Higiena (grec. higieinos - leczniczy, przynoszący zdrowie) jest nauką, której przedmiotem zainteresowania jest badanie powiązań pomiędzy zdrowiem człowieka, a środowiskiem naturalnym, sztucznym i społecznym. Higiena jest jedną z podstawowych nauk medycyny profilaktycznej, której zadaniem jest określenie i ustalenie obowiązujących wskazań i normatywów zdrowotno-higienicznych człowieka żyjącego w określonym środowisku bytowania i pracy. Wskazania i normy z dziedziny higieny maja podstawowe znaczenie w każdym okresie rozwoju człowieka i miejscu jego działania.
Higienę ogólną można podzielić. Higienę komunalną (wody, powietrza, gleby, mieszkań), higienę pracy, higienę żywności i żywienia, higienę szkolną itp. Wydzielić też można higienę człowieka obejmującą poszczególne okresy jego życia oraz higienę osobistą obejmującą poszczególne narządy i układy ciała (wzrok, słuch, itp). Do zadań należą: - badanie środowiska zewnętrznego mającego bezpośredni wpływ na organizm ludzki, - określenie stopnia działania czynników środowiskowych, w których stają się one szkodliwe dla zdrowia, - opracowanie wskazań dotyczących zmian danego środowiska, - podanie sposobów unikania lub eliminowania czynników negatywnych, a wykorzystywanie czynników pozytywnie działających na organizm, - rozszerzenie i usprawnienie możliwości adaptacyjnych człowieka, - podjęcie działań polegających na osiąganiu poprawy stanu zdrowia społeczeństwa poprzez zmiany postawy, zachowań i stylu życia. - tworzenie prozdrowotnych warunków w otoczeniu człowieka, tak by podjęcie zachowań służących zdrowiu stało się bardziej prawdopodobne.
Wymogi higieniczne i organizacyjne podczas wycieczki
Organizując wycieczkę należy brać pod uwagę następujące zagadnienia: - wiek i sprawność fizyczną uczestników
Młodzieży nie powinno się łączyć w grupy o znacznej rozpiętości wieku. Sprawność fizyczna uczestników powinna być uwzględniana przy planowaniu długości trasy wycieczki, aby jej pokonanie odbyło się bez zmęczenia i dolegliwości. Przy doborze uczestników na obóz wędrowny zwracamy uwagę czy zgłaszający się kandydaci posiadają dobry stan zdrowia potwierdzony przez lekarza w karcie kwalifikacyjnej uczestnika na obóz. - wyznaczenie trasy wycieczki krajoznawczych - ustalenie programu wycieczki - czas trwania, rozkład dnia, liczba godzin marszu - zabezpieczenie i dobór odpowiedniego ekwipunku osobistego i wyposażenia w sprzęt dla całej grupy oraz środków transportu
Zwracamy uwagę czy ekwipunek osobisty jest lekki, ciepły, przewiewny. Przestrzega się zasady, aby każdy uczestnik miał odpowiednie obuwie, które zapobiega przedwczesnemu zmęczeniu, urazom, itp. .Bielizna powinna być wygodna Dbamy, aby wszyscy uczestnicy obozów lub wycieczek posiadali plecaki. Na wypadek deszczu zabieramy nieprzemakalny płaszcz lub pelerynę, Jeżeli planujemy na obozach wyżywienie we własnym zakresie, wówczas bierzemy po l kuchence menażkowej na dwóch uczestników. Żywienie powinno być dostosowane do wysiłku fizycznego, uwzględniać zasady racjonalnego odżywiania, smaczne, niezbyt obfite, starannie przygotowane. Strzec się należy przed spożywaniem produktów nieświeżych, które prowadzą do niebezpiecznych zatruć pokarmowych. W obozie pozbawionym odpowiednich śmietników względnie zbiorników konieczne jest systematyczne gromadzenie odpadów stałych w specjalnie dla tego celu wykopanych dołkach, codziennie przysypywanie ich warstwą ziemi lub piasku oraz odkażanie. - zabezpieczenie doraźnej pomocy. Apteczki najlepiej nosić w specjalnych torebkach typu sanitarnego. Do apteczek powinny mieć dostęp tylko osoby zdrowe i upoważnione przez kierowników wycieczek i obozów.
Wymogi higieniczne i organizacyjne w obozownictwie
- Rekreacyjne - położenie miejsca powinno być w bliskości zieleni, lasów, zbiorników wodnych umożliwiających kąpiel i uprawianie sportów
- Ogólno higieniczne - korzystne warunki klimatyczne, właściwa struktura gleby, możliwości zaopatrzenia się w wodę do picia i celów gospodarczych. Teren powinien być piaszczysty, suchy, przepuszczalny dla wody, odległy od terenów bagnistych, torfowisk sprzyjających wilgoci i komarom.
- Epidemiologiczne - lokalizacja z dala od źródeł zakażenia; szpitali, sanatoriów przeciwgruźliczych, gospodarstw rolnych, wysypisk śmieci, kanałów ściekowych, siedlisk gryzoni itp. Teren powinien umożliwić podział obozowiska na rejony: mieszkalny, sportowo-rekreacyjny, administracyjny, gospodarczy, miejsce na urządzenie do mycia naczyń, pobierania wody, niszczenia odpadów oraz ubikacje.
- Gospodarczo-techniczne — możliwość aprowizacji, zaopatrzenia w wodę i opał oraz materiały budowlane, łatwość dojazdu. Najważniejszym problemem higienicznym obozów jest zaopatrzenie w wodę. W przypadku braku studni, wodę można czerpać ze zbiorników powierzchniowych zabezpieczając rejon ujścia i wyznaczając go powyżej innych urządzeń. Miejsce na kuchnię powinno być położone blisko źródła wody oraz drogi dojazdowej, jak również uwzględniać kierunek wiatrów, aby nie zadymić części mieszkalnej i nie stanowić zagrożenia pożarowego lasu. Rejon mieszkalny powinien być oddzielony od rejonu gospodarczego pewną przestrzenią, w której można lokalizować jadalnię. Namioty najkorzystniej jest ustawić na polanie w miejscach nasłonecznionych rano, a zacienionych po południu, aby nie były zbyt nagrzane wieczorem. Odstępy między namiotami 2- i 4-osobowymi powinny wynosić minimum 2,5 m, a odległość między rzędami namiotów minimum 5 metrów. Namioty należy ustawić na podwyższeniu, okopywać dookoła rowkami w celu ułatwienia odpływu wody opadowej. Konieczne jest codzienne mycie namiotu, wietrzenie koców i pościeli, trzepanie płócien namiotowych.