Wykład III, Ćwiczenia III - Połączenia jednostek gospodarczych (MSSF 3)
Aktywa netto na dzień przejęcia
Wartość godziwa
Kwota, za którą dany składnik majątku mógłby zostać wymieniony, a zobowiązanie uregulowane, na warunkach transakcji rynkowej pomiędzy zainteresowanymi i dobrze poinformowanymi oraz nie powiązanymi ze sobą stronami.
Aktyw / Zobowiązanie |
Wycena w wartości godziwej |
Akcje i inne podobne walory notowane na rynku publicznym |
Wycena w oparciu o notowania giełdowe |
Akcje i inne podobne walory nie notowane na rynku publicznym |
Wartości w oparciu o wycenę, która bierze pod uwagę czynniki takie jak: wskaźnik cena do zysków, wskaźnik dywidenda do ceny, prognozowane stopy wzrostu podobnych zeczoz spółek o pokrewnej charakterystyce |
Należności |
Bieżąca ( zdyskontowana) wartość kwot należnych ustalona przy użyciu obecnych stóp procentowych po pomniejszeniu o odpisy z tytułu nieściągalności. Dyskonto nie jest konieczne w przypadku należności krótkoterminowych o stosunkowo niskich kwotach |
Wyroby gotowe i towary |
Cena sprzedaży pomniejszona o koszty niezbędne do zawarcia transakcji ( cena sprzedaży netto) odjąć średnią marżę zysku na tego typu asortymencie |
Produkcja w toku |
Cena sprzedaży pomniejszona o koszty niezbędne do zakończenia procesu produkcyjnego oraz koszty niezbędne do zawarcia transakcji ( cena sprzedaży netto) odjąć średnią marżę zysku na tego typu asortymencie |
Surowce |
Wartość odtworzeniowa - ile trzeba by obecnie zapłacić, aby pozyskać aktyw o identycznych właściwościach |
Grunty i budynki |
Wartość rynkowa (ustalona na podstawie podobnych transakcji zawieranych w tym regionie lub ustalona za pośrednictwem rzeczoznawcy) |
Maszyny i urządzenia ( wykorzystywane w procesie produkcji) |
Wycena w oparciu o szacunek rzeczoznawcy. W przypadku gdy specyfika sprzętu sprawia, że jest on trudny do wyceny, gdyż jest on rzadko spotykany i sprzedawany, to wycena powinna opierać się o zamortyzowany koszt odtworzenia ( koszt nowego sprzętu minus teoretyczne odpisy amortyzacyjne uwzględniające wiek naszej maszyny) |
Wartości niematerialne |
W oparciu o aktywny rynek dla tego typu aktywów. W przypadku gdy on nie istnieje wartość ustalona przez rzeczoznawców. |
Zobowiązania handlowe i inne |
Bieżąca ( zdyskontowana) wartość kwot ustalona przy użyciu obecnych stóp procentowych. Dyskonto nie jest konieczne w przypadku należności krótkoterminowych o stosunkowo niskich kwotach |
Kontrakty rodzące obciążenia i inne zobowiązania |
Wartość bieżąca kwoty, która trzeba będzie zapłacić w celu wywiązania się z kontraktu, ustalona w oparciu o bieżące stopy procentowe |
Przykład 1
Sprawozdanie z sytuacji finansowej spółki Córki na dzień przejęcia, przypadający w trakcie roku obrotowego, sporządzone według bliżej nie zidentyfikowanych przepisów przedstawiało się następująco:
Córka
Rzeczowe aktywa trwałe 6450
Pożyczka dla spółki X 4000
Należności handlowe 500
Zapasy 400
Akcje podmiotów notowanych na giełdzie 300
Środki pieniężne 510 12 610
Kapitał podstawowy 5500
Pozostałe kapitały rezerwowe 1000
Zyski zatrzymane 2627
Zysk netto za bieżący okres obrotowy 1750
Kredyt Bankowy 1000
Zobowiązania handlowe 733 12 610
Ustal aktywa netto spółki Córki na moment przejęcia zgodnie z wymogami MSSF 3 dysponując następującymi danymi:
1) Budynki i grunty ( wartość księgowa 3 000) zostały przez niezależnego rzeczoznawcę wycenione na 5000zł na podstawie transakcji zakupu i sprzedaży podobnych nieruchomości zawieranych w tym regionie.
2) Maszyny ( wartość księgowa 3 450) są na tyle specjalistycznym sprzętem, iż ciężko oszacować ich wartość na podstawie transakcji rynkowej. Wiadomo jedynie, że obecnie produkowane modele są o 25% bardziej wydajne i kosztują 5000zł. Stopień zużycia maszyn posiadanych przez Córkę wskazuje, iż są one średnio zamortyzowane w 40%.
3) Umowa pożyczki ze spółką X zakładała pożyczkę w kwocie 4000zł i zwrot jednorazowo 4 840 zł po dwóch latach od dnia jej udzielenia. W dniu nabycia minął dokładnie rok od podpisania umowy, rynkowa stopa procentowa kształtuje się na poziomie 10%.
4) W wyniku przeglądu zasobów kontrolowanych przez Córkę udało się zidentyfikować i ustalić wartość godziwą następujących identyfikowalnych wartości niematerialnych, które nie były dotychczas ujmowane w sprawozdaniu:
- patenty 400
- znaki handlowe 500
5) Zgodnie z polityką rachunkowości grupy i zasadą ostrożności należy przyjąć, iż 10% należności może okazać się niemożliwe do ściągnięcia
6) Zapasy spółki obejmują:
- surowce ( wartość księgowa 200), które ze względu na światowy kryzys są teraz o droższe, ich obecna cena rynkowa to 500
- półprodukty ( wartość księgowa 200), które po zakończeniu procesu produkcyjnego ( spodziewany koszt 40), będą mogły być sprzedane za 400zł po opłaceniu kosztów transportu do klienta 10zł . Spółka normalnie realizuje marżę na poziomie 25% ceny sprzedaży.
7) Akcje podmiotów notowanych na giełdzie obejmują koszt historyczny zakupu 300 walorów spółki Y po złotówkę za sztukę, Kurs akcji w dniu nabycia wynosił 3 zł.
8) Córka została pozwana przez jednego ze swoich klientów, który uległ wypadkowi w skutek wadliwej konstrukcji jej wyrobów. Sprawa jest w sądzie i ocenia się, że ryzyko porażki wynosi 60% a kwota odszkodowania do wypłaty w przeciągu paru tygodni będzie się wahać pomiędzy 500 a 1000zł.
9) Córka została żyrantem pożyczki dla jednego ze swoich dyrektorów, który zaciągnął kredyt na zakup mieszkania. Kwota niespłaconego kredytu to 1 000zł. Prawdopodobieństwo, iż kredyt nie zostanie spłacony wynosi 10%.
10) Wartość kredytu bankowego odzwierciedla kwotę do zwrotu za rok. Nie będzie żadnych dodatkowych płatności z tego tytułu. Rynkowa stopa procentowa kształtuje się na poziomie 10%.
11) W wyniku zastosowania międzynarodowych standardów zmienił się moment rozpoznawania przychodu ze sprzedaży, w związku z czym zysk netto za bieżący rok obrotowy powinien wzrosnąć o 100zł.
12) Córka podpisała niedawno bardzo niekorzystny kontrakt, w myśl którego musi za 2 lata sprzedać część swoich wyrobów za kwotę 400 zł mimo że ich koszt ich produkcji wyniesie 600zł. Można wycofać się z kontraktu płacąc karę 300 zł.
13) Matka oczekuje, iż po nabyciu Córki niezbędna będzie jej restrukturyzacja, aby przystosować podmiot do wyzwań, jakie stawia globalizacja. Szacowane wydatki z tego tytułu mogą sięgnąć 2000zł.
Rozwiązanie:
Ustalanie wartości godziwej kosztu inwestycji
Przykład 2
Spółka Matka ustaliła warunki nabycia 100% udziałów w spółce Córce ( tej z przykładu 1) z jej dotychczasowym właścicielem w następujący sposób:
- 10 000 zł zostanie zapłacone gotówką w przeciągu tygodnia od podpisania umowy
- 2 000 zł zostanie zapłacone gotówką w rok po podpisaniu umowy
- 3 000 zł zostanie dopłacone gotówką za trzy lata, jeśli przez ten okres spółka Córka wygeneruje zyski ponad 40 000 zł
lub 1 000zł jeśli zysk przekroczy jedynie 20 000 zł.
Ustal wartość godziwą kosztu inwestycji / ceny nabycia i rozlicz wartość firmy, jeżeli dostępne są ponadto następujące informacje:
1) Matka wynajęła spółkę consultingową za 500 zł, która przypisała następujące prawdopodobieństwa do różnych poziomów zysku możliwych do wygenerowania przez Córkę:
20% - 15 000
30% - 25 000
40% - 35 000
10% - 45 000
2) Spółka skorzystała z pomocy kancelarii prawnej, która pomogła w załatwieniu wszystkich formalności od strony prawnej łącznie ze sporządzeniem umowy odkupu udziałów i aktem notarialnym. Koszty tych usług wyniosły 300zł.
3) Spółka zasięgnęła również opinii renomowanej firmy audytorskiej, która przedstawiła analizę rozliczenia transakcji dla celów skonsolidowanego sprawozdania finansowego według MSSF, koszt usługi 400zł.
Rynkowa stopa procentowa kształtuje się na poziomie 10%.
Rozwiązanie;
Przykład 3
Minął już rok od transakcji nabycia Córki przez Matkę, o których była mowa w przykładzie 1 oraz przykładzie 2. Od tego czasu zmieniły się szacunki co do możliwości wygenerowania przez Córkę zysku na przestrzeni trzech pierwszych lat. Obecnie te prognozy wyglądają następująco:
10% - 15 000 20% - 25 000 30% - 35 000 40% - 45 000
Ponadto przyszedł czas na uregulowanie odroczonej płatności w kwocie 2 000zł.
Ustal jaki wpływ zmiana rozkładu prawdopodobieństwa będzie miała na koszt inwestycji jeżeli:
zmiana szacunków, wynika z błędu popełnionego przez spółkę consultingową, która dopiero po wielu miesiącach przypadkowo odkryła błąd w swoich kalkulacjach, co niezwłocznie zgłosiła do spółki Matki
zmiana szacunków uwarunkowana jest niespodziewanym ożywieniem gospodarczym, które otworzyło przed spółką Córką nowe perspektywy rozwoju.
Ponadto oblicz ewentualną zmienioną wartość firmy.
Zapłata aktywami i zobowiązaniami innym niż gotówka
Przykład 4
Spółka Matka ustaliła warunki nabycia 100% udziałów w spółce Córce ( tej z przykładu 1) z jej dotychczasowym właścicielem, panem X, w następujący sposób:
- przekaże panu X grunt o wartości według jej ksiąg 3 000zł
- przekaże panu X budynek znajdujący się na tym gruncie 5 000 zł ( wartość księgowa)
- umorzy panu X jego zobowiązania wobec spółki Matki na kwotę 1 000zł
- przekaże panu X zapasy wyrobów gotowych o księgowym koszcie wytworzenia 500zł
- pan X jako nowy właściciel nieruchomości zobowiązuje się opłacić zaległy podatek od nieruchomości na kwotę 450 zł.
Ustal wartość godziwą kosztu inwestycji i rozlicz wartość firmy wykorzystując następujące dodatkowe informacje:
1) powyższe dane dotyczące aktywów prezentują ich wartości księgowe u spółki Matki, podczas gdy ich wartości godziwe ustalone zgodnie z zasadami MSSF 3 przedstawiają się następująco:
- grunt 5 500
- budynek 7 500
- zapasy 1 200
2) wartości księgowe należności Matki od pana X ( która zostanie mu umorzona) oraz zobowiązanie Matki z tytułu podatku od nieruchomości ( który zgodził się w ramach całości transakcji przejąć i uregulować pan X) nie różnią się istotnie od ich wartości godziwych.
Rozwiązanie:
Wniesienie udziałów aportem
Koszty emisji instrumentu dłużnego lub akcji własnych
Przykład 5
Spółka Matka nabyła 70% udziałów w spółce Córce ( 350 akcji z 500 łącznie wyemitowanych), poprzez emisję akcji 1 000 własnych, które otrzymał dotychczasowy właściciel spółki Córki. Wartość nominalna akcji Córki i Matki wynosi 1zł, natomiast na dzień przejęcia kursy akcji tych spółek na giełdzie wynosiły odpowiednio: Matka 2 zł, Córka 3 zł. Koszt emisji akcji przez Matkę wyniósł 100 zł. Transakcja emisji akcji nie została jeszcze ujęta w sprawozdaniu Matki. Sprawozdania z sytuacji finansowej obu podmiotów na dzień przejęcia, zgodne z MSSF 3, przedstawiają się następująco:
Matka Córka
Rzeczowe aktywa trwałe 4700 1380
Udziały w spółce Córka 1000 -
Zapasy 250 275
Środki pieniężne 185 6135 160 1815
Kapitał podstawowy 3000 500
Zyski zatrzymane 1350 300
Zysk netto za rok 900 800
Zobowiązania handlowe 885 6135 215 1815
Przygotuj skonsolidowane sprawozdanie finansowe spółki Matki na dzień przejęcia, rozliczając i wykazując wartość firmy oraz udziały nie dające kontroli w kwotach brutto.
Rozwiązanie:
Dywidenda wypłacona przez spółkę zależną z zysku wygenerowanego przed przejęciem
Przykład 6
Spółka Matka nabyła 60% udziałów w Córce 1 sierpnia 2009 roku. 10 stycznia 2010 spółka Córka wypłaciła dywidendę 500 zł, dzieląc się z udziałowcami zyskiem za poprzedni rok. Ustal kwotę, która powinna pomniejszyć koszt inwestycji Matki w Córkę.
Rozwiązanie:
Przykład 7
Rozwinięcie przykładu 6, spółka Matka nabyła 60% udziałów w Córce za 1500zł. W dniu nabycia aktywa netto spółki Córki wynosiły 2 000 zł i obejmowały kapitał podstawowy oraz zyski zatrzymane. Poniżej zaprezentowano sprawozdanie z sytuacji finansowej obu podmiotów na koniec 2010 roku. Zysk netto spółki Matki za okres obejmuje 300 zł dywidendy, natomiast zysk netto Córki za okres przedstawiony jest już po wypłacie dywidendy. Spółka Matka nie wypłaciła w tym okresie żadnych dywidend.
Matka Córka
Rzeczowe aktywa trwałe 6900 2855
Udziały w spółce Córka 1500 -
Aktywa obrotowe 585 8985 2160 5015
Kapitał podstawowy 4000 1500
Zyski zatrzymane 1250 700
Zysk netto za rok ( po podziale) 700 600
Zobowiązania handlowe 3035 8985 2215 5015
Przygotuj skonsolidowane sprawozdanie z sytuacji finansowej ujmując wartość firmy i udziały mniejszości w kwotach netto.
Rozwiązanie:
Wpływ przeszacowań wynikających z MSSF 3 na kolejne okresy sprawozdawcze
Przykład 8
Spółka Matka nabyła dokładnie w połowie 2009 roku 80% udziałów w Córce za 2500zł. W dniu nabycia aktywa netto spółki Córki ustalone na podstawie sprawozdania z sytuacji finansowej przygotowanego według MSSF wynosiły 1 500 zł i obejmowały kapitał podstawowy (1000) oraz zyski zatrzymane (500). Dokładna analiza majątku i źródeł jego finansowania przeprowadzona pod kątem wymogów MSSF 3 wykazała jednak różnice między wartością księgową a wartością godziwą na następujących składnikach majątku przedsiębiorstwa:
- rzeczowe aktywa trwałe - wartość godziwa większa od księgowej o 500zł
- wartość niematerialna - nie ujmowana w sprawozdaniu, spełniająca jednak kryteria MSSF 3 o wartości 100zł
- zapasy - wartość godziwa większa od księgowej o 300zł
Poniżej zaprezentowano sprawozdanie z sytuacji finansowej obu podmiotów na koniec 2010 roku.
Matka Córka
Rzeczowe aktywa trwałe 7450 2608
Udziały w spółce Córka 2500 -
Zapasy 520 2125
Środki pieniężne 365 10 835 222 4955
Kapitał podstawowy 3300 1000
Zyski zatrzymane 2750 888
Zysk netto za rok 814 600
Zobowiązania handlowe 3971 10 835 2467 4955
Przygotuj skonsolidowane sprawozdanie z sytuacji finansowej ujmując wartość firmy i udziały mniejszości w kwotach netto, uwzględniając następujące dodatkowe informacje:
- rzeczowe aktywa trwałe - spółka Córka nie sprzedała od dnia przejęcia żadnych składników tego majątku, są amortyzowane średnio stawką 25%, a ich średni wiek na dzień przejęcia wynosił 2 lata
- wartość niematerialna - ma nieokreślony okres ekonomicznej użyteczności, jej amortyzacja za poprzedni rok ( okres tylko po przejęciu) wyniosła 20 zł , a za cały rok 2010 było to 40 zł
- zapasy - spółka sprzedała w zeszłym roku ( okres tylko po przejęciu) ¼ przeszacowanych uprzednio zapasów, natomiast w 2010 ½ tychże zapasów. Tak więc na koniec 2010 została już tylko fizycznie ¼ przeszacowywanych w połowie 2009 ( na dzień nabycia) zapasów.
Rozwiązanie:
Konsolidacja sprawozdań finansowych wg MSSF - kurs dla początkujących.
7