CHARAKTERYSTYKA BANKÓW KOMERCYJNYCH

DEFINICJE:

1)Banki komercyjne- przedsiębiorstwa usługowe, którego przedmiotem działania są operacje finansowe. Ze względu na swoją rolę i zadania im powierzone są instytucjami zaufania publicznego. Zgodnie z przepisami ustaw, są one osobami prawnymi działającymi na podstawie zezwoleń uprawniających do wykonywania czynności bankowych obciążających ryzykiem środki powierzone pod jakimkolwiek tytułem zwrotnym. W Polsce zasady prowadzenia działalności bankowej określa ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r.

2) Bank komercyjny to specyficzna instytucja finansowa, która gromadzi, przechowuje i gospodaruje środkami pieniężnymi, która działa na rzecz racjonalizacji zysków i funkcjonuje jako instytucja zaufania społecznego. Jest to jedyna instytucja, która podlega ponad osiemdziesięciu aktom prawnym. - Prawo bankowe. Banki komercyjne wchodzą w skład dwuszczeblowego systemu bankowego, który składa się także z banku centralnego. Jednak pod względem wysokości aktywów i różnorodności prowadzonej działalności, to banki komercyjne stanowią podstawę sektora bankowego. Ze względu na fakt, że są one zorientowane na operacje bieżące, są one także podstawowymi uczestnikami rynku pieniężnego i rynku krótkoterminowego.

Celem banku komercyjnego jest dążenie do zaspokojenia potrzeb podmiotów gospodarujących w zakresie usług bankowych przy równoczesnym dążeniu do uzyskania zysku.

CELE I ZADANIA BANKÓW KOMERCYJNYCH

Funkcje banków komercyjnych

Do funkcji banków komercyjnych należą:

a) funkcja kredytowa, polegająca na udzielaniu kredytów,

b) funkcja depozytowa, polegająca na przyjmowaniu depozytów; zarządzanie aktywami finansowymi i majątkiem na rzecz i w imieniu klientów, a także czynności polegające na pośrednictwie banków w obrocie papierami wartościowymi,

c) funkcja płatnicza, polegająca na dokonywaniu płatności.

Zadania banku
-gromadzenie środków pieniężnych
-udzielenie kredytów i pożyczek pieniężnych
-dokonywanie rozliczeń pieniężnych w obrocie krajowym i zagranicznym.

Zakres działalności banku:
-przyjmowanie wkładów oszczędnościowych i lokat terminowych
-wykonywanie operacji czekowych i wekslowych
-dokonywanie obrotu dewizami i prowadzenie rozliczeń z zagranicą
-obsługa pożyczek państwowych
-emitowanie i obrót papierów wartościowych
-przechowywanie wartościowych przedmiotów i papierów wartościowych
-udostępnianie skrytek sejmowych
-udzielanie gwarancji bankowych
-udzielanie poręczeń
-wydawanie kart płatniczych i wykonywanie operacji przy ich użyciu
-nabywanie i zdobywanie wierzytelności pieniężnych

Rodzaje banków

Rodzaje banków ze względu na rodzaj prowadzonej działalności:

a) banki uniwersalne- instytucje, które dokonują wszystkich czynności bankowych bez ograniczeń w ich działalności; obsługują one wyłącznie osoby fizyczne lub podmioty gospodarcze, bądź też prowadzą działalność mieszaną;

b) banki inwestycyjne- w zakres działalności tych baków zalicza się gromadzenie kapitałów długoterminowych, przyjmowanie lokat długoterminowych, pośrednictwo w przeprowadzaniu publicznych emisji papierów wartościowych, dostarczanie kapitałów nowym podmiotom gospodarczym, prowadzenie bezpośrednich inwestycji, przygotowywanie i przeprowadzanie fuzji przedsiębiorstw, pośrednictwo we wtórnym obrocie instrumentami finansowymi i prowadzenie działalności analitycznej;

c) banki specjalistyczne- zajmują się finansowaniem działalności wymagającej szczególnego rodzaju fachowej obsługi bankowej; do banków specjalistycznych zalicza się:

- banki hipoteczne, zajmujące się udzielaniem kredytów i finansowaniem budownictwa mieszkaniowego i gospodarczego;

- banki samochodowe, tworzone w celu prowadzenia działalności kredytowej związanej ze sprzedażą danej marki samochodowej;

- banki komunalne, zakładane przez władze samorządowe

- banki internetowe, oferujące swoje usługi tylko i wyłącznie za pośrednictwem kanałów teleinformatycznych;

INNE KRYTERIA PODZIAŁU

Banki komercyjne poważnie się między sobą różnią, dlatego też są, w zależności od przyjętych kryteriów, dzielone na różne rodzaje banków. Najczęściej za podstawowe kryterium podziału przyjmuje się strukturę własności, wtedy banki komercyjne są dzielone na:
- banki o kapitale państwowym,
- polskie banki prywatne,
- banki o kapitale zagranicznym.

Banki komercyjne można również podzielić na uniwersalne, czyli takie, które realizują wszystkie podstawowe operacje, i wyspecjalizowane, czyli koncentrujące się na określonych operacjach. Do banków komercyjnych należą banki hipoteczne, zgodnie z przepisami koncentrujące się na udzielaniu kredytów zabezpieczonych hipoteką na nieruchomości.
Banki komercyjne odgrywają kluczową rolę w polskim systemie bankowym. Przypada na nie około 94% depozytów zebranych przez wszystkie banki i także około 94% udzielonych kredytów bankowych.

Inne podziały banków komercyjnych:
kryterium - forma prawna: państwowe, w formie spółek akcyjnych i spółdzielcze;
kryterium - struktura własności: polskie, zagraniczne;
kryterium - przedmiot działalności: uniwersalne i wyspecjalizowane (specjalizacja banków może przybierać charakter funkcjonalny, branżowy lub terytorialny).

CHARAKTERYSTYKA W POLSCE

Punktem zwrotnym dla systemu bankowego w Polsce był rok 1989, w którym bank centralny przestał pełnić funkcję banku - monopolisty. Na mocy znowelizowanego Prawa bankowego ze struktur Narodowego Banku Polskiego wydzielono dziewięć banków komercyjnych, a w następnych latach zaczęły powstawać liczne nowe banki, głównie jako spółki akcyjne. W pierwszej połowie lat dziewięćdziesiątych nastąpił nastąpił ilościowy i jakościowy rozwój oferty usług bankowych. Tym samym rozpoczął się proces przybliżania polskich banków do standardów banków europejskich. Pojęcie banku komercyjnego (commercial bank) jest niejednoznaczne i nie zostało dotąd sformułowane w sposób wyczerpujący i powszechnie akceptowany, zmienia się też z biegiem czasu.

Trochę historii:
Państwowe banki komercyjne były początkowo dość liberalne w udzielaniu kredytów. Występowały też przejawy poczucia nadrzędności, świadomości przewagi, uprzywilejowanej sytuacji w porównaniu z innymi bankami. Z drugiej strony obarczono je zadaniami prowadzącymi do pogorszenia ich płynności. Dla zapewnienia im niezbędnego współczynnika wypłacalności (8%) konieczne było zaciągnięcie kredytów zagranicznych. Poprawiły one doraźnie ich sytuację, ale problem złych kredytów pozostał, zwłaszcza że ciągle występują przejawy presji w kierunku przyznawania przedsiębiorstwom państwowym kredytów o niedostatecznym prawdopodobieństwie zwrotu.

Pierwszymi z banków komercyjnych, które powstały w Polsce były:
1. Pomorski Bank Kredytowy w Szczecinie - PBKS
2. Bank Gdański w Gdańsku - BG (wykupiony przez BIG, część akcji ma kapitał zagraniczny)
3. Wielkopolski Bank Kredytowy w Poznaniu - WBK
4. Powszechny Bank Kredytowy w Warszawie - PBK (wykupiony przez austriacki Auszta)
5. Bank Zachodni we Wrocławiu - BZ
6. Bank Śląski w Katowicach - BŚ
7. Powszechny Bank Gospodarczy w Łodzi - PBG
8. Bank Przemysłowo-Handlowy w Krakowie - BPH
9. Bank Depozytowo-Kredytowy w Lublinie - BDK

Do 1989 r. każdy człowiek był przynależny do określonego Banku (nie wolno było go zmienić).
Na początku lat '90 nastąpiło załamanie rynku (zakaz handlu z ZSRR). Wszystkie przedsiębiorstwa były zadłużone, ponieważ do 1898 r. musiały brać kredyty. Wprowadzono odsetki 8% w skali roku. W kraju była hiperinflacja, a odsetki od kredytów rosły. Przedsiębiorstwa popadały w coraz większe długi, inflacja wynosiła 70-80 %, a nawet 100 %. Po roku kredyty był podwojone. Powstał zator i okazało się, że Polsce grozi załamanie płynności, żeby zmniejszyć to zagrożenie NBP wyemitował Bony dla Banków Komercyjnych, a dla osób indywidualnych 3 - miesięczne lokaty. Banki się rozwijały. Warunkiem umorzenia długów zagranicznych, było przeprowadzenie Prywatyzacji Banków do 1996 r.

Przeprowadzono Prywatyzację najstarszego Banku i Wprowadzono Kapitał CITIBANK

O polskim systemie bankowym niekorzystnie świadczy jego charakterystyka w porównaniu z krajami zachodnimi. Polski system bankowy cechują m.in. następujące zjawiska:
- kilkakrotnie mniejsza niż we wspomnianych krajach sieć instytucji bankowych na jednego mieszkańca
- brak koncentracji działalności bankowej, przewaga dużej liczby banków o średniej wielkości
- wyraźna orientacja regionalna istniejących banków, ograniczająca konkurencję między bankami
- braki w zarządzaniu bankiem, ujawniające się we wprowadzaniu nowych produktów i zarządzaniu nimi oraz zarządzaniu ryzykiem bankowym
- zbyt duża obsada oddziałów banku
- zbyt duże koszty działania banków
Stosunki kredytowe między bankami i jednostkami gospodarczymi charakteryzowały się m.in.:
- wysokim udziałem niepracujących aktywów
- niemożnością udzielania dużych kredytów ze względu na niski stan kapitałów
bankowych
- zmniejszeniem się marży odsetkowej
- reorientacją na finansowanie budżetu przy równoczesnym ograniczaniu kredytów
- słabym wykorzystaniem usług bankowych przez ludność, a także przez małe i średnie przedsiębiorstwa
- słabą ofensywnością banków w walce o rozszerzenie usług bankowych

PRODUKTY BANKOWE

Produkty bankowe - to między innymi:
- kredyt samochodowy
- kredyt inwestycyjny (na zakup środków rzeczowych majatku trwałego, na inwestycje w papiery wartościowe)
- kredyt mieszkaniowy
- kredyt dewizowy
- kredyt obrotowy
- konta (osobiste, a vista, bony lokacyjne, lokaty terminowe)
- depozyty
- lokaty
- doradztwo inwestycyjne
- poręczenia i gwarancje
- pośrednictwo w obrocie papierów wartościowych
- skrytki sejfowe
i inne.

3

---