Teorie integracji europejskiej

2.Koncepcja funkcjonalistyczna

-istnienie efektu samonapędzania(spillover effect)- integracja w jednej dziedzinie powoduje samoczynne jej rozciąganie się na inne dziedziny, np.warunkowanie integracji poliycznej ekonomiczną

-propagatorzy tej koncepcji: David Mitrany, Ernst Haas-obydwaj odwoływali się w swojej teorii integracji do potrzeby utworzenia wspólnoty w skali ponadnarodowej, która obejmowałaby transnarodowy system społeczny

-Mitrany-( lata 40-ste) integrując się należy koncentrować się na konkretnych potrzebach, unikając przy tym ideologii czy systemów filozoficznych. Przeciwstawia ona zatem pragmatyzm ideologii, głosi prymat gospodarki nad polityką. Kładzie nacisk na wyraźną separację elementów politycznych od niepolitycznych sfer współpracy międzynarodowej. Postulował utworzenie rządu światowego, w którym wyspecjalizowane agencje miałyby przejmować od państwa coraz więcej sprawowanych przez nie funkcji

-Haas- podobne poglądy w latach 50-tych,w latach 60-tych zbliżył się do neofunkcjonalistów

-źródłem tradycyjnego funkcjonalizmu jest koncepcja „szkoły wolnego handlu”;do tej koncepcji zalicza się teorię kosztów komparatywnych Davida Ricardo-wraz z upływem czasu państwa znoszą ograniczenia ilościowe i wartościowe oraz celne dla ułatwienia własnego udziału w międzynarodowej wymianie handlowej

3.Koncepcja neofunkcjonalna

-wyłoniona z funkcjonalizmu na przełomie lat 50-tych i 60-tych XXw.

- jednym z głównych propagatorów tej koncepcji był Ernst Haas- założenia:

a)modyfikacja klasycznego funkcjonalizmu o dodatkowe zmienne- procesualne i podstawowe;

b)główna zmienna procesualna to zmienna impulsu integracyjnego- skutkiem jest integracja jako produkt działań sił politycznych. Motorem tych działań jest aparat biurokratyczny związany z organizacjami i grupami interesu. Jego celem jest utrzymanie porządku społecznego i pokojowe rozwiązywanie sporów. W związku z tym integracja prowadzi do tworzenia wspólnoty politycznej, posiadającej organy wyposażone w ponadnarodowe uprawnienia. Miarą zaawansowania integracji ma być według niego proces podejmowania decyzji. Haas podparł się w swych poglądach badaniami nad Europejską Wspólnotą Węgla i Stali- stwierdził, iż w dłuższej perspektywie czasowej władze Wspólnoty staną się coraz bardziej otwarte na stosowanie rozwiązań federacyjnych, czego konsekwencją będzie proces instytucjonalizacji

c) zmienne podstawowe: komplementarność elit narodowych, wspólnotowy źródłowo charakter podejmowania decyzji, wielkość integrowanych jednostek

d) Leon Lindberg i Steward Scheingold wprowadzili kategorię pośredniczącą sprzężenia zwrotnego pomiędzy zmiennymi procesualnymi i podstawowymi

e) K. Deutsch- uznał za główny czynnik integrujący „poczucie wspólnoty”(wiara jednostek i grup, iż mogą osiągnąć porozumienie przynajmniej w jednej sprawie- problemy społeczne mogą i muszą być rozwiązywane przez procesy pokojowej zmiany-stan „wspólnoty bezpieczeństwa” wykluczający wojnę jako metodę rozwiązywania konfliktów między dwoma „całościami politycznymi”)

f) K. Deutsch- dwa typy wspólnot bezpieczeństwa:

• amalgamowana- zespolenie dwóch lub więcej niezależnych wcześniej jednostek politycznych w jedną większą całość ze wspólnym rządem

• pluralistyczna- połączenie dwóch lub więcej jednostek politycznych w nowy rodzaj więzi wspólnotowych, np. Norwegia i Szwecja po 1907r; EWWiS od 1957

g) akceptacja trzech zmiennych empirycznych przesądzających o integracji europejskiej: wewnętrzne zagrożenia, integracja przywódczych sił sprawczych i mobilizacji grup społecznych opowiadających się za międzynarodową integracją

4.Koncepcja ekonomiczna

- pojęcie „integracja gospodarcza” powstało po II wojnie światowej-oznaczało współpracę, konsultowanie decyzji gospodarczych, przewidywanie międzynarodowych skutków narodowych decyzji gospodarczych

- rozwojowi integracji gospodarczej sprzyjała amerykańska polityka gospodarcza w Europie po 1945r.( Plan Marshalla)

- elementy konieczne dla wystąpienia integracji gospodarczej: komplementarność struktur gospodarczych krajów; dostatecznie wysoki poziom infrastruktury technicznej pozwalający na zwiększenie przepływów towarów lub czynników produkcji; prowadzenie przez dane państwa określonej, ułatwiającej, przyspieszającej lub rozszerzającej zakres procesów składających się na integrację gospodarczą

-pięć form integracji gospodarczej wg Beli Balassy (1962)- każda z tych form poprzedza etap o wyższym stopniu zaawansowania rozwojowego; są to:

• strefa wolnego handlu-zniesienie barier celnych i innych ograniczeń w handlu wzajemnym

• unia celna- utworzenie wspólnej, zewnętrznej taryfy celnej wobec państw trzecich

• wspólny rynek- zniesienie pozataryfowych ograniczeń handlowych i wprowadzenie swobody przepływu czynników produkcji

• unia ekonomiczna- sterowana odgórnie koordynacja swobodnego przepływu czynników produkcji poprzez realizację wspólnych polityk szczegółowych

• totalna integracja- unifikacja polityk gospodarczych, walutowych i prawodawstwa poszczególnych państw oraz utworzenie ponadnarodowych struktur gospodarczych i rynku wewnętrznego w układzie transgranicznym

- wymienione wyżej formy nie występują w czystej postaci

2

---