SCENARIUSZ CYKLU LEKCJI POŚWIĘCONYCH OMAWIANIU POWIEŚCI HENRYKA SIENKIEWICZA „W PUSTYNI I W PUSZCZY” - KLASA V
PROWADZĄCA: mgr Renata Tracz (*)
PLACÓWKA: Szkoła Podstawowa nr 9 w Bielsku-Białej
TEMAT I: POZNAJEMY SZLAK WĘDRÓWKI STASIA I NEL.
CELE OGÓLNE:
Korzystanie z tekstu powieści.
Odwoływanie się do fragmentów lektury.
Posługiwanie się mapą Afryki.
Wzorowe czytanie tekstu.
Sprawdzenie znajomości treści lektury.
CELE OPERACYJNE:
Uczeń potrafi:
korzystać z tekstu,
określić elementy świata przedstawionego,
pracować z mapą,
odszukiwać na mapie miejsca akcji.
FORMA PRACY: zbiorowa, indywidualna.
METODY PRACY: podająca, poszukująca.
ŚRODKI DYDAKTYCZNE:
tekst powieści Henryka Sienkiewicza „W pustyni i w puszczy”
mapa Afryki
kontury Afryki do naniesienia trasy wędrówki bohaterów.
PRZEBIEG LEKCJI
OGNIWO WSTĘPNE:
Powitanie.
Zapoznanie z tematem lekcji.
Wspólne wyznaczanie szlaku wędrówki Stasia i Nel.
CZĘŚĆ GŁÓWNA:
Czytanie fragmentów tekstu przydatnych do wyznaczenia trasy bohaterów.
Notowanie nazw miejscowości egipskich.
Sprawdzanie położenia geograficznego poszczególnych miast na mapie.
Przenoszenie na szkic Afryki znalezionych miejsc.
Przypominanie ważniejszych wydarzeń związanych z kolejnymi etapami wędrówki.
Połączenie punktów w celu wyznaczenia przebytej trasy przez Stasia i Nel:
Port-Said (miejsce pobytu bohaterów)
Kair
Medinet (święto Bożego Narodzenia)
Fajum (porwanie, burza piaskowa)
Chartum
Omdurman (spotkanie z Mahdim)
Droga do Faszody (śmierć Dinah)
Faszoda (później-zabicie lwa i porywaczy)
samotna podróż wąwozem (dżungla, atak lwów)
wąwóz King'a (baobab „Kraków”, choroba Nel, uwolnienie słonia)
wyprawa Stasia do obozu Lindego
wędrówka w góry (Góra Lindego, budowa latawcy)
jezioro Bassa-Narok
wioska M”Rua
kraj Wa-himów (Kali królem)
przeprawa przez suchą równinę (spotkanie z kapitanem Glenem i doktorem Clarym)
Mombassa
PODSUMOWANIE:
Podsumowanie trasy przebytej przez Stasia i Nel.
Zadanie pracy domowej:
„Przygotuj się do omawiania burzy piaskowej”.
TEMAT II : BURZA PIASKOWA.
CELE OGÓLNE:
Korzystanie z tekstu powieści.
Umiejętność swobodnej wypowiedzi na podany temat.
Ćwiczenia redakcyjne w sporządzaniu planu kompozycyjnego.
CELE OPERACYJNE:
Uczeń potrafi:
- identyfikować temat z fragmentem tekstu,
ciekawie opowiadać o wydarzeniu,
wykorzystywać informacje z tekstu do konstruowania planu kompozycyjnego
FORMA PRACY: zbiorowa, indywidualna.
METODY PRACY: podająca, poszukująca.
ŚRODKI DYDAKTYCZNE:
tekst powieści Henryka Sienkiewicza „W pustyni i w puszczy”
zdjęcia przedstawiające pustynię
PRZEBIEG LEKCJI
OGNIWO WSTĘPNE:
Powitanie.
Podanie i zapis tematu.
Odszukanie fragmentu o burzy piaskowej w lekturze.
CZĘŚĆ GŁÓWNA:
Prezentacja burzy piaskowej przez wybranych uczniów - opowiadanie.
Wynotowanie (na podstawie przytoczonych cytatów) słów opisujących burzę : epitety, zjawiska powstające podczas burzy piaskowej, synonimy słowa „wiatr”.
Sporządzanie planu kompozycyjnego wybranego fragmentu lektury.
PODSUMOWANIE:
Prezentacja ilustracji przedstawiających pustynię.
Ustne porównanie sceny burzy piaskowej z jej odwzorowaniem filmowym.
Zadanie pracy domowej:
„Naucz się pięknie opowiadać o burzy piaskowej”.
TEMAT III : DYNAMICZNOŚĆ OPISU SYTUACJI NA PRZYKŁADZIE BURZY PIASKOWEJ.
CELE OGÓLNE:
Kształtowanie umiejętności swobodnej wypowiedzi na zadany temat.
Umiejętność rozróżnienia opisu dynamicznego od opisu statycznego.
Wskazanie celu użycia czasowników w opisie sytuacji.
Umiejętność wykorzystania czasowników w opisywaniu danych sytuacji.
Ustne ćwiczenia w redagowaniu opisu sytuacji.
CELE OPERACYJNE:
Uczeń potrafi:
ciekawie opowiadać o burzy piaskowej,
podać czasowniki wyrażające ruch w opisie sytuacji,
redagować opis sytuacji,
posługiwać się literacką polszczyzną pisaną i mówioną.
FORMA PRACY: zbiorowa, indywidualna.
METODY PRACY: podająca, poszukująca.
ŚRODKI DYDAKTYCZNE: tekst powieści „W pustyni i w puszczy”, krzyżówka, Encyklopedia Powszechna.
PRZEBIEG LEKCJI
OGNIWO WSTĘPNE:
Powitanie.
Przypomnienie tematyki poprzedniej lekcji - burza piaskowa.
Uczniowie opowiadają przebieg burzy piaskowej.
CZĘŚĆ GŁÓWNA:
Porównanie opisów: Saby i burzy (w formie tabelki), np.
OPIS SABY |
OPIS BURZY |
|
|
Uczniowie uzupełniają tabelkę, posługując się cytatami.
Porównanie obu opisów: uczniowie wskazują różnicę między opisami (przewaga przymiotników w opisie Saby, przewaga czasowników w opisie burzy).
Zwrócenie uwagi na celowość użycia wielu czasowników w opisie sytuacji - opis staje się dynamiczny.
Odszukanie w Encyklopedii znaczenia słowa „dynamiczny”.
Podanie i zapis tematu.
Próba opowiedzenia burzy piaskowej (używając wielu czasowników).
Podanie notatki, np.: Opis sytuacji zawiera wiele czasowników wyrażających ruch, dynamikę, aby przedstawić ciekawy obraz zdarzenia i pobudzić wyobraźnię czytelnika.
PODSUMOWANIE:
1. Zadanie pracy domowej:
I Rozwiąż krzyżówkę.
II Przygotuj zakładki w tekście potrzebne do charakterystyki Stasia.
TEMAT IV : ZA CO PODZIWIAMY STASIA TARKOWSKIEGO? CHARAKTERYSTYKA POSTACI.
CELE OGÓLNE:
Doskonalenie umiejętności charakterystyki.
Doskonalenie umiejętności pracy z tekstem powieści.
Przypomnienie różnicy między charakterystyką pośrednią a bezpośrednią.
Utrwalenie umiejętności konstruowania planu kompozycyjnego do charakterystyki postaci.
Umiejętność wyciągania wniosków.
CELE OPERACYJNE:
Uczeń potrafi:
sprawnie posługiwać się tekstem lektury,
wskazać różnicę między charakterystyką pośrednią i bezpośrednią,
cytować fragmenty opisowe potrzebne do charakterystyki,
wyciągać i formułować wnioski,
budować plan kompozycyjny charakterystyki.
FORMA PRACY: zbiorowa, indywidualna.
METODY PRACY: podająca, poszukująca.
ŚRODKI DYDAKTYCZNE: tekst powieści „W pustyni i w puszczy” wraz z zakładkami wykonanymi przez uczniów.
PRZEBIEG LEKCJI
OGNIWO WSTĘPNE:
Powitanie.
Przypomnienie wiadomości o charakterystyce postaci:
I WSTĘP:
przedstawienie postaci (kim był?, wiek, rodzice, gdzie mieszkał?)
II ROZWINIĘCIE:
opis postaci (wygląd zewnętrzny, czym się zajmował?)
charakterystyka właściwa (cechy charakteru)
III ZAKOŃCZENIE:
ocena postaci
Wyróżnienie rodzajów charakterystyki:
pośrednia (obserwując zachowanie bohatera, sami go oceniamy; nazywamy cechy jego charakteru)
bezpośrednia (cytaty o postaci; z ust autora dowiadujemy się o cechach charakteru bohatera)
Podanie i zapis tematu.
CZĘŚĆ GŁÓWNA:
Czytanie fragmentów tekstu przydatnych do charakterystyki postaci przygotowanych przez uczniów.
Wspólne redagowanie planu kompozycyjnego do charakterystyki.
Notowanie informacji, posługiwanie się cytatami i poprawny ich zapis.
PODSUMOWANIE:
Zadanie pracy domowej:
„Przygotuj się do dalszej charakterystyki Stasia”.
TEMAT V : ZA CO PODZIWIAMY STASIA TARKOWSKIEGO? CIĄG DALSZY CHARAKTERYSTYKI POSTACI.
CELE OGÓLNE:
Doskonalenie umiejętności charakterystyki.
Doskonalenie umiejętności pracy z tekstem powieści.
Utrwalenie umiejętności konstruowania planu kompozycyjnego do charakterystyki postaci.
Umiejętność wyciągania wniosków.
Kształtowanie postaw czytelniczych.
Doskonalenie umiejętności sprawnego i poprawnego posługiwania się językiem polskim.
CELE OPERACYJNE:
Uczeń potrafi:
sprawnie posługiwać się tekstem lektury,
cytować fragmenty opisowe potrzebne do charakterystyki,
wyciągać i formułować wnioski,
budować plan kompozycyjny charakterystyki,
wyrażać swoje opinie.
FORMA PRACY: zbiorowa, indywidualna.
METODY PRACY: podająca, poszukująca.
ŚRODKI DYDAKTYCZNE: tekst powieści „W pustyni i w puszczy” wraz z zakładkami wykonanymi przez uczniów.
PRZEBIEG LEKCJI
OGNIWO WSTĘPNE:
Powitanie.
2. Kontynuowanie redagowania planu kompozycyjnego charakterystyki Stasia
Tarkowskiego.
CZĘŚĆ GŁÓWNA:
Czytanie fragmentów tekstu przydatnych do charakterystyki właściwej.
Dobieranie słownictwa do opisu postaci.
Zapisywanie cech charakteru Stasia, popierając je przykładami z tekstu
(w formie tabelki):
CECHY |
PRZYKŁADY |
|
|
Ocena Stasia Tarkowskiego - może być dla nas wzorem postępowania.
PODSUMOWANIE:
Zadanie pracy domowej:
„Zredaguj charakterystykę Stasia Tarkowskiego (wg sporządzonego planu)”.
TEMAT VI : EGZOTYCZNE PIĘKNO AFRYKAŃSKIEJ FLORY I FAUNY.
CELE OGÓLNE:
Bogacenie słownictwa poprzez dostrzeganie piękna języka pisarza.
Rola przymiotników i środków stylistycznych.
Przedstawienie różnorodności afrykańskiej flory i fauny.
CELE OPERACYJNE:
Uczeń potrafi:
dostrzegać piękno języka prozy Sienkiewicza,
wymienić i rozróżnić strefy klimatyczne Afryki,
wymienić różne gatunki zwierząt i roślin występujące w poszczególnych strefach Afryki.
FORMA PRACY: zbiorowa, indywidualna.
METODY PRACY: podająca, poszukująca.
ŚRODKI DYDAKTYCZNE: tekst powieści „W pustyni i w puszczy”, kontury mapy Afryki, obrazki i naklejki prezentujące gatunki zwierząt i roślin, Słownik wyrazów obcych.
PRZEBIEG LEKCJI
OGNIWO WSTĘPNE:
Powitanie.
Zapoznanie z tematem lekcji: poznanie znaczenia słów „egzotyka”, „flora”, „fauna” (szukanie definicji w słowniku)
CZĘŚĆ GŁÓWNA:
Rozróżnienie stref klimatycznych Afryki (cechy charakteryzujące daną strefę).
Wyszczególnienie obszarów Afryki, np. pustynia, step, sawanna, dżungla.
Uczniowie podają cytaty z lektury charakteryzujące te obszary (uwzględnienie roli przymiotników).
Przenoszenie na kontury Afryki obrazków roślin występujących na danych terenach.
Przytaczanie cytatów dotyczących zwierząt żyjących w Afryce.
Przenoszenie na kontury Afryki obrazków i naklejek zwierząt występujących na poszczególnych obszarach.
W formie notatki: przyporządkowanie do danej strefy klimatycznej flory i fauny.
PODSUMOWANIE:
Zwrócenie uwagi na realistyczne opisy przyrody.
Zadanie pracy domowej:
„Wybiorę z tekstu lektury fragment opisu przyrody afrykańskiej i przepiszę do zeszytu”.
TEMAT VII :KING- NOWY PRZYJACIEL STASIA I NEL.
CELE OGÓLNE:
Przygotowanie do opowiadania ustnego.
Układanie chronologicznego planu wydarzeń.
Umiejętność pisania własnych opowiadań.
Posługiwanie się zdaniami złożonymi.
CELE OPERACYJNE:
Uczeń potrafi:
ciekawie opowiadać omawiany fragment tekstu,
budować chronologiczny plan wydarzeń,
posługiwać się zdaniami złożonymi przy tworzeniu planu,
układać własne opowiadanie.
FORMA PRACY: indywidualna, zbiorowa.
METODY PRACY: podająca, poszukująca.
ŚRODKI DYDAKTYCZNE: tekst lektury „W pustyni i w puszczy”, taśma magnetofonowa z fragmentem powieści Henryka Sienkiewicza, magnetofon.
PRZEBIEG LEKCJI
OGNIWO WSTĘPNE:
Powitanie.
Wprowadzenie do tematu lekcji.
Odtworzenie fragmentu lektury (znalezienie słonia w wąwozie) z taśmy magnetofonowej.
CZĘŚĆ GŁÓWNA:
Wskazanie przez uczniów, jaki to fragment utworu.
Dopowiedzenie historii o Kingu przez uczniów.
Podanie i zapis tematu.
Układanie planu wydarzeń, np.:
Znalezienie słonia.
Karmienie przyjaciela.
Nadanie słoniowi imienia King.
Zabawy przyjaciół.
Uwolnienie Kinga.
Tworzenie przez uczniów opowiadań na temat: „Co bym zrobił, gdybym był
w dżungli i spotkał słonia?”
Odczytywanie swoich opowiadań.
PODSUMOWANIE:
.Zwrócenie uwagi na stosowanie zdań złożonych przy pisaniu opowiadań.
TEMAT VIII : CO KRAJ, TO OBYCZAJ
CELE OGÓLNE:
Poznanie kultury, tradycji, zwyczajów i wierzeń plemion afrykańskich.
Umiejętność korzystania z tekstu lektury.
Dobór słownictwa do tematu.
Wspólne redagowanie notatki.
Porównanie kultury afrykańskiej z polską.
CELE OPERACYJNE:
Uczeń potrafi:
operować faktami z tekstu,
barwnie opowiadać,
dokonać porównania kultury naszej i obcej,
opowiadać o tradycji i zwyczajach panujących w Polsce.
FORMA PRACY: zbiorowa, indywidualna.
METODY PRACY: podająca, poszukująca.
ŚRODKI DYDAKTYCZNE: tekst powieści Henryka Sienkiewicza pt. „W pustyni i w puszczy”, plansza z naszkicowanym Kalim i Stasiem Tarkowskim.
PRZEBIEG LEKCJI
OGNIWO WSTĘPNE:
Powitanie.
Wprowadzenie do tematu lekcji.
Podanie i zapis tematu.
CZĘŚĆ GŁÓWNA:
Wyszukiwanie i odczytywanie przez uczniów cytatów dotyczących wierzeń, kultury, zwyczajów plemienia Wa-hima.
Rozmowa na temat tradycji polskiej.
Tworzenie notatki: zapis przytoczonych przez uczniów faktów w formie tabeli:
TRADYCJE PLEMIENIA WA-HIMA |
TRADYCJE I ZWYCZAJE POLSKIE |
|
|
Rozmowa na temat różnic obu kultur.
Nanoszenie tradycji i zwyczajów wypisanych w tabelce na planszę.
PODSUMOWANIE:
Wskazanie tradycji wspólnej Stasiowi i Kalemu - wspólna wiara.