43. Księga Jeremiasza (rozdz. 11-20), oprac. Marlena Dudzic

KSIĘGA JEREMIASZA

Rozdziały 11-20

PAN WOBEC PRZENIEWIERCZEGO NARODU

11

Złamanie przymierza

Pan nakazuje Jeremiaszowi, by ten przemówił do mężów Judy i wytłumaczył im, iż przeklęty jest człowiek, który nie stosuje się do przymierza zawartego przez Boga z ich przodkami, tymi, których On wyprowadził z Egiptu. Mają słuchać głosu Boga. Przodkowie tego nie uczynili, co poskutkowało spiskiem między mężami Judy i mieszkańcami Jerozolimy.

Kara

Bóg wyjaśnia, że sprowadzi na Judę i Jerozolimę nieszczęście, przewiduje, że ci będą błagać go (oraz innych bogów) o pomoc, ale nie zostaną wysłuchani. Przestępstwo domu Izraela i domu Judy polegało na tym, że ofiarowali kadzidła Baalowi.

Knowanie przeciw Jeremiaszowi

Krótka przemowa dotycząca słuszności wyżej przedstawionego działania Boga.

12

Sprawiedliwość a nagroda

Jeremiasz przyznaje, że Bóg jest sprawiedliwy, zastanawia go jednak, dlaczego dobrze żyje się złym ludziom. Jeremiasz pociesza się tym, że Bóg ma wgląd w jego myślenie i że On widzi, iż jest uczciwym człowiekiem.

Skarga Pana nad występnością narodu

Dla Jeremiasza dziedzictwo stało się „jak lew w gęstwinie”. Znienawidził swój kraj, mieszkańcy uczynili z niego pustkowie.

Izrael a narody sąsiednie

Bóg mówi, że ukarze naród Izraela za to, że uczcił Baala, rozniesie lud po całym świecie. Jeśli oni nawrócą się, przyprowadzi ich z powrotem do swoich krain, jeśli nie - „wyrwie tak, że zginie”.

13

Zbutwiały pas

Pan nakazał Jeremiaszowi kupić sobie lniany pas, miał go założyć na biodra, ale nie wkładać do wody. Tak zrobił. Kolejna wskazówka mówiła, by ukrył go nad Eufratem w rozpadlinie skały. Po kilku dniach miał tam wrócić i go zabrać. Pas zbutwiał i nie nadawał się do niczego. Po tym zdarzeniu Bóg wyjaśnił Jeremiaszowi, że tak jak ten pas, tak zniszczy pychę Judy i Jerozolimy.

Rozbite naczynie

Pan nakazał Jeremiaszowi, by powiedział grzesznikom, iż każdy dzban można napełnić winem. Bóg przewiduje, że oni wywyższą się i powiedzą, że to wiedzą. Wtedy Jeremiasz ma przekazać im, że Bóg obdarzy wszystkich mieszkańców Judy i Jerozolimy pijaństwem, co doprowadzi do wielu konfliktów, wszyscy będą się nawzajem wyniszczać.

Odrzucić pychę

Jeremiasz nawołuje do oddania chwały Panu, wyzbycia się pychy zanim na świecie nastanie ciemność stworzona przez Boga. Jeśli ludzie tego nie uczynią, Jeremiasz zapłacze nad ich losem. Juda pójdzie w niewolę, ludzie nie będą rozumieć, dlaczego ich spotkał taki los, a wszystko przez grzechy! Jeremiasz pyta także Jerozolimę, skąd jej rozwiązłość oraz oznajmia, że i jej hańbę ukaże Bogu. Dziwi się, że ludzie nie chcą poddać się oczyszczeniu.

14

Plaga suszy

Bóg wyjaśnia Jeremiaszowi, że Jerozolimę i Judę spotka okrutna susza, studnie będą puste, uprawa roli ustanie, deszczu nie będzie, zwierzęta będą umierać, bo nie będzie rosła trawa, zabraknie dla nich paszy. Ludność ta będzie się zwracać do Boga, prosząc o wybaczenie, ten jednak wspomni tylko na ich grzechy, których się dopuścili.

Zwodnicze nadzieje

Bóg nakazuje Jeremiaszowi nie wstawiać się za pomyślnością Judy i Jerozolimy. Wyjaśnia, że nie będzie słuchał ich próśb, nie przyjmie od nich żadnych ofiar, prędzej wyniszczy - tak wielki gniew go opanował. Jeremiasz staje w ich obronie i pyta, dlaczego prorocy przepowiadali, że na tej ziemi ludzie zaznają spokoju, nie zagłady. Bóg odpowiada, że kłamali, że nie działali z Jego woli. Bóg chce cierpienia dla tego ludu, a tych, którzy kłamią w imię Jego, spotka taki sam los.

Nowa lamentacja i wyznanie wiary

Bóg nakazuje Jeremiaszowi przekazać grzesznikom, że ubolewa nad ich losem, bo spotka ich wielkie nieszczęście. Lud, przerażony, prosi by ten ich nie odrzucał, objął ich łaską, bo pokłada w Nim nadzieje.

Nieodwołalny sąd Pański

Bóg odpowiada, że nawet gdyby stanął przed nim Mojżesz i Samuel, i tak jego serce nie skłoni się ku temu ludowi. Jeremiasz ma wypędzić ich sprzed jego oblicza. Jedyne, co może ich spotkać to śmierć, miecz, głód i wygnanie. Bóg ustanawia cztery rodzaje nieszczęść: "miecz, aby zabijał; psy, by wywlekały; ptaki powietrzne i zwierzęta lądowe, by pożerały i wyniszczyły". Nikt nie współczuje Jerozolimie, bo ta zgrzeszyła przeciw Bogu. Odrzuciła Go. Bóg ma dość przebaczania. Wiele robił, by się nawrócili, a oni nie zmienili swojego postępowania.

Skarga Jeremiasza

Jeremiasz ubolewa nad swym losem, gardzi sobą, że jest źródłem nieszczęścia innych. Wszyscy mu złorzeczą. Zastanawia się, czemu Bóg obdarzył go takim losem. Jest przekonany, że służył mu dobrze. Prosi, by czuwał nad jego duszą. Cierpi, czuje, że jego rana jest nieuleczalna.

Umocnienie powołania prorockiego

Bóg wyjaśnia Jeremiaszowi, że jeśli zwróci się przeciwko niemu, skończy tak samo jak inni grzesznicy. Jeśli jednak będzie mu służyć, uczyni go swoimi ustami. Ludzie będą się ku niemu zwracać, ten jednak nie będzie ich słuchać. Bóg uczyni go "niezdobytym murem ze spiżu". Bóg będzie z nim cały czas, będzie go wspierać. Uchroni go przed wszelkim atakiem.

16

Życie Jeremiasza symbolem prorockim

Bóg oznajmia Jeremiaszowi, że nie będzie mieć potomstwa, gdyż całe potomstwo tego narodu będzie umierać - "bedą służyć za nawóz na polu". Jeremiasz ma im nie współczuć, gdyż Bóg świadomie zawiesił swoją przychylność dla nich. Nikt nie będzie ich opłakiwać. Jeremiasz ma nie bratać się z nimi w żadnej postaci.

Pobudki wyroku Bożego

Bóg zapowiada, że kiedy Jeremiasz przekaże te słowa ludowi, będą się oni zastanawiać, dlaczego Bóg kieruje w ich stronę tyle nieszczęść. Jeremiasz ma odpowiedzieć im, że ich przodkowie opuścili Go, służyli innym bogom. Oni sami postąpili gorzej, bo poszli za popędem swego przewrotnego serca, odmawiając posłuszeństwa Bogu. Dlatego zostają wygnani.

Zapowiedź powrotu

Bóg oznajmia, że sprowadzi znów lud. który wcześniej rozproszył, do ziemi, którą dał ich przodkom.

Zesłanie

Grzesznicy nie mogą się skryć przed gniewem Boga. Pośle za nimi myśliwych i zemści się za ich obrzydliwości.

Zapowiedź nawrócenia narodów

Ludzie będą zwracać się do Boga o pomoc, on będzie ich siłą i twierdzą.

17

Grzechy Judy

Grzechy Judy są nieodwracalne, napiętnowały ludność, a Bóg ich za nie ukaże dobitnie. Ludzie będą musieli się wyrzec swojego dziedzictwa, będą żyć w niewoli, "albowiem rozpaliliście ogień mojego gniewu - będzie on płonął na wieki".

Wskazania religijno-moralne

Pan mówi, że przeklęty jest człowiek, który nadzieje pokłada w człowieku, nie w Panu, a siłę opiera na swoim ciele. Tylko Pan jest źródłem nadziei. Każdy człowiek dostanie tyle dobra od Boga, ile on sam postępował w imię dobra.

Pan i odstępcy

Grzesznicy, którzy opuścili Pana, będą zawstydzeni, bo opuścili źródło żywej wody.

Modlitwa Jeremiasza o wytrwałość

Jeremiasz prosi Boga, by go uzdrowił. Bóg jest jego chlubą, Jeremiasz nie chce, by On stał się dlań postrachem. Prześladowcy Jeremiasza mają być zawstydzeni, Bóg ma ich ukarać, on sam jednak chce uniknąć hańby.

Święcenie szabatu

Bóg nakazał Jeremiaszowi stanąć w bramie synów narodu, przez którą wchodzą i wychodzą królowie judzcy oraz we wszystkich bramach Jerozolimy. Tam ma powiedzieć im, by nie nosili ciężkich rzeczy w dniu szabatu (by nie wykonywali męczących prac). Ten dzień mają święcić, lecz mimo nawoływań - nie posłuchali się Jeremiasza. Bóg ich ostrzega, że jeśli tak będą postępować, jego gniew pochłonie pałace Jerozolimy.

18

Jeremiasz u garncarza

Bóg nakazał Jeremiaszowi udać się do garncarza, zastał go podczas pracy przy kole. Kiedy naczynie uległo zniekształceniu, wyrabiał z niego inne naczynie, wedle upodobania. Pan tłumaczył, że mógłby postąpić tak samo z ludem Izraela. Przygotował dla nich plan zagłady, ale jeśli oni nawrócą się, nie będzie w stanie ich skrzywdzić - będzie mu ich szkoda. Dlatego Jeremiasz udał się do nich i kazał im się nawrócić - oni jednak wolą postępować zgodnie z własnymi upodobaniami.

Odstępstwo Izraela

Izrael odstępuje od Boga, za co spotka go kara.

Jeremiasz wobec spisku na swe życie

Ludzie chcą skrzywdzić Jeremiasza, złorzeczyć mu, nie słuchać się go. Jeremiasz prosi Boga by ten pilnował go, wziął go w opiekę. Zastanawia go, dlaczego ludzie reagują złem na dobro. Woła do Boga, by ukarał lud Izraela, by ich rodziny cierpiały męki za ich mordercze plany.

19

Stłuczone naczynie

Pan nakazuje Jeremiaszowi kupić gliniany dzban i spotkać się na dolinie Ben-Hinnom ze starszym ludem i starszymi kapłanami. Tam ma obwieścić słowa Boga: na to miejsce zostanie sprowadzona klęska, gdyż lud Izraela opuścił Boga. Ich kara za oddawanie czci zmyślonym bożkom (palili swoich synów jako ofiary dla Baala) będzie okrutna. Od tej chwili ta dolina będzie nosić imię Doliny Mordu. Ludzie będą się nawzajem zabijać, zjadać, krzywdzić na wszelkie możliwe sposoby. Po wypowiedzeniu tych słów, Jeremiasz ma stłuc dzban i oznajmić, że Bóg potraktuje ich miasto tak samo.

Zapowiedź kary i uwięzienie Jeremiasza w świątyni

Jeremiasz zapowiada nieszczęścia, które uczyni Pan.

20

Słowa Jeremiasza usłyszał kapłan Paszchur i kazał poddać chłoście proroka Jeremiasza oraz uwięzić go. Następnego dnia, kiedy go już wypuszczono, Jeremiasz oznajmił Paszchurowi, że odtąd Bóg zmienia jego imię na Magor. Będzie postrachem dla siebie i dla osób w jego otoczeniu. Cała ziemia Judy zostanie wydana w ręce króla Babilonu, z którego rąk zginą wszyscy, włączając Paszchura/Magora oraz jego najbliższych.

Walka wewnętrzna proroka

Jeremiasz wini Boga za to, że go uwiódł. Czuje, że stał się pośmiewiskiem, wszystko co ogłasza tyczy się gwałtu i ruiny. Kiedy Jeremiasz postanowił przestać wypowiadać się w imię Boga, dopadła go skrucha, nie potrafił stłumić w sobie uczucia goryczy. Ludzie chcą jego zagłady, nawet najbliżsi. Jeremiasz wciąż widzi ratunek w Bogu, wierzy, że on uchroni go przed morderczymi zapędami ludu Izraela. Jeremiasz pragnie, by Bóg ukarał ich, zemścił się. Chce zobaczyć ich zagładę. W końcowej wypowiedzi Jeremiasz przeklina dzień, w którym się narodził. Wolałby by łono jego matki było mu grobem. Zastanawia się: „po co wyszedłem z łona matki? Czy żeby oglądać nędzę i utrapienie i dokonać dni moich wśród hańby?”

Warto zwrócić uwagę na to, że we wskazanych fragmentach Bóg często określał się mianem „wyrocznia Pana”.

---