Przebieg choroby krążka międzykręgowego

- uszkodzony krążek podlega postępującym 3-etapowym zmianom, przebiegającym na przestrzeniu lat

- z momentem rozpoczęcia się tych zmian krążek nigdy nie powróciło stanu normy

- w wieku młodym jądro miażdżyste ma konsystencję półpłynną, jest sprężyste i elastyczne; w miarę upływu lat ulega odwodnieniu, staje się mniej elastyczne i wyraźniej odróżniające się od pierścienia włóknistego

Okres I- zwyrodnienie jądra miażdżystego; zmiany zwyrodnieniowe zachodzą na długo przed patologicznym przemieszczeniem się jądra miażdżystego. Najwcześniejszą zmianą jest rozmiękczenie jądra miażdżystego oraz tylnej części pierścienia włóknistego. Zaczyna się od pękania i rozkawałkowywania jądra na różną liczbę wolno leżących fragmentów w półpłynnym środowisku. Do przerwania pierścienia włóknistego dochodzi jedynie na niewielkiej przestrzeni, od któregoś z boków. Rozkawałkowane jądro podtrzymywane jest tylko przez więzadło podłużne tylne. W uległym rozpadowi jądrze miażdżystym zmienia się skład chemiczny- całkowita zawartość białka jest stała, ale dwukrotnie większa niż jądrze zdrowym. Do momentu zaawansowanego zwłóknienia jądra ma miejsce szybki rozpad kompleksu wielocukrowo- białkowego oraz zwiększenie ilości kolagenu. Równolegle dochodzi do stopniowego obniżania zdolności wchłaniania płynów i ich zatrzymywania w warunkach nacisku, a nawet po odciążeniu jądro staje się bardziej podatne na urazy i ma coraz większe trudności zatrzymywania wody. Tylna część pierścienia włóknistego podlega coraz większym zmianom, ulega osłabieniu, aby w końcu pęknąć i umożliwić przemieszczenie się do tyłu zmienionego jądra.

W związku z obniżeniem się wchłaniania wody do jądra, przestaje ono stanowić podpórkę dla ruchów kręgów, nie może też symetrycznie rozkładać nacisków na pierścień włóknisty i płytki końcowe trzonów kręgowych. Pierścień przestaje być poddawany zmiennym naciskom w różnych płaszczyznach, lecz zostaje trwale uciśnięty (głównie w części tylnej).

Okres II- przemieszczenie się jądra miażdżystego; przebiega najczęściej powoli i stopniowo. Jądro miażdżyste lekko rozciąga pierścień włóknisty, który utrzymuje je na należytym miejscu. Kiedy pierścień ulega przerwaniu, jądro wpukla się w powstałą przerwę i jedyną tamą na jego drodze jest więzadło podłużne tylne. Skłonność do przemieszczania się jądra wzrasta wraz z postępującym jego zwyrodnieniem i rozkawałkowywaniem. Rozkawałkowane jądro i półpłynna tkanka otaczająca je bardzo łatwo mogą zostać wyciśnięte przez powstały otwór. Po przerwaniu pierścienia włóknistego więzadło podłużne tylne nie jest w stanie zbyt długo powstrzymywać uwypuklającego się jądra. Dochodzi do odepchnięcia więzadła od trzonu i powstania przepukliny jądra. Wyciśnięta część jądra może także całkowicie przebić się przez więzadło i dostać się do kanału kręgowego stać się ciałem wolnym, które może przesunąć się na pewną odległość od miejsca wyjściowego. Najczęściej ulega zawinięciu, spłaszczeniu i przesunięciu pod więzadłem podłużnym zgodnie z przebiegiem włókien więzadła lub bocznie wzdłuż korzenia w stronę otworu międzykręgowego. Uwypukleniu może ulec także pierścień włóknisty, w wyniku czego jądro przesuwa się ku tyłowi całą swą powierzchnią- protruzja masywna. Protruzja obustronna- zaczyna się zazwyczaj po jednej stronie, a w miarę niszczenia pierścienia włóknistego przechodzi na stronę drugą. Z chwilą dużego tyłoprzemieszczenia jądro nie może już wrócić do wnętrza pierścienia, gdyż przeszkadza temu ciśnienie tam panujące. Częściowo wyciśnięte fragmenty jądra mogą zaklinować się między krawędziami trzonów kręgowych, dając ich zablokowanie.

Okres ten trwa latami, jeśli nie podejmie się odpowiedniego leczenia. Kończy się on z chwilą wypchnięcia całego rozkawałkowanego jądra lub gdy jego resztki ulegną takiemu zwłóknieniu, że tracą wszelką ruchomość, a także chirurgiczne usunięcie jądra.

Okres III- włóknienie krążka międzykręgowego; stanowi etap naprawy, jednak nadal trwa proces zwyrodnieniowy całego krążka międzykręgowego. Początek tego okresu oznacza przewagę procesów włóknienia nad procesami rozpadu jądra i pierścienia włóknistego. W przypadku zaawansowanego rozkawałkowania jądra, zazwyczaj tylko jeden fragment uzyskuje większą ruchomość i przemieszcza się do tyłu. Pozostała część jądra i pierścienia ulega typowym zmianom wstecznym, a w końcu zwłóknieniu, a tym samym unieruchomieniu. Zmianom wstecznym ulegają też przemieszczone fragmenty jądra. W miarę upływu czasu tracą one swą elastyczność, twardnieją, zmniejszają swe rozmiary, a nawet wapnieją, w wyniku czego tworzą wyrośla kostne. Jednocześnie może dochodzić do kościotworzenia i na koniec do zwapnienia całej zmiany, z równoczesnym jej odpowiednim zmniejszeniem. Zmianom wstecznym ulega też pierścień włóknisty- wyrodnieje tylna jego część. Wywołany stałym naciskiem i drażnieniem proces włóknienia doprowadza do obkurczania i twardnienia pierścienia; następuje stopniowe ograniczenie ruchomości trzonów, aby w końcu zupełnie zniknąć. Nadmierny ucisk pociąga za sobą zmiany w trzonach kręgów, wyrażające się sklerotyzacją tkanki kostnej poniżej płytek granicznych. Dochodzi do stopniowego zwężania szpar miedzytrzonowych. Nawet po całkowitym wypchnięciu jądra miażdżystego, jeszcze przez wiele miesięcy, szpara międzytrzonowa zachowuje prawidłową szerokość. Zwężenie tej szpary pociąga za sobą zaburzenia normalnej kongruencji powierzchni stawowych nieprawidłowe ich obciążenie; czego skutkiem są zmiany zwyrodnieniowo- zniekształcające tych stawów.

Procesy patologiczne w tym okresie zmierzają do usztywnienia włóknistego stawów międzytrzonowych. Usztywnienie oznacza ustąpienie dolegliwości bólowych, jeśli nie dojdzie do uszkodzenia krążka międzykręgowego na innym poziomie.

Ucisk na korzeń	Ból	Zaburzenia czucia	Osłabienie mięśni	Zaniki mięśni	Odruchy
L2	Część przednia, górna uda okolica krętarza większego	_______	Zginacze i przywodziciele uda		Zachowane
L3	Część przednia uda i okolica rzepki	_______	Zginacze uda i m. czworogłowy uda		Osłabienie odruchu kolanowego
L4	Część tylno- boczna uda i przednia goleni	Przednio- przyśrodkowa powierzchnia uda i okolica rzepki	m. czworogłowy uda	m. czworogłowy uda	Osłabienie lub brak odruchu kolanowego
L5	Powyżej stawu krzyżowo- biodrowego, boczna powierzchni uda i goleni	Boczna powierzchnia goleni, palce I-III	Zginacze grzbietowe palucha, utrudnione stanie na piętach, może opadać stopa		Rzadko zmiany w odruchu kolanowym i skokowo- goleniowym, zmniejszenie lub brak odruchów z m. piszczelowego tylnego
S1	Powyżej stawu krzyżowo-biodrowego, boczna powierzchnia uda, goleni i pięty	Tylna powierzchnia goleni, bocza powierzchni pięty, stopy i V palec	Zginacze podeszwowe stopy i palucha; trudności w chodzeniu na palcach	m. trójgłowy łydki	Obniżenie lub brak odruchu ze ścięgna Achillesa
C6	Okolica łopatki	Powierzchnia boczna ramienia i przedramienia	Odwodziciele i rotatory zewnętrzne barku, zginacze przedramienia		Zaburzenie odruchu ścięgna mięśnia dwugłowego ramienia
C7	Zewnętrzna część ramienia	Powierzchnia przednia ramienia, przedramienia, kciuk i palec wskazujący	Przywodziciele i rotatory wewnętrzne barku, supinatory i prostowniki nadgarstka		Zaburzone ścięgna mięśnia dwugłowego ramienia i kości promieniowej
C8	Powierzchnia grzbietowa przedramienia	Powierzchnia przednia i tylna przedramienia i ręki, palec środkowy	Przywodziciele i rotatory wewnętrzne barku, m. trójgłowy ramienia, pronatory i zginacze nadgarstka		Zaburzony ścięgna mięśnia trójgłowego ramienia
Th1	Część przyśrodkowa przedramienia	IV i V palec	Przywodziciele i rotatory wewnętrzne barku, m. trójgłowy ramienia, pronatory i zginacze nadgarstka, zginacze i prostowniki palców		Zaburzony mięśnia trójgłowego ramienia
Th2	Część przyśrodkowa kończyny górnej	Część przyśrodkowa przedramienia	Mięśnie wewnętrzne ręki		Zachowane

---