3. Biernat z Lublina, Ezop, wstęp S. Grzeszczuk, oprac. J. S. Gruchała, Kraków 1997 - Żywot Ezopa Fryga, 1-5 pierwszych bajek, oprac. Klaudia Drewczyńska

Biernat z Lublina (XV I w.) - pierwszy autor książek polskich, wg. Brucknera jest ojcem literatury polskiej.

• „Autobiografia” - rozpoczyna się od 18go roku życia autora. Odnaleziona przez ks. Kamila Kantaka. Książka jest gestem pisarskim dobitnie charakteryzującym epokę nadchodzącego renesansu (przeciwstawienie autora renesansu z autorem średniowiecza - pisarz nie jest już anonimowy, przeciwstawienie Biernata i Galla Anonima). Ujawnia w sposób prosty i oszczędny humanistyczne pragnienie sławy, pragnienie uwiecznienia własnej osoby. Autobiografia pozwala otworzyć życiorys autora, poznać jego znajomych, pracodawców, mecenasów, ukazać jego poglądy oraz ustalić źródła inspiracji literackich, filozoficznych i światopoglądowych.

• Urodzony między 1460 a 1467 rokiem.

• Jan Zieleński - pierwszy pracodawca Biernata

• Gotard Bystram - drugi pracodawca Biernata

• Filip Kallimach - następny mecenas Biernata (humanista, poeta łaciński, historyk). Kallimach wpłynął na ukształtowanie się osobowości intelektualnej Biernata.

• Powrót do rodzinnego miasta i znalezienie pracy u kupca Łazarza

• Pobyt Biernata u Mikołaja Bystrama (brata Gotarda) na Lubelszczyźnie oraz kontakty z Pileckimi (Jan II Pilecki - wojewoda ruski). Biernat został jego sekretarzem i to jemu zadedykował „Żywot Ezopa Fryga”.

• Przeniesienie się Biernata do Pilczy (Pilicy) w woj. Krakowskim (okolice Wolbromia)

• 1501r. - pojawia się pierwsza informacja o święceniach kapłańskich i praktyce lekarskiej Biernata („Lekarstwa doświadczonych”).

• „Historia Trzech Króli” łacińskie dzieło karmelity Jana z Hildesheimu było źródłem ważnych inspiracji intelektualnych - rozważania na temat tolerancji religijnej i wszechwładzy papieża.

• „Żywot Ezopa Fryga” - najobszerniejszy polski utwór wierszowany renesansu. („Żywot” - 2144 wersu, 210 bajek - 5678 wersów). Dzieło odchodzi od średniowiecznego wiersza asylabicznego, zdaniowo-intonacyjnego ku sylabizmowi ścisłemu (reprezentuje sylabizm względny). Tytuły bajek stanowią pierwszy polski zbiór przysłów. Został ogłoszony w Krakowie ok. 1522r., następnie wielokrotnie wznawiany. W XVI w. cieszył się popularnością i rozgłosem (negatywnym). Dzieło zostało wpisane do „Indeksu ksiąg zakazanych” przez antyklerykalne teksty.

• „Raj duszny” - obszerny modlitewnik do nabożeństwa Mikołaja Widenboshcha.

• Traktat o „karze za mężobójstwo” - rozprawa przeciw karze śmierci

• „Lekarstwa doświadczone” - nie ma pewności, czy to Biernat jest jego autorem (duże prawdopodobieństwo).

• „Dialog Palinura z Karonem” - nie wiadomo, czy Biernat jest jego autorem. Ta hipoteza przyjęła się dużą aprobatą i uznaniem, choć została oparta na kruchych podstawach.

Ezop - „Żywot” i „Przypowieści”

Pierwsza biografia literacka niewolnika-bajkopisarza powstała już w ok. VI w. p.n.e. „Żywot” jest opowieścią o wyzwoleniu i karierze niewolnika, który dzięki swoim talentom staje się doradcą królów i nauczycielem narodów. W renesansie „Żywot” odżył jako „książka współczesna”. Biernat z Lublina uwspółcześnił przygody i poglądy Ezopa.

Celem „Żywotu Ezopa” było dostarczenie mniej wykształconym czytelnikom popularnej i ciekawej lektury oraz obrona i uświetnienie języka polskiego. Postać Ezopa została zbudowana ze „sprzeczności pozorów i prawdy”, gdzie pozorami są błazeństwo, fizyczna brzydota i pochodzenie z nizin społecznych, a prawda wewnętrzna to spryt, rozum, wewnętrzna wolność, konkretność wiedzy i doświadczeń.

W kreacji bohatera występują opozycje: niewolnicze pochodzenie i szlachetność rozumu, brzydota i wysokie walory intelektualne. Brzydota jest typową cechą błazna-plebejusza, prostaka. Jest także często podkreślana i przypominana (prowokacja estetyczna). Podkreślone zostaje także plebejskie pochodzenie. Ezop, mimo że był „urodzenia niewolnego” był „rozumu ślachetnego” (prowokacja socjalna). Łączy się to w paradoksy i antynomie, które są elementem organizującym akcję „Żywota”.

Utwór posiada także wymowę współczesną. Obok plebejskich ambicji i marzeń pojawia się także krytyczny stosunek wobec feudalno-kościelnego porządku i feudalnych autorytetów. Szlachectwem bohatera-plebejusza jest jego rozum (według programu renesansu była to podstawa awansu). W utowrze pojawia się kult nauki i rozumu ludzkiego. „Żywot” pokazuje, że mądrość jest jedyną prawdziwą wartością, która poprowadzi człowieka do bogactwa. Mądrość jest również gwarancją nieśmiertelności „Boć mądrzy nie umierają,/ Jako szaleni mniemają,/ A po śmierci prawie żywią,/ Ludzi rządząc nauką swą.”

Ezop toczy bardzo ważną walkę - walkę o wolność. Dlatego stara się w sposób błazeński udowodnić głupotę otoczenia i swojego pana. Wolność również zostaje zdobyta dzięki rozumowi i inteligencji (Ezop namawia swojego pana Ksanta do odesłania go do ludu samiskiego, który oczekiwał rady - poruszona kwestia „dla pożytku wspólnego”). Jest to kolejny postulat programu Biernata z Lublina. Ezop dzięki swojej inteligencji potrafi również później poradzić sobie w życiu - dzięki opowiadanym bajkom nie pozwala aby Samijczycy wydali go znowu Krezusowi, a byłego pana zjednuje bajką o świerszczu i ptaszniku. Dzięki temu lud Samijczyków zostaje uwolniony i uzyskuje suwerenność (patetyczna apoteoza plebejusza i jego zasług dla państwa). Ezop był więc bajkopisarzem, wynalazcą bajki zwierzęcej. „Żywot Ezopa” jest biografią bajkopisarza”, a bajki sposobem przekazywania doświadczeń mędrca i jego wiedzy o świecie i człowieku.

Ezop był także nauczycielem moralności (rady udzielane przybranemu synowi Enusowi).

W bajkach dominuje niechęć do możnych, oskarżanie ich o nadużycia, przemoc, dbanie o własny interes i działanie na szkodę publiczną.

Występuje tu także pochwała cnót społecznych (mierność - poprzestawanie ma małym i własnym) oraz apoteoza pracy i przestroga przed próżniactwem.

Według Biernata aby istniała zgoda w Rzeczypospolitej niezbędna jest mediacyjna rola państwa i sprawiedliwa władza.

„Opisanie krótkie Żywota Ezopowego i też inszych spraw jego”

1. Przedstawienie postaci - Ezop

• Szlachetny niewolnik

• Pochodzący z Ammonijum

• Okropny wygląd: czarne oczy, krótka szyja, duże usta, czarne zęby, szeroki, niski, duże nogi, garbaty, duży brzuch

• Jąkała

• Żartowniś

2. Posłanie Ezopa do folwarku na prace w polu

3. Przybycie pana do folwarku

• Pochwała rataja za pilność

• Rozkaz dania fig po wyjściu z łaźni

• Przekazanie fig słudze Agatopusowi

• Zjedzenie fig

• Chęć zrzucenia winy na Ezopa

4. Wyjście pana z łaźni

• Zrzucenie winy na Ezopa

• Przywołanie Ezopa

• Złość pana

5. Pomysłowość Ezopa

• Wypicie kotła z ukropem wymioty bez fig

• Wypicie kotła z ukropem przez sługi wymioty z figami

• Ukaranie sług

6. Wyjazd pana z folwarku

7. Praca Ezopa na polu

• Pojawienie się zagubionego kapłana

• Zaproszenie księdza do posiłku pod drzewem

• Wskazanie księdzu dobrej drogi

• Modlitwy kapłana za Ezopa

8. Sen Ezopa

• Pojawienie się Boga

• Natchnienie Ezopa weną i dobrą mową w podzięce za opiekę nad kapłanem

9. Przebudzenie

• Uświadomienie sobie swoich darów

10. Przybycie rataja Zenasa na pole

• Bicie niewolnika

• Mowa Ezopa do rataja o zaprzestaniu bicia

• Zdziwienie Zenasa

11. Podróż Zenasa do pana

• Zdanie relacji na temat nowego sposobu mówienia Ezopa

• Oskarżenia o bluźnierstwa przeciw Bogu

• Złość pana

• Oddanie Ezopa Zenasowi

12. Powrót Zenasa na wieś

• Oznajmienie Ezopowi, kto jest teraz jego panem

• Chęć sprzedania Ezopa

• Pojawienie się kupca

• Niechęć kupca do wzięcia Ezopa

13. Rozmowa Ezopa z kupcem

• Ezop przekonuje kupca do siebie

• Dobry argument: Ezop będzie postrachem na jego nieposłuszne dzieci

• Wykupienie Ezopa

14. Przybycie kupca i Ezopa do domu

• Przestraszenie dzieci

• Zapoznanie Ezopa z innymi sługami

15. Przygotowanie do drogi do Efezu

• Prośba Ezopa o niesienie lżejszych rzeczy

• Słudzy chcą zabrać Ezopowi wszystkie rzeczy do noszenia

• Protest Ezopa

• Ezop wybiera do niesienia kosz z chlebem

16. Droga

• Ezop dźwiga dwa kosze chleba i chodzi szybciej od innych

• Niezadowolenie sług z tego, że Ezop dźwiga lżejszy kosz

17. Dotarcie do Efezu

• Wystawienie sług przez kupca

• Zostanie trzech sług: gramatyka, śpiewaka i Ezopa

• Rada, aby kupiec udał się ze sługami na wyspę Samos

18. Wizyta na Samos

• Wystawienie sług na sprzedaż

• Naśmiewanie się Ezopa

• Pojawienie się filozofa Ksantosa

• Rozmowa Ksanta ze sługami

• Śmianie się Ezopa

• Ksantos nie kupuje gramatyka i śpiewaka bo są zbyt drodzy

• Namowy uczniów Ksantosa, aby kupił Ezopa

19. Rozmowa Ksantosa z Ezopem

• Żartobliwe odpowiedzi na pytania

• Wyjaśnienie, że Ezop śmiał się z przechwaleń dwóch sług

• Ksantos uznaje mądrość Ezopa

• Kupienie Ezopa

20. Pojawienie się celników

• Celnicy chcą dostać cło za kupno niewolnika

• Ezop tłumaczy celnikom, że na razie jest niczyj, bo nikt się do niego nie przyznaje

21. Powrót do domu Ksantusa i Ezopa

• Wspólne rozmowy

• Pouczenie Ksantusa o kulturalnym zachowaniu i nie sikaniu po drodze

22. Rozmowa Ksantusa z żoną

• Opisywanie Ezopa

• Kłótnia dziewczyn w domu o Ezopa

23. Wejście Ezopa

• Zdziwienie i odraza dziewczyn

• Złość żony i chęć opuszczenia domu

• Ezop namawia do odesłania żony, krytyka kobiet

• Ksantus chce załagodzić spór

24. Wizyta w ogrodzie

• Ksantus chce kupić zioła na kolację

• Zagadka ogrodnika o ziołach

• Ksantus nie potrafi odpowiedzieć na pytanie

• Rozwiązanie zagadki przez Ezopa: matka ziemia najlepiej rodzi plony z własnego, naturalnego pochodzenia

• Otrzymanie ziół za darmo

25. Gotowanie obiadu przez Ezopa

• Nakazanie ugotowania soczewicy

26. Wizyta przyjaciół Ksanta

• Ezop podaje zupę z jednego ziarna soczewicy

• Rozkaz kupienia czterech nóg wieprzowych

• Ksant kradnie Ezopowi jedną nogę

• Ezop ucina nogę wieprzowi ze stajni Ksanta

• Ksantus wkłada ukradzioną nogę ponownie do kotła

• Zdziwienie Ksanta przy obiedzie, że podano 5 nóg

27. Rozkaz przekazania kołacza żonie Ksanta

• Ezop oznajmia żonie, że to nie jest prezent dla niej tylko dla domowej suczki

• Ezop oznajmia Ksantowi, że dostarczył kołacz

28. Rozmowa mędrców przy obiedzie

• Ezop włącza się do rozmowy o Sądzie Ostatecznym

• Podziw uczniów Ksanta

• Ezop tłumaczy uczniom, dlaczego owcza nie beczy, jak idzie na zabicie, a świnia zaczyna się wyrywać

29. Rozmowa Ksantusa z żoną

• Złość żony

• Ksantus dowiaduje się, co zrobił Ezop

• Ezop broni się tym, że myślał, że chodziło psa (uznaje psa za „powolną” bo zawsze jest wierny)

• Oskarżenia Ezopa przeciwko żonie

• Odejście żony z domu do przyjaciół

• Rada Ezopa, aby Ksantus przestał się starać, a on sam sprowadzi żonę z powrotem do domu

30. Plan Ezopa

• Kupienie kur i gęsi na targu

• Udanie się do domu żony Ksanta

• Rozmowa z tamtejszym sługą o jutrzejszym ślubie Ksantusa

• Przekazanie wiadomości żonie

• Wściekłość żony

• Powrót żony do domu

31. Uczta u Ksanta

• Zlecenie Ezopowi kupienia tego, co najlepsze na targu

• Ezop kupuje same świńskie ozorki

• Wszyscy są zadowoleni z pierwszego dania

• Ksantus prosi o kolejne posiłki

• Ezop znowu podaje języki

• Złość Ksantusa

• Ezop tłumaczy, że język jest najważniejszą i najlepszą częścią ciała

32. Kolacja u Ksanta

• Obietnica skierowana do gości, że tym razem Ezop kupi to co trzeba

• Ksant rozkazuje Ezopowi kupić to, co najgorsze

• Ezop kupuje ozorki

• Ezop tłumaczy Ksantowi, że język jest najgorszy, gdyż powoduje wojny, niszczenie miast

• Jeden z gości ostrzega Ksanta, by nie słuchał Ezopa, bo źle na tym wyjdzie

• Ezop nazywa gościa wścibskim (dworakiem)

• Ksant rozkazuje Ezopowi by przyprowadził kogoś, kto nie będzie się interesował sprawami domu

• Ezop sprowadza chłopa (sprawdzenie, czy chłop jest rzeczywiście obojętny na cudze sprawy)

• Złość Ksanta na widok gościa

33. Próba podstępu Ksanta

• Ksantus prosi żonę, aby obmyła nogi chłopu z myślą, że ten odmówi i skomentuje domowe zwyczaje chłop milczy i chętnie się zgadza

• Ksantus każe dać chłopu wino chłop nic nie komentuje

• Ksantus podaje chłopu rybę sytuacja się powtarza

• Ksantus skarży się, że kołacz zrobiony przez kurza jest zły, po tym jak zobaczył, że chłop zaczął go jeść milczenie chłopa

• Okazuje się, że kołacz był zrobiony w domu żony

• Ksantus mówi, że spali żonę na stosie chłop odpowiada, aby poczekał to przyprowadzi też swoją

• Ksant się poddaje i przyznaje przed Ezopem do porażki

34. Wysłanie Ezopa do łaźni

• Ezop spotyka po drodze burmistrza

• Burmistrz złości się na niego, bo ten z niego żartuje

• Pojmanie Ezopa

• Ezop tłumaczy burmistrzowi, że faktycznie nie wiedział, że będzie dzisiaj uwięziony

• Uwolnienie Ezopa

35. Wizyta Ezopa w łaźni

• Każdy odwiedzający potyka się o kamień, ale nikt nic z tym nie robi

• Jedna osoba przesuwa kamień

• Ezop relacjonuje Ksantowi, że w łaźni jest tylko jeden człowiek

• Ksant idzie z Ezopem do łaźni, gdzie jest mnóstwo ludzi

• Ezop wyjaśnia sprawę z kamieniem i opowiada o jedynym prawdziwym człowieku w tym miejscu

36. Rozmowa Ksanta i Ezopa w drodze do domu

• Ksant pyta się Ezopa „Czemu kiedy ludzie wstają/ Na swój się gnój oglądają?”

• Ezop tłumaczy, że ludzie martwią się, żeby im rozum tyłem nie wyleciał oraz tłumaczy, żeby Ksant się nie przejmował, bo mu nie ma co wylecieć ()

37. Pijany Ksant

• Ksant nie potrafi rozwiązać zagadek

• Ezop opowiada Ksantowi o bogu wina Bachusie (Dionizosie), który daje ludziom na ucztach trzy siły: posiłek, uweselenie i szaleństwo (pijaństwo). Tą trzecią należy odrzucić by być szczęśliwym

• Zły Ksant posyła Ezopa do diabła, na co Ezop odpowiada, że chętnie przywita tam Ksanta

• Uczeń pyta się Ksantusa czy można wypić morze

• Ksant odpowiada, że tak i postanawia sam tego dowieść. Jeżeli mu się nie uda obiecuje oddać dom, a w zastaw zostawia pierścień

• Następnego dnia Ksant dowiaduje się, co się stało

• Ksant prosi Ezopa o pomoc

• Pomysł Ezopa: Ksant ma nalać trochę wody i morskiej i powiedzieć, że to tylko jest prawdziwe morze, a reszta to rzeki

38. Wydarzenia nad brzegiem morza

• Ksant prosi o podanie mu czaszy z wodą morską

• Ksantus oznajmia ludziom, że będzie mógł wypić całe morze, gdy rzeki przestaną do niego wpływać

• Zdziwienie ludzi i pochwała jego mądrości

39. Rozmowa Ezopa z Ksantem

• Ezop prosi o uwolnienie

• Ksant rozkazuje Ezopowi wyjść na dwór i zobaczyć ile wron siedzi na drzewie

• Ezop widzi dwie wrony (dobry znak)

• Ksantus widzi jedną wronę (zły znak)

• Złość Ksantusa, który rozkazuje ubić Ezopa

• Ezop narzeka, że wróżba jest fałszywa, bo on widział dwie wrony i ma być bity, a Ksant jedną i nic mu się złego nie dzieje

• Ksant odwołuję karę

40. Wydanie kolejnej uczty

• Ezop kupuje to, co najlepsze

• Ezop chce poradzić się żony Ksanta, czy dobrze kupił, jednak ta go wygania

• Podczas spania Ezop odkrywa żonie Ksanta tyłek

• Zdumienie Ksanta na widok żony, po przyprowadzeniu gości

• Złość Ksanta na Ezopa, który znowu znajdują mądrą wymówkę na swój czyn

41. Rozkaz wpuszczania mędrców

• Ezop nie chce wpuścić gości, dopóki nie sprawdzi czy są mądrzy

• Goście obrażają się i odchodzą

• Jeden z gości odpowiada na zagadkę i wchodzi do domu Ksanta

• Smutek Ksanta, że prawie nikt nie przyszedł

42. Rozmowa Ksantusa z mędrcami

• Ksantus dowiaduje się, co zrobił Ezop

• Ezop wyjaśnia, czemu tak zrobił

• Ogólny podziw dla Ezopa

43. Spacer Ezopa i Ksanta po cmentarzu

• Ksant nie rozumie liter na nagrobku i prosi Ezopa o wyjaśnienie. W zamian obiecuje mu wolność i część skarbu

• Ezop odsuwa kamień na czwartym stopniu i wyciąga skarb

• Ksant nie chce uwolnić Ezopa

• Ezop tłumaczy, że napis mówi, aby oddać część skarbu

• Ksant chce wsadzić Ezopa do więzienia, ale szybko rozmyśla się

• Ksant mówi do Ezopa, że jak chce być wolny to musi mniej mówić

• Ezop nie zgadza się i tłumaczy, że należy mu się wolność za to wszystko, co zrobił

44. Dziwna sytuacja w mieście Sam

• Orzeł zabrał pierścień staroście i rzucił ubogiemu

• Wezwanie Ksanta, który jednak nie potrafi rozwiązać zagadki

• Ezop deklaruje chęć udzielenia pomocy

• Przywołanie Ezopa do miasta

• Obrzydzenie ludzi jego wyglądem

• Ezop tłumaczy, że nie tylko wygląd jest ważny

• Prośba ludzi o pomoc

• Ezop mówi, że pomoże ludziom, jeżeli ci wstawią się u niego u Ksantusa w walce o wolność

• Starosta tłumaczy, że jeżeli Ksant nie będzie chciał go uwolnić to on sam to zrobi „prawem starościm”

• Ksantus pod naciskiem ludzi uwalnia Ezopa

• Wyjaśnienie zagadki: Orzeł, król ptaków chce pozbawić starostę ważnej mocy

45. Pojawienie się posła z pismem króla Krezusa

• Rozkaz dawania poborów

• Ponowne zwrócenie się ludu z radą do Ezopa

• Ezop odradza składania hołdu królowi

• Krezus chce wysłać wojsko

• Sługa opowiada mu o Ezopie i radzi, aby rozkazał wydanie mu Ezopa w zamian za wolność mieszkańców

46. Wizyta Ezopa u króla

• Ezop opowiada bajkę o człowieku, któremu ukazał się konik polny pytający, czemu ten chyba niewinnego

• Król przebacza Ezopowi i podziwia jego mądrość

• Ezop prosi o cofnięcie poborów dla Samu

• Król zgadza się

• Ezop w nagrodę dedykuje królowi wszystkie bajki

47. Radość mieszkańców z dobrej nowiny

• Wychwalanie mądrości Ezopa

48. Podróż Ezopa, pomoc ludziom

49. Objęcie ważnego stanowiska w Babilonii u króla Ligura (powiązanie z Likurgiem - mądrym królem Sparty)

50. Wybór dziedzica Emusa przez Ezopa

• Ezop miłuje go jak syna

• Niewdzięczność Emusa

• Zdradza Emusa ze służącą

• Emus zleca dworzaninowi Hermipowi zabicie Ezopa

• Hermip ukrywa Ezopa

• Emus zostaje nowym właścicielem bogactwa Ezopa

51. Król Egiptu Naktamus prosi króla Ligura o wysłanie do niego mędrców

• Ligur nie wie, jak odpowiedzieć królowi

• Mędrcy nie potrafią mu pomóc

• Ligur żałuje Ezopa

• Hermip mówi, że ukrywa Ezopa

• Radość króla

52. Powrót Ezopa

• Zaopiekowanie się Ezopem

• Ezop prosi o wybaczenie

• Ligur skazuje Emusa na śmierć

• Ezop prosi o ułaskawienie

• Zgoda króla

• Król pokazuje Ezopowi list z Egiptu

• Pomysł Ezopa: trzeba napisać, że wyśle mędrców na wiosnę, gdy stopnieją śniegi

• Król zwraca Ezopowi majątek

• Ezop wybacza Emusowi - mowa moralizatorska

• Samobójstwo Emusa

53. Wychowanie 4 orłów przez Ezopa

54. Podróż do Egiptu

55. Rozmowa królem Egiptu

• Ezop opowiada o potędze Babilonu

• Ezop pomaga w budowie wieży z pomocą swoich orłów

56. Ezop bije egipskie koty

• Król tłumaczy, że egipskie koty są święte

• Ezop wyjaśnia, że ten kot zabił kurę Ligura (nonsens)

• Rozwiązanie zagadki z kobyłami (analogiczna sytuacja. To nie mogło być to samo zwierze)

57. Uczta u króla

• Mędrcy z Egiptu chcą pogrążyć Ezopa

• Ezop rozwiązuje ich zagadki

58. Powrót Ezopa do Babilonu

59. Podróż do Grecji

• Udzielanie pomocy ludziom

• Niezadowolenie kapłanów z Delf

• Wsadzenie Ezopa do więzienia

• Przybycie Demasa przyjaciela Ezopa

• Skazanie Ezopa na śmierć

• Groźba Ezopa, że Babilon i Grecja zemszczą się na Delfach

• Ucieczka Ezopa do kościoła Apollonów

• Wyprowadzenie Ezopa ze świątyni

• Wysłanie Ezopa do miasta

• Burza podczas drogi przez góry

• Zrzucenie Ezopa ze skały

• Kara na mieszkańców Delf

60. Zapowiedź baśni Ezopa

1-5 pierwszych bajek

Baśń pierwsza. Siłami nie dufaj

1. Orzeł porywa ze stada małego baranka

2. Kruk też chciał porwać owcę i zaatakował starego barana. Nie miał jednak tyle sił, aby z nim odlecieć

3. Zobaczył to chłop, który oskubał go z piór i podarował dzieciom

4. Nie należy przeceniać swoich możliwości

Baśń druga. Nikogo nie wzgardzaj

1. Orzeł gonił zająca, który mu szybko uciekał

2. Zając próbował znaleźć jakąś inną ofiarę, którą orzeł mógłby zaatakować

3. Zając zauważa krowę

4. Krówka próbowała uspokoić orła

5. Orzeł zaatakował zająca

6. Zemsta krówki: zniszczenie gniazda i jaj orła

7. Orzeł zwrócił się z pomocą do Boga, który chciał mu pomóc

8. Krówka wzleciała do Boga, aby nie pomagał orłowi

9. Nie można lekceważyć nikogo - ani mniejszego, ani większego

Baśń trzecia. Niższemu krzywdy nie czyń

1. Orzeł mieszkał w lesie z liszką i oboje ufali sobie nawzajem

2. Na drzewie orzeł zbudował gniazdo dla swoich dzieci

3. Liszka umieściła swoje dzieci w małej budce

4. Pewnego dnia liszka wyszła z nory, a orzeł nakarmił jej dziećmi swoje orlęta

5. Liszka dowiaduje się, co się stało

6. Liszka nie wiedziała jak zemścić się na orle, który lata, a ona nie

7. W niedługim czasie chłopi przyrządzali mięso

8. Orzeł porwał gorące mięso, przez które zapaliło się gniazdo.

9. Małe orlęta pospadały na ziemię

10. Liszka zemściła się na nich za swoje dzieci

11. Nie można zdradzić przyjaciela, bo chociaż uniknie się kary ludzkiej, to i tak spotka winowajcę kara boska

Baśń czwarta. W nadzieję wiela miała nie opuszczaj

1. Pewnego razu słowik śpiewał w gaju

2. Krogulec (podobny do orła) zaatakował słowika

3. Słowik próbował wyjaśnić, że jest kiepskim i małym posiłkiem

4. Krogulec oznajmił mu, że lepszy taki posiłek niż żaden.

5. Należy łapać to, co się ma, a nie szukać czegoś niepewnego (Lepszy wróbel w garści niż gołąb na dachu)

Baśń piąta. W kożdej rzeczy końca patrzaj

1. Liszka i kozioł w tym samym czasie pojawili się przy studni, aby napić się wody.

2. Oboje bezmyślnie weszli do studni, nie myśląc, jak się z niej wydostaną.

3. Liszka mówiła, że może wspiąć się na rogi kozła, a następnie pomyśli o uwolnieniu go

4. Po wyjściu ze studni liszka naśmiewała się z kozła, który sam nie zadbał o swój ratunek

5. W każdym działaniu trzeba myśleć o skutkach

1

---