SOCJOLOGIA KULTURY - WYKŁADY

KULTURA

Efekty zainteresowania kulturą - 2 odserwacje:

1. zróżnicowanie sposobów życia ludzi - a wśród ludzi wielka zmienność i róznorodność.

2. w naszym otoczeniu zawsze są jacys inni ludzie, których obecnośc powoduje ze nie możemy się zachowywac tak jak chcemy.

Kultura z innych punktów widzenia:

Psycholog: kultura to zbiór zachowań, myśli, reakcje i uczucia jednostki.

Archeolog: kultura ujawnia sie w odnajdywanych przedmiotach materialnych.

Antropolog: kultura interesuje jako całośc dorobku ludzi.

Etnograf: opisywanie przedmiotów i zachowań mieszczących się w obszarze kultury ludowej.

Socjolog: kultura jets pewnym wydzielonym obszarem życia i działalnośći społecznej, a centralnym ptk. zainteresowania nie jest kultura sama w sobie ale jej wpływ na zycie zbiorowe.

Pojęcie kultury:

Szerokie: (Antropologiczne) rozumienie k. obejmuje dziedziny ludzkiego zycia które maja rodowód społeczny - nie są dziedziczne biologicznie, sa przyjęte w danej zbiorowości.

Wąskie: (Symboliczne) ujęcie k - wiąże się ze sferrą symboliczną komunikowania.

- wszelkie przejawy komunikowania a także zachowania i ich wytwory w ktorych zawarte są znaczenia posiadające społ. wartość.

Ujęcia kultury:

dystrybutywne: k. rozumiana jako zbiór chech okr. zbiorowości (np. Polaków, studentów) i dotyczy tego co dla danej zbiorowości jest charakterystyczne.

atrybutywne: k. jest cechą stałą i atrybutem ludzkości jako całości, lub każdego człowieka, jako przedstawiciela gatunku. Kultura określa to co wspólne wszystkim ludziom.

Definicje kultury:

1. Opisowo - wyliczające: E. Tylon - kultura, czyli cywilizacja, jest to złozona calość która obejmuje wiedze, wierzenia, sztukę, moralność, obyczaje oraz inne zdolności nabyte przez ludzi jakoczłonków społ.

2. Historyczne - J. Czarnowski: kultura to całokształt zobiektywizowanych elementów dorobku społ. (nacisk na tradycje, jako na czynnik konstutuujący kulturę)

3. Normatywne - R. Bierstedt - kultura to wszystko to, co ludzie czynią, posiadają jako członkowie zbiorowości. ( skoncentrowanie na podporzadkowanie normom, właściwości zachowan kulturalnych)

4. Genetyczne - C. Claskho: kulturą jest wszystko to, co nie zostało stworzone przez nature lecz przez człowiek. (kładzie nacisk na wyjaśnienie pochodzenia kultury i jej przeciwstawienie naturze)

5. Psychologiczna - S. Ossowski: kultura to pewien zestaw dyspozycji psychicznych przekazywanych w tonie danych zbiorowości przez kontakt społ. (zwraca uwage na mechanizmy psychiczne kształtowania sie kultury)

6. Strukturalne - B.Malinowski: kultura to całść złożona z części autonomicznych, częsciowo współzaleznych instytucji które służa zaspokajaniu potrzeb. ( koncentracja na calościowych charakterze poszczególnych kultur )

SYNTEZA - J. Szczepański: kultura to ogółwytworów działalnosci ludzkiej, materialnych i niematerialnych. Wiadomości o uznawanych sposobach postepowania, zobiektywizowanych i przyjętych w róznych zbiorowościach. Przekazywania innym zbiorowościom czy nastepnym pokoleniom.

WZORY

Wzory sposobów myslenia, odczuwania i negocjowania:

a) Idealny wzór kulturowy to swoisty model okreslający jak należy w danej sytuacji postąpić, co odczuć, co powiedziec.

b) Rrealny wzór kulturowy to regularnośc, którą daje się zaobserwowac w danej zbiorowości. Nie stanowia one wzorców normatywnych, po prostu określaja rytm życia zbiorowości.

Klasy realne:

a) jawny wzór realny - stanowi model z istnienia którego członkowie zbiorowości zdają sobie sprawę.

b) ukryty wzór realny - model postepowania wprowadzony w zycie niejako poza układem świadomości jdn.

Jest on jednak doskonale widoczny dla zewn. obserwatora - badacza.

Zdarza sie że wzory jawne to wzory idealne a wzory ukryte to wzory realne.

WARTOŚCI NORMY I SANKCJE

"Wartość to dowolny przedmiot materialny lub idealny w stosunku do którego jednostki przyjmują postawę szacunku, przypisija mu wazną rolę w swoim życiu i dązenie do niego odczytuja jako przymus." - Szczepański.

Wartości uznawane i odczuwane:

Uznawane - to te, które postrzegane sa przez jednostkę jako społecznie cenione do których powinien dazyć.

Odczuwane - stanowią te, które zostały zinternalizowane. Człowiek dąży do nich, gdyż stanowi to dla niego wewnętrzną potrzebę.

Wartości autoteliczne i instrumentalne:

Autoteliczne - mają dla jednostek znaczenie samo w sobie. Dążenie do nich jest odczuwane jako nadrzędny cel.

Instrumentalne - to te których osiągnięci epozwala na zbliżenie się do innych wartości. Są potrzebne w stosunku do innych wartości, postrzeganych jako ostateczny cel ludzikiej egzystencji

Norma to inaczej prawidłowość, reguła określająca sposób działania zbiorowości i poszeczególnych jednostek. Wiążą się one wprost z wartościami. Stanowią swoiste drogowskazy wskazujące kierunek realizacji wartości. Normy do pewnego stopnia pokrywają się z jawnymi wzorami kulturowymi.

Sankcje:

Stoją na strazy realizowania wzorów kulturowych kazej społeczności. Zabezpieczją wypełnianie norm i dążenie do okreslonych wartości. Są to zarówno kary jak i nagrody o zróżnicowanych charakterze - formalnym i nieformalnym, wewnerznym i zewnętrznym.

TWORZENIE I NABYWANIE KULTURY

Tworzenie kultury - Mechanizmy tworzenia kultury:

- działania masowe

- zachowania zbiorowe

- ruchy spłeczne

- organizacje - grupy celowe

- wybitne jdn.

Schemat analityczny: kultura jest zawsze zlokalizowana w czasie i przestrzeni - nie istnieje poza zbiorowością. Może jednak być podzielona na elementy składowe, tworzące szersze układy:

Rys kulturowy - najprostszy podstawowy składnik kulturowy.Cechy kultury (np. harpun dla eskimosów)

Kompleksy kulturowe - szersze układy przemiotów, urzadzem, wyobrażeń i idei, powiązany funkcjonalnie z okresonymi elementami.

Konfiguracje kulturowe - połaczenie w szersze całości funkcjonalne poszczególnych kompleksów kulturowych.

Nabywanie kultury:

Od istoty biologicznej do człowieczenstwa:

1. Aspekt filogenetyczny

Proces nabywania kultury dotyczy ludzkości jako całości. Jako gatunek w wyniku procesu kultury stajemy się coraz bardziej inni niż swiat natury. (Kultura obejmuje całośc ludzkości)

2. Aspekt ontogenetyczny

Umysl dziecka jako "tabula rasa", jednostki przyjmują cechy szczególnie ludzkie w procesie uspołeczniania. Człowiek kształtuję swoją osobowośc w procesie wychowania. (Kulture nabywa każda jednostka osobno)

Socjalizacja (Enkulturacja): proces stawania się czlowiekiem.

-Wrastanie jednostki w kulturę społeczności.

-W procesie tym biorą udział rózne środowiska wychowawcze, stanowiące "reprezentację" społeczenstwa: rodzina, gr. rówieśnicze, otoczenie sąsiedzkie, instytucje wychowawcze, kościół.

-Finalny efekt zależy od siły ich iddziaływania i stopnia zaangazowania jednostki w ich zycie.

Jak przebiega enkulturacja:

Enkulturacja jest ciąglym procesem, zaczyna sie od pierwszej interakcji z znaczacym innym i nigdy się nie kończy, ma charakter adaptacyjny i selektywny a w jego procesie człowiek przyswaja normy i wartości odpowiadające spoleczeństwu w którym się znajduje. Treści przekazywane w enkulturacji są różne i zależą od szeregu czynników (płec, przynależność klasowa, kategorie społeczne itp.)

Enkulturacja odbywa się na 2 poziomach - uświadomionym i nieświadomym - dotyczy to w równym stopniu osoby poddawanej enkulturacji oraz osoby wprowadzającej w kulture.

Przekaz kultury nie oznacza wiernej reprodukcji jej wzorów.

Typy Przekazu Kulturowego:

Typ postfiguratywny: wystepuje w społeczeństwach gdzie starsi zajmują uprzywilejowaną pozycję, sprzyja podtrzymaniu tożsamości i odrębności grupy.

Typ prefiguratywny: rola przewodników w społeczeństwie przypada na młode pokolenie, starsi mają problemy z przystosowaniem się do zmian. Pojawia się gdzy upowszechni się zjawisko dyfuzji kulturowej. Układ ten powstaje przy szybkich zmianach społecznych.

KOMUNIKOWANIE

Komunikowanie to proces oznaczający swiadome lub tez nie zachowanie symboliczne. Komunikacja jest warunkiem istnienia kultury, pozwala na wymianę informacji, tworzenie wspólnot, koordynowanie działań. Dzięki niej mozliwe staje sie pełniejsze zrozumienie kultury i otoczenia, dzieki niej społeczeństwo gromadzi i przekazuje doświadczenia - buduje pamięć społeczną. Kształtuje, modyfkuje lub zmienia wiedze, postawy i zachowania zgodnie z interesami i wartościami oddziaływujących na siebie nadawców i odbiorców.

Mechanizm komunikacji:

- nadawca koduje informacje za pomocą symboli - dany obiekt staje się symbolem i znaczy więcej niż on sam.

- komunikacja wiaże się nieodmiennie z nadawaniem i odbieraniem znaków. Jezyk komunikowania to kod symboliczny.

- nośnikiem komunikatu jest kanał informacyjny.

Proces komunikacji interpersonalnej:

Jest to podejmowana w okreslonym czasie wymiana werbalnych, wokalnych i niewerbalnych sygnałów (symboli) w celu osiągnięcia lepszego poziomu współdziałania.

Kompetencja komunikacyjna:

Zdolność do osiągnięcia przez komunikacje porządanych celow w sposób stosowny do sytuacji. Osoba o wysokich kompetencjach kom. to ta która komunikuje się skutecznie i stosownie do kontekstu. Na k.k. wpływają: motywacja, wiedza i umięjętności połaczone wróżne konfiguracje.

Motywacja: aby komunikowac sie kompetentnie nalezy tego chciać. Poziom w jakim osoba dązy do kompetentnego komunikowania się, ma wymiar pozytywny i negatywny.

Wiedza: kompetentnie komunikuje się osoba posiadająca wiedze na temat wszystkich elementóe sytuacji komunikacyjnej. Wiedza dzieli się na: wiedzę deklaratywna (znajomośc słów, tematów, znaczeń, wymaganych w jakiejś sytuacji) i proceduralną (jak w okreslonej sytuacji zbierać, planowac i odtwarzeać wiedzę deklaratywną).

Umiejętności: są to powtarzalne zachowania zorientowane na cel, wystepują na poziomie ogólnym jak i jednostkowym. [Poziom ogólny (wytworzone w danym kregu kulturowym wzory zachowań, wykorzystywane w okr. okolicznościach) jednostkowy (umiejętności specyficzne, wyjątkowe, zarezerwowane dla pewnych specyficznych sytuacji)]

Szum techniczny - otoczenie, szum symantyczny - niezamierzony bład nadawcy w znaczeniu, zaburzający precyzje.

Formy komunikacji:

- za wzg. na forme przekazu: werbalne, niewerbalne - ustne i piesemne - bezpośrednie i pośrednie.

- ze wzg. na charakter relacji łaczącej nadawce i odbiorce: jedno i dwukierunkowe - symetryczne i niesymetryczne - formalne i nieformalne - obronne i podtrzymujące.

Kanaly Ekspresji Niewerbalnej:

1. Ruchy ciała - mimika, kontakt wzrokowy, gesty, pozycja ciała, dotyk.

2. Zalezności przestrzenne - dystans, jaki utrzymujemy z rozmówca w czasie interakcji.

ad.1)

a) mimika - twarz jest najbardziej ekspresyjną częścią ciała odzwierciedla szybko zmieniające się nastroje.

b) kontakt wzrokowy - oczy stanowią najwazniejszy obszar wizualnej uwagi, jego zasadnicza funkcja jest przekazywanie komunikatów relacyjnych,

c) dotyk - stanowy sygnał o bardzo dużej sile oddziaływania bo jest silnie związany z seksem i agresją. Jego funkcje to wspieranie/pocieszanie, afiliacja, demonstracja władzy. Istnieją normy spoleczne regiulujące dotykanie xD

d) gesty - ruchy są skoordynowane z mowa i sa czescią całościowego procesu komunikowania się.

e) pozycja ciała - i sposób siedzenia czy stania ujawnia inf. na temat naszego samopoczucia.

ad.2)

Wyrózńiamy cztery strefy używane przez nas nieświadomie:

strefa intymna 0 - 45 cm

strefa osobista 45 - 120 cm

strefa spoleczna 120 - 360 cm

strefa publiczna 360 - 600 cm

Rola komunikacji niewerbalnej w komunikacji interpersonalnej: 5 funkcji.

- Informacyjna - kontekst niewerbalny jest źródłem wiedzy na temat samopoczucia nadawcy.

- Wspieranie przekazów słownych - dookreslenie treści przekazywanych slowami.

- Wyrażanie postaw i emocji - dotyk, mimika, dystans fizyczny sa podstawowymi sposobamu uzewnetrznienia emocji.

- def. relacji - za pomocą określonych relacji niewerbalnych dokonuje się wzajemne komunikowanie atrakcyjnoci i bliskości.

- kształtowanie wrażenia.