1. Zasady współpracy w łańcuchu dostaw. Technologie informatyczne wspierające integrację
1.1 Rodzaje relacji i współpracy w łańcuchach dostaw
Rewolucja informatyczna dokonująca się w ciągu ostatnich dwudziestu lat wyposażyła przedsiębiorstwa w szeroki wachlarz technologii pozwalających lepiej zarządzać operacjami i łańcuchami dostaw. Co więcej, rosnący popyt oraz globalna konkurencja zachęciły je do doskonalenia się w tych obszarach. Ale to nie wystarczy. Wszelkie wysiłki skoncentrowane na zwiększaniu wydajności operacji i łańcuchów dostaw nie będą miały żadnego znaczenia bez współpracy ze strony innych firm. W związku z tym coraz więcej podmiotów kładzie nacisk na zarzadzanie relacjami.
Zagadnienie utrzymywania wzajemnych stosunków i współdziałania z dostawcami pojawiło się w literaturze już kilkadziesiąt lat temu. Od tamtego czasu idea ta pojawiła się ponownie pod wieloma nazwami, takimi jak: co-makership (współtworzenie, współprodukcja), reverse marketing (marketing odwrotny), supplier alliances (sojusze dostawców) oraz partnership sourcing. Różnego rodzaju odmiany miały miejsce również w zakresie marketingu, znane pod nazwą marketingu relacyjnego (relational/relationship marketing) jak również w dziedzinie zarządzania strategicznego jako sojusze strategiczne. Jednocześnie koncepcja stosunków opartych na współpracy została rozszerzona z bezpośrednich dostawców na szeroko rozumiany łańcuch dostaw.
Integracja łańcucha dostaw, przy nadrzędnym celu maksymalizacji wartości dla ostatecznego klienta, ma na celu zwiększenie sprzedaży i zmniejszenie kosztów operacyjnych. Do innych korzyści płynących ze ścisłej współpracy w łańcuchu dostaw zalicza się:
minimalizację całkowitych kosztów przepływu produktów i informacji przy zachowaniu wymaganego przez klientów poziomu jakości obsługi dostaw,
zapewnienie jak najkrótszego czasu realizacji zamówień i możliwie wysokiej niezawodności, częstotliwości i elastyczności dostaw przy założonym poziomie kosztów przepływu,
optymalizację poziomu zapasów w skali łańcucha dostaw wraz z elastycznym dostosowywaniem się do preferencji w zakresie obsługi dostaw poszczególnych segmentów rynku.
Tradycyjny opis relacji w łańcuchu dostaw to podejście oparte na zakupach, gdzie SCM (Supply Chain Management - zarządzanie łańcuchem dostaw) miało wspomagać łańcuch dostaw w sposób zapewniający osiągnięcie możliwie najniższych wyjściowych cen zakupu przy realizacji dostaw, przy czym: duża liczba dostawców, wybór dostawcy dokonywany głównie na podstawie ceny zakupu, negocjacje „na odległość wyciągniętej dłoni” (arms-lenght negotiations), sformalizowane kontrakty krótkoterminowe oraz centralizacja zakupów.
Speckman, Kamauff oraz Myhr opracowali pojęcie przejścia od tradycyjnego poglądu opartego na zakupach do współdziałania odbywającego się w formie continuum, zwracając przy tym uwagę na fakt, iż formy współpracy i koordynacji są konieczne, ale nie wystarczające do czerpania zysków z wydajnego współdziałania. W owym podejściu autorzy zauważają, że droga od negocjacji na otwartym rynku do współdziałania jest długa i nie powinna być podejmowana dla wszystkich bez wyjątku relacji typu dostawca - nabywca.
Współdziałanie w zakresie wymiany danych - podczas którego partnerzy (wewnętrzni lub zewnętrzni) wymieniają niezbędne informacje potrzebne głównie dla celów codziennych transakcji. Wymiana danych może odbywać się jedno- lub dwukierunkowo.
Współdziałanie w łańcuchach dostaw wymaga przeobrażeń w działalności polegających na tym, że menedżerowie dążą do unikania niepewności i wykorzystywania szans poprzez twórcze wykorzystanie zarówno potencjału dostawców jak i klientów, poprzez określanie najlepszych dostawców a następnie rozpowszechnienie tej wiedzy czy możliwości wśród wszystkich uczestników łańcucha. Wymaga to współdzielenia informacji, które uprzednio mogły być uznawane za zastrzeżone, rezygnacji z kontroli nad innymi uczestnikami łańcucha i wiary (zaufania), że partnerzy działają również w naszym interesie. Zaufanie podkreślane jest w literaturze jako kluczowe zagadnienie determinujące sukces wysiłków podejmowanych w obszarze łańcucha dostaw.
Współpraca w łańcuchach dostaw opiera się na wspólnej wizji, zrozumieniu indywidualnej roli każdego z uczestników, umiejętności wspólnego działania oraz gotowości do przystosowania się w celu wykreowania dodatkowej wartości dla klienta. Tworzenie tej dodatkowej wartości jako ważny cel współpracy w łańcuchach dostaw podkreślany jest przez wielu autorów. Wymieniane są także przykładowe źródła osiągania korzyści dla klienta, jak na przykład redukcja czasu i kosztów ponoszonych przez klienta, poprawa niezawodności i terminowości dostaw. Ale wartością dodaną dla klienta może być także zmniejszenie zanieczyszczeń oraz szkodliwego oddziaływania poszczególnych procesów w łańcuchu dostaw na środowisko naturalne, gdyż zanieczyszczenie ma postać straty ekonomicznej i jest dowodem na to, że określone zasoby zostały wykorzystane w sposób niekompletny, nieefektywny lub nieskuteczny. Ponadto, przedsiębiorstwa muszą wówczas podjąć dodatkowe kroki, które generują koszty, ale nie tworzą wartości dla klienta.
Przedsiębiorstwa współpracujące na zasadach partnerskich troszczą się nie tylko o swoje, ale i o interesy wszystkich innych partnerów łańcucha dostaw. Jeżeli interesy którejkolwiek firmy odbiegają od interesów pozostałych, jej działania nie będą zwiększać efektywności całego łańcucha. Firmy muszą zatem w taki sposób kooperować, aby dążenie jednej firmy do maksymalizowania dochodów powodowało jednocześnie maksymalizowanie wyników osiąganych przez cały łańcuch dostaw. Tworzenie zachęt do większej efektywności możliwe jest poprzez swobodną wymianę informacji z dostawcami i klientami, chodzi tu głównie o bieżącą wiedzę na temat zmian w podaży i popycie, co umożliwia szybką reakcję. Ważnym jest także określenie ról, zadań i zakresów odpowiedzialności dostawców i klientów oraz sprawiedliwe dzielenie się ryzykiem, kosztami i zyskami wynikającymi z wprowadzenia nowych inicjatyw.
Siła dominacji - postrzegana jako droga do pozyskiwania rynków zbytu, stanowi czynnik wydajnego współdziałania wewnątrz łańcucha dostaw.
Rozważając wzajemne relacje w łańcuchu dostaw, istotnym jest podjęcie analizy dokładnego poziomu współpracy i relacji pomiędzy partnerami w konkretnym łańcuchu dostaw tak, aby poprzez śledzenie rozwoju oraz sporządzanie planu „w którym miejscu ma się znaleźć łańcuch dostaw”, ustalić na którym etapie rozwoju łańcuch dostaw znajduje się obecnie.
1.2. Technologie informatyczne w łańcuchach dostaw
Dane, informacje i wiedza stanowią aktywa firmy niezbędne do prowadzenia jej logistyki i zarządzania łańcuchem dostaw, ponieważ są one bazą, na której zarząd firmy może planować operacje logistyczne, organizować procesy logistyczne i procesy łańcucha dostaw, koordynować współpracę i komunikować się z partnerami handlowymi, przeprowadzać operacje logistyki funkcjonalnej oraz zarządczej kontroli fizycznego przepływu dóbr i informacji oraz ich podziału między uczestników łańcucha dostaw.
Największe wyzwanie jakie jest stawiane przed systemami informatycznymi dedykowanymi dla potrzeb łańcucha dostaw dotyczy przetwarzania i udostępniania informacji, w taki sposób, aby były one osiągalne i czytelne dla każdego uczestnika łańcucha w dowolnym momencie. Partnera biznesowego nie interesują bowiem uwarunkowania systemu informatycznego stosowanego w danym przedsiębiorstwie, czyli fakt realizacji złożonego zamówienia przez konkretny system. Idealnym wyjściem wydaje się więc stworzenie, w miarę możliwości, jednolitego zintegrowanego systemu informatycznego, który niezależnie od procesu przetwarzania informacji pozwoli uczestnikom łańcucha na swobodny dostęp do spójnego i zarazem wygodnego modelu wymiany danych. Taki zintegrowany system informatyczny klasy SCM powinien:
umożliwiać sprawniejsze planowanie i podejmowanie decyzji na całej długości łańcucha,
zapewniać efektywną komunikację między uczestnikami łańcucha,
wspomagać sferę operatywnego zarządzania przedsiębiorstwem,
umożliwiać szybką reakcję na zmiany w popycie, a tym samym warunkować efektywne zarządzanie łańcuchem dostaw w oparciu o sprawne działający system przepływu informacji.
Głównym zadaniem zintegrowanych systemów informatycznych klasy SCM jest więc dostarczanie analitycznych danych w czasie rzeczywistym, które decydentom pozwalają sterować ruchem produktów w ramach wyodrębnionych kluczowych procesów biznesowych. Procesy te obejmują swym zasięgiem szereg funkcji odpowiedzialnych za m.in.:
określenie źródeł zaopatrzenia,
planowanie produkcji,
magazynowanie,
transport,
prognozowanie zapotrzebowania,
obsługę klienta.
Zaawansowane algorytmy wbudowane w systemy klasy SCM zapewniają możliwość analizy scenariuszy i podejmowanie decyzji w krótkim (rzeczywistym) czasie, co wydatnie przyczynia się do realizacji wielu postulatów w obrębie działalności operacyjnej i samej obsłudze klienta.
Technologia informatyczna (IT) jest ważnym czynnikiem umożliwiającym efektywne zarządzanie łańcuchem dostaw. Z punktu widzenia zarządzania informacyjnego, system IT w aplikacjach SCM zorientowanych na wydajność jest zwyczajowo wykorzystywany tak, by zapewniać produktywność i redukować koszty operacyjne.
Systemy i technologie, które umożliwiają duże prędkości pozyskiwania danych (eliminowanie opóźnień czasowych i braku szerokoformatowych informacji):
Internet
dostęp szerokopasmowy
elektroniczna wymiana danych (EDI)
XML
Internet stanowi globalną sieć informatyczną wymiany danych, stosującą standardy Internet Protocol (IP) do przenoszenia danych z jednego punktu do innego. Jest uniwersalną siecią informatyczną, która umożliwia połączenie z wszelkimi komputerami i urządzeniami komunikacyjnymi. Przy dzisiejszym rozwoju Internetu, firmy posiadają różnorodne sposoby na szybkie i niedrogie łączenie systemów komputerowych.
Technologie szerokopasmowe - obejmują one technologie kablowe, DSL czyli cyfrową linię abonencką, Metro Ethernet, bezprzewodowy dostęp radiowy i satelitarny. Większość firm tworzy wewnętrzne połączenia między sobą wykorzystując sieci lokalne (LAN - Local Area Network), dające im wiele możliwości komunikacji wewnętrznej. Wiele przedsiębiorstw posiada połączenia pomiędzy kilkoma lub wszystkimi lokalizacjami geograficznymi przy zastosowaniu technologii sieci VAN.
Elektroniczna Wymiana Danych (EDI) - jest technologią opracowaną dla celów transmisji typowych rodzajów danych pomiędzy współpracującymi ze sobą przedsiębiorstwami. Dla dużej liczby przedsiębiorstw definiowane są standardowe zestawy danych EDI. Firmy mogą swobodnie decydować o tym, które zestawy danych i które części danego zestawu zostaną zużyte. Systemy EDI mogą obecnie być uruchamiane na dowolnym rodzaju komputera, od dużych systemów komputerowych począwszy a skończywszy na zwykłych komputerach PC. Dzięki EDI partnerzy w górę łańcucha mogą otrzymywać aktualne i dokładne informacje o rynku i klientach oraz wykorzystywać je do planowania i tworzenia harmonogramów; partnerzy w dół łańcucha mogą z kolei zapewnić lepszą obsługę klienta odpowiadając na zmiany w rynku i wymagania klientów; wszyscy uczestnicy łańcucha mogą ograniczyć prace biurowe i cieszyć się wysokiej jakości usługami komunikacyjnymi.
XML (Extensible Markup Language) - tzw. rozszerzalny język znaczników, jest technologią opracowaną do transmisji danych w elastycznym formacie pomiędzy komputerami oraz pomiędzy komputerami i ludźmi. Może być stosowana do komunikacji pomiędzy komputerem i człowiekiem, ponieważ może wykorzystywać interfejsy użytkownika takie jak wyszukiwarki sieciowe i reagować na wprowadzone przez człowieka dane. Ten rodzaj komunikacji spowoduje rozwój sieci komputerowych i interakcje zachodzące pomiędzy ludźmi i komputerami. Celem tej sieci będzie bieżące koordynowanie operacji dostaw.
1.3 Wnioski
Dostęp do informacji w dowolnym miejscu łańcucha zależy od stopnia wdrożenia we wszystkich jego ogniwach odpowiednich narzędzi i technologii informatycznych. Ich wdrożenie umożliwia:
prowadzenie analiz, śledzenie popytu, trendu, itp..,
identyfikację opakowań jednostkowych i zbiorczych,
identyfikację opakowań transportowych: palet, kontenerów i innych jednostek wysyłkowych,
śledzenie ruchu i lokalizacji każdego opakowania, środka transportu, itp.,
szybkie i dokładne wprowadzanie informacji do systemu informatycznego,
usprawnianie i automatyzację procesów: przyjmowania, magazynowania, kompletacji i dystrybucji towarów,
przyspieszenie cyklu zamawiania - fakturowania - zapłaty,
dostępność informacji o towarze
BIBLIOGRAFIA:
S. Kot, M. Starostka - Patyk, D. Krzywda, Zarządzanie łańcuchami dostaw, Sekcja Wydawnictw Wydziału Zarządzania Politechniki Częstochowskiej, Częstochowa 2009
C. Bozarth, R. B. Handfield, Wprowadzenie do zarządzania operacjami i łańcuchem dostaw, Helion, Gliwice 2007
J. Witkowski, Zarządzanie łańcuchem dostaw. Koncepcje, procedury, doświadczenia, PWE, Warszawa 2003
H.L. Lee, Sekret najbardziej efektywnych łańcuchów dostaw, „Harvard Business Review” Polska
C. Bozarth, R. B. Handfield, Wprowadzenie do zarządzania operacjami i łańcuchem dostaw, Helion, Gliwice 2007, str 38
J. Witkowski, Zarządzanie łańcuchem dostaw. Koncepcje, procedury, doświadczenia, PWE, Warszawa 2003, str 23
H.L. Lee, Sekret najbardziej efektywnych łańcuchów dostaw, „Harvard Business Review” Polska, nr 25, Luty 2005
1