Wykład I 20.03.2011 r.

Lit. Anna Dorozumska ' System Ochrony Prawnej UE”

Traktat z Lizbony 13.12.2007 roku :

• zlikwidował trójfilarową strukturę UE, co wpłynęło na zmianę jurysdykcji TS UE,

• zmienił klasyfikacje aktów prawa wtórnego UE, co wiązało się z koniecznością zmian procedur przed TS,

• wprowadzał zmiany systemie instytucji UE, w tym w odniesieniu do sądownictwa

• zreformował dwa traktaty:

• TUE- Traktat Unii Europejskiej tzw. z Mastricht,

• TWE- Traktat Wspólnoty Europejskiej- przekształcił w Traktat o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej / TFUE/

Akty prawa UE:

Rozporządzenia, dyrektywy i decyzje- takie były przed wejściem w życie TL.

Obecnie prawo wtórne tworzone przez instytucje UE podzielił na:

• prawodawcze / rozporządzenia, dyrektywy, decyzje/

• nieprawodawcze / wykonawcze i delegowane np., rozporządzenia wykonawcze, dyrektywy wykonawcze i decyzje wykonawcze,opinie, zalecenia i tp./

Dz.U. 2009 nr 203 poz. 1569.

Sądy UE

Mechnizm instytucjonalny systemu ochrony prawnej tworzą:

• Trybunał Sprawiedliwości UE,

• Sady państw członkowskich UE

Trybunał Sprawiedliwości UE tworzą:

• Trybunał Sprawiedliwości,

• Sąd / dawny sąd pierwszej instancji/

• Sądy wyspecjalizowane.

Państwa członkowskie UE- obecnie 27

• Belgia, Holandia, Luksemburg, Francja, Włochy, Niemcy,

• Dania, Irlandia, Zjednoczone Królestwo,

• Grecja,

• Hiszpania, Portugalia,

• Austria, Finlandia, Szwecja,

• Cypr, Czechy, Litwa, Łotwa, Estonia, Malta, Polska, Słowacja, Słowenia, Włochy,

• Bułgaria, Rumunia.

Obowiązują 23 języki oficjalne.

Jurysdykcja TS UE obejmuje:

• skargi wniesione przez państwo członkowskie, instytucje, osoby fizyczne lub prawne,

• pytania prejudycjalne, wniesione przez sądy państw członkowskich,

• sprawy przewidziane w traktatach oraz aktach prawa wtórnego.

Komplementacja TS ma charakter powierzony, a zatem jej granice wyznaczają normy traktatów upoważniających go do wykonywania jego jurysdykcji.

Jurysdykcja TS nie obejmuje rozstrzygania spraw, które nie mają związku z prawem UE tj. spraw o charakterze czysto krajowym lub sprawach z elementem transgranicznym ale nie związanym z prawem UE.

Funkcjonowanie TS UE regulują:

• TFUE art. 144, 145, 157 TEWEA i TUE

• Statut TS UE

• Regulamin postępowania przed TS z dn. 19.06.1991 r /Dz. Urz. UE 2010 L92/12 /

• Regulamin dodatkowy z dn. 04.11.1974 r / Dz. Urz. UE 2006 L 72/1 /

• Decyja Rady 2004/75L/WE z dn. 02.11.2004 ustanawiająca Sąd ds. Służby Publicznej UE / DZ. Urz. UE 2004 L333/7 /

• Regulamin postępowania przed Sądem do spraw Służby Publicznej UE / Dz. Urz. UE 2010 L92/17 /

str. internetowa: http://www.curia.europa.eu

Skład TS / dawniej ETS/

27 sędziów, po 1 z każdego państwa członkowskiego UE oraz 8 rzeczników generalnych. Kadencja trwa 6 lat, co 3 lata następuje częściowa zmiana składu TS /odpowiednio 13 lub 14 członków/.

Rzecznicy generalni /tylko w TS/

Mają za zadanie publiczne przedstawienie przy zachowaniu całkowitej bezstronności i niezależności, uzasadnionych wniosków w sprawach, które zgodnie ze statutem TSUE wymagają zaangażowania Trybunału.

Sąd

/ do 30.11.2009 roku Sąd nosił nazwę Sądu pierwszej instancji/

• art. 19 TUE

• art. 254-256 TFUE

Regulacja składu i sposobu powoływania sędziów Sądu jest zbieżna z regulacją dot. TS

W świetle art. 256 TFUE Sąd jest właściwy do rozpoznania:

• skarg na nieważność aktu prawnego / art. 263 TFUE/,

• skarg na bezczynność instytucji / art. 260 TFUE/

• skarg odszkodowawczych / art. 268 TFUE/

• sporów pracowniczych / art. 270 TFUE/

oraz

• orzekania na mocy klauzuli arbitrażowej / art. 272 TFUE/.

Na mocy art. 267 TFUE Sąd jest właściwy do rozpatrywania pytań prejudycjalnych jednak, jeżeli Sąd uzna, że sprawa wymaga orzeczenia co do zasad, które mogą mieć wpływ na jedność i spójność prawa Unii, może on przekazać tę sprawę do rozpatrzenia TS.

Sądy wyspecjalizowane:

Parlament Europejski i Rada w drodze rozporządzenia na wniosek Komisji lub TS mogą utworzyć przy Sądzie sądy wyspecjalizowane do rozpoznawania spraw w pierwszej instancji niektórych kategorii skarg.

Sąd ds. Spraw Służby Publicznej UE powołany decyzja Rady w dniu 02.11.2004 roku.

Jest właściwy do rozpoznawania spraw między UE a jej pracownikami.

W skład tego sądu wchodzi 7 sędziów mianowanych przez Radę na 6 lat.

W postępowaniu przed TS UE poza organami procesowymi uczestniczą:

• strony: skarżący i pozwana instytucja lub organ UE albo państwo członkowskie,

• interwenienci: podmioty, które złożyły wniosek o dopuszczeniu do udziału w postępowaniu,

• adwokaci i radcowie prawni,.

Wykonywanie orzeczeń TS UE

Orzeczenia TS UE są wiążące i podlegają wykonaniu:

1/ orzeczenie wydane w trybie prejudycjalnym musi być zastosowane przez sąd krajowy do rozstrzygnięcia sporu, który sprowokował sąd do zadania pytania,

2/ orzeczenie stwierdzające nieważność aktu prawa wtórnego UE- nakłada obowiązek wykonania wyroku na instytucję UE, która wydała ten akt pod rygorem obowiązku odszkodowawczego zgodnie z art. 340 TFUE,

3/ orzeczenie stwierdzające naruszenie zobowiązania ciążącego na państwie członkowskim na mocy traktatów- powoduje obowiązek niezwłocznego podjęcia przez państwo członkowskie środków, które zapewniają wykonanie wyroku Trybunału zgodnie z art. 260 ust. 1 TFUE,

4/ orzeczenia nakazujące wypłatę prze unię albo FBC odszkodowania na podstawie art. 340 TFUE- skutkuje obowiązkiem wypłaty odszkodowania wierzycielowi, zgodnie z ustaleniami stron w zakresie terminu zapłaty lub w terminie ustalonym przez Trybunał.

Postępowanie.

1/ procedura pisemna:

1. wniesienie skargi w której określa się przedmiot sporu, zwięzłe przedstawienie zarzutów oraz żądania skarżącego,

2. przeprowadzenie czynności dowodowych,

3. ustalenie stanu faktycznego i prawnego oraz przygotowanie materiału postępowania do jego oceny, która będzie przedmiotem procedury ustnej.

Część pisemna postępowania / wymiana pism/:

- Skarga,

- odpowiedź pozwanego na skargę,

- replika powoda,

- duplika pozwanego

postępowanie dowodowe

Sygnatury spraw

C- sprawy rozpoznawane przez Trybunał Sprawiedliwości np. C-120/06,

T- sprawy rozpoznawane przez Sąd np. T-19/06

F- sprawy rozpoznawane przez Sąd ds. Służby Cywilnej np. F-23/11

Procedura ustna / rozprawa/

W toku procedury ustnej na pytania prezesa, sędziów i rzeczników odpowiadają:

• pełnomocnicy,

• doradcy,

• adwokaci i radcy prawni stron i interwenientów

opinia rzecznika generalnego zamyka procedurę ustną.

Wyrok.

• zapada na naradzie niejawnej i jest ogłoszony publicznie,

• jest wiążący od daty jego ogłoszenia i obligatoryjnie zaopatrzony w uzasadnienie,

• wyrok sądu zasadniczo wiąże od daty ogłoszenia z wyjątkiem sytuacji, gdy Trybunał Sprawiedliwości zarządzi zawieszenie wykonania wyroku Sądu / art. 278 i 279 TUE oraz art. 157 TEWEA/

język postępowania

Co do zasady język postępowania wybiera skarżący. W przypadku pytania prejudycjalnego- język sądu, który skierował pytanie.

Językiem postępowania może być każdy z 23 języków oficjalnych unii.

Rodzaje orzeczeń.

1/ Wyroki- orzeczenia rozstrzygające sprawę merytorycznie i mające charakter deklaratoryjny lub konstytutywny,

2/ Wyroki zaoczne- wydawane gdy pozwany, któremu prawidłowo doręczono skargę nie złożył odpowiedzi na skargę we właściwej formie i terminie,

3/ Postanowienia- dotyczące kwestii wpadkowych

4/ Zarządzenia- dot. organizacji postępowania,

5/ Opinie - wydawane w przypadkach określonych w traktatach np. art. 218 ust. 1 TFUE

6/ Decyzje prezesa- dot. kwestii proceduralnych o niewielkim znaczeniu.

Apelacja. / postępowanie odwoławcze/

Podstawy odwołania:

• brak właściwości sądu

• naruszenie procedury w postępowaniu przed Sądem wpływające niekorzystnie na interesy wnoszącego odwołania,

• naruszenie prawa Unii przez Sąd

W odwołaniu można domagać się wydania wyroku:

Kasatoryjnego:

tj. uchylającego wydany w pierwszej instancji wyrok w całości lub w części,

Reformatorskiego:

uwzględniającego w całości lub w części żądania przedstawione w pierwszej instancji.

Rewizja / wznowienie postępowania/

Wniosek o rewizję można wnieść do TS jedynie w związku z ujawnieniem okoliczności faktycznej, mogącej mieć decydujące znaczenie , nieznanej w chwili wydania wyroku ani trybunałowi ani stronie żądającej rewizji.

Termin 10 lat od wydania wyroku, ale zarazem 3 miesiące od daty uzyskania informacji o okoliczności stanowiącej podstawę wniosku.

Koszty postępowania

W przypadku orzeczenia wstępnego koszty poniesione w związku z postępowaniem prejudycjalnym określa sąd krajowy, rozstrzygając w postępowaniu głównym zgodnie z przepisami krajowymi

W pozostałych sprawach- zasadą jest, że koszty ponosi strona przegrana.

Dochodzenie roszczeń opartych na prawie UE przed Sądami Krajowymi

Dochodzenie roszczeń opartych na prawie UE odbywa się zarówno przez TS UE, jak i przed sądami krajowymi, jednak skargi podmiotów prywatnych oparte na tym prawie trafiają przede wszystkim do sądów krajowych.

1/ zasada prymatu prawa unijnego,

2/ zasada bezpośredniego skutku prawa UE, która polega na bezpośrednim stosowaniu normy traktatu lub innego aktu UE pod warunkiem, że:

• jest wystarczająco jasna i precyzyjna,

• ustanawia bezwarunkowe i zupełne zobowiązanie.

Wykład 30.04.2011 r.

1. Orzeczenie z dnia 05 luty 1963 roku w sprawie 26/62 / dotyczyło ceł/ Van Gend en Loos. Jednostka uzyskała możliwość bezpośredniego powoływania się przeciwko państwu na przepisy prawa Unii w postępowaniu przed sądem krajowym / zasada bezpośredniego skutku/.

2. Orzeczenie z 3 czerwca 1964 r w sprawie 6/64 Costa p-ko ENEL / energia elektryczna/ Trybunał ustanowił pierwszeństwo prawa wspólnotowego przed prawem krajowym.

3. Orzeczenie z dnia 9 marca 1978 r w sprawie 108/77 Administratione delle Finanze dello Stato Simenthal S.A. Przyznało sędziom krajowym uprawnienia do samodzielnego niestosowania prawa krajowego niezgodnego z prawem UE. Orzeczenie to zatwierdziło także wyłączenie zasady „ ustawa późniejsza uchyla ustawę wcześniejszą” / lex posterior derogat legat priori/ w relacji prawa krajowego do prawa wspólnotowego.

Autonomia proceduralna państw członkowskich wiąże się z zasadą lojalności.

Oznacza całokształt warunków bazowych, czyli wszystkie kwestie dotyczące całościowego zespołu metod dochodzenia i egzekwowania prawa, przewidzianego prawem krajowym a jeszcze obszerniej ogół uregulowań krajowych dotyczących właściwości sądu do rozstrzygania konkretnej sprawy.

AUTONOMIA

INSTYTUCJONALNA PROCEDURALNA

uprawnienia państwa do określenia możliwość ingerencji w prawo UE właściwego organu do stosowania prawa na każdym etapie postępowania

/ pełna autonomia/

Autonomia proceduralna/ procesowa/ oznacza swobodę państw członkowskich wspólnoty do wyboru środków mających zapewnić należyte stosowanie prawa UE.

OGRANICZENIA ZASADY PROCEDURALNEJ

ZASADA EKWIWALENTNOŚCI ZASADA EFEKTYWNOŚCI

/zasada zgodności/ /zasada praktycznej możliwości/

kompatybilność równoważnego zastosowania regulacje procesowe które utrudniają

rozwiązań opartych na prawie UE w sytuacji gdy w sposób rzeczywisty lub potencjalny

nie zostały ujęte unijne reguły procesowe pośrednio lub bezpośrednio efektywność

prawa UE powinny być uznane za niezgodne z prawem UE

Odpowiedzialność odszkodowawcza państw członkowskich.

Orzeczeniem TS z dnia 19 listopada 1991 roku w sprawie 6/90 i c9/90 Frankovich i Bomfaci p-ko Włochom

TS po raz pierwszy odniósł się do kwestii odpowiedzialności państwa członkowskiego wobec podmiotów prywatnych za szkody będące konsekwencją naruszenia przez państwo członkowskie prawa wspólnotowego.

Prawo UE ustanawia, zasadę zgodnie z którą państwa członkowskie zobowiązane są do naprawienia szkody wyrządzonej jednostkom przez naruszenie prawa unijnego /dawniej wspólnotowego/, które ma mu być przypisane.

Prawo do naprawienia szkody przysługuje jednostkom o ile zostaną spełnione 3 przesłanki:

1. Podmioty uprawnione są wystarczająco jasne i precyzyjnie określone w dyrektywie,

2. Możliwe jest określenie treści tych uprawnień na podstawie przepisów dyrektywy,

3. Istnieje związek przyczynowy pomiędzy naruszeniem zobowiązania ciążącego na państwie a powstałą szkodą.

Skargi wymuszające przestrzeganie prawa UE przez państwa członkowskie art. 226-228 TUE

Skargi przeciwko państwom członkowskim na podstawie art. 258-260 TFUE

Mające na celu przymuszenie państw członkowskich do wykonywania ich zobowiązań wynikających z członkostwa w UE / a ściśle zobobowiązań wynikających z TUE i TFUE/

Skarga 258- wnoszona przez Komisję Europejską przeciwko państwu członkowskiemu

skarga 259- państwo członkowskie przeciwko państwu członkowskiemu

skarga 260-

Jedynymi podmiotami mającymi zdolność skutecznego inicjowania postępowania przed Trybunałem Sprawiedliwości przeciwko państwu członkowskiemu są:

Komisja Europejska w trybie art. 258 TFUE,

Państwo członkowskie w trybie art. 259 TFUE

Przedmiotem postępowania na podstawie art. 258 lub 259 TFUE jest stwierdzenie, że państwo członkowskie naruszyło zobowiązanie wynikające z prawa UE. Nie jest natomiast możliwe stosowanie jakichkolwiek sankcji wobec państwa członkowskiego ani też ustalenie winy państwa w naruszeniu zobowiązania.

Postępowanie na podstawie art. 258 TFUE / dawny 226 TWE/ :

1. Etap nieformalny- polega na poinformowaniu państwa przez komisję, że dopuściło się naruszenia prawa UE.

2. Etap formalny- dzieli się na dwie fazy:

- faza przed sądowa / postępowanie administracyjne,

- faza- postępowanie sądowe- przed trybunałem Sprawiedliwości UE

Etap przed sądowy w fazie formalnej postępowania na podstawie art. 258 TFUE:

1. pisemne formalne ostrzeżenie w którym komisja wskazuje istnienie zobowiązania wynikającego z prawa UE przez państwo członkowskie wzywa do jego usunięcia w wyznaczonym terminie.

2. Państwo członkowskie w odpowiedzi może:

- usunąć naruszenie zobowiązania zgodnie z żądaniem komisji,

- nie reagować,

- zanegować istnienie zobowiązania lub jego naruszenie.

3. Umotywowana opinia komisji, w której komisja wskazuje na czym w jej ocenie polega naruszenie, którego dopuściło się państwo członkowskie, po raz kolejny zawiera wezwanie do usunięcia naruszenia w wyznaczonym terminie- zazwyczaj 2 miesiące

Koniec etapu przed sądowego w fazie formalnej, postępowanie w trybie at. 258 TFUE

II faza postępowanie sądowe przed TS UE.

Na komisji spoczywa ciężar udowodnienia istnienia zobowiązania wynikającego z prawa UE dla państwa pozwanego oraz naruszenia tego zobowiązania przez państwo członkowskie.

Okoliczności egzeneracyjne/ wyłączające odpowiedzialność/ państwa członkowskiego za naruszenie zobowiązania wynikającego z prawa UE.

Do tych okoliczności egzegeracyjnych zaliczamy:

1. Powoływanie się na siłę wyższą / siła wyższa- nieprzewidziane i niemożliwe do odparcia zdarzenie, które spowodowało naruszenie prawa UE.

2. Bezprawność środka UE,

3. Wzajemność,

4. Brak inercji / złej woli/ lub celowego niewykonania tego zobowiązania,

5. Sugestie instytucji UE

postępowanie na podstawie art. 259 TFUE dot. skargi państwa członkowskiego przeciwko innemu państwu członkowskiemu o naruszenie zobowiązania wynikającego z prawa UE.

Procedura wstępna / nieformalna/

• inicjowana jest prze państwo powodowe, które kieruje wniosek do komisji wszczynającej postępowanie w trybie art. 259 TFUE

• po wpłynięciu wniosku komisja wysłuchuje obydwu stron i podejmuje próbę polubownego rozwiązania sporu,

• w razie niepowodzenia tej próby komisja może skierować do państwa pozwanego formalne ostrzeżenie, a następnie może wydać umotywowaną opinię w przypadku gdy, podziela opinię skarżącego.

• W przypadku umotywowanej opinii państwo pozwane może:

1. usunąć naruszenie,

2. zlekceważyć żądanie komisji,

3. zanegować istnienie zobowiązania lub jego naruszenia

W dwóch ostatnich przypadkach państwo powodowe po upływie terminu wskazanego w umotywowanej opinii może skierować sprawę do TS i zaczyna się etap sądowy.

Postępowanie sądowe w trybie art. 259 TFUE

- ciężar dowodowy spocz6wa na państwie powodowym

- komisja może wystąpić przed TS w charakterze interwenienta po stronie państwa powodowego / w przypadku gdy w postępowaniu przedsądowym wydała umotywowaną opinię skierowaną do państwa pozwanego/ lub po stronie państwa pozwanego / w przypadku gdy nie wydała umotywowanej opinii/.

III Wykład 14.05.2011 r.

postępowanie sądowe w trybie art. 260 TFUE

1. Procedura wstępna/ nieformalna/ czyli konsultacyjna, które mają skłonić państwo członkowskie do usunięcia naruszenia stwierdzonego wyrokiem na podstawie art. 258 lub 259 TFUE.

2. Etap formalny.

A/ faza postępowania przedsądowego,

b/ postępowanie sądowe.

Ad a. faza postępowania przedsądowego- administracyjnego.

• komisja może skierować do tego państwa formalne ostrzeżenie ze wskazaniem terminu na usunięcie naruszenia.

• Jeśli państwo uchybi temu terminowi to komisja może skierować wniosek do trybunału w którym określi wysokość ryczałtu lub kary pieniężnej.

Kryteria kalkulacji kary pieniężnej lub ryczałtu, wypracowane w orzecznictwie.

1. Powaga naruszenia prawa unijnego.

2. Czas trwania naruszenia,

3. prewencja indywidualna i generalna.

4. Możliwości płatnicze państwa

5. Leżąca po stronie państwa możliwość przestrzegania prawa.

6. Postęp państwa członkowskiego w usuwaniu naruszeń.

Dp=(Bfrap x Cs x Cd) x n

Dp- stawka dzienna kary pieniężnej.

Bfrap- podstawa liniowa stawki kary / 600 euro/

Cs- czynnik powagi naruszenia

Cd- czynnik czasu trwania naruszenia

n- zdolność płatnicza państwa.

Pytania prejudycjalne sądów krajowych

1. art. 267 TFUE / dawny art. 234 TWE/

2. Statut TS / w rozdz. 9 art. 104-104b/

3. Nota informacyjna dot. składania przez sądy krajowe wniosków o wydanie orzeczeń w trybie prejudycjalnym.

TS UE jest właściwy do orzekania w trybie prejudycjalnym:

1. o wykładni traktatów.

2. O ważności i wykładni aktów podjętych przez instytucje, organy i jednostki organizacyjne unii

Funkcja pytań prejudycjalnych:

procedura pytań prejudycjalnych służy realizacji funkcji TS powierzonej na podstawie art. 19 TUE / dawnego art. 220 TWE/, który polega na staniu na straży poszanowania prawa w wykładni i stosowaniu traktatów.

Wniosek o wydanie orzeczenia prejudycjalnego / wstęp/

• wnoszony do TS w ramach postępowania toczącego się przed sądem krajowym,

• na podstawie krajowych przepisów proceduralnych,

• w dowolnej formie, zgodnie z krajowym prawem proceduralnym / wyrok, postanowienie, pismo prezesa sądu/

Trybunał nie rozstrzyga sprawy głównej zawisłej przed sądem krajowym, który wniósł pytanie.

Zadaniem trybunału jest jedynie wiążące rozstrzygnięcie kwestii ważności lub wykładni prawa unii, które jest następnie stosowane przez sąd krajowy rozstrzygający sprawę przed nim zawisłą.

Za podmiot uprawniony do zwracania się z p6ytaniem prejudycjalnym uznaje się organ:

• powołany na podstawie ustawy,

• działający na podstawie procedury określonej w prawie,

• orzekający na podstawie prawa,

• mogący rozstrzygać spory między stronami.

• Wydający orzeczenia wiążące dla stron,

• niezawisły, bezstronny.

Przedmiot pytań prejudycjalnych:

1. wykładnia traktatów TFUE, TUE, traktaty zmieniające i uzupełniające, traktaty akcesyjne.

Decyzje rady lub Rady Europejskiej o charakterze konstytucyjnym.

2. Wykładnia i ważność wszystkich aktów prawa wtórnego wymienionych w art. 228 TFUE.

Obowiązek sądów zwrócenia się z pytaniem prejudycjalnym.

Sąd, którego orzeczenia nie podlegają zaskarżeniu jest zobowiązany zwrócić się z pytaniem prejudycjalnym do TS o ile w toczącym się przed nim postępowaniu powstała kwestia wykładni lub ważności prawa unii.

Pytania dotyczące wykładni prawa unii

doktryna acte eclaire

sprawy wyjaśnione:

sądy ostatniej instancji są zwolnione z obowiązku kierowania do trybunału w sytuacji gdy kwestia prawa unii została już przez trybunał wyjaśniona we wcześniejszych orzeczeniach w podobnych sprawach.

Doktryna acte clair

sprawy oczywiste:

sąd ostatniej instancji nie może zadać pytania jeżeli zastosowanie prawa unii jest tak oczywiste, że nie ma miejsca na żadne wątpliwości.

Konsekwencje naruszenia obowiązku wystąpienia z pytaniem prejudycjalnym:

1. możliwość wniesienia skargi przeciwko państwu członkowskiemu na podstawie art. 258 TFUE i art. 259 TFUE.

2. Może stanowić podstawę odpowiedzialności odszkodowawczej państwa.

3. Sankcje w prawie krajowym.

Skutki orzeczenia prejudycjalnego w wydanej sprawie:

sąd krajowy jest obowiązany do uwzględnienia wskazanej przez TS interpretacji normy prawa unii. W przypadku orzeczenia o nieważności aktu prawa unii sąd krajowy jest obowiązany pominąć jego przepisy podczas orzekania.

Skutki orzeczenia prejudycjalnego poza sprawą w której zostało wydane.

• obowiązek stosowania dokonanej przez TS wykładni prawa w innych podobnych sprawach przez sądy krajowe zgodnie z zasadą efektywnego i jednolitego stosowania prawa UE we wszystkich państwach członkowskich.

• Skutek orzeczenia stwierdzającego nieważność prawa unii ogranicza się do stosunków pomiędzy stronami postępowania głównego, nie powoduje obiektywnej bezskuteczności tego aktu.

Ochrona praw podstawowych

prawa podstawowe jako zasady ogólne. Prawa stanowią prawo pierwotne unii.

W hierarchii norm prawa unii ich ranga jest równa traktatom.

Traktat z Lisbony- potwierdził, że prawa podstawowe zawarte w EKPCz oraz wynikające z konstytucyjnych tradycji wspólnych państwom członkowskim są przestrzegane w UE jako zasady ogólne prawa.

Karta Praw Podstawowych- podpisana w Nicei w dniu 07.12.2007 roku / nie miała charakteru wiążącego/ od dnia 01.12.2009 roku od dnia wejścia w życie Traktatu z Lizbony/ w zmodyfikowanej formie stała się dokumentem prawnie wiążącym.

Karta prawa podstawowych nie tworzy praw a jedynie potwierdza już istniejące.

KPP składa się z VII rozdziałów;

1. Godność.

2. Wolność.

3. Równość.

4. Sprawiedliwość,

5. prawa obywateli.

6. Wymiar sprawiedliwości.

7. Postanowienia ogólne.

Stosowanie KPP w Polsce i w Zjednoczonym Królestwie.

Biorąc pod uwagę protokół nr 30 stanowiący załącznik do Traktatu obywatel polski i zjednoczonego królestwa mogą powoływać się na praw podstawowe jako ogólne zasady prawa, a nie bezpośrednio na KPP.

Odpowiedzialność odszkodowawcza UE

Podstawy prawne odpowiedzialności odszkodowawczej UE

• art. 268 TFUE.

• Art. 340 TFUE.

Przedmiotem skargi odszkodowawczej jest roszczenie odszkodowawcze przeciwko Unii.

Celem postępowania inicjowanego tą skargą jest skompensowanie szkody wywołanej działaniem lub zaniechaniem instytucji, organu lub jednostki organizacyjnej unii.

W zakresie odpowiedzialności kontraktowej unii.

Co do zasady właściwe są sądy państw członkowskich unii chyba że strony umowy poddały ewentualne spory z niej wynikające pod jurysdykcję TS zgodnie z art. 272 TFUE / klauzula arbitrażowa/.

Zakres podmiotowy- legitymacja bierna.

Pozwany w postępowaniu opartym na art. 268 TFUE w związku z art. 340 TFUE jest UE.

W postępowaniu jednak UE jest reprezentowana przez instytucję, którym zarzuca się działanie lub zaniechanie powodujące szkodę.

Powód powinien mieć zdolność procesową. Na gruncie art. 268 TFUE w zw. Z art. 340 TFUE mogą to być:

• obywatele unii i osoby prawne mające przynależność państwową państw członkowskich unii.

• Inne osoby fizyczne i osoby prawne w tym państwa członkowskie UE i państwa trzecie oraz organizacje międzynarodowe.

Przesłanki od odpowiedzialności deliktowej:

1. musi wystąpić działanie lub zaniechanie, które można przypisać UE.

2. Takie działanie lub zaniechanie musi nosić znamiona bezprawności / sprzeczność z porządkiem prawnym/

3. po stronie skarżącego musi wystąpić szkoda spowodowana bezprawnym działaniem lub zaniechaniem przypisanym UE.

4. Musi istnieć związek przyczynowy

ad 1 Zdarzenie polegające na działaniu lub zaniechaniu jest przypisana UE w 2 przypadkach:

• gdy jest działaniem lub zaniechaniem instytucji unii,

• gdy jest działaniem lub zaniechaniem jej funkcjonariuszy dokonanym przy wykonywaniu swoich zadań.

Ad 2 Bezprawność:

aktów administracyjnych:

• do przyjęcia odpowiedzialności odszkodowawczej unii za szkodę wywołaną bezprawnym aktem administracyjnym wystarczy sam bezprawny charakter aktu będących zdarzeniem szkodzącym.

Aktów legislacyjnych:

• do stwierdzenia odpowiedzialności odszkodowawczej unii w przypadku aktów legislacyjnych nie wystarczy sam bezprawny ich charakter, ale wymagany jest podwyższony poziom tej bezprawności- rażące naruszenie nadrzędnej normy dot. ochrony praw jednostki.

Ad 3 szkoda.

Podlega kompensacji. Musi mieć charakter rzeczywisty i pewny zarówno co do jej istnienia jak i co do jej rozmiarów.

Ad 4. Związek przyczynowy.

Akceptowany przez Trybunał, to związek między zdarzeniem szkodzącym a jego normalnym zwykłym następstwem.

---