Agroturystyka pojawiła się w Polsce kilka lat temu. Utożsamiana jest z turystyką wiejską - nie jest to jednak to samo.
Według J. Sikory „turystyka wiejska związana jest z pobytem w gospodarstwie wiejskim, dotyczy różnych form spędzania czasu wolego, usług turystycznych świadczonych w obrębie gospodarstwa rolnego.” Najważniejszą cechą jest środowisko a w nim zabudowa i krajobraz. Bazę noclegową tworzą: pensjonaty, hoteliki, prywatne domy letniskowe, pokoje gościnne, kempingi.
Agroturystyka jest formą turystyki wiejskiej związaną z rolnictwem. Gospodarstwo rolne stanowi bazę noclegową i główną atrakcję turystyczną dla potencjalnego agroturysty. Czynnikami, które skłaniają ludzi do wybierania, uczestnictwa we wczasach na wsi są:
chęć spędzenia czasu w odmiennym niż dotychczas środowisku (np. osoby nie posiadające krewnych na wsi mają teraz możliwość pobytu właśnie tam);
niski koszt wczasów w gospodarstwie rolnym;
posiłki dla letników przygotowywane z produktów pochodzących z gospodarstwa właścicieli, są wolne od chemii (np. mleko prosto od krowy, chleb wiejski, miód z własnej pasieki, itp.);
możliwość praktycznego poznania pracy w gospodarstwie rolnym (np. pomoc przy żniwach czy sianokosach, dojenie krów, karmienie inwentarza);
czynny relaks (jazda konno, zbieranie jagód czy grzybów, kąpiel w rzece, itp.),
zwiedzanie parków narodowych, krajobrazowych rezerwatów przyrody,
korzystanie z ciszy, spokoju, walorów małego ruchu i przede wszystkim świeżego powietrza.
W gospodarstwach agroturystycznych proponuje się turystom spędzanie czasu w sposób niekonwencjonalny, specyficzną domową atmosferę, czas dla rodziny, świeże powietrze, wiejską ciszę, poprawę zdrowia i kondycji fizycznej, domową wiejską kuchnię i wspólne posiłki z gospodarzami, wspólną pracę, poznawanie metod produkcji żywności, naukę gotowania i pieczenia oraz wykonywania prac domowych i gospodarskich, bezpośredni kontakt z przyrodą, formę zarobku, bądź oszczędnych wakacji (pomagając rolnikom w pracach gospodarskich), uczestnictwo w wiejskich imprezach kulturalno-rozrywkowych, degustacje miejscowych produktów żywnościowych (np. mleka, serów, dżemów, miodu, soków, warzyw, owoców), naukę robienia przetworów i przygotowanie ich na zimę (korzystając z produktów, które oferuje gospodarstwo), ogniska, zbiór i suszenie ziół, zbieranie jagód, grzybów, łowienie ryb, polowania, robienie bukietów z suchych kwiatów, wędrówki piesze po ciekawych krajobrazowo terenach.
W miarę możliwości finansowych oraz w zależności od miejsca, w którym zlokalizowane jest gospodarstwo ofertę swoją może urozmaicać proponując turystom na przykład: sprzęt pływający, jazdę konno, bryczką, saniami, kuligi, place zabaw dla dzieci, brodziki, baseny, warsztaty artystyczne, naukę haftu, wykonywania kompozycji z korzeni, kwiatów i traw, rękodzieła, wczasy dla puszystych, wegetarian, naukę gry na gitarze, rowery, wędki, sprzęt do grillowania, stawy rybne, sale kominkowe, stoły do tenisa, bilard, różnorodne gry, boiska do gry w piłkę, organizację wycieczek krajoznawczych, imprez okolicznościowych.
Usługi noclegowe oferowane są gościnnych pokojach. Znajdują się one w tym samym budynku, w którym mieszkają właściciele gospodarstwa agroturystycznego. Agroturysta może też mieszkać w oddzielnym budynku, który znajduje się bezpośrednio przy gospodarstwie. Mogą to być również kempingi, pola namiotowe, itp.
Na rozwój ekonomiczno - społeczny agroturystyki mają wpływ m.in. takie cele jak:
wzrost poziomu kulturalnego mieszkańców wsi,
stworzenie możliwości atrakcyjnego wypoczynku,
ochrona walorów turystycznych,
źródło utrzymania i dochodów miejscowej ludności,
aktywizacja miejscowego rynku pracy,
rozbudowa i modernizacja gospodarstw rolnych,
stymulacja rozwoju gospodarstw rolnych świadczących usługi turystyczne oraz miejscowej infrastruktury.
Korzyści z agroturystyki:
dodatkowe źródło dochodu gospodarstw rolnych;
promocja regionu;
aktywizacja środowiska w kierunku rozwoju usług;
poszerzanie horyzontów ludności wiejskiej, otwarcie na świat.
Jelenia Góra i jej okolice mają dość bogatą ofertę agroturystyczną. Na zakończenie swojej pracy podaję kilka z nich:
Gospodarstwo Jeździeckie "Koniador" - ośrodek położony w Dziwiszowie. Zabudowa ośrodka to odrestaurowane dwa budynki. Mieszkalny i gospodarczy ze stajniami i izbą biesiadną, w której podawane są smaczne polskie potrawy, organizowane są imprezy okolicznościowe i integracyjne. Obok działalności agroturystycznej prowadzona jest także hodowla i sprzedaż koni rasy Haflinger. Zajmuje się rekreacją, turystyką i hodowlą. Domowa atmosfera, kameralność, dużo zieleni i przestrzeni, piękne góry.
Agroturystyka „Leśny Dwór” w Janowicach Wielkich, obiekt położony na bardzo malowniczym dziewięciohektarowym zacisznym terenie leśnym, bogatym w szlachetne okazy starodrzewia, które wraz z licznymi skałkami i strumykami stanowią o wyjątkowej atrakcyjności przyrodniczej terenu. Ośrodek jest ogrodzony, oświetlony posiada parkingi i plac zabaw. Na miejscu znajdują się stawy rybne(możliwość wędkowania), smażalnia ryb, stołówka serwująca pyszne obiady domowe oraz duża świetlica wykorzystywana na szkolenia, zabawy itp. Udogodnienia: pokoje z łazienkami, możliwość zabrania zwierząt, dostęp do TV, komputera i internetu, kominek, stołówka, sala konferencyjna, wędkowanie, miejsca na ognisko, grill, parking, wyciąg narciarski w okolicy.
„Lawinowe Wzgórze” Oleszna Podgórska, gm. Lubomierz. Lawinowo to gospodarstwo ekologiczne o powierzchni 15 ha, położone nieopodal Świeradowa Zdroju. Odrestaurowany stuletni dom, w którym do dyspozycji gości jest sześć pokoi 2 i 3-osobowych, trzy łazienki i duża kuchnia, spełniająca również rolę pokoju dziennego, zapewnia warunki do wypoczynku w miłej atmosferze, z dala od wielkomiejskiego hałasu. Dlaczego warto przyjechać: możliwość jazdy dorożką, możliwość nauki jazdy konnej, obcowanie ze zwierzętami, wędkowanie na pobliskim stawie, zbieranie grzybów i innych owoców leśnych.
RYNEK AGROTURYSTYCZNY W POLSCE
TURYSTYKA WIEJSKA
DEFINICJE
Turystyka wiejska oznacza właściwie każdą formę turystyki odbywającą się w środowisku wiejskim (o charakterze jej decyduje krajobraz, rodzaj zabudowy itp.). Turystyka wiejska wymaga budowy pensjonatów, schronisk, domków letniskowych oraz wykorzystania pokoi gościnnych (także w gospodarstwach rolnych).
J. Płocka: Wybrane zagadnienia z zagospodarowania turystycznego ,Centrum Kształcenia Ustawicznego Toruń, 1996, s. 129.
Pojęcie turystyki wiejskiej obejmuje różnorakie formy wypoczynku na obszarach wiejskich i jest prawdopodobnie najszerszym spośród zbliżonych do niego pojęć, takich jak turystyka farmerska, zielona, ekologiczna (ekoturystyka) oraz agrarna (agroturystyka).
M. Drzewiecki: Agroturystyka. Budgoszcz 1997,
Turystyka wiejska - formy turystyki, które odbywają się w środowisku wiejskim o niezurbanizowanej zabudowie, tradycyjnych strukturach społecznych, atmosferze lokalności, małej skali zakwaterowania, osobistych kontaktach; obejmuje formy rekreacji o małej intensywności, nie wymagające dużych inwestycji, integrujących znacznie w środowisko.
J. Majewski: Turystyka wiejska-między rozwojem a ochroną dziedzictwa. W: Rozwój obszarów wiejskich w perspektywie integracji z Unią Europejską, Instytut Mikołaja Kopernika, Toruń, 1998 s. 139.
Turystyka wiejska - całokształt gospodarki turystycznej na terenach wiejskich, a więc związanej z wiejską przestrzenią rekreacyjną.
A. P. Wiatrak: Problemy ekologizacji turystyki wiejskiej, „Gospodarka turystyczna u progu XXI wieku, Poznań AWF 2000, s. 72.
Turystyka wiejska jest to forma wakacyjnego ruchu turystycznego, powodowanego pragnieniem ciszy i spokoju w wiejskim otoczeniu, z możliwością korzystania z zasobów naturalnych i dziedzictwa kulturowego danego rejonu oraz uczestniczenia w życiu wsi.
Plan ogólny rozwoju turystyki na terenach wiejskich i zalesionych, Tourism Development International Ltd, Warszawa UKFiT, 1997.
Również na terenie Europy Zachodniej trudno jednoznacznie zdefiniować turystykę wiejską, a oczekiwania turystów zmusiły producentów tych usług do stworzenia zróżnicowanej oferty, z której wyłaniają się następujące jej rodzaje:
- turystyka na terenach wiejskich,
- turystyka związana z rolnictwem,
- pobyty turystyczne w gospodarstwach wiejskich.
Opinia Komisji Unii Europejskiej, stwierdza, że: „W Europie nie istnieje żadna precyzyjna definicja turystyki wiejskiej, a nawet środowiska wiejskiego, a formy tego zjawiska są różnie postrzegane w poszczególnych krajach, przy czym najczęściej wiąże się to z tak zwaną tanią turystyką”.
Community Action to Promote Rural Tourism. Communication from the Commision. W: Tourism on the Farm. Environmental Inst. University College, Dublin 1992. Cyt.za M. Drzewiecki:Pojęcie turystyki wiejskiej. Turyzm 1998 z. 1, s. 25.
Zdaniem ekspertów OECD, trudności w zdefiniowaniu pojęcia turystyki wiejskiej odnoszą się do wszystkich obszarów wiejskich we wszystkich krajach i wynikają z następujących faktów:
- obszary wiejskie są same w sobie trudne do zdefiniowania i kryteria stosowane przez poszczególne państwa różnią się w znaczącym stopniu,
- turystyka może urbanizować obszary wiejskie oraz powodować zmiany kulturowe, ekonomiczne i w zakresie budownictwa,
- różne formy turystyki wiejskiej rozwinęły się w różnych regionach świata,
- obszary wiejskie są w trakcie złożonego procesu przemian, turystyka wiejska obejmuje wiele form i rodzajów aktywności turystycznej.
Tourism Strategies and Rural Development.Organisation for Economic Cooperation and Development, Paris 1993.
AGROTURYSTYKA
DEFINICJE
Forma turystyki wiejskiej umożliwiająca zarówno turystom, jak i odwiedzającym jednodniowym współuczestniczenie w życiu gospodarstwa rolnego
(1992) E. T. Davies,D. C. Gilbert(badania w Walii)
Część turystyki wiejskiej; kryterium wyróżniającym jest lokalizacja (zakwaterowanie) w funkcjonującym w pełnym lub niepełnym zakresie gospodarstwie rolnym
(1996) M. Oppermann (badania w Niemczech)
Różne formy turystyki i rekreacji w gospodarstwach rolnych i ogrodniczych
(Ministerie van Landbouw Natuurbeheer en Visserij, 1997) Holenderskie Ministerstwo Rolnictwa
- W szerokim ujęciu (sensu largo) obejmuje wyjazdy, przebywanie i wypoczywanie poza miastem, na terenach wiejskich, leśnych czy rolniczych, w różnych formach pobytu
- W węższym ujęciu (sensu stricto) polega na okresowych wyjazdach ludności miejskiej na wieś w celach wypoczynkowych, poznawczych, zdrowotnych bądź rodzinnych oraz na zamieszkaniu w domach rolników za zasadach odpłatnego korzystania z pomieszczeń noclegowych, gotowego wyżywienia lub nabywania produktów do jego przygotowania, a także z innych dostępnych produktów, usług i urządzeń wiejskich gospodarstw domowych; stosunkowo dużo działań i usług turystycznych prowadzonych jest na zasadach tzw. systemu gospodarczego, polegającego na tym, że podstawowe usługi i działania turystyczne są wykonywane siłami własnymi gospodarstw rolnych - wynika m. in. stąd., że agroturystyka jest działalnością uboczną, uzupełniającą dochody gospodarstw rolnych w stosunku do działalności podstawowej, jaką jest rolnictwo i produkcja rolna
(1998) A. Płocica
Szeroki zakres usług, zajęć i urządzeń bazujących na charakterystycznych dla wsi cechach/wartościach, które rolnicy i społeczność wiejska prowadzą i sprzedają turystom w celu zaspokojenia ich potrzeb w zakresie rekreacji i spędzenia wolnego czasu
(1993) A. Gannon (posługuje się pojęciem agroturyzmu)
Forma wypoczynku odbywającego się na terenach wiejskich o charakterze rolniczym, oparta o bazę noclegową i aktywności rekreacyjne związane z gospodarstwem rolnym lub równoważnym i jego otoczeniem (przyrodniczym, produkcyjnym i usługowym)
(1995) M. Drzewiecki
Organizowanie pobytu turystów przez rodzinę rolniczą we własnym gospodarstwie rolniczym
(1995) A. P. Wiatrak
Brak jednolitej definicji powoduje konieczność tworzenia definicji operacyjnych i w efekcie brak porównywalności informacji pochodzących z różnych badań i różnych źródeł.
KATEGORYZACJA BAZY AGROTUR
W Polskiej Federacji Turystyki Wiejskiej „Gospodarstwa Gościnne”) przyjęty system kategoryzacji wiejskiej bazy noclegowej wyróżnia cztery typy zakwaterowania:
- pokoje gościnne,
- samodzielnie jednostki mieszkalne,
- kwatery grupowe,
- przyzagrodowe pola kempingowe.
Dla pokoi gościnnych przyjęto cztery stopnie jakości, dla samodzielnych jednostek mieszkalnych trzy kategorie, a dla kwater grupowych i przyzagrodowych pól kempingowych tylko jedną kategorię STANDARD. Baza agroturystyczna jest więc traktowana przez PFTW „GG” zarówno jako baza agroturystyczna zlokalizowana w czynnych gospodarstwach rolnych, jak i baza noclegowa zlokalizowana na wsi poza tymi gospodarstwami.
Typy zakwaterowania:
- pokoje gościnne - pokój spełniający funkcje sypialni dla 1-4 osób z dostępem do łazienki, WC oraz pomieszczeń wspólnych,
- mieszkania wakacyjne - samodzielna jednostka mieszkalna składająca się z minimum 1 sypialni, pokoju wypoczynkowego, łazienki i WC oraz kompletnie wyposażonej kuchni, wynajmowany w całości;
- samodzielne domy wakacyjne - niezależny dom składający się z minimum 1 sypialni, pokoju wypoczynkowego, łazienki i WC, kompletnie wyposażonej kuchni, wynajmowany w całości;
- kwatery grupowe - pomieszczenie sypialne, w którym znajdują się więcej niż 4 miejsca sypialne, z dostępem do łazienki i WC (kwatery te standardem zbliżone są do schronisk młodzieżowych);
- przyzagrodowe pola namiotowe - oferujące turystom miejsce na ustawienie namiotu lub przyczepy kampingowej, dostęp do punktu poboru wody i do WC.
System kategoryzacji wiejskiej bazy noclegowej w Polsce stworzony został w ramach programu TURIN II i jest on systemem całkowicie dobrowolnym. Kategoryzację przeprowadza Polska Federacja Turystyki Wiejskiej „Gospodarstwa Gościnne” na wniosek zainteresowanej strony, czyli w tym przypadku właściciela kategoryzowanego obiektu. Kwaterodawca, który poddał się kategoryzacji uzyskuje prawo do umieszczania swojej oferty w wydawnictwach promocyjnych Federacji. Każda kwatera, która otrzymała określoną kategorie ma prawo posługiwać się znakiem PFTW „Gospodarstwa Gościnne” przez okres dwóch lat. Po tym okresie, w celu utrzymania przywilejów kwatery skategoryzowanej, konieczne jest ponowne wystąpienie do Federacji z wnioskiem i poddanie obiektu inspekcji
Kwatery kategoryzowane są w następujący sposób, od kategorii najniższej do najwyższej:
- kategoria standard
- kategoria *
- kategoria **
- kategoria ***
Podstawy prawne
Według GUS przez kwaterę agroturystyczną rozumie się pokoje mieszkaniowe i budynki gospodarcze (po adaptacji) rolników wykorzystywane na noclegi dla turystów.
W polskim prawie gospodarczym i turystycznym nie występuje pojęcie kwatery agroturystycznej. Szereg ustaw określa jedynie pojęcie usług świadczonych przez rolników, pokoi gościnnych na terenach wiejskich, itp.
Art. 1. ustawy o usługach turystycznych z 29.08.1997 (tekst jednolity w Dz. U. z 2001 r., Nr 55, poz. 578) sformułowaniem „ustawa określa warunki świadczenia, przez przedsiębiorców i przedsiębiorców zagranicznych w rozumieniu ustawy Prawo działalności gospodarczej ... usług turystycznych na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej...” wyklucza stosowanie ustawy do usług świadczonych przez rolników, gdyż art. 3 ustawy Prawo gospodarcze z 19.11.1999 (Dz. U. Nr 101, poz. 1178 z późniejszymi zmianami) mówi, że „przepisów ustawy nie stosuje się do działalności wytwórczej w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, ogrodnictwa, warzywnictwa, leśnictwa i rybactwa, a także wynajmowania przez rolników pokoi i miejsc na ustawianie namiotów, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów”.
Ustawa o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. Nr 9, poz. 31 z późniejszymi zmianami) w art. 3 ust. 1a mówi: „za działalność gospodarczą w rozumieniu ustawy nie uważa się wynajmu pokoi gościnnych w budynkach mieszkalnych na terenach wiejskich osobom przebywającym na wypoczynku, jeżeli liczba pokoi nie przekracza 5”.
Jednocześnie ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych (tekst jednolity - Dz. U. Nr 14, poz. 176) w art. 21, ust 1. mówi, że: „Wolne od podatku dochodowego (pkt 43) są: dochody uzyskane z tytułu wynajmu pokoi gościnnych, w budynkach mieszkalnych położonych na terenach wiejskic w gospodarstwie rolnym, osobom przebywającym na wypoczynku oraz dochody uzyskane z tytułu wyżywienia tych osób, jeżeli liczba wynajmowanych pokoi nie przekracza 5.”
Należy zatem stwierdzić, że prawidłowością polskiego ustawodawstwa jest wyraźne rozgraniczenie prawnych pojęć gospodarstwa rolnego i przedsiębiorstwa, a polskie prawo wyróżnia kilka rodzajów podmiotów prowadzących usługi turystyczne na wsi.
Działalność turystyczna na obszarach wiejskich w Polsce jest podejmowana przez:
1. rolników prowadzących gospodarstwa rolne - jako dodatkowa działalność pozarolnicza sprowadzająca się do wynajmu pokoi i miejsc na ustawianie namiotów, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów,
2. mieszkańców wsi, gospodarstw domowych na wsi nie związanych z gospodarstwem rolnym, a świadczące usługi turystyczne,
3. inne osoby, mieszkające poza wsią - jest to najczęściej działalność gospodarcza, polegająca na prowadzeniu profesjonalnych obiektów noclegowych, lub gastronomicznych.
Można przyjąć, że polskie prawo definiuje działalność agroturystyczną rolników jako wynajem pokoi i miejsc na ustawianie namiotów, sprzedaż posiłków domowych i świadczenie w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów.
W tej sytuacji istotne znaczenie mogą mieć zapisy kodeksu cywilnego, które mówią, że za gospodarstwa rolne uważa się grunty rolne wraz z gruntami częściowymi, budynkami lub ich częściami, urządzeniami i inwentarzem, jeżeli stanowią lub mogą stanowić zorganizowaną całość gospodarczą, oraz prawami i obowiązkami związanymi z prowadzeniem gospodarstwa rolnego. W świetle tej definicji świadczenie usług w gospodarstwie rolnym oznacza świadczenie ich w oparciu o zabudowania i grunty tego gospodarstwa, bez zmiany ich charakteru i naruszenia podstawowej funkcji, jaką jest zdolność do produkcji rolnej.
Wybrane akty prawne dotyczące agroturystyki
Zarządzenia ogólne związane z działalnością turystyczną regulują:
- Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych (tekst jednolity Dz. U. 2001 Nr 55, poz. 578),
- Prawo działalności gospodarczej z dnia 19 listopada 1999 r. (Dz. U. z dnia 17 grudnia 1999 r. Nr 101, poz. 1178; zm. Dz. U. z 2000 r. Nr 86 poz. 958, Nr 114 poz. 1193; z 2001 r. Nr 49, poz. 509, Nr 67, poz. 679, Nr 102, poz. 1115, Nr 147, poz. 1643; z 2002 r. Dz. U. Nr 1, poz. 2, Nr 115, poz. 995)
- Ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks Cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 z póź. zm).
- Ustawa z dnia 10 kwietnia 1974 r. o ewidencji ludności i dowodach osobistych (Dz. U. z 2001 r. nr 87, poz. 960 z póź. zm.)
Zagadnienia podatkowe regulują:
- Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. 1993 Nr 90, poz. 416)
- Ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. 1998 Nr 144, poz. 930)
- Ustawa z dnia 12 stycznia 1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. 1991 Nr 9, poz. 31)
- Ustawa z dnia 8 stycznia 1993 r. o podatku od towarów i usług oraz o podatku akcyzowym (Dz. U. 1993 Nr 11, poz. 50 z póź. zm.)
Zagadnienia związane z ubezpieczeniem regulują:
- Ustawa z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniach społecznych rolników (Dz. U. 1991 Nr 7, poz. 24)
- Ustawa z dnia 6 lutego 1997 r. o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym (Dz. U. 1997 Nr 28, poz. 153 z póź. zm.)
Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 3 kwietnia 1997 r. w sprawie ogólnych warunków obowiązkowego ubezpieczenia budynków wchodzących w skład gospodarstwa rolnego od ognia i innych zdarzeń losowych (Dz. U. Nr 36, poz. 220)· Ustawa z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. 1998 Nr 137, poz. 887)
1. Zagadnienia związane z bezpieczeństwem:
- Rozporządzenie MZiOS z dnia 4 maja 1990 r. dotyczące warunków, jakim powinna odpowiadać woda do picia i na potrzeby gospodarskie (Dz. U. Nr 35, poz. 205)
- Rozporządzenie MSW z dnia 3 listopada 1992 r. w sprawie ochrony przeciwpożarowej budynków, innych obiektów budowlanych i terenów (Dz. U. nr 92) wydane na podstawie przepisów ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej (Dz. U. Nr 81, poz. 351)
- Ustawa z dnia 14 marca 1985 r. o Inspekcji Sanitarnej (Dz. U. 1998 Nr 90, poz. 575)
- Rozporządzenie Ministra Gospodarki dnia 13 czerwca 2001 r. w sprawie obiektów hotelarskich i innych obiektów, w których świadczone są usługi hotelarskie (Dz. U. Nr 66, poz. 665 z póź. zm. )
- Ustawa z dnia 22 czerwca 2001 r. o warunkach zdrowotnych, żywności i żywienia (Dz. U. Nr 63, poz. 634)
ORGANIZACJA AGROTURYSTYKI W POLSCE
Kluczową rolę w organizacji działalności agroturystycznej spełniają dobrowolne zrzeszenia kwaterodawców, najczęściej noszą nazwę „stowarzyszeń” lub „izb”. Stowarzyszenie to dobrowolne, samorządne, trwałe zrzeszenie o celach nie zarobkowych, które swoją działalność opiera na pracy społecznej członków, dla upowszechnienia wiedzy na temat skutecznych rozwiązań organizacyjnych, czy marketingowych.
Ogólnokrajową reprezentację stowarzyszeń agroturystycznych tworzy Polska Federacja Turystyki Wiejskiej „Gospodarstwa Gościnne” . Ze strony administracji rządowej na rzecz agroturystyki działają dwa resorty. Wiodącą rolę spełnia Ministerstwo Rolnictwa, poprzez podporządkowane mu Krajowe Centrum Doradztwa Rozwoju Rolnictwa i Obszarów Wiejskich (z Oddziałami w Poznaniu i Krakowie) oraz Ośrodki Doradztwa Rolniczego. Istnieją one we wszystkich województwach, posiadają także terenowe placówki lokalne. W Ośrodkach powołano stanowiska specjalistów ds.agroturystyki.
Przy udziale ośrodków doradztwa rolniczego organizowane są liczne konkursy i inne imprezy, jak:
- konkurs na najlepiej działające gospodarstwo agroturystyczne „Zielone Lato”, przeprowadzany w dwóch etapach: wojewódzkim i ogólnopolskim,
- festyny i imprezy folklorystyczne,
- doroczny konkurs potraw domowych,
- konkursy lokalne, jak święto suszonej śliwki, piknik rodzinny itd.
Inne konkursy o charakterze ogólnopolskim, regionalnym czy lokalnym, jak” konkurs piosenki ludowej, konkurs piosenki biediadnej czy regionalnej, konkursy wielkanocne oraz bożonarodzeniowe, konkurs „Nasze Kulinarne Dziedzictwo”, „Piękna Wieś”, „Estetyzacja zagród i wsi”. Centrum Doradztwa zajmuje się również działalnością szkoleniową i wydawniczą, organizuje targi, wystawy i seminaria naukowe i popularno-naukowe.
Z merytorcznego punktu widzenia najważniejszym organem rządowym jest Departament Turystyki w Ministerstwie Gospodarki oraz współdziałające z nim odpowiednie wydziały (o różnych nazwach, często w brzmieniu: Wydział Kultury, Sportu i Turystyki lub Wydział Polityki Regionalnej) Urzędów Wojewódzkich.
Działalność resortów w zakresie popierania rozwoju agroturystyki już obejmuje większość wskazanych niżej kierunków:
- inicjatywa legislacyjna,
- koordynowanie, inicjowanie i rozszerzenie współpracy międzyresortowej,
- stała współpraca z Ośrodkami Doradztwa Rolniczego,
- prowadzenie działalności promocyjnej na rzecz agroturystyki, m. In. W polskich centrach informacyjnych uruchomionych w krajach zachodnich (Nowy York, Rzym, Sztokholm, Londyn, Bruksela, Amsterdam. Kolonia), przez udział w obcych i organizowanie własnych targów turystycznych oraz dofinansowanie wydawnictw promocyjnych,
- stała współpraca i pomoc związkom gmin oraz turystycznym izbom i stowarzyszeniom regionalnym.
W Polsce działa 121 stowarzyszeń agroturystycznych, z których 45, a więc 37,9%, jest zarejestrowanych w Polskiej Federacji Turystyki Wiejskiej „Gospodarstwa Gościnne”.
Najwięcej stowarzyszeń (25) zarejestrowanych jest w województwie warmińsko-mazurskim, a następnie w świętokrzyskim (11), wielkopolskim (11), podlaskim (10) oraz lubelskim, dolnośląskim i zachodniopomorskim (po 9). Najmniej takich stowarzyszeń istnieje w województwach opolskim i lubuskim (po 2) oraz śląskim, gdzie działają tylko 3.
Największym zgłoszonym stowarzyszeniem agroturystycznym w kraju jest Stowarzyszenie Agroturystyczne „Galicyjskie Gospodarstwa Gościnne Bieszczady” z siedzibą w Lesku, działające na terenie województwa podkarpackiego i skupiające 227 kwaterodawców oraz dysponujące 2550 miejscami noclegowymi.
Duże stowarzyszenia agroturystyczne to Jurajskie Stowarzyszenie Turystyki Wiejskiej z siedzibą w Zrębicach, działające w województwie śląskim i skupiające 115 kwaterodawców, tyle samo obiektów noclegowych oraz znaczną liczbę miejsc (brak szczegółowych danych).
Inne stowarzyszenia o znacznym potencjale recepcyjnym to: Stowarzyszenie Gospodarstw Agroturystycznych „Ekorozwój-Mazury” w Kruklankach w województwie warmińsko-mazurskim, skupiające 45 kwaterodawców dysponujących 590 miejscami noclegowymi;
- Mazowiecko-Podlaskie Stowarzyszenie Agroturystyczne w Hołowczycach w województwie mazowieckim, skupiające 54 kwaterodawców dysponujących 350 miejscami;
- Beskidzkie Stowarzyszenie Agroturystyczne „Chata” z siedzibą w Bielsku-Białej na terenie województwa śląskiego, zrzeszające 57 kwaterodawców i dysponujące w swoich obiektach 868 miejscami;
BAZA AGROTURYSTYCZNA W POLSCE
Najwięcej kwaterodawców agroturystycznych działa w województwach: małopolskim (875), warmińsko-mazurskim (750), podlaskim (561), pomorskim (517) i podkarpackim (501), najmniej zaś w opolskim (48), kujawsko-pomorskim (71) i śląskim (136). Podobnie kształtują się relacje, jeśli chodzi o liczbę miejsc noclegowych w obiektach agroturystycznych; wyróżniającymi się województwami są: małopolskie (9263 miejsc), warmińsko-mazurskie (6000), pomorskie (5553) i podlaskie (5424).
Najmniejszą agroturystyczną bazą noclegową dysponują województwa: kujawsko-pomorskie (531 miejsc) i opolskie (580).
Znaczny potencjał kwater agroturystycznych ma pięć województw górskich (dolnośląskie, opolskie, śląskie, małopolskie i podkarpackie), które łącznie skupiają 1900 kwaterodawców oraz 21024 miejsc noclegowych, co stanowi 40% ogółu bazy agroturystycznej. Dwa województwa nadmorskie (zachodniopomorskie i pomorskie) skupiają 793 kwaterodawców i 8516 miejsc noclegowych, czyli 16,6% tego rodzaju bazy. Na województwa pojezierne (kujawsko-pomorskie, lubuskie, warmińsko-mazurskie, wielkopolskie) przypada 1347 kwaterodawców oraz 11332 miejsc noclegowych, czyli 21,4% miejsc tego typu w kraju.
Korzyści z agroturystyki dla gospodarstwa, wsi oraz turystów
Dla gospodarstwa i wsi:
- Wykorzystanie wolnych zasobów
- Dodatkowy dochód
- Nowe miejsca pracy
- Poprawa infrastruktury wiejskiej
- Aktywizacja społeczności wiejskiej
- Integracja środowiska wiejskiego
- Zachowanie dziedzictwa kulturowego wsi
- Estetyzacja wsi
- Kontakt z innymi wzorcami kulturowymi
- Rozwój osobowy mieszkańców wsi
Dla turystów
- Aktywny wypoczynek na wsi
- Poznanie cyklu produkcji żywności
- Korzystanie ze świeżej żywności
- Kontakt ze zwierzętami
- Uczestniczenie w życiu gospodarstwa rolnego
- Bezpośredni kontakt z miejscową ludnością
- Poznanie kultury regionu
- Zdobywanie nowych umiejętności
- Rozwijanie zainteresowań
- Bezpośredni kontakt z przyrodą
RYNEK AGROTURYSTYKI (POPYT)
Z wyników otrzymanych badań, jakie zostały przeprowadzone wśród turystów gospodarstw wiejskichku wynika, że typowi goście agroturystyczni to:
- mieszkańcy bloków dużych i średnich miast;
- rodziny średnio zamożne, pracujące w tzw. budżetówce;
- osoby z wykształceniem średnim i wyższym;
- rodzice z dziećmi w wieku szkolnym lub przedszkolnym;
- rodziny przeważnie 3-4 osobowe, nastawione na pobyt 2-4 tygodniowy;
- posiadacze samochodów osobowych;
- rzadko nastawieni tylko na pobyt, chętnie zwiedzają okolicę, korzystają z atrakcji oferowanych dzieciom, interesują się ciekawostkami turystycznymi;
- cenią ciszę, przestrzeń, kameralność i kontakt z przyrodą.
Agroturystyka w Polsce
W ostatnich latach w Polsce z powodzeniem rozwija się nowa forma turystyki zwana agroturystyką. Czynnikami skłaniającymi ludzi do wybrania wczasów na wsi ( bo to właśnie jest agroturystyka) są:
- chęć spędzenia czasu w odmiennym niż dotychczas środowisku (np. osoby nie posiadające krewnych na wsi mają teraz możliwość pobytu właśnie tam);
- niski koszt wczasów w gospodarstwie rolnym;
- posiłki dla letników przygotowywane z produktów pochodzących z gospodarstwa właścicieli, są wolne od chemii (np. mleko prosto od krowy, chleb wiejski, miód z własnej pasieki, itp.);
- możliwość praktycznego poznania pracy w gospodarstwie rolnym (np. pomoc przy żniwach czy sianokosach, dojenie krów, karmienie inwentarza);
- czynny relaks (jazda konno, zbieranie jagód czy grzybów, kąpiel w rzece, etc).
Wakacje w takich miejscach pozostawią niezatarte wrażenie na dzieciach, dla których często jest to pierwszy kontakt z „prawdziwą” krową czy kombajnem. Długo potem wspominają tę przygodę i chętnie wracają do nowych „cioć” i „wujów” i listach pytają o dalsze losy ulubionej Krasuli czy Karego.
Kwaterowcy przygotowują do dyspozycji gości całe domy. Najczęściej są one niewielkie, wygodnie mieszczące 1 - 2 rodziny. Umożliwiają więc spędzenie wakacji w gronie najbliższych czy przyjaciół. Ich zaletą jest niczym nieskrępowany (poza, oczywiście, zasadami obowiązującymi wszystkich ludzi) samodzielny wypoczynek. Nikogo tu nie zbudzą wczesne porykiwania wypędzanych skoro świt na pastwisko krów, czy warkot odpalanego traktora. Obiekty te mają najczęściej rozległe, bezpieczne podwórza, kąciki wypoczynkowe, miejsca na rozpalanie ognisk czy grillowanie.
Korzyści z agroturystyki:
- dodatkowe źródło dochodu gospodarstw rolnych;
- promocja regionu;
- aktywizacja środowiska w kierunku rozwoju usług;
- poszerzanie horyzontów ludności wiejskiej, otwarcie na świat.
W Polsce agroturystyka, przez oferty złej jakości, zaczyna być źle postrzegana przez turystów - twierdzi Stowarzyszenie Agrotyrystyczne Właścicieli Gospodarstw Agroturystycznych. Pojawiają się problemy ze znalezieniem ofert. Brakuje punktów informacji, gdzie damy pokój lub całe gospodarstwo można wcześniej obejrzeć, choćby przez Internet.
http://www.sciaga.pl/tekst/2008-3-agroturystyka_w_polsce