede wszystkim przedmiot dla konstytucjonalizmu i nauki o systemach partyjnych
- u jego źródeł znalazły się ideologiczne potrzeby nowych sił społecznych zainteresowanych rozwojem kapitalizmu - arystokracji, mieszczaństwa, burżuazji
- krytyka społeczeństwa masowego, w którym zanika poszanowanie tradycji
- krytyka rewolucji i reform
- ograniczenie do minimum roli państwa w gospodarce
- gospodarka powinna opierać się na prywatnej własności i zasadzie wolnej konkurencji
- opowiadanie się za władzą elit oraz bezwzględnym respektowaniem zasady rządów państwa
LIBERALIZM
PRZEDSTAWICEIL: John Locke, Monteskiusz
DATA I MIEJSCE POWSTANIA: 1810 rok- Hiszpania
STOSUNEK DO PRAW I PAŃSTWA:
- państwo powinno stworzyć warunki, w których będzie miało swobodę działania i realizacji swych praw
- państwo powinno spełniać jedynie funkcję podstawowe: zapewnić bezpieczeństwo zewnętrzne i wewnętrzne, oraz warunki swobodnego działania jednostek w sferze prywatnej
- dopuszcza się realizowanie przez państwo w uzasadnionych wypadkach funkcji gospodarczej i socjalnej
- wszyscy ludzie są równi i wolni
MYŚL CHRZEŚCIJAŃSKO-DEMOKRATYCZNA
PRZEDSTAWICEIL: Leon XIII, Jan Paweł II
DATA I MIEJSCE POWSTANIA: 1891 rok- ………………
STOSUNEK DO PRAW I PAŃSTWA:
-podstawą ustroju gospodarczego powinno być respektowanie własności prywatnej
- opowiadali się za społeczną gospodarką rynkową
- umiarkowana ingerencja państwa w strefę ekonomiczną i społeczną
- obok kapitału ważną rolę odgrywa praca ludzka
- instytucje polityczne i gospodarcze powinny stwarzać człowiekowi godziwe warunki rozwoju
- konieczność ewolucyjnych przekształceń społecznych
- odrzucenie wszelkich gwałtownych zmian o charakterze rewolucyjnym
- wszelkie ruchy np. polityczne, konkretyzują swe założenia w duchu przyjętym przez nauczanie społeczne kościoła
MYŚL SOCJALDEMOKRATYCZNA
PRZEDSTAWICEIL: Sidney Webb, Edward Bernstein
DATA I MIEJSCE POWSTANIA: w sensie ideologicznym w XIX w. , a w sensie politycznym w 1919 roku- (Niemcy)
STOSUNEK DO PRAW I PAŃSTWA:
-socjaldemokraci uważali, że w społeczeństwie decydującą rolę odgrywają dwie klasy
- istnienie własności prywatnej traktowali jako przyczynę nierówności społecznych
- ideologia określana jako reformizm
- odrzucają przemoc i rewolucję zbrojną
NACJONALIZM
PRZEDSTAWICEIL: Augustin Berrnel
DATA I MIEJSCE POWSTANIA: 1789 rok- Francja
STOSUNEK DO PRAW I PAŃSTWA:
- podkreśla prymat narodu nad jednostką
- prymat narodu nad ludzkością
- wiara w nadrzędny charakter potrzeby przynależności narodowej
- naturalna współzależność występująca pomiędzy poszczególnymi elementami tworzącymi naród
- naród kontroluję działalność państwa poprzez powołane przez siebie Zgromadzenie Narodowe
- rolę koordynatora Zgromadzenia Narodowego winna sprawować wybrana przez naród Głowa Państwa
NACJONALIZM
PRZEDSTAWICEIL: F. Castro
DATA I MIEJSCE POWSTANIA: koniec XIX w. - USA
STOSUNEK DO PRAW I PAŃSTWA:
-schlebianie określonym grupom
- stwarzanie pozorów utożsamienia się z tymi, o których poparcie się ubiega
- szafowanie hasłami bez pokrycia
- ważną rolę odgrywają przywódcy, którzy zyskują składając wyborcom nierealne obietnice