Scenariusz nr 11

Temat: Głoska "r" w izolacji, sylabach i słowach zaczynających się na "try", "dry".

Cele zajęć:

1. Przypomnienie i utrwalenie zasad poprawnej artykulacji głoski "r" i elementów wpływających

na tę artykulację - tzw. dźwięków pomocniczych (1, t, d).

2. Usprawnianie funkcji narządów mownych - oddychania, motoryki artykulatorów, fonacji.

3. Próby wypowiadania głoski "r" w izolacji.

4. Utrwalenie wymowy głoski "r" w sylabach i słowach zaczynających się od dźwięków "try" i "dry".

Metody: słowna, pokaz (demonstracja), naśladownictwo, ćwiczeń praktycznych.

Środki dydaktyczne: lustro, obrazki (tramwaj, trąba, trójkąt, drabina, dresy, dropsy), fonogram, zestawy słów.

Plan zajęć:

l. Powitanie.

2. Przedstawienie tematu zajęć - nauka poprawnej wymowy głoski "r" w sylabach i słowach za­czynających się od dźwięków "try" i "dry".

3. Przypomnienie zasad oraz demonstracja poprawnej wymowy głoski "r" - język przylega do wewnętrznej powierzchni górnych zębów i dziąseł, czubek języka uderza o górne dziąsła wibru­jąc (pogadanka) - załącznik nr 35.

4. Próby wypowiadania głoski "r" przed lustrem.

5. Ćwiczenie wymowy głoski "r" w sylabach: - ra - ro - ru - re - ry

- ar - or - ur - er - yr - lr

- ara - aro - aru - are - ary

- ora - oro - oru - ore - ory

- ura - uro - uru - ure - ury

- era - ero - eru - ere - ery

- yra - yro - yru - yre - yry

- tra - tro - tru - tre - try

- dra - dra - dru - dre - dry

- oraz kolorowanie i wklejanie do zeszytu fomogramu przedstawiającego wymowę głoski "r".

6. Tworzenie słów zaczynających się na głoskę "r", "try", "dry" - po trzy słowa (załącznik nr 36).

7. Ćwiczenia "r" na obrazkach (tramwaj, trąba, trójkąt, drabina, dresy, dropsy - załącznik nr 37),

nazywanie obrazków, wklejenie obrazków do zeszytu i podpisanie.

8. Zagadki - odpowiedzi: drabina, trawa, drogowy znak (załącznik nr 38).

9. Przedstawienie zestawu słów do powtarzania w domu (załącznik nr 39).

1 O. Podsumowanie zajęć i praca domowa (ćwiczenia usprawniające narządy mowy, ćwiczenie sylab i słów z głoską "r", ćwiczonych na zajęciach i słów przekazanych do ćwiczenia w domu).

Załącznik nr 35

W czasie wypowiadania głoski "r" czubek języka przylega do wewnętrznej powierzchni górnych zębów oraz dziąseł; czubek języka uderza o górne dziąsła wykonując ruch wibrowania.

44

Artykulacja głoski "r"

Źródło; Z. Klemensiewicz, Podstawowe wiadomości z gramatyki języka polskiego, PWN, Warszawa 1967, s.22.

Załącznik nr 36

45

5. 
   

Załącznik nr 37

~ę

G;l

Załącznik nr 38

Po drewnianych szczeblach do góry się wspinasz.

Nie tylko w ogrodzie

potrzebna o ••••• 0 o ••••• o 00 ••• o

Toczy się po szynach, głośno dzwonkiem dzwoni. Dzisiaj go prąd porusza, dawniej - para koni.

Szarzeje

i niknie w jesieni

a na wiosnę na łące znów się zazieleni.

Rozłożone ma ramiona, nogę - tylko jedną.

Pokazuje wszystkim ludziom, dokąd drogi biegną.

Załącznik nr 39

trawa, trasa, tran, tramwaj, trawnik, trampki, troska, trochę, trud, trudny, truskawka, trójkąt,

drabina, draka, dracena, drapieżnik, drops, droga, drobny, drogowskaz, drąg, drut, drugi, drużyna, drukarnia, drewno, drewniaki, dres, dreptać

Załącznik nr 37, 38 i 39 za: J. Góral-Półrola, S. Zakrzewska, Chcę mówić poprawnie. Materiały do ćwiczel? logopedycznych, Wydawnictwo Pedagogiczne, Kielce 1996, s. 29, 30.

46

6. 
   

Scenariusz nr 12

Temat: Głoska "r" w sylabach i słowach zaczynających się na "pr ... ", "br ... ", "mr ... ",

{',,, "k" "

"J r... '" wr... '" r... ,,,gr... .

Cele zajęć:

1. Utrwalenie zasad poprawnej artykulacji głoski "r" i elementów wpływających na tę artykulację - tzw. dźwięków pomocniczych (,,1", "t", "d").

2. Usprawnianie funkcji narządów mownych - oddychania, motoryki artykulatorów, fonacji.

1. Ćwiczenia głoski "r" w słowach zaczynających się na "pr...", "br ... ", "mr. .. ", "fr ... ", "wr. .. ", "kr ... ", "gr ... ",

Metody: słowna, pokaz (demonstracja), naśladownictwo, ćwiczeń praktycznych. Środki dydaktyczne: lustro, obrazki (grabie, wrota, kret), zestawy słów.

Plan zajęć:

1. Powitanie.

2. Ćwiczenia usprawniające narządy mowne.

1. Przedstawienie tematu zajęć - utrwalanie poprawnej wymowy głoski "r" w słowach zaczynają­cych się od dźwięków "pr ... ", "br ... ", "mr. .. ", "fr ... ", "wr. .. ", "kr. .. ", "gr ... ".

1. Przypomnienie zasad poprawnej wymowy głoski "r" i ćwiczenie tej głoski w sylabach oraz słowach zaczynających się od "try" i "dry" (zestawy sylab i słów zostały podane na poprzed­nich zajęciach).

1. Ćwiczenia "r" na obrazkach (wrota, kret, grabie - załącznik nr 40), nazywanie obrazków, wkle­jenie obrazków do zeszytu i podpisanie.

1. Zagadki - odpowiedzi: parowóz, grad, pradziadek, kra, grabie, mróz, krowa, kret (załącznik nr 41).

1. Tworzenie słów zaczynających się na "pr ... ", "br ... ", "mr. .. ", "fr. .. ", "wr ... ", "kr. .. ", "gr. .. " - po jednym słowie.

1. Tworzenie słów zaczynających się na "pr ... ", "br ... ", "mr ... ", "fr ... ", "wr ... ", "kr. .. ", "gr. .. " z podanych sylab (załącznik nr 42).

2. Przedstawienie zestawu słów do powtarzania w domu (załącznik nr 43).

1 O. Podsumowanie zajęć i praca domowa (ćwiczenia usprawniające narządy mowy, ćwiczenie słów zaczynających się na "pr ... ", "br ... ", "mr. .. ", "fr ... ", "wr ... ", "kr ... ", "gr ... ", ćwiczonych na zaję­ciach i słów przekazanych do ćwiczenia w domu).

Załącznik nr 40

47

--o-o".-~

Załącznik nr 41

Pada z góry, z czarnej chmury. Nie śnieg, nie deszcz.

W słońca promieniach

w wodę się zamienia.

Mojego taty dziadek

to dla mnie .

Pomyśl, a odgadniesz, bo to łatwa sprawa: głos kraczącej wrony albo lodu kawał.

Drewniane zęby mają. Siano nimi zbierają.

Załącznik nr 42 gry

tra

dro

pra

bro

gry

wro kre trą bra

Załącznik nr 43

o tym malarzu pewnie słyszeliście, maluje na szybach kwiaty i liście.

Dobre ma zwyczaje, ludziom mleko daje.

Na pastwisku, w sadzie drąży korytarze.

Kopce z ziemi sypie, połyka szkodniki. Bardzo pożyteczny

lecz nie zawsze grzeczny.

ma ba

wa

ga ca da

mas

na da pa

pra, pro, pru, pre, pry,

praca, prababcia, pradziadek, prasowanie, prawda, proca, prośba, propozycja, prąd, próg, prezent, pryszcz,

bra, bro, bru, bre, bry,

brat, brak, brać, bratek, brama, broda, broszka, brokuły, brąz, bruk, brudas, brudnopis, brew, bryczka,

mra, mro, mru, mre, mry,

mrok, mrowisko, mruk, mruganie, fra, fro, fru, fre, fry,

frak, Frania, Franek, fragment, Francuz, fruwanie, frytki, wra, wro, wru, wre, wry,

wrak, wracać, wrona, wrota, wróg, wróżba, wrócić, wreszcie, wręczyć, wryty, kra, kro, kru, kre, kry,

kra, kran, Kraków, kraj, krata, krawat, krawiec, krowa, krosta, kromka, krokus, kruk, kruchy, krupnik, krótki, krew, kret, krem, kreda, kreska, kręgosłup, kryminał, Krysia,

gra, gro, gru, gre, gry,

grad, gram, grabie, granica, Grażyna, gracz, grajek, granat, grosz, groch, groźba, gromada, grupa, gruby, gruszka, grudzień, grunt, gruz, grypa, gryzak, grymas, gryźć,

sroka, srogi, zrazy, zrobić, zrywać

Załącznik nr 41, 42 i 43 za: J. Góral-Półrola, S. Zakrzewska, Chcę mówić poprawnie. Materiały do ćwiczeń logopedycznych, Wydawnictwo Pedagogiczne, Kielce 1996, s. 30, 31.

48

Scenariusz nr 13

Temat: Głoska "r" w wygłosie.

Cele zajęć:

1. Utrwalenie poprawnej artykulacji głoski "r" w sylabach oraz słowach zaczynających się na

"tra", "dra", "pr ... ", "br ... ", "mr ... ", "fr ... ", "Wf ... ", "kr ... ", "gr ... ".

2. Usprawnianie funkcji narządów mownych - oddychania, motoryki artykulatorów, fonacji.

3. Ćwiczenia głoski "r" w wygłosie.

Metody: słowna, pokaz (demonstracja), naśladownictwo, ćwiczeń praktycznych.

Środki dydaktyczne: lustro, obrazki (wiatr, ser, pomidor), zestawy słów, tekst wierszyka pt. "Ma­rylka".

Plan zajęć:

l. Powitanie.

2. Ćwiczenia usprawniające narządy mowne.

3. Utrwalenie poprawnej wymowy głoski "r" w sylabach oraz słowach zaczynających się od "try"

. d" "b" "fi" "k" "( t l b' ł" t ły d

l" ry , "pr. .. ,,, r. .. , "mr. .. ,,, r. .. , "wr. .. ,,, r ... , "gr... zes awy sy a l s ow zos a po a-

ne na poprzednich zajęciach).

4. Przedstawienie tematu zajęć - utrwalanie poprawnej wymowy głoski "r" w słowach, gdzie gło­ska "r" znajduje się na końcu.

5. Ćwiczenia "r" na obrazkach (wiatr, ser, pomidor - załącznik nr 44), nazywanie obrazków, wkle-

jenie obrazków do zeszytu i podpisanie.

6. Zagadki - odpowiedzi: wiatr, ser, cukier - załącznik nr 45.

7. Tworzenie słów kończących się na głoskę "r" - trzy słowa.

8. Tworzenie i zapisywanie w zeszycie słów zaczynających się i kończących na słowo "ser".

9. Przedstawienie zestawu słów do powtarzania w domu oraz wierszyka pt. "Marylka" (załącznik nr 46):

"Malutka Marylka maluje motylka, mrówkę, malinkę, ma miłą minkę".

10. Podsumowanie za]ęc l praca domowa (ćwiczenia usprawniające narządy mowy, ćwiczenia słów, ćwiczonych na zajęciach i słów przekazanych do ćwiczenia w domu - załącznik nr 47 oraz czytanie wierszyka pt. "Marylka").

Załącznik nr 44

49

Załącznik nr 45 Sadem kołysze

i piach drogą niesie. Przez pola przeleci, zatrzyma się w lesie.

Choć dziurek w nim sporo łatać go nie trzeba.

Zjesz go z apetytem

na kawałku chleba.

Bywa kostką, pudrem, kryształkiem i rozpuszczony może być całkiem.

Załącznik nr 45 za: J. Góral-Półrola, S. Zakrzewska, Chcę mówić poprawnie. Materiały do ćwiczeń logope­dycznych, Wydawnictwo Pedagogiczne, Kielce 1996, s. 32.

Załącznik nr 46

Marylka Malutka Marylka maluje motylka, mrówkę, malinkę, ma miła minkę.

Załącznik nr 46 za: A. Bemady, Wiersz pt. "Marylka", "Już czytam" 1996, nr 11.

Załącznik nr 47

metr, wiatr, teatr, centymetr,

mur, bór, chór, tur, zbiór, żar, dar, smar, ciężar, katar, aktor, amator, autor, dyżur, konduktor, pomidor, kufer, ser, ster, saper, monter, numer, cukier, puder, wir, szafir

Załącznik nr 47 za: J. Góral-Półrola, S. Zakrzewska, Chcę mówić poprawnie. Materiały do ćwiczeń logope­dycznych, Wydawnictwo Pedagogiczne, Kielce 1996, s. 32.

50

Scenariusz nr 14

Temat: Głoska "r" w śródgłosie.

Cele zajęć:

1. Utrwalenie poprawnej artykulacji głoski "r" w wygłosie.

2. Usprawnianie funkcji narządów mownych - oddychania, motoryki artykulatorów, fonacji.

3. Ćwiczenia głoski "r" w śródgłosie.

Metody: słowna, pokaz (demonstracja), naśladownictwo, ćwiczeń praktycznych.

Środki dydaktyczne: lustro, obrazki (chmura, zegarek, worek, wiewiórka, narty, tarcza), zestawy wyrazów.

Plan zajęć:

1. Powitanie.

2. Ćwiczenia usprawniające narządy mowne.

3. Utrwalenie poprawnej wymowy głoski "r" w wygłosie (zestawy sylab i słów zostały podane na poprzednich zajęciach).

4. Przedstawienie tematu zajęć - ćwiczenia poprawnej wymowy głoski "r" w słowach, gdzie głoska "r" znajduje się w środku.

5. Ćwiczenia "r" na obrazkach (chmura, zegarek, worek, wiewiórka, narty, tarcza - załącznik nr 48), nazywanie obrazków, wklejenie obrazków do zeszytu i podpisanie.

6. Zagadki - odpowiedzi: zegarek, worek, chmura, temperówka, tartak, herbata, narty (załącznik nr

49).

7. Tworzenie słów z głoską "r" w środku - trzy słowa (załącznik nr 50).

8. Przedstawienie zestawu słów do powtarzania w domu (załącznik nr 51).

9. Podsumowanie zajęć i praca domowa (ćwiczenia usprawniające narządy mowy, ćwiczenia słów, ćwiczonych na zajęciach i słów przekazanych do ćwiczenia w domu).

Załącznik nr 48

51

Załącznik nr 49 Noszą go na rękach panie i panowie.

A on, choć malutki, godzinę im powie.

Płynie po niebie mała lub duża.

Gdy skryje słońce świat się zachmurza.

Co to za fabryka,

w której grube pnie ostrymi piłkami

na deski się tnie.

Szkoła liczy na ucznia, tak, jak na rycerza. Dlatego błękitny znaczek każdemu powierza.

Załącznik nr 50

Gdy wychodzę z domu trzymam go za sznurek. Śpią w nim kapcie moje jak para wiewiórek.

Najlepszym lekarzem złamanego ołówkajest

Listki brunatne wrzątkiem zalałam. Z cukrem, z cytryną gościom podałam.

Mają dwie deski, zadarte noski.

Gdy wejdziesz na nie sunąjak sanie.

Załącznik nr 51

ara, aro, uru, ere, yry, iry,

para, kara, tara, pora, kora, nora, koronka, jezioro, orać, chora, skorupa, piorun, wtorek, fura, skóra, dziura, figura, biuro, pióro, nurek, tren, kierat, siekiera, żyrafa, chmura,

armata, artysta, arkusz, karp, sarna, port, tort, serce, narty, herbata, kurtka, szorty, perła, pokarm, tygrys, sztorm, wiewiórka, tarcza

Załącznik nr 49 i 51 za: 1. Góral-Półrola, S. Zakrzewska, Chcę mówić poprawnie. Materiały do ćwiczeń logo­pedycznych, Wydawnictwo Pedagogiczne, Kielce 1996, s. 32, 33.

52

Scenariusz nr 15

Temat: Głoska "r" w nagłosie.

Cele zajęć:

1. Utrwalenie poprawnej artykulacji głoski "r" w śródgłosie.

2. Usprawnianie funkcji narządów mownych - oddychania, motoryki artykulatorów, fonacji.

3. Ćwiczenia głoski "r" w nagłosie.

Metody: słowna, pokaz (demonstracja), naśladownictwo, ćwiczeń praktycznych.

Środki dydaktyczne: lustro, obrazki (radio, rakieta, róża, ryba, ręce), zestawy wyrazów. Plan zajęć:

1. Powitanie.

2. Ćwiczenia usprawniające narządy mowne.

3. Utrwalenie poprawnej wymowy głoski "r" w śródgłosie (zestawy sylab i słów zostały podane na poprzednich zajęciach).

4. Przedstawienie tematu zajęć - ćwiczenia poprawnej wymowy głoski "r" w słowach, gdzie głoska "r" znajduje się na początku.

5. Ćwiczenia "r" na obrazkach (radio, rakieta, róża, ryba, ręce - załącznik nr 52), nazywanie ob-

razków, wklejenie obrazków do zeszytu i podpisanie.

6. Zagadki - odpowiedzi: radio, ręce, rosa, ryba, rak, ręcznik, rakieta (załącznik nr 53).

7. Tworzenie słów z głoską "r" na początku - trzy słowa (załącznik nr 54).

8. Tworzenie słów, w których słowo "rak" występuje na końcu (załącznik nr 55).

9. Przedstawienie zestawu słów do powtarzania w domu (załącznik nr 56).

10. Podsumowanie zajęć i praca domowa (ćwiczenia usprawniające narządy mowy, ćwiczenia słów, ćwiczonych na zajęciach i słów przekazanych do ćwiczenia w domu).

Załącznik nr 52

7. 
   

8. 
   

•

53

Załącznik nr 53

Bez zapałekje zapalam

i już słyszę wieści z dala. Bez kluczyka je zamykam, milkną słowa i muzyka.

Jakie to perły ranem

na trawie są rozsypane?

Dwie pomocnice małe, służą ci życie całe.

Są pracowite, a przy tym lubią być myte.

Mieszka w rzece albo w stawie i nożyce majak krawiec.

Wisi w łazience, Jakie zwierzęta tak lubią wodę,

wycierasz nim ręce. że nawet zimą żyją pod lodem.

Z ziemi do gwiazd sunie pocisk złoty, szybszy niż wiatr i samoloty.

Załącznik nr 54

Załącznik nr 55

Załącznik nr 56

rak, rama, rada, rata, razem, radio, radość, ranek, ratunek, rabunek, rakieta, racja, rok, ropa, rosa, ro­bak, robota, rozkład, rój, ród, rumak, rudy, róż, róża, ruina, równy, różnica, rumianek, rumieńce, re­bus, reszta, rejon, rekin, remont, recepta, ryk, rym, ryba, rynek, rynna, rysunek

Załącznik nr 53 i 56 za: J. Góra1-Półro1a, S. Zakrzewska, Chcę mówić poprawnie. Materiały do ćwiczeń logo­pedycznych, Wydawnictwo Pedagogiczne, Kielce 1996, s. 34.

54

---