EKONOMIA INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ WYKŁADY

WYKŁAD 1

Jakie są korzyści i koszty przystąpienia do ugrupowania gospodarczego ? Z jakimi ograniczeniami w dziedzinie polityki gospodarczej trzeba się liczyć ? Jakie konsekwencje gospodarcze wiążą się z uczestnictwem w procesie międzynarodowej integracji gospodarczej ( członkostwa w ugrupowaniu).

Zmiana dla kraju przystępującego do ugrupowania polega na tym, że wchodzi w ściślejsze powiązania gospodarcze, w ramach tworzącego się systemu gospodarczego ugrupowania.

Na czym polegają ściślejsze powiązania ?

1. Polegają one na tym, że w pierwszej kolejności dotyczy to wymiany handlowej ( powiązania handlowe koncentrują się coraz bardziej, na rynku danej grupy krajów).

Czy dla wszystkich krajów danego ugrupowania koncentracja wymiany jest jednakowo wysoka ?

• Najwyższy stopień koncentracji charakteryzuje małe gospodarki, natomiast niższy gospodarki duże (Niemcy, Wielka Brytania, Francja), które w dalszym ciągu funkcjonują bardziej globalnie, ich więzi z krajami trzecimi pozostają nadal bardzo mocne.

1. II forma powiązań gospodarczych – przepływ kapitału. Jeżeli jest pełna liberalizacja przepływu kapitału to posiadacze kapitału kierują się przede wszystkim efektami ekonomicznymi, korzyściami.

2. III forma powiązań gospodarczych – stworzenia 1 wspólnego rynku pracy. To oznacza większy wybór dla pracodawców, ale także dla pracowników.

2 Argument : Poznanie procesów integracji europejskiej, od powstania 1 organizacji tej integracji, jaką była Europejska Wspólnota Węgla i Stali? (EWWiS). W ramach tej organizacji starano się zbudować, stworzyć wspólny rynek obrotu produktami 2 gałęzi ( Przemysłu węglowego i hutniczego).

Była to integracja rynków krajów członkowskich, tyle że wybranych dwóch sektorów gospodarki ( integracja częściowa w wybranych dziedzinach gospodarczych).

ANALIZA PROCESÓW INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ POZWOLI NAM :

1. Ocenić, czy przebiegały one zgodnie przyjmowanymi planami.

2. Pozwoli poznać bariery jakie pojawiały się na poszczególnych etapach rozwoju integracji europejskiej.

3. Pozwoli ocenić jakie korzyści osiągały kraje członkowskie i ugrupowanie jako całość.

4. Analiza procesów integracyjnych będzie przeprowadzana w 3 obszarach gospodarki:

1.d)Dotyczyć będzie integracji rynków krajów członkowskich ( jak przebiegał proces wprowadzania wspólnego rynku).

2.d)Dotyczyć będzie integracji walutowej – jak od węża walutowego (1972) doszło do wysokiego zaawansowania integracji walutowej i wprowadzenia wspólnej waluty (1999) i…

3.d)Dotyczyć będzie integracji polityki społeczno – gospodarczej( w jaki sposób zaczęła się rozwijać polityka społeczno – gospodarcza na poziomie ugrupowania( Możemy ją określić polityką wspólnotową – ten obszar jest najmniej zaawansowany).

Tylko w niektórych dziedzinach polityka została ujednolicona na poziomie ugrupowania, ale w większości dziedzin stopień uwspólnotowienia polityki jest niski. To oznacza, że kraje członkowskie w dalszym ciągu mogą prowadzić krajową politykę społeczno- gospodarczą . Bardzo niechętnie oddają uprawnienia instytucjom wspólnotowym.

Czy niski stopień integracji, polityki społeczno gospodarczej w UE jest czynnikiem zmniejszającym efekty integracji rynkowej i walutowej ?

3 ARGUMENT : Analiza procesów integracyjnych pozwala na zdobycie empirycznej wiedzy na temat konkretnego przypadku – międzynarodowej integracji europejskiej.

Ta wiedza pozwala zweryfikować założenie teoretyczne, zgodnie z którymi integracja przynosi korzyści. Ponad to możemy sobie odpowiedzieć na pytanie. Czy w Polska starając się o członkostwo w UE wybrała właściwą drogę swojego rozwoju? Czy miała inne alternatywne wybory? Możemy już również ocenić jakie korzyści z tego członkostwa Polska osiągnęła do tej pory. Widzimy takie problemy, których doświadcza UE obecnie, a zwłaszcza strefa EURO.

Ekonomia integracji europejskiej – obejmuje zagadnienie związków pomiędzy regionalizacją i globalizacją.

• Internacjonalizacja procesów gospodarczych- polega na rozwijaniu działalności gospodarczej, biznesowej, o charakterze trans granicznym, czyli rozszerzanie geograficzne działalności gospodarczej. Funkcjonowanie na coraz większej ilości rynków zagranicznych była niezbędnym warunkiem procesów globalizacyjnych.

Globalizacja- powstawanie ogólnoświatowego układu współzależności gospodarczej, którego głównym elementem jest globalny rynek. Co oznacza, że rynki krajowe stają się segmentami jednego rynku globalnego. Mechanizmy rynkowe mają zasięg globalny.

Główne interakcje na rynku globalnym odbywają się pomiędzy uczestnikami rynku. Rynek globalny stanowi szansę i zagrożenie. SZANSE : ci którzy są bardziej racjonalni – osiągają większe zyski, słabsi odpadają. Poziom konkurencyjności na rynku globalnym jest wyższy niż na rynku o mniejszym zasięgu geograficznym.

Integracje przyśpiesza globalizacja, globalizacje przyśpiesza integracja ( sprzężenie zwrotne) po to by w grupie krajów łatwiej umocnić pozycję na globalnym rynku.

TEORETYCZNE PODSTAWY MIĘDZYNARODOWEJ INTEGRACJI GOSPODARCZEJ :

1. Pojęcie międzynarodowej integracji gospodarczej – definicje wybrane

2. Przesłanki i motywy integracji międzynarodowej

3. Modele integracji międzynarodowej

4. Stadia regionalnej ( międzynarodowej) integracji gospodarczej

5. Korzyści międzynarodowej integracji gospodarczej

Integracja-łączenie mniejszych , wcześniej odrębnych całości w nowy układ, który funkcjonuje wg. Nowych zasad, a wcześniejsze , odrębne elementy tego układu stają się częściami składowymi, nowej, większej całości.

Integracja międzynarodowa- Definicje integracji mogą być różne, ponieważ zależą od tego, co jest przedmiotem analizy :

1. Procesy czy ich rezultaty

2. Całą gospodarkę, czy niektóre jej dziedziny

3. Zależy od modelu integracji

K.Deutsch? rozumiał integrację jako tworzenie wspólnoty bezpieczeństwa przez państwa danego regionu – W CELU ZWIĘKSZENIA BEZPIECZEŃSTWA

Podobnie definiował integrację E.B. Haus? . jako budowanie większych jednostek politycznych – integracja polityczna

W. Wallace uważa, że integracja odbywa się poprzez rozwijanie intensywnych i zróżnicowanych modeli integracji pomiędzy poprzednio autonomicznymi jednostkami – pasuje do wszystkich przypadków, charakteryzuje istotę procesu.

Międzynarodowa integracja gospodarcza- oznacza powstanie jednolitego , wewnętrznie powiązanego układu gospodarczego, obejmującego co najmniej dwa kraje. Jest ona rezultatem rozwoju trwałych i wzajemnych dostosowań między dziedzinami działalności przedsiębiorstw .

Jest rezultatem trwałych powiązań strukturalnych i regionalnych, wzajemnych dostosowań, między istniejącymi w danym kraju przedsiębiorstwami, dziedzinami działalności gospodarczej i regionami gospodarczymi w taki sposób, aby tworzyły jeden wewnętrznie scalony system gospodarczy.

Rozwija się kooperacja i specjalizacja, następuje pogłębianie międzygałęziowego podziału pracy, wskutek takich procesów kraje stają się w dużym stopniu wobec siebie komplementarne. Na obszarze integrujących się krajów rozwijają się rynki zbytu i zaopatrzenia.

Szersze postrzeganie procesów integracyjnych wyraża się definicjami, których autorzy podkreślają, że integracja prowadzi do powstania międzynarodowego porządku i struktur instytucjonalnych oraz reguł podejmowania decyzji.

Międzynarodowe integracje gospodarcze – to procesy prowadzące do wzrostu zakresu i stopnia powiązań pomiędzy gospodarkami narodowymi oraz podmiotami gospodarczymi w ramach grupy krajów, które podjęły współpracę formułując jej cele, zasady i środki realizacji, a także tworząc instytucje i określając ich funkcje oraz kompetencje decyzyjne.

EKONOMIA INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ WYKŁAD 2

PRZESŁANKI I MOTYWY INTEGRACJI

Przesłanki rozumiemy jako czynniki o charakterze obiektywnym, czyli takie, które dotyczą grupy krajów i właśnie ta grupa krajów z tych samych powodów jest zainteresowana współpracą (integracją) w określonej dziedzinie, bądź w wielu dziedzinach. Celem współpracy i integracji może być budowanie wspólnoty, o określonym charakterze (funkcjonujące na podstawie bardziej, bądź mniej stałych wzajemnych powiązań. Motywy integracji są bardziej indywidualne, subiektywne z punktu widzenia poszczególnych krajów.

Jakie przesłanki powodowały i powodują państwami, że dążą one do coraz ściślejszej współpracy ?

Najwcześniej pojawiły się przesłanki obronne . W Europie systematycznie podejmowano próby tworzenia wspólnot obronnych od XIV w.

Kiedy państwa są zainteresowane budowaniem wspólnoty obronnej?

Wówczas gdy pojawia się zagrożenie. Zatem zawsze istnieje jakiś konkretny powód podejmowania inicjatyw i działań.

II przesłanka – Przesłanka polityczna

Chodzi w tym przypadku o umocnienie pozycji politycznej kraju lub grupy krajów. Np. Francja była bardzo aktywna w zgłaszaniu inicjatyw od XIV w. począwszy, w celu budowy pozycji imperialnych.

Można było dostrzec, że przywódcy francuscy mieli doradców królewskich ( właśnie do ich obowiązków należało wymyślanie teorii jak umocnić pozycję Francji w Europie). Francuzi nie mieszali się w inicjatywy, w wyniku których nie były przewidziane dla nich jakieś zyski. Nie przyjmowali takich inicjatyw, z których nie było dla Francji wyraźnych korzyści.

III przesłanka – Przesłanki Współpracy i Integracji międzynarodowej

Pojawiły się w wieku XIX. Były to przesłanki ekonomiczne, a więc chodziło o podejmowanie takiej współpracy, która przynosiłaby grupie krajów korzyści gospodarcze.

Dlaczego przesłanki ekonomiczne współpracy i integracji zaistniały dopiero w połowie XIX w. ?

Oraz jakie formy współpracy podejmowano ?

1. Był to okres dynamicznego wzrostu gospodarczego, ponieważ rozwijał się przemysł. Europa weszła w II fazę industrializacji. Dynamiczny wzrost, wzrost znaczenia rynków zewnętrznych dla tego rozwoju .

IV przesłanka – Przesłanki kulturowe i religijne

Miały mniejsze znaczenie, były mniej skuteczne jako podstawa procesów integracyjnych. Często podkreśla się związek kulturowy narodów europejskich. Ideolodzy, autorzy koncepcji zjednoczeniowych podkreślali chrześcijańskie korzenie krajów europejskich i to jest tożsamość

Którą musimy traktować jak coś wspólnego dla wszystkich. W następnych latach Europa podzieliła się wyznaniowo. Na znaczeniu zyskiwali protestanci. Nastąpił podział i to komplikowało argumentację.

MOTYWY INTEGRACJI

Konkretne przyczyny dla których kraje dążyły do współpracy. Szukamy, które z tych przesłanek były najważniejsze. – Federaliści dążyli do zjednoczenia Europy. W czasie II Wojny Światowej dążyli do utworzenia Unii Politycznej.

Jean Monnet – był osobą, która opracowała projekt EWWiS. To przez plan pod kierunkiem Jean’a Monnet’a powstała I korporacja integracji europejskiej. Przystąpiło do niej 6 krajów ( EWWiS) – Francja, RFN, Włochy, Belgia, Holandia, Luksemburg. Do celów tej korporacji należało zaopatrzenie w surowce rynków importujących je. Nastąpił także wzrost znaczenia rynków eksportujących , sprzedających surowce na rynkach zewnętrznych. Własne rynki krajowe, nie zapewniały pełnych możliwości rozwoju gospodarczego. Korzyści skali produkcji – przemysł przetwórczy i surowcowy. Kraj który był żywo zainteresowany liberalizacją rynków to Wielka Brytania. Żeby umożliwić bezproblemowy handel należało znosić bariery ( Wysokie cła, bariery taryfowe). W okresach skrajnego protekcjonizmu , w I poł. XIX w. cła sięgały nawet 50%. Potrzeba liberalizacji i wzrostu otwartości gospodarczej.

3 . Czynnik rozwoju : Czy strona polityczna w Europie w XIX w. nie utrudniała wzrostu otwartości gospodarczej i liberalizacji handlu ?

Owszem utrudniała. Państwa funkcjonowały w rozbiciu na odrębne jednostki o dużej autonomii.

Włochy, Niemcy – przykład podziału państw na oddzielne jednostki terytorialne. Występowały pomiędzy nimi cła. Istniał związek celny w Niemczech, ale w II poł. XIX w. rozpoczął się proces jednoczenia politycznego. Włochy ( lata 60-te) i Niemcy (1971 r.)zostały zjednoczone.

Monnetowi udało się wprowadzić w życie projekt integracyjny. Twierdzi on, że projekt musi być dostosowany do realiów. Nie można wprowadzać czegoś co nie jest zaakceptowane przez inne kraje. Trzeba szukać takiego rozwiązania, aby wszyscy byli w stanie ocenić swoje korzyści.

3 zasada: Konsekwencja w tym co się robi. Projekt który wydaje się nie do wprowadzenia na I etapie jego realizacji może zostać wprowadzony poprzez wyznaczenie mniejszych zadań dla każdego etapu. Potwierdza to proces integracji Europy.

PRZYKŁADY MOTYWÓW : zainteresowanie EWWiS przez 6 krajów.

Francja- czołowy kraj ,dążący do integracji po II Wojnie Światowej. Dążyła do niej ze względów politycznych. Historycznie doświadczona dominacja Niemiec w Europie, a także spory terytorialne z nimi. Po I Wojnie Światowej pojawiły się tam koncepcje budowanie wspólnoty europejskiej( ścisłej współpracy z Niemcami). Początek współpracy – 2 gałęzie przemysłu, przemysł węglowy i stalowy. Pracowały one na cele wojenne.

Jean Monnet nawiązywał do tej koncepcji i powstał plan utworzenia EWWiS. Francja dostrzegała także korzyści ekonomiczne, ale politycy francuscy wychodzili z założenia, że funkcjonowanie w układzie politycznym i gospodarczym z Niemcami to dla Francji zapewnienie bezpieczeństwa. Chcieli podejmować najważniejsze decyzje razem z Niemcami. Była to swoista neutralizacja Niemiec.

Niemcy-powojenna doktryna zagraniczna polityki niemieckiej. Jest to doktryna opierająca się na współpracy w Europie i prezentowanie przyjaznych stosunków z pozostałymi krajami. Oczywiście plan Francji został zaakceptowany przez Niemcy. Wykazały się w praktyce postawą obiecującą współpracę w Europie.

Włochy- głównie z przesłanek ekonomicznych, wysokie bezrobocie, kłopoty ekonomiczne. Liczyły one na rozładowanie tych problemów.

Belgia, Holandia, Luksemburg-podejmowały współpracę wcześniej. Polegała ona na budowaniu Unii Celnej. Doświadczyły one korzyści z tego tytułu. Po zakończeniu II Wojny Światowej uważały to za najlepsze rozwiązanie dla siebie, stawiając korzyści Europy na 1 miejscu. Budowanie wspólnej Europy ale w małym, zacieśnionym gronie.

MODELE Międzynarodowej integracji gospodarczej :

Wszystkie podziały pod względem modeli integracji mają 1 punkt wyjścia. Podział władzy, w przypadku podejmowania współpracy, której celem jest utworzenie wspólnoty. Podejmowanie decyzji, z punktu widzenia celów, a także z punktu widzenia wspólnoty. Ile władzy będzie posiadał każdy w danej wspólnocie? Na ile będzie ograniczona autonomia krajów członkowskich? W jaki sposób dana władza będzie sprawowana we wspólnocie? Jak będzie przebiegał proces decyzyjny ? Czy powstaną instytucje o charakterze ponadnarodowym i jakie decyzje będą one podejmować ? Czy instytucje utworzone w ramach wspólnoty muszą funkcjonować na podstawie modelu ponadnarodowego ? Co oznacza, że autonomia krajów może być istotnie ograniczona ? Czy istnieje możliwość wpływania na decyzje podejmowane przez instytucje wspólnoty ze strony krajów członkowskich ? Jest to zależne od tego który model zostanie w danym przypadku przyjęty.

Biorąc pod uwagę sposób podejmowania decyzji możemy wyróżnić 2 modele : * ponadnarodowy i * model rządowy. Rozwiązania mogą łączyć te 2 modele ( przykładem jest Unia Europejska).

• Model ponadnarodowy- proces decyzyjny odbywa się w instytucjach danej wspólnoty, państwa członkowskie delegują określone uprawnienia dla tych instytucji. Zakres delegowania uprawnień do instytucji wspólnoty zależy od państw członkowskich. Muszą one świadomie zaakceptować model decyzyjny. Mając świadomość korzyści i własnych ograniczeń. W praktyce model ponadnarodowy jest bardzo niechętnie przyjmowany, z obawy utraty wolności w procesie decyzyjnym. EFEKTYWNOŚĆ – jest wyższa niż w przypadku modelu międzyrządowego. Decyzje podejmowane są w obszarze instytucji wspólnoty, które muszą osiągnąć porozumienie.

• Model rządowy- w procesie decyzyjnym uczestniczą przedstawiciele krajów reprezentujących ich stanowiska. Poszukuję się rozwiązania kompromisowego w każdej sprawie. Im liczba krajów członkowskich jest większa tym jest to trudniejsze. Podjęcie decyzji może się przeciągać. EFEKTYWNOŚĆ- spada. Istnieją obawy, że kraje małe będą zdominowane przez duże, silniejsze. Budowane są koalicje. Próby obiecywania czegoś w zamian za coś. Ten proces decyzyjny jest mało przejrzysty i bardzo skomplikowany.

PODST. MODELE WYRÓŻNIONE Z PKT. WIDZENIA ZASAD FUNKCJONOWANIA WSPÓLNOTY :

U podstaw tych zasad znajduje się podział władzy.

• Model federacji, federalistyczny

• Model konfederacji

• Model funkcjonalistyczny

Federacja – związek państw, które świadomie przenoszą części władzy do federacji. W związku z tym powstaje struktura federacji. Jeżeli powstaje Unia Federalna to , władzę obejmuje instytucja federacji, jednak zależy to od zgody wszystkich jej członków. Może ona funkcjonować przy dużej i małej autonomii krajów członkowskich( decydują o tym wszystkim one same). Federaliści – zjednoczyli Europę by była w Europie unia federalna.

Konfederacja- to model przeciwstawny federacji ( taki układ w którym grupa krajów decyduje się na współpracę, dlatego że widzi możliwość realizacji wspólnych celów, lecz tylko i wyłącznie na zasadzie współpracy międzynarodowej. Oznacza to, że jeśli nawet powstają komisje, lub inne organy konfederacji to pełnią one funkcje bardziej techniczne, powoływane są do obsługi współpracy. Taki model był popierany w Europie przez Gen. De Gaulle, który pełnił funkcję prezydenta Francji.

Model funkcjonalistyczny- podejście pragmatyczne do procesu integracji, czyli podejmowanie współpracy w wybranych dziedzinach, w których kraje widzą potrzebę współpracy. Efekty współpracy w 1 dziedzinie powodują że powstaje proces rozlewania się tej współpracy. Jeżeli w 1 dziedzinie dochodzi do zintegrowania gospodarek to skutki tego przenoszą się do innych dziedzin. Jest to naturalny proces rozwoju międzynarodowej integracji gospodarczej.

Tylko dzięki współpracy międzynarodowej można osiągnąć wyższe efekty gospodarcze i dlatego to współpraca jest niezbędna. Instytucje współpracy mogą okazać się potrzebne na określonym etapie współpracy i wtedy ten proces prowadzi do rozwoju instytucjonalnego.

Dlaczego funkcjonaliści uważają, że współpraca międzynarodowa przynosi wyższe efekty gospodarcze

-Nie wszystkie zasady są rozmieszczone równocześnie i efekty gospodarcze są wyższe w warunkach wykorzystanych zasobów w większym obszarze terytorialnym. Monnet był federalistą, czyli chciał unii federalnej w Europie. Nie podjął żadnych kroków, gdyż uważał , że nie przyniesie to efektu. W działaniu na początku lat 50-tych był funkcjonalistą, ponieważ preferował sektorowy model integracji. Najpierw gałęzie przemysłu takie jak przemysł węglowy i stalowy , następnie inne. Dążył do tego, żeby Wyższa Władza powstała w EWWiS. Walczył, aby powstały tam zasady modelu ponadnarodowego.

WYKŁAD 3

Stadia międzynarodowej integracji gospodarczej

Béla Balassa na początku lat 60-tych wydał książkę w której przedstawił swoje stanowisko na temat stadiów przez które może przechodzić gospodarka. Zostały wydzielone na podstawie stopnia zintegrowania. Od stadiów niższych, od najniższego stopnia zintegrowania do najwyższych. Obowiązują one w literaturze ekonomicznej do dzisiaj. Są one punktem wyjścia do rozważań, dla innych autorów.

Stadia integracji Balassy / akceptowane współcześnie

1. Strefa wolnego handlu

2. Unia celna

3. Wspólny rynek

4. Unia walutowa

5. Unia gospodarcza

6. Unia polityczna

STREFA WOLNEGO HANDLU – jest z punktu widzenia integracji handlowej stadium zaawansowanym, ponieważ zazwyczaj wyróżnia się preferencyjne porozumienie handlowe jako stadium niższe. Utworzenie na podstawie umowy obszaru, na którym kraje dążą do wolnego handlu. W umowie kraje określają zakres przedmiotowy liberalizacji wymiany handlowej, czyli jakie grupy zostaną objęte liberalizacją, w jakim zakresie ( pełną, częściową). Duże znaczenie ma także czas, w którym kraje zobowiązują się znieść bariery w handlu. Dlatego też strefa wolnego handlu jak sama nazwa wskazuje to część integracji handlowej. Jest najmniej zobowiązującą formą integracji. Kraje czują się wolne w zakresie prowadzenia polityki handlowej wobec krajów trzecich. Posiadają one pod tym względem pełną autonomię. Osiągają korzyści z tytułu działania 2 efektów : kreacji handlu a także efektu przesunięcia. Współcześnie jest to najbardziej rozpowszechnione ugrupowanie handlowe. Niektóre kraje funkcjonują w wielu strefach wolnego handlu. Za pomocą tworzenia stref wolnego handlu odbywa się regionalizacja handlu.

UNIA CELNA – wyższe stadium integracji handlowej, ponieważ jak z samej nazwy wynika jej celem jest zniesienie ceł na obszarze krajów tworzących taką unię. Ponadto w unii celnej wprowadza się 1 zewnętrzną taryfę celną. Sposoby wprowadzenia takiej taryfy mogą być różne ( np. zwyczajna średnia arytmetyczna taryf wszystkich państwa członkowskich), ale zależy to od krajów, które tworzą unię.

Co wynika dla krajów członkowskich unii celnej, z tytułu wprowadzenia 1 zewnętrznej taryfy celnej ?

Jest to już swoiste ograniczenie ich autonomii w prowadzeniu zewnętrznej polityki handlowej ( w stosunku do krajów nie należących do tej unii). Kraje są handlowo bardziej związane poprzez utworzenie unii celnej. Istnieje swoboda przepływu towarów, ale także usług.

WSPÓLNY RYNEK – najbardziej zaawansowana forma integracji handlu obejmująca 4 swobody :

Jakie ograniczenia wiążą się z wprowadzeniem wspólnego rynku dla krajów członkowskich ?

W stosunku do zewnętrznej polityki handlowej w warunkach wspólnego rynku istnieją przesłanki do centralizacji zewnętrznej polityki handlowej. Jeżeli mówimy o centralizacji – to możemy mówić także inaczej – istnieją przesłanki do wprowadzenia 1 wspólnej polityki handlowej :

1. Przesłanka – jeżeli kraje członkowskie nadal prowadzą własną zewnętrzną politykę handlową,

czyli zróżnicowaną wobec innych krajów to konkurowały by ze sobą na rynkach zewnętrznych ( konkurencyjna polityka wobec krajów trzecich). Korzyści w tym przypadku przynosi jedynie ujednolicona polityka handlowa.

1. Przesłanka-siła negocjacyjna rośnie dzięki wprowadzeniu polityki handlowej ugrupowania (1

Wspólna polityka handlowa) .

W odniesieniu do zewnętrznej taryfy celnej charakteryzującej unię celną co jeszcze obejmuje pojęcie wspólna polityka handlowa ?

1. Podpisywanie umów na poziomie ugrupowania

2. Ujednolicony system ochrony rynków krajów członkowskich ( te same instrumenty polityki handlowej i w ten sam sposób stosowane).

3. Ujednolicony system wspierania, promowanie eksportu.

Zasady promowania polityki są stosowane na poziomie ugrupowania. Realizatorem są kraje członkowskie. ( Ale czy zasad przyjętych na poziomie wspólnotowym? )

-Jeżeli jest wspólny rynek( obszar na którym są zliberalizowane zasady) muszą być wprowadzone wspólne reguły konkurencji, co oznacza , że polityka konkurencji staje się w dużym stopniu domeną ugrupowania.

Wspólny rynek to także stadium międzynarodowej integracji gospodarczej, które zobowiązuje kraje członkowskie do delegowania uprawnień, przynajmniej w niektórych dziedzinach gospodarki, na poziomie wspólnoty, do instytucji wspólnego rynku.

UNIA WALUTOWA – sfera, która wiążę się z funkcjonowaniem pieniądza i zasad rozliczeń pomiędzy krajami, a podstawą tych rozliczeń w warunkach istnienia różnych walut są kursy walutowe.

Kiedy istnieje uzasadnienie rezygnacji z własnej polityki walutowej( czyli wpływania an poziom kursu własnej waluty, a nawet istnieje uzasadnienie rezygnacji z własnej waluty na rzecz 1 wspólnej waluty?

Unia walutowa może być niepełna i pełna . Niepełna – taka sytuacja, gdy istnieją jeszcze waluty narodowe, ale kursy są usztywnione, bądź dodatkowo funkcjonuje waluta umowna, natomiast Pełna- unia walutowa kojarzona jest z 1 walutą, przyjęciem 1 waluty i całkowitą rezygnacją z walut narodowych.

Dlaczego już w II połowie XIX w. powstawały unie walutowe, a współcześnie jest duży obszar w gospodarce światowej, zwany STREFĄ EURO, na którym od 1999r. funkcjonuje wspólna waluta, ale nie wszystkie kraje UE do tej strefy należą ?

Kiedy istnieje uzasadnienie unii walutowych ? :

• Kiedy zewnętrze transakcje gospodarcze mają większe znaczenie niż wewnętrzne.

By wprowadzić unię walutową, kraje muszą być zintegrowane gospodarczo. W innym przypadku cały plan może się nie udać.

Dlaczego w II połowie XIX w. powstawały unię walutowe ? : Waluty były niestabilne, rynek walutowy był rozchwiany. Właśnie to jest przyczyną powstawania unii walutowych.

UNIA GOSPODARCZA – z gospodarczego punktu widzenia jest to najważniejsze stadium. Ballassa podkreślał, co charakteryzuje unię gospodarczą. Powinna ona obejmować następujące elementy :

1. Wspólny rynek

2. Unię walutową, w tym docelowo pełną unię walutową.

3. W unii gospodarczej polityka gospodarcza i społeczna powinna być ujednolicona

Czy Unia Europejska jest unią gospodarczą ?

- Nie. Znajduje się ona w procesie dochodzenia do unii gospodarczej, ale niektóre dziedziny gospodarcze charakteryzuje jeszcze duża autonomia . Politykę gospodarczą poszczególnych krajów członkowskich charakteryzuje także duża autonomia. Jednolita polityka gospodarcza w Unii Europejskiej została wprowadzona tylko w kilku dziedzinach gospodarczych, a w większości dziedzin polityka promowana jest na zasadzie koordynacji i harmonizacji ( zbliżania zasad). Jednolita polityka w Unii Europejskiej to wspólna polityka rolna, polityka pieniężna( w odniesieniu do strefy euro), a także z pewnymi zastrzeżeniami zewnętrzna polityka handlowa.

Proces tworzenia unii gospodarczej jest niezwykle skomplikowany, ponieważ kraje członkowskie muszą osiągać wysoki poziom konwergencji gospodarczej, czyli spójności gospodarczej, zarówno w zakresie poziomu rozwoju gospodarczego, jak i również w zakresie systematycznych rozwiązań gospodarczych( zasad funkcjonowania gospodarki). Jeżeli poziom konwergencji gospodarczej jest niski, wówczas stosowanie jednolitej polityki gospodarczej nie daje wysokich korzyści, ponieważ ta sama polityka dla jednych krajów członkowskich jest dobra, a dla innych krajów członkowskich nie jest dobrze dostosowana . Koliduje ona z założeniami ich gospodarek.

Inny problem z tworzeniem unii gospodarczej to obawy krajów członkowskich, dotyczące utraty wpływu na własną gospodarkę( tracenie suwerenności gospodarczej).

UNIA POLITYCZNA – zwieńczenie integracji gospodarczej. Utworzenie federacji państw. Centralizacja polityki. Tworzenie 1 państwa, o strukturze federacji( przykładem jest USA ). Część władzy przekazywana jest do instytucji ponadnarodowych, funkcjonujących na poziomie unii federalnej.

Korzyści jakie daje krajom integracja gospodarcza : Mówiąc o korzyściach należy podkreślić, że wynikają one z utworzenia wspólnego rynku i utworzenia unii walutowej.

Korzyści wspólnego rynku :

1. Korzyści swobody przepływu towarów i usług.

1. Wzrost konkurencji – spadek kosztów jednostkowych produkcji. Wzrost jakości i nowoczesności wyrobów i usług, wzrost wzajemnych obrotów handlowych, towrzenie warunków do przyśpieszenia i postępu technicznego.

2. Rozszerzenie rynków-korzyści skali produkcji, spadek jednostkowych kosztów produkcji, pogłębia się specjalizacja w produkcji i usługach.

3. Wzrost wzajemnych obrotów handlowych – stymulowanie wzrostu gospodarczego, rozwój regionalnych rynków zaopatrzenia i zbytu, wzrost znaczenia rynku towarowego i usług w skali globalnej.

II . Korzyści wynikające ze swobody przepływu czynników produkcji :

1. Bardziej efektywna alokacja czynników produkcji

2. Swoboda przepływu kapitału i technologii, daje większe możliwości rozwoju krajom słabym gospodarczo, rośnie znaczenie zewnętrznego zasilania finansowego.

3. Napływ ZiB przyczynia się do efektu spillover w dziedzinie technologii.

4. Korzyści swobody przepływu siły roboczej :

-lepsze dostosowanie zasobów dla zatrudnienia

-elastyczność rynku pracy

Efekty akumulacyjne wspólnego rynku :

1. Wzrost gospodarczy i wzrost dochodów – wynikający z bardziej efektywnego wykorzystania zasobów kapitału i pracy oraz wzrostu wzajemnych obrotów handlowych.

2. Wzrost siły gospodarczej i konkurencyjnej regionu w gospodarce światowej.

3. Uczestniczenie w procesie integracji krajów słabszych gospodarczo, które rozwijają się szybciej i zmniejszają swoją lukę gospodarczą w stosunku do przeciętnego poziomu całego ugrupowania.

Ekonomiczne skutki migracji :

1. Napływ siły roboczej może zahamować wzrost płac w warunkach rosnącego popytu na siłę roboczą.

2. Transfer know - how i wzrost produktywności pracy.

3. Utrata zasobów ludzkich w krajach odpływu siły roboczej.

4. W pierwszej kolejności pojawiają się pro wzrostowe skutki przepływu siły roboczej.

5. Wypełnienie luki na rynku pracy.

Wzrost siły gospodarczej i konkurencyjnej Unii Europejskiej w skali globalnej

• Wspólny rynek uważany za dźwignię , sposób za pomocą którego można osiągać korzyści z globalizacji w rezultacie działania trzech podstawowych mechanizmów.

1. Wzrost konkurencyjności na wspólnym rynku zmusza podmioty gospodarcze do większej efektywności.

2. Zwiększa się atrakcyjność rynku( Unii Europejskiej dla inwestorów z całego świata)

3. Istnieją przesłanki aby rynek UE wyznaczał reguły funkcjonowania rynku światowego i standardy dotyczące prawa pracy, produktów, zdrowej żywności, ochrony środowiska i nadzoru na rynku usług finansowych.

KORZYŚCI UNII WALUTOWEJ I SKUTKI PRZYJĘCIA WSPÓLNEJ WALUTY

• Zdecydowane ograniczenie ryzyka kursowego

• Eliminacja kosztów transakcyjnych

• Integracja rynku finansowego – łatwy dostęp do kredytów

• Większa przejrzystość cen

• Większy napływ kapitału

• Wzrost wzajemnych obrotów handlowych

• Niższa inflacja – większa stabilność makroekonomiczna

• Przyśpieszenie procesu konwergencji

• Większa dyscyplina budżetowa

• Zagrożenia ( kredyt boom i wzrost inflacji, wzrost płac i kosztów pracy oraz spadek konkurencyjności)

• Brak instrumentu polityki makroekonomicznej jaki stanowiła polityka pieniężna, która w warunkach Unii Walutowej prowadzi Bank Centralny tej Unii.

ETAPY ROZWOJU INTEGRACJI WALUTOWEJ :

1. Ideowa – koncepcyjne podstawy integracji europejskiej

1. Pan – Europa jako pierwowzór koncepcji unii federalnej i jej realizatorzy – autor, realizatorzy

2. Francuski plan integracji sektorowej – Jean Monnet i Deklaracja Schulmana ( minister spraw zagranicznych Francji) ( podstawa integracji europejskiej, przełom lat 40tych i 50tych) Podstawa utworzenia EWWiS.

3. Raport Spaaka – plan integracji rynków krajów członkowskich

4. Raport Delorsa – koncepcja i wprowadzenie unii gospodarczej i walutowej

1. Pan –Europa – jako pierwowzór koncepcji unii federalnej i próby jej realizacji w okresie międzywojennym.

• Federalistyczna koncepcja zjednoczonej Europy i jej realizacja w okresie międzywojennym :

-Richard Coudenhove-Kalergi ( 1894- 1972) – Twórca koncepcji Pan-Europy, założyciel Unii Paneuropejskiej. Autor jednej z najbardziej oryginalnych i najważniejszych książek politycznych XX wieku. Prawdziwe arcydzieło intuicji i kultu, które wpłynęło na głębokie zmiany w Europie. Człowiek wybitnie wykształcony. Jego matka była japonką, był pierwszym, który wielowiekowej idei zjednoczenia Europy nadal nowoczesną formę. Ta koncepcja była kompletna. Wystąpiły w niej konkretne wskazówki i uzasadnienie na temat wprowadzenia ich w życie. Główną przyczyną było zapewnienie bezpieczeństwa i poprawy produkcji gospodarczej. Poznanie jego doktryny pozwala lepiej zrozumieć ideologiczne podstawy współczesnych Wspólnot europejskich i Unii europejskiej.

Główne założenia Pan – Europy :

• Utworzenie unii federalnej i ponadnarodowych jej struktur.

• Osiągnięcie unii federalnej i Pan-Europy w 4 etapach. W zakresie ekonomicznym(gospodarczym) Kalergi podkreśla osiągnięcie stadium unii celnej. Wątki gospodarcze były mniej rozwinięte od politycznych.

• W Pan Europie Kalergiego wykorzystana została propozycja francuska, która pojawiła się po I Wojnie Światowej, polegająca na utworzeniu wspólnoty francusko-niemieckiej obejmujące najbardziej niebezpieczne wówczas 2 gałęzie przemysłu ( cele militarne) – hutnictwo stali i wydobycie węgla. Podkreślał wagę współpracy francusko-niemieckiej w procesie tworzenia Pan-Europy.

• Europa po I Wojnie Światowej utraciła swoją pozycję polityczną i gospodarczą, oraz swoje obawy co do przyszłości Europy. Kalergi sformułował następujący wniosek : „ Jeżeli Europa się nie zjednoczy , to może zostać politycznie uzależniona od Rosji radzieckiej (powst. 1922r.)(Pan-Europejska książka – 1923r.), natomiast gospodarka Europy mogłaby całkowicie uzależnić się od USA ( rosnąca potęga).

Czy Kalergi podejmował jakieś inicjatywy, by swoją koncepcję Pan-Europy przekształcić w rzeczywistość, zacząć ją realizować?

Tak. Utworzył ruch Pan-europejski (agendy tego ruchu tworzone w kolejnych krajach Europy). Cechą charakterystyczną jego aktywności politycznej było to, że w pierwszym jej okresie od początku lat 30tych ściśle współpracował z politykami francuskimi. Od śmierci Aristide Briand’a zdecydował się na współpracę z Niemcami. Okres ten zapisał się niechlubnie w jego biografii. W sporze Polski z Niemcami o korytarz gdański poparł Niemcy. W związku z tym jego działalność w Polsce nie była akceptowana.

Aristide Briand ( 1892-1932) – francuski polityk pojednania i kompromisu. Zwolennik Pan-Europy, laureat Pokojowej Nagrody Nobla (1926r.). Autor memorandum do 27 państwa Ligi Narodów ( maj 1930 r.) – propozycji utworzenia federacji europejskiej. Na 10 lat przed II Wojną Światową w Europie pogrążonej w wielkim kryzysie ekonomicznym i zdominowanej przez niebezpieczne ruchy nacjonalistyczne, Aristide Briand nie zawahał się przedstawić publicznie swojego stanowiska w sprawie przyszłości Europy. „ Zjednoczyć się aby móc żyć i rozkwitać : taka jest absolutna konieczność przed którą stoją dziś narody Europy”.

Czy plan Brianda nie wszedł w życie, ponieważ jego plan zmierzał do utworzenia struktury ponadnarodowej i ograniczenia autonomii państwa ?

Nie. Był on doświadczonym politykiem i doskonale wiedział, że model ponadnarodowy nie będzie do zaakceptowania. Dlatego postępował on niezwykle ostrożnie i w swoim planie zaproponował model współpracy międzyrządowej( Unia federalna budowana na podstawie modelu międzynarodowego). W sprawach gospodarczych proponował unię celną. Europa do takiej współpracy była przygotowana. Nie było niestety sprzyjających warunków do wprowadzenia tego planu :

1. Sytuacja gospodarcza się pogarszała (kryzys, który się pogłębiał z miesiąca na miesiąc)

2. Sytuacja polityczna stawała się coraz bardziej niebezpieczna, ze względu na ruchy nacjonalistyczne( rozwój)

3. Po śmierci Brianda prace na rzecz wprowadzenia jego planu nie podjął się żaden polityk. Liga Narodów również nie chciała pojąć się tego zadania.

ZNACZENIE KONCEPCJI PLANÓW ZJEDNOCZENIA EUROPY W LATACH 20tych i 30tych.

1. Podstawą doktrynalno-koncepcyjną procesu integracji była wówczas Pan-Europa autorstwa Richarda Coudenhove-Kalergiego. Ważny wpływ na kształtowanie świadomości polityków i społeczeństw miała jego działalność w ruchu Paneuropejskim, którego agendy funkcjonowały w wielu krajach.

2. Angażowanie się polityków sprawujących wysokie funkcje w rządach swoich krajów.

3. Wyjątkowa aktywność polityków francuskich a w szczególność A. Brianda i Édouard Herriota, którzy widzieli możliwość zabezpieczenia interesów swojego kraju poprzez współpracę z Niemcami.

4. Zgłoszenie projektu utworzenia unii federalnej przez A. Brianda do Ligi Narodów.

5. Koncepcja A.Brianda w swojej części poświęconej instytucjom unii federalnej, charakteryzowała się zdecydowanym poszanowaniem suwerenności państw bez instytucji wyposażonych w uprawnienia ponadnarodowe, w raczej ustanowienia formalnych ram współpracy międzynarodowej.

6. Stawianie jako celu zjednoczenia Europy, poprawy jej bezpieczeństwa w świecie i w regionie odraz odbudowy pozycji gospodarczej co miało szczególne znaczenie w sytuacji gdy rosła potęga Stanów Zjednoczonych i zagrożenia bezpieczeństwa ze strony ZSRR i komunizmu.

Federaliści i ich koncepcje /najbardziej zasłużeni/. Federalistyczne koncepcje zjednoczenia Europy i ich realizacja w okresie od wybuchu II Wojny Światowej do utworzenia EWWiS ( 1951r.)

-Altiero Spinelli ( 1907-1986)

-Przemówienie Winstona Churchilla ( 19 września 1946r. w Zurichu)

-Kongres federalistów w Hadze( 7-10 maja 1948 r.)

Altiero Spinelli – najbardziej aktywny federalista, uważany za pioniera integracji europejskiej, obok Jeana Monneta, ale różnił się od niego tym, że był idealistą, podczas gdy Monnet pragmatykiem. Autor Manifestu Ventotene ( współudział E. Rossiego) w sierpniu 1941r. w którym przedstawił pierwszy swój projekt unii federalnej, rozwiniety w 1942 r. jako projekt Stanów Zjednoczonych Europy, z podstawowymi zasadami ustrojowymi. Największa działalność przypadła na ostatnie lata jego życia. Przedstawił traktat o Unii Europejskiej Spinellego- początki lat 80tych, przyjęta przez Parlament europejski. ( Wykazywał dążenia do zaciskania integracji europejskiej by dążyć do unii federalnej)

Przemówienie Churchilla (1874-1965)- za największy jego wkład do rozwijania integracji europejskiej jest uznawane przemówienie w Zurichu (19 września 1946r)w którym wzywał do utworzenia Stanów Zjednoczonych Europy, ale bez Wielkiej Brytanii. Było to ważne wydarzenie polityczne, które wywarło duży wpływ na kształtowanie opinii publicznej w Europie. Autorytet W. Churchilla sprawia, że to przemówienie miało duże znaczenie ideologiczne i koncepcyjne.

PRZECZYTAĆ PRZEMÓWIENIE CHURCHILLA !!!

Federaliści europejscy po II Wojnie Światowej dążyli do zjednoczenia Europy. Wielu z nich zajęło ważne funkcje w swoich rządach ( bardziej koncentrowali się na pomocy dla kraju, niż na jednoczeniu Europy). Praca federalistów stawała się coraz mniej efektywna, jeżeli za jej cel przyjmujemy zjednoczenie Europy. W 1948 r. na kongresie w Hadze podzielili się na radykalnych ( Spinelli) i umiarkowanych ( zwolennicy modelu międzynarodowego, zwani Unionistami, nie chcieli modelu ponadnarodowego. Nie byli jego zwolennikami. Byli zwolennikami międzynarodowego ( W. Churchill).

Spinelli – przywódca Unii europejskiej federalistów.

Koncepcja integracji po II Wojnie Światowej – jaką wspólną Europę planowali federaliści ( na jakich zasadach Europa powinna się jednoczyć i integrować) .Poznając rezolucję ekonomiczno społeczną kongresu w Hadze.

• Unia celna

• Swoboda przepływu kapitału

• Koordynowanie polityki budżetowej i kredytowej

• Unia walutowa

• Koordynacja prawa w dziedzinie polityki społecznej

• Stwarzanie warunków do swobodnego przepływu siły roboczej i pełnego zatrudnienia

Założenia integracji gospodarczej były daleko idące i przygotowano je w powiązaniu z planem Marshalla, planami działalności Europejskiej Organizacji Współpracy Gospodarczej ( OEEC). Bezpośrednim rezultatem kongresu w Hadze było utworzenie Rady Europy na podstawie Traktatu z Westminster ( 5 maja 1949 r.)

Powodzenie francuskiego planu integracji sektorowej( wycinkowej) – wybranej dziedziny gospodarki.

J.Monnet i Deklaracja Schumana – utworzenie Europejskiej Wspólnoty Węgla i Stali ( EWWiS).

Robert Schuman( 1886-1963) – deklaracja Schumana( 9 maja 1950r.)

Traktat Paryski ( 18. IV. 1951r. ) – utworzenie EWWiS

Czy Francja jako inicjatorka integracji Europejskiej miała dalsze plany zmierzające do zjednoczenie Europy ?

Tak. Przez utworzenie Europejskiej Wspólnoty Obronnej, obejmującej siły powietrzne, morskie i lądowe. 6 krajów tworzących EWWiS podpisało traktat w 1952r. na mocy którego miała być utworzona EWO( Europ. Wspólnota Obronna). Traktat ten ratyfikowały niektóre rządy, nawet RFN. We Francji zmieniał się układ sił politycznych i rząd obawiał się, że Zgromadzenie narodowe odrzuci ten traktat. Przez co długo zwlekał z głosowaniem w tej sprawie. Nie przedkładał traktatu parlamentowi. W międzyczasie podjęte zostały prace nad przygotowaniem konstytucji Europejskiej Wspólnoty Politycznej. Traktat o Wspólnocie obronnej był 1 etapem na drodze do Unii Politycznej, wg. Koncepcji Francji. Warunkiem była następnie ratyfikacja przez wszystkie 6 krajów. Przygotowania do integracji politycznej oznaczały, że władze wszystkich 6 krajów akceptowały integrację polityczną. Natomiast zdecydowane dążenie Francji do celu wspólnej europejskiej armii i Unii Politycznej wynikały z tego, że USA biorąc pod uwagę rosnące napięcie polityczne i umacnianie się ZSRR skłaniały się do remilitaryzacji Niemiec. Francja za wszelką cenę nie chciała do tego dopuścić, ale i tak zadecydowała sama o tym, że plany przyśpieszenia integracji, utworzenia EWO i EWP nie doszły do skutku, ponieważ 30 sierpnia 1954 r. traktat EWO został odrzucony przez Zgromadzenie Narodowe Francji. Ten dzień zadecydował o całkowitym upadku planów integracji politycznej w Europie, ale równocześnie to wydarzenie zadecydowało o przyśpieszeniu integracji gospodarczej.

RAPORT SPAAKA – koncepcja przygotowana przez zespół ekspertów powołanych na konferencji międzynarodowej krajów członkowskich EWWiS w Messynie w 1955r. ( na czele stał Paul Spaak). Ten raport miał być przygotowany w celu określenia możliwości utworzenia wspólnego rynku obejmującego gospodarki 6 krajów, które się nie zintegrowały w ramach EWWiS . Opublikowany w 1956r.

1. Utworzenie Unii Celnej (zmieniała zasady wymiany handlowej z krajami pozostającymi poza Unią Celną )

- eliminacja ceł na wspólnym rynku

- ustanowienie wspólnej zewnętrznej taryfy celnej

-negocjowanie poziomu taryf celnych z krajami trzecimi.

2) Kontrola importu

3) Wspólnotowe reguły dotyczące runku usług

4) Utworzenie wspólnego rynku produktów rolnych

5) Reguły konkurencji-określanie okresów przejściowych i wyjątków w sprawie udzielania pomocy państwowej na wspólnym rynku

6)Harmonizacja prawa krajów członkowskich

7)Polityka transportowa, zwłaszcza sprawa poziomu taryf

8)Równowaga bilansu płatniczego

9) Utworzenie funduszu inwestycyjnego ( by stworzyć źródło wspólnotowego finansowania inwestycji, ważnym z pkt. Widzenia przyszłej wspólnoty. Rozwój innowacji o charakterze wspólnotowym). W Traktacie rzymskim dokładnie przyjęto koncepcje funduszu, czy pomysł ten został wynegocjowany ?

10)Swoboda przepływu siły roboczej

11)Swoboda przepływu kapitału

Raport Spaaka stwarzał punkt wyjścia do negocjacji na Wspólnotą Europejską . Negocjacje zakończono 25 marca 1957r. i podpisane zostały 2 Traktaty rzymskie :

1. Traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej

2. ( Wynegocjowane przy okazji, przy presji Francji) Traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Energii Atomowej. W Praktyce był to dowód akceptacji koncepcji integracji sektorowej, którą mocno popierała Francja.

EWG – wspólnota ogólnogospodarcza

EWEA i EWWiS – wspólnoty sektorowe

Francja rozwijała energetykę jądrową ( bardzo nowoczesny i kosztowny jak na tamte czasy), dużo badań i nakładów. Francja starała się aby koszty rozwoju energii jądrowej były rozłożone w jakiejś części na całą wspólnotę.

Kiedy pojawiła się kolejna koncepcja rozwijania integracji europejskiej, która miała zasadniczy wpływ na osiągnięcie wyższego stadium tej integracji ( Była ona zrealizowana).

RAPORT E. DELORSA ( 1989) – koncepcja i wprowadzanie Unii Gospodarczej i Walutowej.

Jaques Delors ( 1925 - …)

Jedną z pierwszych rozwiązań koncepcji był Plan Wernera ( 1970r.), ale nie został on wprowadzony w życie. Złożyło się na to wiele czynników :

1. Zaawansowanie integracji rynkowej na niskim stadium ( wiele barier, wciąż wzrastających) w latach 70tych.

2. Lata 70te nie sprzyjały integracji gospodarki, następowała indywidualizacja polityki ekonomicznej krajów członkowskich. Prowadzenie polityki polegało przede wszystkim na wspomaganiu koniunktury, kreowaniu popytu. Większość krajów Europy nie walczyła z inflacją, nie prowadziła polityki antyinflacyjnej.

- Czy w takich warunkach można było wprowadzić Unię Walutową ? Gdy państwa członkowskie prowadziły mocno zróżnicowaną politykę pieniężną. Inflacja najwyższa ( Wielka Brytania ↑ 24%), natomiast w Niemczech ↓10%). Dopiero osiągnięcie drugiego, bardziej zaawansowanego etapu w integracji rynkowej pozwoliło myśleć o Unii Gospodarczej i Walutowej realnie. Ponadto politycy francuscy, którzy od przełomu lat 60tych i 70tych przejawiali dużą aktywność na rzecz przyśpieszenia integracji walutowej, pod koniec lat 80tych zauważyli sprzyjające okoliczności polityczne, do wprowadzenia Unii Walutowej.

Jaques Delors był wówczas przewodniczącym Komisji Wspólnot Europejskich, to dawało Francji, a zwłaszcza przewodniczącemu komisji możliwość przedstawienia propozycji przyśpieszenia integracji europejskiej, ale co najważniejsze dawało możliwość wpływania na realizację tych propozycji . W takich warunkach został przyjęty plan integracji.

Raport Economic and Monetary Union intra Euro – 17 kwietnia 1989r.

• Składał się z 3 rozdziałów I 2 krótkich aneksów

• Rozdział 1 – podstawy efektów prac nad projektami Unii Gospodarczo – Walutowej, jakie powstały po roku 1969.

• Rozdział 2 – ogólne założenia UGiW i projekt organizacji Europejskiego Systemu Banków Centralnych

• Rozdział 3 – plan wprowadzenia UGiW w 3 etapach

STADIA MIĘDZYNARODOWEJ INTEGRACJI GOSPODARCZEJ, A ETAPY INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ

Etapy rozwoju integracji europejskiej, ze względu na stopień zaawansowania integracji :

Etapy rozwoju integracji ze względu na rozszerzenia terytorialne .

Rozszerzenie 1. PÓŁNOCNE – nastąpiło 1 stycznia 1973r. / przyjęte zostały do Wspólnoty Europejskiej Wielka Brytania, Irlandia, Dania. Nie została przyjęta Norwegia, społeczne referendum ( wynik negatywny). Czy to rozszerzenie było ważne ? – Było bardzo ważne ponieważ to już nie była mała Europa( tak nazywano 6 krajów EWG), to była Europa wzmocniona, bo Wielka Brytania reprezentuje duży potencjał gospodarczy. Z pkt. Widzenia EWG w świecie – duża zmiana, korzyść.

Rozszerzenie 2.POŁUDNIOWE-przyjęte do wspólnoty kraje zdecydowanie słabsze gospodarczo – odbywało się to w 2 etapach : 1) 1 stycznia 1981 – przystąpiła Grecja, 1 stycznia 1986 – przystąpiła Hiszpania i Portugalia.

Jaki wpływ na funkcjonowanie wspólnot miało rozszerzenie południowe ?

-Ponownie wzmocniła się pozycja wspólnoty w skali globalnej. ( Z powodu przyjęcia Hiszpanii) była to także komplikacja, ponieważ spójność społeczno-gospodarcza ugrupowania obniżyła się i wzrosły dysproporcje regionalne, wyższe środki na przyśpieszenie inwestycji w krajach południowych. W ciągu kilku lat od rozszerzenia pojawił się plan wprowadzenia Unii Gospodarczej i Walutowej, co wymagało przyśpieszenia konwergencji społeczno –gospodarczej, w ramach ugrupowania, alby plan Unii Gospodarczej i Walutowej był realny.

12 KRAJÓW W UNII EUROPEJSKIEJ !

Rozszerzenie3. 1995r. – przyjęte zostają kraje skandynawskie. Szwecja, Finlandia, oraz Austria. Nie przystąpiła znów Norwegia ( przez referendum na – nie), choć traktat akcesyjny był już wynegocjowany. 15 KRAJÓW W UE.

Rozszerzenie 4. Przyjęcie krajów południowych, jak Cypr i Malta, oraz Krajów Europy Środkowej i Wschodniej. To rozszerzenie odbywało się w 2 etapach.

1. 1 etap : 1 maja 2004 r. – przyjęcie 10 krajów ( 25 łącznie)

2. 2 etap : 2007 – przyjęcie Bułgarii i Rumunii

ETAPY ROZWOJU INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ ZE WZGLĘDU NA STOPIEŃ ZAAWANSOWANIA INTEGRACJI

1. Pierwszy etap – rozwój integracji ( 1950-1956),

2. Drugi etap- utworzenie EWG – budowa wspólnego rynku i rozszerzanie procesów integracyjnych (1957-1984)

3. ( 1985-1992) dynamizacja procesów integracyjnych – realizacja projektu Jednolitego Rynku Europejskiego 1992 oraz plan Unii Gospodarczej i Walutowej

4. Czwarty etap – Traktat z Maastricht – wprowadzenie UGiW ( 1992 – 2002)

5. Piąty etap – najtrudniejsze rozszerzenie Unii Europejskiej i próby przyśpieszenia integracji politycznej ( 2003-…) Strategia Lizbońska ( 2000 r.), Nowa Strategia Lizbońska ( 2005r.), najbardziej innowacyjny obszar gospodarki światowej.

PIERWSZY ETAP ROZWOJU INTEGRACJI ( 1950-1956)

• Utworzenie EWWiS – integracja sektorowa ( deklaracja Schumana, Francja wystąpiła z zaproszeniem do Niemiec, aby utworzyły wspólny rynek – propozycja otwarta) liberalizacja handlu produktami przemysłu węglowego i przemysłu hutnictwa żelaza.

• J.Monnet dążył do tego aby EWWiS funkcjonowała jako instytucja ponadnarodowa.

• Instytucje EWWiS podstawą systemu instytucjonalnego Wspólnot Europejskich i UE.

• 18.04.1951r. – traktat paryski, traktat o utworzeniu EWWiS. Tzw. „Mała Europa” – pierwsze ugrupowanie, 6 państw.

GŁÓWNE CELE EWWiS I JEJ ISTOTA :

EWWiS miała ciekawy sposób integracji- sektorowo, nie od razu cała gospodarka.

Główne cele :

• Utworzenie wspólnego rynku

• Liberalizacja, znoszenie ceł i innych barier w handlu produktami tych dwóch gałęzi przemysłu

• Wspólna zewnętrzna taryfa celna w handlu tymi produktami

• Wspólna polityka handlowa wobec krajów trzecich

• Wspólna polityka taryf transportowych

• Doinwestowanie tych przemysłów, unowocześnianie ich

• Bezpieczeństwo

• Integracja objęła produkcję jak i zbyt

W momencie gdy powstawało EWWiS – koncepcja J.Monneta żeby miała ona charakter ponadnarodowy, wspólne zarządzanie. Francja uważała, że jeśli Niemcy zwiążą się gospodarczo z innymi, nie będą chciały znowu wojny. Idea realizacji celów ponadeuropejskich była odzwierciedlona w systemie instytucjonalnym w ramach EWWiS. Powołano do życia 4 instytucje : Wysoka Władza, Zgromadzenie ministrów, Wspólne zgromadzenie, Trybunał Sprawiedliwości.

1. Wysoka Władza- charakter najbardziej ponadnarodowy, na czele J.Monnet. Charakter wykonawczo –zarządczy, odpowiednik dzisiejszej Komisji Europejskiej, małe kraje obawiały się aby ponadnarodowość nie dawałaby „fory” większym krajom.

2. Rada Ministrów – charakter międzyrządowy, członkowie rządów krajów , ministrowie spraw zagranicznych. Decyzje Wysokiej Władzy musiały być akceptowane przez Radę Ministrów.

3. Wspólne Zgromadzenie – odpowiednik dzisiejszego Parlamentu Europejskiego, deputowani przez parlamenty narodowe (78 deputowanych). Instytucja jako symbol demokracji. Kompetencje opiniodawcze, nie miało ustawodawczych.

4. Trybunał Sprawiedliwości- dbanie o przestrzeganie traktatu paryskiego, rozstrzyganie sporów. W pierwszych latach orzekał bardzo dobrze.

5. Komitet doradczy, konsultacyjny – współpraca EWWiS z przedstawicielami tych dwóch gałęzi przemysłu. Idea tworzenia komitetów doradczych przetrwała do dziś. Doradztwo, przekazywanie informacji, kontakty z dostawcami, odbiorcami usług itp.

EWWiS na początku funkcjonowała świetnie, zniesiono bariery celna. Problemy na przełomie lat 1958-1959 – wyst. Kryzys gospodarczy, związany ze zmianami na rynku elektrycznym. Wysoka Władza wspierana przez Radę Ministrów, ale pod koniec lat 50tych kryzys. Nowe alternatywne źródła energii – ropa, energia atomowa, > nadprodukcja na rynku węgla i stali, skończyła się idea ponadnarodowości. W kryzysie odżyły tendencje narodowościowe, odśrodkowe. Kraje wolały importować energię z zagranicy, Niemcy stosowały subsydia co było zabronione. We Francji koncepcja integracji międzynarodowej a nie ponadnarodowej ( do władzy doszedł De Gaulle).

Koniec nadziei na utworzenie unii federalnej.

W latach 50tych trwały równolegle rozmowy w kwestii integracji w dziedzinie obrony i politycznej. Lata 50te – USA zaangażowane w konflikt w Korei nie chciały angażować się w sprawy europejskie. Zależało im aby Europa utworzyła własny system bezpieczeństwa. Największym zwolennikiem tej integracji są Niemcy. Przywódcy krajów członkowskich a zwłaszcza Francji, pracowali nad przygotowaniem projektu Europejskiej Wspólnoty Obronnej i Europejskiej Wspólnoty Politycznej.

Październik 1950 – pada propozycja utworzenia wspólnej europejskiej armii, powołania europejskiego ministra obrony.

Europejską Wspólnotę Obronna miały stworzyć kraje EWWiS. Koncepcja EWO była daleko posunięta – traktat w Paryżu 27.05.1952 r., kraje miały ograniczyć własne systemy obronne. Traktat został podpisany, ale nie został ratyfikowany przez Francję ( odrzucony przez Zgromadzenie Narodowe Francji 30.08.1954r.)

Dalej planowano, przygotowano projekt Europejskiej Wspólnoty Politycznej – wstęp do utworzenia Federacji Europejskiej ( 1953r.) – organizacja z elementami modelu ponadnarodowego.

Organizacje z celami modelu ponadnarodowego. EWP miała wchłonąć EWO i EWWiS ( cele społeczne, ochrona praw człowieka itp. Była to bardzo złożona inicjatywa. Jako że EWO nie była ratyfikowana EWP była skazana na porażkę. Zrezygnowała Wielka Brytania – reaktywowała instytucje z 1948r. – Unię Zachodnia – Październik 1954r. (odrodziła się) – Unia Zachodnia – nie była powiązana z EWWiS i EWG.

Skoro nie udała się integracja polityczna skoncentrowano się na innej integracji. Integracja gospodarcza – korzyści ekonomiczne przemawiają na ogół do wszystkich. Pod koniec 1954 roku zgromadzenie EWWiS podjęło uchwałę w której wzywa rządy „szóstki” do podjęcia działań w celu utworzenia wspólnego rynku, który obejmowałby wszystkie dziedziny gospodarcze. Przeniesienie zasad EWWiS na inne sektory. Propozycja bardzo się spodobała krajom Beneluksu ( Rząd holenderski utworzył plan integracji gospodarczej ( Plan Briana).

Konferencja w Messynie – 1955r. ( Sycylia) – kraje podjęły decyzję, ustaliły powołanie komisji na temat utworzenia wspólnego rynku( czy jest to realne, czy można stworzyć wspólną org. Gospodarczą?). Raport Spaaka był wynikiem (1956r.) był wynikiem. Opublikowany, stał się podmiotem kolejnej dyskusji w maju 1956r. Raport zawierał ocenę pozytywną, więc ruszyły prace nad traktatem i zasadami funkcjonowania tej unii gospodarczej.

Współpraca zaowocowała podpisaniem 2 traktatów rzymskich 25.03.1957r. – najważniejszy traktat ustanawiający EWG i drugi ustanawiający Europejską Wspólnotę Energii Atomowej( EWEA)

Drugi etap – Utworzenie EWG, budowa wspólnego rynku i rozszerzanie procesów integracyjnych ( 1957-1984). Razem z EWG przyjęto konwencję o innych wspólnotach europejskich. Postanowiono, że Trybunał Sprawiedliwości i Wspólne Zgromadzenie maja być instytucjami wspólnym dla wszystkich wspólnot (1 .01. 1958r.)

Utworzenie EWG – był to najważniejszy moment w historii Integracji europejskiej, po podpisaniu traktatów kraje zdecydowały się na trwałe powiązanie gospodarcze. Widać, że podjęte decyzje na rzecz prowadzenia wspólnej polityki w wielu obszarach( w zamian za własną, odrębną politykę) miało swój cel. Zdecydowali się na współzależność (silną) gospodarczą. EWG było instytucją otwartą, dawała ona możliwość przystąpienia do wspólnoty.

GŁÓWNE POSTANOWIENIA TRAKTATU RZYMSKIEGO O EWG ( wydrukować)

Polityka rolna, transportowa, handlowa

4 przepływy

Polityka rolna – duży udział w gospodarce Francji. Po pierwsze utworzenie Unii Celnej, co będzie krokiem do tworzenia wspólnego rynku.

REALIZACJA POSTANOWIEŃ :

1. Procesy związane z integracją rynkową

2. Procesy związane z integracją walutową

3. Rozwój wspólnotowej polityki społeczno-gospodarczej

Zgodnie z założeniami traktatu : I okres przejściowy. Do końca roku 70 powinna zostać utworzona Unia Celna. Okazało się, że udało się ją wprowadzić 1.07.1968 ( 18 mcy wcześniej). Zniesiono cła, inne ograniczenia, wprowadzono wspólną zewnętrzną taryfę celną na podstawie średnich arytmetycznych, EWG oskarżona o nieprzestrzeganie GATT. Zapisy o wspólnej polityce rolnej > też spory o subsydiowanie.

Rozwijały się wspólne polityki – integracja pozytywna, ale liberalizacja negatywna – znoszenie barier towarowych w przepływie usług czy czynników produkcji. Ocena etapu : bardzo dużo zrobiono w przepływie towarów, w roku 1968 liberalizacja przepływu siły roboczej, przepływ pracowników wraz z rodzinami( migracje przede wszystkim dot. Włochów), gwarancja pracy za granicą w największym stopniu >> liberalizacja przepływu usług i kapitału, liberalizacja przepływu płatności związanych z wymianą handlową, kredyty handlowe, ale w bardzo niewielkim zakresie. W latach 70-tych podjęto się harmonizacji przepisów podatkowych. Rozwój wspólnotowej polityki : wspólna polityka rolna od roku 1962. Utworzono specjalny : Europejski Fundusz Gwarancji i Orientacji Rolnictwa, z którego miała być finansowana wspólna polityka rolna w ramach dwo ch sekcji : 1) gwarancji 95% środków, fundusze przeznaczane na podtrzymywanie cen, dopłaty do tzw. Cen gwarantowanych . 2) Orientacji – środki służące na restrukturyzację rolnictwa, powiększanie obszarów gospodarstw, podnoszenie efektywności itp.

Rynek produktów rolnych : był wtedy niedobór wielu produktów, chciano by Europa była samowystarczalna, rozsądny poziom cen, podnoszenie produktywności, zapewnianie odpowiedniego poziomu dochodów rolnikom, co miało zapobiec ucieczce ludzi ze wsi do miast.

Instrumenty polityki rolnej : wspólne ceny na poszczególne produkty rolne, system scentralizowanych zakupów po cenach, subsydiowanie eksportu do krajów trzecich, wprowadzanie systemu ceł i opłat wyrównawczych, chroniących rynek EWG przed importem z krajów trzecich.

Polityka transportowa – prowadzona od roku 1962. Nie oznaczała swobody przepływu usług transportowych, chodziło o to, by przygotować zintegrowany system transportowy. Od roku 70 zaczęto prowadzić wspólną politykę handlową. Obejmowała : politykę importową – ochrony rynku EWG, eksportową – wspieranie eksportu, antydumpingową, brak zawieranie układów handlowych z krajami trzecimi i organizacjami międzynarodowymi . W latach 70tych rozwijały się też inne polityki. Wiele umów z krajami trzecimi(afrykańskimi i azjatyckimi) 1963r.

Inne polityki : regionalna, przemysłowa, socjalna, społeczna, ochrony środowiska. Po kryzysie energetycznym 1973r. – rozwijano integrację w dziedzinie energetyki. Zaczęto myśleć o integracji walutowej. Konferencja w Hadze : dalszy pomysł, integracja walutowa. Przyczyny : np. upadek systemu z Bretton Woods > Plan Wernera.

Podsumowanie : duży postęp w integracji przedmiotowej i podmiotowej, rozszerzenie o kolejne kraje, zmierzanie do Unii Walutowej, postęp w rozwoju zagranicznej polityki ekonomicznej, 1979 – wybory , pierwsze bezpośrednie do parlamentu. Ujawnienie się wielu barier, różnice w rozwoju, w polityce ekonomicznej, mały postęp w rozwoju infrastruktury instytucjonalnej, kryzysy.

OSIĄGNIĘCIA INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ W LATACH ( 1957 – 1984) :

1. W latach 60tych sprawny proces integracji rynkowej i przedterminowe wprowadzenie Unii Celnej, co wpłyneło istotnie na wzrost wzajemnych obrotów handlowych. Liberalizacja handlu w latach 60tych polegała na znoszeniu barier taryfowych, natomiast nie przywiązywano większej wagi do eliminacji barier pozataryfowych.

2. Od początku lat 70tych proces integracji rynków krajów członkowskich został zahamowany. Ta stagnacja trwała do połowy lat 80tych, ponieważ nie było barier taryfowych, kraje członkowskie ograniczały import za pomocą barier pozataryfowych i to nie tylko w stosunku do krajów trzecich, ale także wzajemnie wobec siebie. Wzrosło również znaczenie takiego instrumentu polityki handlowej, jakim są subsydia eksportowe.

Podsumowując w obszarze integracji rynkowej nie tylko nie osiągnięto postępu ( chodzi o kontynuację liberalizacji przepływu towarów, usług i czynników produkcji), lecz pojawiły się tendencje regresyjne. Bariery na granicach narodowych wzrosły. Główną przyczyną były kryzysy i niski popyt. Właśnie dlatego kraje EWG wróciły do protekcjonizmu ale pozataryfowego. Taki protekcjonizm rozwijał się na całym świecie, ponieważ do lat 70tych osiągnięto również duży postęp w obniżaniu ceł na wyroby przemysłowe, na podstawie układu GATT.

Kto był głównym inspiratorem redukcji ceł na forum GATT ? Odpowiedź : USA, były głównym inspiratorem liberalizacji wymiany towarów przemysłowych w skali globalnej. Dlaczego USA były zainteresowane do lat 70tych ( a później już mniej) intensywną liberalizacją handlu ?

1. Miały przewagę konkurencyjną ( która zaczęła spadać w II poł. Lat 60tych) i starały się tworzyć warunki do ekspansji handlowej swoich podmiotów gospodarczych( czyli by firmy USA mogły jak najwięcej na rynku światowym)

2. Czy USA mogły bardziej dążyć do liberalizacji globalnej w związku z integracją europejską ? Po trochę tak, mogły się obawiać zamknięcia Europy. USA obserwowały pewne zjawisko – obawiały się efektów liberalizacji we wspólnocie europejskiej. Przyśpieszając liberalizację handlu w skali globalnej USA dążyły do zmniejszenia efektów integracji handlowej w EWG ( jak cła były niższe w EWG a wyższe w skali globalnej, te kraje trzecie były dyskryminowane na rynku EWG).

Czy rozwinęła się integracja walutowa w latach 70 tych ? – W traktacie rzymskim o EWG nie przewidywano integracji walutowej, ponieważ w połowie lat 60tych sprawnie funkcjonował system walutowy dolarowo-złoty. Jego istotą były stałe kursy walutowe z niewielką marżą wahań +/- 1%. Ten system zapewniał stabilność rozliczeń międzynarodowych

Sytuacja się zmienia na przełomie lat 60tych i 70tych, gdy dolar jako podstawa systemu z Bretton Woods tracił wiarygodność i siłę nabywczą. Pogarszała się sytuacja gospodarki w USA. Konkurencyjną walutą stawała się stabilna marka RFN. Dlatego po raz pierwszy w EWG na konferencji szefów państw i rządów 1-2.12.1969r. w Hadze odbyła się dyskusja na temat wprowadzenia Unii Walutowej, która pokazała jak duża była różnica stanowisk w tej sprawie między Francją a RFN. Francja zgłaszała projekt Unii Walutowej, ponieważ uznała, że jest bardzo dobry moment sprzyjający – upadał system z Bretton Woods. RFN inne stanowisko : 1) dla RFN było to rozwiązanie gospodarczo niekorzystne, marka była już drugą walutą świata w odróżnieniu od franka francuskiego ( niestabilna). 2) stanowisko Niemiec w sprawie możliwości wprowadzenia wspólnej waluty w ugrupowaniu było następujące : Unia walutowa – tak , ale na wyższym etapie integracji gospodarczej, co było zgodne z założeniami teoretycznymi. Akurat tak się złożyło, że od początku lat 60tych rozwijały się teorie optymalnego obszaru gospodarczego . Ich autorzy wskazywali, jakie warunki powinny spełniać kraje, aby mogły tworzyć Unie walutowe. Kompromis pomiędzy Francją i RFN został osiągnięty i uzgodniono w Hadze, że powinna się w tej sprawie wypowiedzieć grupa ekspertów.

Taką grupę powołano w marcu 1970r. pod kierunkiem Wernera. Raport Wernera ( 10.1970r.) to pierwsza koncepcja Unii gospodarczej i walutowej w EWG, która została zaakceptowana do realizacji, czyli polityczna decyzja wprowadzenia planu Wernera w życie. Określony został nawet termin realizacji UGiW : 1980 r.

• Dlaczego ten plan nie został zrealizowany ? Bo nie pozwoliły na to warunki gospodarcze lat 70tych. Integracja walutowa została wprowadzona oficjalnie do planów integracji europejskiej ( uzupełniony traktat rzymski).

• Jakie były efekty integracji walutowej do 1984r. ?

1. Wąż walutowy w tunelu jako instrument stabilizacji kursów walut krajów członkowskich ( 1972r.) nie sprawdził się, ponieważ niektóre kraje prowadziły miękką politykę pieniężną, zorientowaną na stymulowanie popytu, pobudzanie koniunktury, ich waluty były niestabilne, dlatego okresowo funkcjonowały poza wężem. Można powiedzieć, że wąż walutowy był rozwiązaniem przejściowym i jego nieskuteczność wpłynęła na współpracę francusko-niemiecką, która była na tyle efektywna, że doszło do bardzo poważnej decyzji i pod koniec 1978r. uzgodniono i podjęto rezolucję o wprowadzeniu europejskiego systemu walutowego – europejskiej strefy stabilności walutowej ( europejski Bretton Woods od 13.03.1979r. – system zaczął funkcjonować i w pierwszych latach był instrumentem niestabilnym). Było wiele dostosowań kursowych i nie wszystkie kraje, a zwłaszcza Francja chciały zaakceptować twardą politykę pieniężną banku centralnego w RFN. W 1984r. ESW był już mechanizmem walutowym stabilnym, zwyciężyła opcja polityki pieniężnej RFN.

Co osiągnięto do 1984r. w dziedzinie integracji polityki gospodarczej ?

• Niewiele ponad osiągnięcia lat 60tych, czyli gdy wprowadzano wspólną politykę rolną ( 1962r.), wspólną politykę handlową ( 1970r.), ale należy podkreślić, że w latach 70tych stworzono podstawy rozwoju wspólnotowej polityki w kilku innych dziedzinach – tzn. takiej, której cele zostały sformułowane przez komisję wspólnot europejskich i ich określenie wyznaczyły cele całego ugrupowania, tzn. cele gospodarcze wyznaczają za kolei cele wspólnotowej polityki, w tych dziedzinach, w których ona jest podejmowana. Niewątpliwie trzeba dodać : wspólna polityka walutowa prowadzona w ramach ESW, koordynacja polityki pieniężnej, polityka regionalna ( 1975r.) – wtedy utworzono Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego. Tę politykę jako instrument łagodzenia dysproporcji regionalnych w rozwoju gospodarczym wprowadzono dlatego, że przyjęcie nowych krajów członkowskich 01.01.1973r. te dysproporcje się zwiększyły i Wielka Brytania i Irlandia spowodowały skuteczne, wsparcie wcześniejszych zadań władzy.

Kryzys energetyczny początkowo spowodował wzrost zainteresowania krajów członkowskich podjęciem współpracy w dziedzinie polityki energetycznej. Niemniej rozbieżność interesów ( wynikająca z różnego uzależnienia od importu ropy, nie wszystkie eksportowały surowce energetyczne.) nie doszło do podjęcia wspólnotowej polityki energetycznej. Stworzone zostały podstawy polityki przemysłowej prowadzonej na poziomie ugrupowania ze względu na potrzebę wspierania rozwoju gałęzi technologicznie zacofanych bo w latach 70tych pojawiła się słabość przemysłu energetycznego – uleganie konkurencji, co mierzy się udziałem w rynku ( spada eksport- spada udział).

TRZECI ETAP– dynamizacji procesów integracyjnych – realizacja projektu Jednolitego Rynku Europejskiego ( 1992r.) oraz plan UGiW ( 1985-1992r.)

1. Przyczyny i efekty przyśpieszenia integracji rynkowej. Skoro była stagnacja w procesie integracji rynkowej to były bariery dalszego wzrostu. W latach 70tych pojawiły się ograniczenia przepływu siły roboczej(bezrobocie). Kraje mogły wprowadzać ograniczenia, jeśli udowodniły że ich sytuacja na rynku pracy się pogarsza. Raportem w którym tę stagnację ukazano i oceniono sytuację EWG na tle Japonii i USA – Raport Alberta i Balla. Wynikało z niego :

• W zakresie systemu gospodarczego : niższe tempo wzrostu PKB, niższe inwestycje, niższe tempo wzrostu wydajności pracy, wyższa inflacja, wyższe bezrobocie, okazało się, że na przełomie lat 70tych i 80tych udział przedsiębiorstw europejskich spadał o 1% w rynkach technologicznie zaawansowanych. Oprócz tego w raporcie autorzy dzielili stagnację w procesie integracji rynkowej, jako jeden z czynników słabości gospodarczej w EWG. Przedstawili główne bariery w integracji.

• Fizyczne na granicach : kontrole, wypełnianie dokumentów, wymiana walut, duże koszty związane z tymi formalnościami, strata czasu w kolejkach

• Techniczne : zróżnicowanie standardów norm technicznych krajów członkowskich co ograniczało wymianę wewnątrzgałęziową

• Pozostawianie poza regułami wspólnego rynku zakupów w ramach zamówień publicznych. Te zakupy stanowiły 12-15% PKB, więc władze publiczne dokonują zakupów z pieniędzy publicznych : wyeliminowanie konkurencji w tej dziedzinie obniża konkurencyjność.

• Duże różnice systemów podatkowych – różnice co do rodzajów i stawek podatków. Wpływa to nie tylko na różnicowanie szans podmiotów gospodarczych na rynku, ale także na swobodę przepływu kapitału.

• Niski stopień harmonizacji prawa krajów członkowskich jeżeli nie było regulacji wspólnotowych – brak podstaw formalnych regulujących zasady działalności gospodarczej.

Biała księga Komisji Europejskiej, w której przedstawiono projekt Jednolity Rynek Europejski 1992, powstała pod kierunkiem Cockfielda.

Na czym polegał ten projekt ?

Istotą było stworzenie formalnych podstaw przyśpieszenia liberalizacji przepływu towarów, usług, kapitału i osób, ale zwłaszcza wyeliminowania barier fizycznych i technicznych istniejących na wspólnym rynku . Dlatego w książce zaproponowano 300 projektów legislacyjnych oraz harmonogram ich wprowadzenia w życie jako podstawę eliminowania barier. Za podstawowy instrument prawa wtórnego w celu wprowadzania w życie JRE92 przyjęto dyrektywy - wskazanie celu prawnego, nie posiada treści prawnej, ale wskazuje działania aby kraje członkowskie mogły dostosować prawo do celu dyrektywy. Podany jest także czas realizacji. W realizacji JRE92 na państwa członkowskie został nałożony obowiązek wprowadzania dyrektyw. Biała księga zatwierdzona przez Radę Ministrów WE, kraje członkowskie nie mogły odmawiać wprowadzania dyrektyw w życie.

Jak przebiegała procedura liberalizacji przepływów na wspólnym rynku wcześniej ? Każda decyzja musiała być zaakceptowana przez kraje członkowskie, co było nieefektywne. Biała księga – pakiet decyzji. Po zatwierdzeniu w białej księdze były 282 projekty legislacyjne. Istotny wpływ na realizację programu JRE92 miał również nowy akt prawny o charakterze międzyrządowym, stanowiący nowe źródło prawa.

Jednolity Akt Europejski, podpisany w 1986r., wszedł w życie 01.07.1987r. Ten akt istotnie uzupełniał traktat rzymski o EWG, ale nie zmieniał postanowień TR2 o EWG. Jednolity akt zawierał nowe przepisy, które dotyczyły :

1. Wprowadzenia JRE, na podstawie tych przepisów tworzono prawo wtórne. Istotne znaczenie dla IE oraz wprowadzania JRE miały także zmiany w procesie decyzyjnym. Jednolity Akt zwiększał uprawnienia parlamentu i Komisji Europejskiej. Stworzył formalną podstawę podejmowanie decyzji tzw. Kwalifikowaną większością głosów ( głosowanie w trybie jednogłośności stanowiło dużą barierę w procesie decyzyjnym)

Rozszerzono zakres spraw co do których decyzje mogły być podejmowane w trybie większości . W Jednolitym Akcie określono też perspektywiczne cele IE o charakterze priorytetowym : podniesienie innowacyjności i konkurencyjności wspólnoty, podniesienie spójności społeczno-gospodarczej( Delorsa), wprowadzenie UGiW.

Od 1987r. proces wprowadzania projektu JRE został przyśpieszony. Ważnym elementem realizacji tego projektu była polityka konkurencji, która do połowy lat 80tych wprawdzie była prowadzona przez komisję wspólnotową, ale państwa członkowskie mogły sterować formą państwową jako instrumentem wspierania swoich podmiotów gospodarczych. Istniało prawo na podstawie którego komisja mogła kontrolować struktury rynku, ale polityka konkurencji nie była efektywna.

Wprowadzenie projektu JRE wiązało się z dalszą centralizacją uprawnień do prowadzenia konkurencji.

Program JRE zawierał także taki cel jak urynkowienie usług użyteczności publicznej, co jednak realizowano z poślizgiem czasowym.

Czy JRE92 został wprowadzony w życie zgodnie z terminem ? Zdecydowano, że tak. Większość dyrektyw zgodnie z Białą Księgą został wprowadzona w życie. Niektóre kraje miały opóźnienia, ale nie zostały uznane za zasadniczo wpływające.

Od 01.01.1993r. JRE jako program wszedł w Zycie. Swoboda przepływu kapitału została osiągnięta w 1990r. i już usługi użyteczności publicznej zostały urynkowione.

W trakcie realizacji JRE został opublikowany raport Cechiniego w 1988r. Oszacowano w nim korzyści z wprowadzenia JRE, tzn. szacując koszty przedstawiono korzyści – koszty barier na granicach ( finansowych), zróżnicowania standardów i norm technicznych, braku swobody przepływu siły roboczej, o ile wzrośnie PKB.

Ten raport miał odegrać pewną rolę. Czy ktoś go później zweryfikował ? Nie!. JRE wszedł w życie, ale nie było możliwości weryfikacji.

Dlaczego data wprowadzenie JRE nie była dobrą z punktu widzenia oszacowania korzyści ?

Znowu był kryzys, spadek popytu, trudno mierzyć korzyści. Występują oceny „po latach”.

Przyczyny przyśpieszenia integracji walutowej

Dlaczego integracja walutowa została przyśpieszona w II połowie lat 80tych i jakie były efekty tego przyśpieszenia ?

• Na pierwszym miejscu : program Jednolity Rynek Europejski. Wprowadzanie go wpłynęło zasadniczo na przyśpieszenie integracji w innych dziedzinach gospodarki i w ogólne. Konkretnie : swoboda przepływu kapitału która stała się celem nie do skreślenia. Jednolity Rynek zdecydowanie obligował kraje członkowskie do zniesienia wszelkich barier w przepływie towarów, usług i osób.

Dlaczego ta swoboda przepływu kapitału jest tak ważna ?

• W połowie lat 90tych zaawansowanie integracji walutowej było następujące :

1. Funkcjonował ESW, bardziej stabilny w 1985-1986 niż w 1982.

Co to znaczy, że ten system był bardziej ustabilizowany ?

• Mniejsza liczba dostosowań kursowych, opanowana inflacja, kraje zrezygnowały z polityki ekspansywnej. Kraje należące do ESW jednak wyraźnie zaczęły kierować się ku polityce pieniężnej Bundesbanku. Ten stabilny system walutowy oparty był na systemie kursów stałych ( z marzą wahań). W połowie lat 80tych funkcjonował system kursów stałych, bo był on podstawą ESW.

Polityka pieniężna : Kto prowadził ? Jak była prowadzona?

Prowadził ją Bank Centralny każdego kraju, polityka narodowa na poziomie kraju, ale nie była całkowicie dowolna bo kraje zaczęły akceptować politykę Bundesbanku, nastawioną na stabilność. Polityka był koordynowana, prezesie Banków Centralnych uzgadniali podstawowe założenia polityki pieniężnej swojego kraju, realizowali oni główne cele inflacyjne, wspierały wzrost gospodarczy za pomocą podaży pieniądza. Podaż to takie „ paliwo” w gospodarce.

Jaki instrument ?

Stopy procentowe. W połowie lat 80tych o tym decydowały władze monetarne kraju.

Czy w połowie lat 80tych władze krajów kontrolowały przepływ kapitału ? TAK !

Jednolity rynek wiązał się ze zniesieniem kontroli przepływu kapitału. Kontrola przepływu kapitału w ESW miała być zniesiona. Zasadniczo zmieniało to funkcjonowanie ESW i związane z tym były określone skutki gospodarcze.

Jakie zmiany brano pod uwagę w związku ze swobodą przepływu kapitału, jakie wnioski ? ( Swoboda od lipca 1990 r.). Jakie zmiany same się narzucały w związku z likwidacją barier w przepływie kapitału ?

Jednym z rozwiązań mogłoby być ustalanie wspólnych stóp procentowych, ale pozbawiałoby się niezależności w prowadzeniu polityki pieniężnej ( niemożliwe swobodne prowadzenie polityki pieniężnej w warunkach swobodnych przepływów i stałych kursów, trzeba by było upłynnić kursy – rozmontowanie integracji). Sama sytuacja jaka powstała w rezultacie wprowadzanie Jednolitego Rynku Europejskiego stworzyła argumenty, uzasadniające wprowadzenie Unii Walutowej. W II połowie lat 80tych doszło do zdecydowanego ożywienia dyskusji w tej sprawie w środowiskach akademickich ale przede wszystkim w instytucjach wspólnot europejskich. Istotne znaczenie miało memorandum Balladura w 1988r. ( znowu Francja, premier Francji przyczynił się do przedstawienia problemu na forum).

Czynnik za przyjęciem Unii Walutowej wynikający z integracji rynkowej – czynnik ekonomiczny, ale był to także moment niezwykle sprzyjający dla Francji – powrotu do dyskusji, na temat wspólnej waluty (Maga 69r. ??? ) . Ten powrót nastąpił dzięki aktywności przewodniczącego Komisji Wspólnot Europejskich J.Delorsa. Przyczynił się on do tego, że w Jednolitym Akcie Europejskim znalazł się cel priorytetowy : Unia Gospodarcza i Walutowa. Uzgadniano ten zapis w 1986r, gdy podpisywano Jednolity Pakt Europejski w 1988r. – utworzenie komitetu, który zająłby się przygotowaniem raportu w sprawie możliwości utworzenia Unii ekonomicznej i monetarnej. Ten komitet powstał tylko dlatego, że J. Delors wcześniej przygotował taktykę, za pomocą której rozegrał tę sprawę na posiedzeniu Rady Europejskiej. Potrzebna była akceptacja pomysłu przez Niemcy. Prezes Banku Centralnego Niemiec nie był entuzjastą wspólnej waluty, ale Niemcy przygotowywały się do zjednoczenia. Było jasne, że będą potrzebowały do tego akceptacji Francji. J. Delors w pierwszej kolejności zwrócił się do kanclerza Kohla, czy nie ma nic przeciwko by podjąć formalne działania przygotowania UGiW. Odpowiedź była pozytywna. Oraz czy w związku z tym kanclerz Niemiec nie miałby nic przeciwko, aby powołać komitet, który podjąłby pracę nad projektem. Odpowiedź była również pozytywna. Czy miałby coś przeciwko temu, aby na czele komitetu stanął Delors ? Zgodził się.

Sprawa była już na tyle przygotowana, żeby mogła być zrealizowana. Przewodniczącym tego komitetu powinien zostać prezes BC Niemiec czy Francji, jako kraju, który od wielu lat dążył do wprowadzenia wspólnej waluty. Czy takie rozwiązanie byłoby dobre ?

Nie, nie mogli by wpłynąć na jego decyzje. Mając w ręku przewodnictwo komitetu, mogli podejmować bardzo szybko decyzje – 1988r. – powołanie komitetu. Zasiadali w nim prezes BC, 8 ekspertów i przewodniczący Delors. Pierwsze posiedzenia były na tyle niezapowiadające większych zmian, że nie przywiązywano do nich w końcu uwagi. Prezesie spotykają się, rozmawiają o stabilizacji itp. ( Bank Rozrachunków Międzynarodowych W Bazylei). J. Delors prowadził posiedzenia po francusku, tłumaczenia nie oddają istoty rzeczy. Prezes Niemiec zdenerwował się. Od tego momentu posiedzenia przebiegały w języku angielskim i nabierały wartości merytorycznej o UGiW. W 1989r. w kwietniu raport w sprawie UGiW został opublikowany. ( Raport zwany jako Raport Delorsa) – 3 rozdziały już omówione.

Czy opublikowanie Raportu Delorsa oznaczało automatycznie możliwość wprowadzania UGiW ? Czy jednak był to dopiero początek drogi formalnej, która była konieczna, aby ta propozycja została urzeczywistniona ?

Na ten projekt musieli wyrazić zgodę przywódcy krajów członkowskich. W sytuacji, gdy mają być podjęte bardzo ważne decyzje o charakterze gospodarczym czy politycznym to nie wystarcza jedno posiedzenie Rady Europejskiej. Wówczas zwołuje się tzw. Konferencję międzyrządową, odbywającą się z udziałem licznych ekspertów – przygotowywane merytorycznie. Konferencja odbyła się pod koniec 1990 r. i rozważano również przyśpieszenie integracji politycznej przy okazji UGiW.

Czym zakończyła się ta konferencja ?

Ostatecznie zakończyła się sukcesem, ponieważ działania Margaret Ttatcher ( premier Wlk. Brytanii) zostały zmarginalizowane. Jej urzędnicy byli bardziej postępowi. Później odeszła. Po akceptacji projektu – dyskusja nad nowym traktatem, który został ostatecznie uzgodniony ( zaakceptowano jego strukturę i teść) 11 i 12 XII 1991 r. w Maastricht. Samo podpisanie traktatu : 7.02.1992r. w Maastricht, który obejmował w swojej strukturze 7 tytułów :

1. Postanowienia wspólne i istota UE

2. – 4) Zreformowały, wprowadziły zmiany do traktatu o EWG i innych wspólnowych. W związku z tym Traktat rzymski o EWG został przemianowany na traktat o wspólnocie Europejskiej.

5) to postanowienia dotyczące wspólnej polityki zagranicznej i bezpieczeństwa.

6) polityka wewnętrzna i wymiar sprawiedliwości.

7) Postanowienia końcowe.

Jedno z podejść : Traktat zmienia 2 traktaty : 1) o ustanowieniu UE 2) o ustanowieniu Wspólnoty Europejskiej ( te tytuły : 2 +4, które wprowadziły zmiany do traktatu o EWG.

Wcześniej nie było tak zasadniczych zmian do traktatu o EWG.

Jak można określić Jednolity Akt Europejski ( 1986r.) z punktu widzenia wpływu na zmiany traktatu rzymskiego o EWG ?

Uzupełniał postanowienia, wprowadzał nowe Alenie nie zmieniał starych. Charakterystyka Traktatu z Maastricht to jego prezentacja jako budowli opartej na 3 filarach.

FILAR I: Integracja gospodarcza

Obejmował wszystkie osiągnięcia integracji gospodarczej a więc : Unię celną i wspólny rynek, unię walutową i gospodarczą, polityki zrealizowane na podstawie wspólnot, a zwłaszcza : rolna, handlowa, strukturalna, transportowa, społeczna oraz inne dziedziny życia społeczno-gospodarczego objęte w mniejszym lub większym stopniu regulacjami wspólnotowymi, np. ochrona praw konsumenta. Z punktu widzenia instytucjonalnego w I filarze znalazły się wszystkie dotychczasowe wspólnoty (3) EWWiS, EWEA, EWG , EWA( nie ma już EWWiS). EWWiS wygasł i został włączony do traktatu o WE.

FILAR II : wspólna polityka zagraniczna i bezpieczeństwa

1. Wypracowywanie wspólnych stanowisk wobec zjawisk i sytuacji na arenie międzynarodowej.

2. Podejmowanie wspólnych inicjatyw, działań i akcji mających na celu zapobieganie niebezpiecznym zjawiskom na arenie międzynarodowej, podejmowanie misji pokojowych, ochrona praw człowieka, pomoc krajom słabiej rozwiniętym. UE świadczy na świecie największą finansową pomoc rozwojową.

3. Podejmowanie inicjatyw rozbrojeniowych. Stworzenie własnych środków w celu finansowania działań obronnych, podejmowanie działań zapewniających długofalowe bezpieczeństwo europejskie.

Wspólna polityka zagraniczna była prowadzona od lat 70tych przede wszystkim przejawiała się ona w prezentowaniu wspólnego stanowiska wobec sytuacji międzynarodowej.

Czy EWG/UE rzeczywiście prowadzi wspólną politykę zagraniczną, rozumianą jako scentralizowanie wspólnego stanowiska ?

Nie zawsze, wspólne stanowisko występuje tylko gdy nie ma różnicy interesów. Nie są w stanie, gdy ich cele polityczne i ekonomiczne istotnie się różnią. W warunkach odrębności politycznej trudno jest utrzymać jednolitą politykę zagraniczną.

FILAR III : polityka zewnętrzna i wymiaru sprawiedliwości. Do podpisania traktatu z Maastricht te sprawy nie były objęte prawem integracji. Ale rozwój niebezpiecznych zjawisk, jak handel narkotykami, ludźmi, terroryzm zadecydowały, że na przełomie lat 80/90 będzie konieczna współpraca w dziedzinie organów ścigania. W ramach filaru III następujące działania( polityka wspólna, bądź koordynowana):

• polityka akcyzowa

• p. imigracyjna

• p. walki z narkomanią

• p. zwalczania przestępczości zorganizowanej

• p. antyterrorystyczna

• p. walki z rasizmem

• współpraca sądowa i zwłaszcza policyjna

To analiza Traktatu z Maastricht z punktu widzenia charakteru postanowień obszaru objętych integracją. Filar I – najbardziej zaawansowana integracja, Filar II – po części nowy ( wspólna polityka bezpieczeństwa), Filar III – całkowicie nowy obszar integracji.

Jak można scharakteryzować procedurę decyzyjną na podstawie Traktatu z Maastricht ?

Przede wszystkim należy podkreślić, że jest ona zróżnicowaną w zależności od filaru. W filarze I podstawą procesu decyzyjnego są traktaty. W filarze II i III jest to współpraca międzyrządowa. To oznacza, że Rada UE – organ międzyrządowy posiada tam władze. W filarze I Komisja Europejska i więcej władzy ponadnarodowej.

PODSUMOWANIE : lata 1985-1992 osiągnięto : duży postęp w dziedzinie integracji rynkowej dzięki wprowadzeniu JRE i realizacja tego projektu pozwoliła na przyśpieszenie integracji walutowej. Przygotowany projekt UGiW( Raport Delorsa), przyjęty do realizacji. Dzięki temu projektowi przygotowany został nowy traktat założycielski, podpisany 7.02.1992r. w Maastricht. W tym traktacie znalazły się postanowienia odnoszące się nie tylko do UGiW, ale odnosiły się one także do nowych obszarów integracji ( Filar II i III). Natomiast nie stworzono w traktacie z Maastricht podstaw przyszłej Unii Politycznej. Walutowej tak. Podstawy przyszłej UGiW, polegały na przedstawieniu postanowień dotyczących EBC (Europejskiego Banku Centralnego) i ESBC ( Europejskiego Systemu Banków Centralnych) oraz określeniu warunków jakie powinny spełnić kraje członkowskie w celu przystąpienia do UGiW, wpływ wprowadzenia JRE na przyśpieszenie integracji i polityki społeczno- gospodarczej krajów członkowskich.

Lata 1985-1992

Wpływ projektu Jednolitego Rynku Europejskiego na wzrost znaczenia wspólnej polityki gospodarczej i społecznej na poziomie wspólnoty.

• Osiągnięcie wyższego etapu integracji rynkowej miało zasadniczy wpływ na rozszerzenie polityki wspólnotowej. Przede wszystkim celem stała się polityka spójności.

• Istotne znaczenie miała także polityka badawcz-rozwojowa oraz polityka konkurencji i ograniczenia pomocy państwowej.

Polityka spójności – polega na tym, że na poziomie wspólnoty podejmowane są inicjatywy działalności w celu łagodzenia różnic w poziomie rozwoju krajów członkowskich i regionów w krajach członkowskich.

• W warunkach wolnego rynku, bowiem gdy rośnie poziom konkurencji przegrywają regiony słabsze (tzn. które nie mają przewagi konkurencyjnej, w którym jest niższa wydajność pracy, niższy poziom technologiczny, niższa jakość zasobów ludzkich) . Jeżeli regiony są opóźnione w rozwoju to uznano, że w warunkach jednolitego rynku ich sytuacja mogła by się dalej pogarszać.

• Zwolennikiem wzmacniania polityki spójności na szczeblu wspólnotowym był J. Delors, który uważał, że jednolity rynek bez złagodzenia różnic regionalnych nie przyniesie właściwych efektów. Dlatego utworzył w Komisji Europejskiej nową dyrekcję ds. polityki spójności i dlatego też zwiększono rangę polityki regionalnej jako podstawowego instrumentu polityki spójności.

• W 1988 roku została przeprowadzona reforma funduszy strukturalnych, ujednolicono zasady korzystania z Europejskiego Funduszu Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego i sekcji orientacji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnych.

Polityka badawczo-rozwojowa

• Początkowo polityka rozwoju nauki i technologii była prowadzona przez poszczególne państwa członkowskie. Jednak brak wspólnej polityki Unii Europejskiej w obszarze badań i rozwoju technologii prowadził z jednej strony do dublowania się w pracach naukowych, z drugiej zaś strony do słabszego wykorzystania możliwości.

• Podstawę prawną polityki badawczo rozwojowej stworzył Jednolity Akt Europejski

• Głównym narzędziem realizacji tej polityki są realizowane od 1984 r. tzw. Ramowe programy badań i rozwoju technologicznego.

Polityka konkurencji :

• Najważniejszym celem polityki konkurencji stała się ściślejsza kontrola przyznawanej pomocy państwowej i ograniczenie jej rozmiarów, w szczególności eliminowanie najbardziej antykonkurencyjnych subsydiów.

• Zmiany polegały na wprowadzaniu regulacji, określających pomoc dozwoloną, nakazujących zwrot pomocy niezgodnej z regułami wspólnego rynku, wprowadzaniu systemowych reguł świadczenia pomocy, przywiązywaniu większej wagi do procedury notyfikacji, czyli informowania komisji o pomocy.

ETAP IV 1993-2002

Traktat z Maastricht – wprowadzenie Unii Gospodarczej i Walutowej ( UGiW)

1. Integracja rynkowa 1992-2002

• Komercjalizacja usług publicznych : Od końca lat 80tych ważnym obszarem była liberalizacja i deregulacja rynków, które były dotąd zastrzeżone dla działalności państwa z uwagi na charakter monopoli naturalnych

• Przygotowano długoterminowe programy, których celem była liberalizacja czterech rynków : telekomunikacyjnego, usług pocztowych, energii i transportu ( przede wszystkim lotniczego i morskiego)

1. Integracja walutowa

• Wprowadzenie planu Delorsa ( utworzenia UGiW)

• Unia Gosp. i Walutowa – pierwszy filar

To jest element 1 filaru ( filary Traktatu z Maastricht) Umieszczone są zapasy strukturalne dotyczące UGiW.

• Art. TWE ( Traktat o wspólnocie europejskiej – zmieniony traktat rzymski o EWG)

Dołączone zostały także ważne protokoły, w których zapisano statuty EBC ( Europejskiego Banku Centralnego). Zapisano w nich także kryteria przystąpienia do UGiW

5 EKONOMICZNYCH KRYTERIÓW KONWERGENCJI :

1. Kryterium stabilności cen – poziom inflacji, kraj nie może przekraczać średniego wskaźnika inflacji o więcej niż 1,5 pkt.% ( średnia inflacja liczona dla 3 krajów Unii w których występuje najwyższa stabilność cen)

2. Kryterium stóp procentowych – dotyczy długookresowej stopy procentowej, która nie może przewyższać o 2 pkt.% średniej ( liczone tak jak wyżej dla 3 krajów o najniższych stopach procentowych)

3. Deficyt – nie większy niż 3% PKB

4. Dług publiczny – nie większy niż 60% PKB

5. Kraj musi mieć stabilny kurs walutowy. ( 2 lata w systemie ERM II)

Realizacja UGiW obejmowała 3 etapy :

1. Etap 1990-1993

2. Etap 1994-1998

3. Etap 1998-2002

Etap I :

• Zmniejszenie barier w przepływie kapitału

• Zakończenie realizacji Projektu Jednolitego Rynku Europejskiego – 1992

• Wzmocnienie współpracy państw członkowskich w dziedzinie polityki pieniężnej

Cele Etapu II UGiW

• Po pierwsze osiągnięcie konwergencji przez kraje członkowskie. Zgodnie z kryteriami z Maastricht, co stanowiło warunek kwalifikacji do UGiW

• Po drugie przygotowanie UGiW pod względem organizacyjno – technicznym, w tym przede wszystkim porządek instytucjonalny oraz określenie zasad wspólnej polityki pieniężnej.

• Rekomendowany przez komisję skład członkowski UGiW ( 11 krajów) został zatwierdzony, na posiedzeniu Rady Europejskiej ( 2-3 V 1998 w Brukseli)

• Ponadto od 1994 roku rozpoczął działalność Europejski Instytut Walutowy w celu podjęcia niezbędnych prac, aby trzeci, finalny etap UGiW mógł rozpocząć się z godnie z art.109,j 3 traktatu o Wspólnocie Europejskiej czyli 1 stycznia 1997 roku, jeśli większość krajów członkowskich spełni kryteria UGiW.

Ostatni III etap UGIW

1. Rozpoczął się 1 stycznia 1999 roku i obejmował okres przejściowy, który trwał od 1 stycznia 1999 do 31 grudnia 2001 roku, oraz okres zaplanowany na pierwszą połową 2002 roku.

2. Do 31 grudnia 2001 roku euro występowało tylko w obrocie bezgotówkowym i funkcjonowało równolegle z walutami narodowymi. Emisja wspólnej waluty euro miała miejsce dopiero po zakończeniu okresu przejściowego i przewidywano, że wycofanie walut narodowych potrwa pół roku, czyli do 1 lipca 2002 roku.

Aktualny skład członkowski UGiW

- od pierwszej kwalifikacji do UGiW 25 marca 1998 roku miało miejsce kilkakrotne jej rozszerzenie :

• W roku 2001 wspólną walutę przyjęła Grecja

• W 2007 roku Słowenia

• W 2008 Walia oraz Cypr

• W roku 2009 Słowacja

Obecnie w strefie euro funkcjonuje 16 krajów UE : Austria, Belgia, Cypr, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Luksemburg, Malta, Niemcy, Portugalia, Słowacja, Słowenia i Włochy.

Pozostałe kraje UE nie są członkami UGiW w tym Dania, Wlk. Brytania. Posiadają one klauzulę opt-out, która daje im możliwość samodzielnego podjęcia decyzji co do uczestnictwa w Unii Gosp i Walutowej.

Traktat Amsterdamski

• Autorzy traktatu z Maastricht przewidywali potrzebę wprowadzenia uzupełnień i modyfikacji do tego traktatu w połowie okresu jego ratyfikacji

• W związku z tym, została zaplanowana specjalna konferencja międzyrządowa na rok 1996 na tzw. Maastricht II, została również powołana grupa ekspercka(refleksyjna), która pracowała nad udoskonaleniem traktatu z Maastricht na podstawie doświadczeń z jego realizacji.

Konferencja międzyrządowa 1996-1997

• Konferencja rozpoczęła się 27.III.1996 r. a jej celem było osiągnięcie dalszego postępu w procesie integracji i dostosowanie instytucji do poszerzenia UE.

• Prace konferencji koncentrowały się wokół trzech grup problemów : zbliżenia UE do jej obywateli, przeprowadzenia zmian instytucjonalnych, zwiększenia efektywności zewnętrznych działań UE.

• Konferencja ta skończyła się w czerwcu 1997 roku w Amsterdamie ( prezydencja holenderska) i uzgodniono nowy traktat, który nazwano tzw. Traktat Amsterdamski ( podpisany 2.10.1997, a wszedł w życie 1.05.1999 roku)

Traktat Amsterdamski składał się z 6 sekcji :

1. Wolność, bezpieczeństwo i sprawiedliwość

2. Unia i obywatel

3. Skuteczna i spójna polityka zewnętrzna

4. Instytucje Unii

5. Ściślejsza współpraca – „elastyczność”

6. Uproszenie i konsolidacja traktatów

Traktat składa się z 15 artykułów w 3 częściach.

• W części pierwszej w 5 kolejnych artykułach zawarto :

Poprawki wnoszone do traktatów UE, WE, EWWiS, EWEA oraz Aktu dotyczącego wyborów przedstawicieli do PE z 1976r.

• W części drugiej zamieszczano postanowienia, których celem było uproszczenie tekstów traktatów założycielskich WE, by stały się bardziej zrozumiałe dla obywateli państw członkowskich. Uproszczenie polegało na uchyleniu nieaktualnych postanowień, dostosowaniem niektórych postanowień w związku z zakończeniem okresu przejściowego itd

• W części ostatniej , obejmującej postanowienia ogólne i końcowe, odniesiono się do zmiany numeracji artykułów, tytułów, sekcji. Dokonano tego na czas nieokreślony, oraz ustalono warunki jego wejścia w życie.

Traktat Amsterdamski zmienił traktat o UE, traktaty ustanawiające wspólnotę europejską i niektóre akty prawne.

Dla tych, którzy oczekiwali reformy instytucji Traktat Amsterdamski był rozczarowaniem. Niestety różnice zdań pomiędzy krajami członkowskimi były tam zasadnicze, odsunięto reformę instytucji, do czasu przed samym rozszerzeniem UE.

Istotą zmienną było również zwiększenie roli Parlamentu Europejskiego polegającą na powoływaniu członków KE ( Komisji europejskiej). Ustalono wówczas nową liczbę deputowanych na 700 osób w Parlamencie, niezależnie od liczby państw członkowskich.

Natomiast najwięcej miejsca w TA ( Traktacie Amsterdamskim) poświęcono problematyce społecznej, zatrudnienia i ochrony konsumenta. Uproszczono procedury decyzyjne z udziałem PE, szczególnie procedury współdecydowania. Ograniczono stosowanie procedury współpracy zastępując ja procedurą współdecydowania. Wzrost roli PE w zakresie wymiaru sprawiedliwości, spraw wewnętrznych.

W przypadku Rady rozszerzono możliwość stosowania większości kwalifikowanej głosów.

Europejski Trybunał Sprawiedliwości otrzymał nowe kompetencje w zakresie przepływu osób, polityki azylowej i imigracyjnej oraz współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych.

!!! TA nie rozstrzygnął wielu ważnych kwestii, zapoczątkował jednak proces uproszczenia i konsolidacji podstaw traktatowych WE i UE.

STRATEGIA LIZBOŃSKA ( SL )

• Spadek tempa wzrostu wydajności pracy od połowy lat 90 w UE, zwłaszcza wskutek ucieczki USA, spowodował powiększenie luki technologicznej i dlatego w 2000 r. podpisano SL.

• Wg. Jej założeń UE miała stać się najbardziej konkurencyjną przestrzenią na świecie do roku 2010.

Priorytety Strategii Lizbońskiej :

• Rozwój technologii

• Dalsza liberalizacja rynków

• Znoszenie działań wypaczających konkurencję

WYKŁAD 14.12.2010r.

Podpisanie traktatu Nicejskiego, rozszerzenie UE o 12 krajów członkowskich, nieudana próba przeforsowania traktatu konstytucyjnego, wejście w życie traktatu lizbońskiego( który zmienił ustrój UE).

W roku 2000 odbyła się konferencja międzyrządowa. Celem negocjacji było przygotowanie UE na przyjęcie nowych krajów członkowskich. Rozszerzenie UE będzie wymagało zmian instytucjonalnych. Traktat Nicejski został podpisany 26.02.2001 r i wszedł w życie 1.02.2003r.

Podjęto postanowienia dotyczące instytucji, ustalono, że w rozszerzonej unii, skład KE nie powinien przekraczać 20 członków i powinni oni się zmieniać na zasadzie rotacji. Zmieniono system głosowania w radzie, nowe kraje uzyskały dość dużo głosów ważonych ( Polska 29). Rozszerzono zakres spraw, objętych większością kwalifikowaną, żeby w rozszerzonej unii łatwiej było podejmować decyzje. Ustalono przesłanki materialne – tzw. Wzmocniona współpraca – ściślejsza współpraca. Ustalono, że współpraca nie musi dotyczyć tylko I filaru ( gospodarczego), ale może też dotyczyć II i III filaru. Uznano, że te zmiany nie wystarczą i w związku z tym został powołany Konwent UE, który miał się zająć przygotowaniem traktatu konstytucyjnego. Traktat podpisano w październiku 2004r. w Rzymie, nie został on jednak ratyfikowany przez niektóre państwa ( Holandię, Francję). Zajęto się więc przygotowywaniem nowego traktatu. W 2004 roku do UE przystąpiło 10 krajów, a w 2007 jeszcze 3. To rozszerzenie jest traktowane razem. W międzyczasie rozszerzał się też skład strefy euro, część z nowych krajów , Słowenia 2007, w 2008 Malta i Cypr, w 2009 Słowacja, a od 2011 Estonia będzie w Strefie Euro.

Zrewidowanie Strategii Lizbońskiej w 2005 roku. Było wiadomo, że celów z 2000r. nie da się osiągnąć do 2010r. i zrobić z UE najbardziej konkurencyjną gospodarkę świata. Najważniejszym osiągnięciem była ratyfikacja i podpisanie Traktatu Lizbońskiego podczas prezydencji Portugalii 13.12.2007 r. Ten traktat długo był ratyfikowany i wszedł w życie 1.12.2009 r. – jest to traktat wprowadzający zmiany :

• Nadanie UE osobowości prawnej ( przedtem osobowość miały wspólnoty, kraje, ale UE jako takiej nie posiadała, wspólnoty mogły być reprezentowane, w przypadku UE nie było takiej możliwości, wszystko musiało być omawiane przez kraje członkowskie, UE ma swojego reprezentanta – prezydenta.

• Traktat Lizboński zmienił nazewnictwo, zniósł nazwę Wspólnota Europejska, nadal obowiązują postanowienia z traktatu o WE ( traktat o WE został zastąpiony traktatem o funkcjonowaniu w nowej strukturze, de facto ujednolicono nazewnictwo)

• Zawierał też postanowienia instytucjonalne, obowiązuje okres przejściowy, zmieniono system głosowania w Radzie Unii Europejskiej, mniejsze kraje członkowskie będą w gorszej sytuacji ( w 2017 r. wejdzie w życie zmiana)

• W TL zostały określone dziedziny, które leżą w kompetencji UE, w kompetencji państw członkowskich, a które są dzielone między nimi.

Już Traktat Nicejski spowodował, że możemy mówić o wspólnej polityce społecznej ( została włączona karta praw pracowników).

SYSTEM PRAWNY UE

Całość prawodawstwa wspólnotowego była określana, jako dorobek wspólnotowy – „ acquis comminantaine” –

Prawo wspólnotowe ( teraz obecnie nie ma już wspólnoty tylko jest UE).

Na system prawny, kiedyś wspólnot europejskich, a teraz UE składa się szereg źródeł prawa.

Źródło prawne – akt prawny, zawierający przepisy prawne, z których treści możemy wyinterpretować normy prawne( przyjęte przez prawodawcę , wzorce postępowania ) . W przypadku UE możemy mówić o prawie stanowiącym jak i niepisanym ( zwyczajowym) jak i ogólnych zasadach prawa, stworzonych przez Europejski Trybunał Sprawiedliwości( ETS).

Rolą ETS jest interpretowanie prawa.

Prawo stanowione w I filarze :

• Prawo pierwotne ( traktatowe – to umowne prawo międzynarodowe, które dało podstawy powstaniu i ewolucji wspólnot, a później także UE. Najważniejsze jest to że zostało ono ustanowione przez państwa członkowskie, w ramach prawa pierwotnego, przekazano swoje kompetencje na poziom ponadnarodowy. Zaliczamy do prawa pierwotnego : Traktaty założycielskie i ich modyfikacje. Będziemy zaliczali także wszystkie umowy podpisane między krajami członkowskimi w zakresie celów i zadań UE. Akty przyjęte przez przedstawicieli państw członkowskich, zasiadających w Radzie UE. Zaliczamy także traktaty akcesyjne i traktaty budżetowe.

• Prawo wtórne – ( pochodne) – pochodzi od instytucji UE ( kiedyś od WE), są to akty prawne uchwalane przez instytucje UE, instytucje te posiadają kompetencje ustawodawcze, uczestniczą 3 instytucje :

• Rada UE ( najważniejszy organ decyzyjny)

• Parlament UE ( początkowo opiniodawczy a teraz rozszerzono kompetencje)

• Komisja UE ( ma inicjatywę prawodawczą)

Akty prawne pochodzące od instytucji UE, które mają moc prawną lub jej nie posiadają. Do aktów prawa pochodnego będziemy zaliczali : rozporządzenia ( prawo wiążące), dyrektywy ( prawo wiążące), decyzje ( prawo wiążące), zalecenia i opinie. Będziemy także zaliczali niektóre umowy międzynarodowe, jeśli jedną stroną jest instytucja wspólnoty. Komunikaty, opinie, memoranda nie mają mocy wiążącej .

Zasady prawa wspólnotowego , które mówią w jaki sposób jest prawo stosowane, są 3 zasady :

1. Bezpośredniego stosowania ( obowiązywania)

2. Bezpośredniego skutku

3. Nadrzędności prawa wspólnotowego

Ad. 1

Oznacza, że norma prawa wspólnotowego uzyskuje status prawa pozytywnego w państwach członkowskich bez konieczności ich wprowadzanie do przepisów krajowych. O obowiązywaniu tej normy decyduje publikacja na poziomie wspólnotowym, dziennik urzędowy UE.

Ad. 2

Oznacza ze zasada, że prawo wspólnotowe nakłada wprost na jednostki pewne prawa i obowiązki, co oznacza, że podmioty indywidualne w państwach członkowskich mogą przed sądami krajowymi powoływać się na treść prawa wspólnotowego i wywodzić z niego określone prawa dla siebie lub obowiązki dla drugiej strony.

Ad.3

Nadrzędność prawa wspólnotowego w stosunku do krajowego. Ta zasada dotyczy tylko i wyłącznie stosowania prawa wspólnotowego, w przypadku gdy krajowe prawo jest sprzeczne z normami prawa wspólnotowego. Prawo wspólnotowe ma zawsze pierwszeństwo zastosowania. Ta zasada dotyczy aktów prawa pierwotnego i wtórnego.

W ZAKRES PRAWA PIERWOTNEGO WCHODZĄ :

• Traktat Paryski 18. IV. 1951 r. o EWWiS, stracił moc 21.07.2001r.

• Traktaty Rzymskie 25.III.1957r, weszły w życie 1.01.1958r. o EWG i Euroatomie.

• Konwencja o niektórych instytucjach wspólnych dla EWG i Euroatomu, która została podpisana i weszła w Zycie 1.01.1958r.

• Traktat fuzyjny ( o fuzji instytucji) podpisany 8.IV.1965r., a wszedł w życie 1. VII. 1967r.

• Traktaty budżetowe z roku 1970 i 1975r. – regulowały szczegółowo zasady finansowania wspólnot

• Akt o wyborach bezpośrednich do Parlamentu UE w 1976r.

• JAE podpisany 17 i 28. II.1986r. a wszedł w życie 1. VII. 1987r.

• Traktat o UE podpisany w Maastricht 7.II.1992r. wszedł w życie 1.VII. 1987r.

• Traktat Amsterdamski, parafowany 17.VI.1997r, podpisany 2.X.1997r, wszedł w życie 1.V.1999r.

• Traktat Nicejski

• Traktat Lizboński 13.II.2007, a wszedł w życie 1.12.2009 r.

• Umowy , traktaty akcesyjne z dołączonymi protokołami

ŹRÓDŁA PRAWA POCHODNEGO ( WTÓRNEGO ):

• Rozporządzenie – najważniejsze źródło prawa, kiedyś w ramach WE, obecnie UE, to instrument służący ujednoliceniu prawa w WE i UE, który obowiązuje absolutnie wszystkich. Obowiązuje ono w całości i wszystkich i jest bezpośrednio stosowane bez konieczności transformacji do prawa krajowego ( zbliżone jest rozporządzenie = krajowa ustawa)

Ten akt prawny odznacza się pewnymi cechami :

• To akt ogólnie obowiązujący, posiada nieograniczony krąg adresatów spełniających pewne cechy, adresatami mogą być państwa członkowskie, ich obywatele, podmioty prawne mające i niemające osobowości prawnej, instytucje UE. W zależności do kogo jest adresowane, nie mogą być adresaci z nazwy, tylko np. do wszystkich instytucji.

• Rozporządzenie wiąże w całość wymienione podmioty, wszystkie podmioty powinny się zachowywać zgodnie z normami . Rozporządzenia wiążą zawsze, o do wszystkich zawartych postanowień.

• Rozporządzenia obowiązują ( wiążą) od momentu wydania i nie jest konieczny do uzyskania mocy wiążącej akt inkorporacji zawartych w nich norm do prawa krajowego. One stają się od razu częścią prawa krajowego. ( Termin wejścia w życie jest wskazany w rozporządzeniu). Wprowadzenie do prawa krajowego ustawy o tej samej treści co rozporządzenie jest zakazane ( bo wtedy nie wiedzielibyśmy czy to prawo krajowe czy wspólnotowe i nie wiadomo czy byłoby nadrzędne wobec innych praw czy nie).

• Rozporządzenie obowiązuje we wszystkich krajach członkowskich, tzn. że przyznają prawa i nakładają obowiązki nie tylko na państwa ale także na administrację państwową , obywateli i działających na ich terytorium osób prawnych. Służy ujednoliceniu prawa, bo obowiązuje wszystkich wszędzie, w konkretny , wszędzie jednakowy sposób.

• Rozporządzenia podstawowe ( wydawane przez Radę Unii Europejskiej)

• Rozporządzenia wykonawcze ( wydawane przez Komisję Europejską z upoważnienia Rady Unii Europejskiej)

Dyrektywa – w odróżnieniu od rozporządzeń służy harmonizacji ( koordynacji) ustawodastw krajowych. Dyrektywy nie są w odróżnieniu od rozporządzeń skierowane do wszystkich, ale tylko i wyłącznie do państw członkowskich ( jedno państwo, kilka i wszystkie mogą być). Dyrektywa wiąże państwo, do którego jest skierowana w zakresie celów, jakie mają być osiągnięte pozostawiając państwu członkowskiemu wybór metod i form ich realizacji. Mamy do czynienia z pośrednią formą legislacji. Realizacja poprzez przyjęcie jakiś przepisów prawa krajowego ( akt prawa normatywnego- nie może być praktyka prawa administracyjnego).

Kraje mają przyjąć dyrektywę i implementować ją do prawa krajowego ( a metoda, czyli np. : czy poprzez ustawę, czy rozporządzenie zostanie ona wprowadzona do prawa krajowego jest dowolna).

Dyrektywa będzie obowiązywała ( wchodziła w życie) od momentu wprowadzenia ich do prawa krajowego, często w dyrektywie jest to okres, np. 2 czy 3 lat ( okres do wprowadzenia dyrektywy). Jeśli kraje wprowadzą dyrektywę w nieodpowiedni sposób może nieść to za sobą bezpośredni skutek : wertykalny lub horyzontalny.

Osoby indywidualne mogą domagać się praw np. od państwa ( w sensie wertykalnym), a nie od innego podmiotu ( horyzontalnym).

Decyzja – w porównaniu do prawa krajowego zbliżona jest do decyzji administracyjnej. Ma charakter indywidualny i jest wyznaczony konkretny adresat. Może nim być : obywatel, któregoś z krajów UE, przedsiębiorstwo, państwo, instytucja. Obowiązuje w całości adresata. Adresat nie musi być nazwany z imienia i nazwiska, ale musimy móc określić ten podmiot ( że to ten a nie inny). Wydawane najczęściej przez Radę Unii Europejskiej i Komisję Unii Europejskiej. Jeśli jest wydawana wspólnie przez Parlament i Komisję Europejską są ogłoszone w dzienniku urzędowym UE.

Można żądać ochrony prawnej i zaskarżyć daną decyzję. Może tego dokonać nie tylko jej adresat , ale także każda osoba, której decyzja dotyczy bezpośrednio.

Wiąże ona w całości i wywołuje bezpośredni skutek. Jednak w sytuacji, gdy adresatem decyzji jest państwo członkowskie, skutki wobec niepaństwowych podmiotów wywołuje akt prawny, do którego wydania zobowiązane zostało państwo lub na wydanie którego zezwolono. Jeśli jednak decyzja nie pozostawia państwu żadnej swobody ( my i tak wiemy, że państwo jest do czegoś zobowiązane) to jednostka już na podstawie samej decyzji otrzymuje obowiązki lub nadane są jej uprawnienia.

Jeśli decyzja zawiera zobowiązanie pieniężne to stanowi akt egzekucyjny, pod warunkiem, że adresatem nie są państwa członkowskie.

Zalecenia i opinie – nie mają mocy wiążącej, praktycznie wszystkie instytucje mogą je formułować.

Zalecenie dochodzi do skutku z inicjatywy własnej organizacji i sugeruje adresatowi dość stanowczo sposób zachowania.

Opinia inspirowana jest działaniem innego organu i jest mniej stanowcza, stanowi jedynie wyrażenie poglądu, aczkolwiek niekiedy z zaniechaniem jej wydania wiążą się konkretne skutki prawne. Opinie i zalecenia mają skutki prawne, jeśli opinie i zalecenia mają znaczenie prawne, jeśli są przewidziane w procedurach traktatowych.

Umowy międzynarodowe – są to umowy zawierane przez WE, a obecnie UE działające samodzielnie z jednym lub kilkoma państwami trzecimi, gdy przedmiot umowy mieści się w zakresie traktatowych kompetencji WE a obecnie UE, są to umowy mieszane zatwierdzane przez wspólnoty i państwa członkowskie.

Umowy zawierane między samymi państwami członkowskimi. Zawsze o tym, czy dana umowa jest prawem wspólnotowym powinno decydować to, czy dana materia wchodzi w zakres decyzji wspólnotowych UE.

04.01.2011

Kompetencje Parlamentu Europejskiego

• W zakresie przyjmowania aktów prawnych ( w procesie stanowienia prawa) – wiąże się z udziałem Parlamentu w stanowieniu prawa. Początkowo udział sprowadzał się do tzw. Konsultacji ( miały charakter obligatoryjny – jeśli tak stanowiło prawo traktatowe, bądź fakultatywny).

Charakter konsultacji obligatoryjnej – Rada nie poprosiła o opinie – unieważnienie aktu wspólnotowego.

Parlament poszerzał swoje kompetencje. Wprowadzano nowe procedury ( większy udział Parlamentu).

Parlament w niektórych sprawach miał równe prawo głosu z Radą. W pewnych sprawach bez zgody Parlamentu nie mogły one dojść do skutku, nie mogły mieć miejsca.

W zakresie stanowienia budżetu UE ( w latach 70tych – Parlament zaczął decydować o wydatkach nieobligatoryjnych – np. wydatki na politykę spójności). Te kompetencje w dziedzinie przyjmowania i ustalania budżetu były większe niż w innych dziedzinach.

Po traktacie Amsterdamskim pozycja Parlamentu umocniła się. Mógł on od tej pory sprzeciwiać się w sprawach budżetowych.

• Związane z nadzorem demokratycznym w UE

Parlament ma wpływ na skład niektórych instytucji ( na skład KE) . Kompetencje kreacyjne ( wpływ na skład innych instytucji. Polega ona także na tym, że Parlament może uchwalić wotum nieufności wobec KE ( jeśli są przesłanki do tego , że KE nie wypełnia swoich zadań). Jeśli Parlament nie udzieli absolutorium to jest to także powód do wotum nieufności.

Parlament – kontrola polityczna nad działalnością Komisji Europejskiej, Rady Europejskiej, EBC itp.

W ramach tego nadzoru Parlament rozpatruje także petycje od obywateli UE. Przy Parlamencie powołano instytucje Rzecznika Praw Obywatelskich.

Pełni rolę o charakterze symbolicznym (Parlament). Na jego forum zapraszane są ważne osobistości, które wygłaszają orędzia w ważnych sprawach ;)

SĄDY WSPÓLNOTOWE – ( Trybunał Sprawiedliwości – funkcjonuje od początku, od 81 r., a także Sąd I instancji, który wspomaga Trybunał Sprawiedliwości, Izby Sądowe ( niższy stopień).

Rolą jest stanie na straży prawa wspólnotowego i pilnowanie aby prawo było przestrzegane.

• Trybunał i Sąd I instancji działają w ramach jurysdykcji spornej. Wydają wyroki w kierunku osób, państw i instytucji.

• Trybunał wydaje także orzeczenia wstępne, interpretuje prawo wspólnotowe.

Trybunał Sprawiedliwości składa się z sędziów ( po 1 z każdego kraju członkowskiego), oraz rzeczników generalnych – opracowują stan prawny i faktyczny.

W sądzie I instancji nie ma rzeczników generalnych. W poważnych przypadkach to Tryb. Spraw. Orzeka. W dziedzinach osób, przedsiębiorstw itp. – orzeka Sąd I instancji.

Trybunał Obrachunkowy – Trybunał Audytorów ( ? ) – został powołany do życia w latach 70tych – pilnuje on aby pod względem prawnym wszystkie dochody w UE były odpowiednio pobierane, a środki należycie wydatkowane. Dotyczy instytucji i państw członkowskich. Czuwa nad prawidłowym zarządzaniem funduszami europejskimi ( rachunki, audyt).

EBI – Europejski Bank Inwestycyjny – powołany do życia z Traktatem rzymskim o EWG – udziela kredytów na preferencyjnych warunkach, na cele istotne z punktu UE jako całości ( polityka spójności, inwestycje infrastrukturalne, dokładnie to co wspiera proces Integracji Europejskiej)

Członkami EBI są kraje członkowskie i one muszą wspierać je finansowo. Co nie oznacza, że EBI nie utrzymuje się w pewnej części z własnych dochodów.

EBC – został uznany za instytucję główną w traktacie Lizbońskim. Poprzednikiem EBC był Europejskie Instytut Walutowy. EIW – opracował zasady prowadzenia polityki pieniężnej, przygotował podstawy EBC pod kątem techniczno – organizacyjnym. Nazywany zalążkiem EBC.

Europejski System Banków Centralnych – składa się z EBC i narodowych banków centralnych wszystkich państw członkowskich UE. ESBC nie ma osobowości prawnej ani własnych organów.

EBC posiada osobowość prawną nadaną przez Traktat z Maastricht, natomiast narodowe banki centralne mają osobowość prawną ustanowioną na podstawie prawa krajowego państw członkowskich.

Jednak tylko banki centralne krajów zakwalifikowanych do III etapu UGW uczestniczą w tworzeniu i wykonywaniu polityki pieniężnej. Razem z EBC tworzą tzw. Eurosystem (EBC + 17 krajów)

Cele Eurosystemu :

1. Opracowywanie i prowadzenie polityki pieniężnej w strefie euro. Instrumenty BC – operacje otwartego rynku, stopy procentowe overnight, rezerwy obowiązkowe. 2 metody pilnowania inflacji przez EBC.

2. Prowadzenie operacji walutowych – interwencje walutowe były prowadzone na początku ( 2000r.). Były to czasy gdy euro zaczynało funkcjonować i wpływano na jego kurs. EBC stara się nie przeprowadzać tych interwencji ( lepiej gdy kurs euro kształtuje się sam na rynku). Co nie znaczy, że nie może przeprowadzić takich działań.

3. Utrzymywanie i zarządzanie oficjalnymi walutowymi krajów członkowskich. . Zarządza oficjalną rezerwą krajów członkowskich. Tworząc EBC kraje członkowskie przekazały tylko część rezerw EBC, pozostała część pozostaje w posiadaniu Narodowych Banków Centralnych.

4. Zapewnienie płynności operacji w systemie płatności. W momencie powołania EBC wszystkie kraje członkowskie miały odrębne systemy płatności. Wprowadzono system TARGET ( system rozrachunku brutto w czasie rzeczywistym). Później TARGET 2 – zastąpił istniejący. Kraje należące do UE mają wspólną platformę płatności.

5. EBC ma wyłączność emisji banknotów na obszarze UE. –Formalnie prawo do emisji banknotów ma EBC, mają ja także Banki Narodowe ( kraje członkowskie). EBC – odpowiada za 90 % emisji banknotów. W przypadku monet emisja należy do krajów członkowskich ale rozmiary dopuszczalnej emisji oceniane są przez EBC.

6. EBC we współpracy z narodowymi bankami Eurosystemu gromadzi materiały statystyczne niezbędne do prowadzenia polityki monetarnej. EBC nie jest jedynie odpowiedzialne z gromadzenie danych statystycznych. KE odpowiedzialna jest także za to ( EuroStat). EBC – zajmuje się głownie gromadzeniem informacji finansowych ( strefa euro), KE – wszystkie informacje dotyczące całej UE. NBC – gromadzą inf. Finansowe i przekazują je EBC.

7. Zgodnie z art. 6 statutu ESBC – EBC i narodowe banki centralne mogą uczestniczyć w pracach międzynarodowych instytucji, a EBC decyduje o tym jak Eurosystem może być reprezentowany w dziedzinie współpracy międzynarodowej. EBC samo decyduje w jaki sposób jest reprezentowane i w jakim zakresie funkcjonuje.

SUBSKRYPCJA KAPITAŁU

Wynosi on ok. 6 mld euro, pochodzi od krajowych banków centralnych ( udział ludności i udział w PKB).

Podział zysków netto i struktura EBC

• Zysk jest dzielony – część trafia do Europejskiego Funduszu Rezerwowego, pozostały zysk jest dzielony na udziałowców proporcjonalnie do zainwestowanego, wniesionego kapitału. W zyskach uczestniczą całościowo jedynie te kraje, które w całości pokryły, spłaciły własny wkład ( ustaloną kwotę).

• Jeśli EBC ponosi stratę – deficyt pokrywany jest z środków Funduszu Rezerwowego, bądź jest proporcjonalnie podzielony na poszczególne Banki Centralne.

Organy decyzyjne EBC

• Rada Prezesów – Rada Zarządzająca

• Zarząd

• Rada Ogólna

Rada Prezesów EBC – W jej skład wchodzą członkowie zarządów EBC ( 6 osób) i prezesi tych banków centralnych, które należą do strefy euro. Kadencja poszczególnych członków trwa 8 lat ( w przypadku członka zarządu), w przypadku prezesa NBC – tyle ile przyjęte jest w prawie krajowym (>5lat).

Obrady Rady Zarządzającej nie są jawne, ale po ukończeniu informuje ona o swoich decyzjach, oraz wyjaśnia je.

Obowiązki :

1. Przyjmowanie wytycznych i podejmowanie decyzji zapewniających realizację zadań Eurosystemu.

Kraje członkowskie przekazały tylko część rezerw EBC.

1. Przygotowywanie założeń polityki monetarnej w strefie euro . Zgodnie z art. 12.(1). Statutu ESBC opracowywanie założeń polityki pieniężnej polega na podjęciu tzw. Decyzji pośrednich jak : określenie wysokości podstawowych stóp procentowych i wysokości rezerw w Eurosystemie.

2. Zwykle Rada Zarządzająca przygotowuje również wytyczne w celu realizacji tych decyzji.

3. Rola Rady Zarządzającej to określenie polityki pieniężnej UGW, oraz ustalania wys. Stóp procentowych.

Posiedzenie i decyzje :

• Rada Prezesów zbiera się 2 razy w miesiącu, w budynku Eurotower we Frankfurcie.

• Na pierwszym posiedzeniu w miesiącu Rada ocenia sytuację gospodarczą i pieniężną, a następnie podejmuje decyzje, które mają wesprzeć politykę pieniężną na dany miesiąc.

• Na drugim posiedzeniu Rada omawia główne kwestie związane z innymi zadaniami i obowiązkami EBC oraz Eruosystemu.

• Nie publikuje się protokołów z posiedzeń Rady, ale decyzje w sprawie polityki pieniężnej są przekazane do informacji publicznej.

Rada podejmuje decyzje kształtujące zarówno treść, jak i narzędzia wspólnej polityki pieniężnej i walutowej w UGiW, a więc inicjuje i przyjmuje w imieniu EBC jego akty prawne ( rozporządzenia), decyzje, opinie i zalecenia.

Podejmuje zazwyczaj decyzje zwykłą większością głosów ( w obecności 2/3 członków), przy czym każdy członek Rady dysponuje jednym głosem. W przypadku równej liczby głosów rozstrzyga głos Prezesa EBC, który jest przewodniczącym Rady.

Inne zasady obowiązują w przypadku, gdy :

• Dotyczą procedury zmiany struktur ESBC i EBC ( wtedy konieczna jest jednomyślność)

• Zastosowano inne operacyjne metody kontroli monetarnej oraz uznania pewnych funkcji krajowego banku centralnego za sprzeczne z celami i zadaniami Eurosystemu ( wymagane więcej niż 2/3 głosów).

• W niektórych przypadkach głosy są ważone do udziału danego BC w kapitale zakładowym EBC ( wtedy waga tych członków Rady Zarządzającej, którzy są zarazem członkami zarządu wynosi 0). Tego rodzaju zasady obowiązują podczas głosowań w sprawach finansowych EBC( objęcie udziałów w kapitale EBC, podwyższenie kapitału, zmiana klucza jego subskrypcji, podział rynku finansowego EBC i dochodu pieniężnego)

ZARZĄD :

Składa się z 6 członków, mianowanych z grona osób o autorytecie zawodowym i doświadczeniu w dziedzinie polityki pieniężnej i bankowości. ( prezes, wiceprezes, 4 członków głównych). Przy powoływaniu nowych członków Rada działa w porozumieniu z PE i Radą Zarządczą EBC. Tą współpracę kończy wydanie jednomyślnej zgody przez Radę, w której skład wchodzą głowy państw i szefowie rządów.

Kadencja członka trwa 8 lat i nie może być odnawiana. Skład zarządu zmienia się różnie w czasie w miarę upływu kadencji jego członków. Członkom tego organu został zaliczony różny staż w poprzedniu EBC – EIW.

Obowiązki Zarządu :

1. Przygotowanie posiedzeń Rady Zarządzającej.

2. Bieżąca realizacja polityki monetarnej na podstawie wytycznych i decyzji Rady Zarządzającej oraz przekazywanie niezbędnych instrukcji NBC strefy euro.

3. Prowadzenie bieżącej działalności EBC.

4. Realizacja uprawnień delegowanych przez Radę Zarządzającą, które mogą obejmować także wydawanie aktów prawnych.

Zadaniem Zarządu jest wdrażanie polityki pieniężnej i walutowej, określonej przez Radę Zarządzającą – w tym zakresie może też wydawać instrukcje narodowym bankom centralnym.

RADA OGÓLNA :

Prezes, wiceprezes EBC i prezesi NBC wszystkich krajów członkowskich UE ( także tych, które nie przyjęły euro i nie uczestniczą w jednolitej polityce pieniężnej i walutowej).

W posiedzeniach Rady Ogólnej mogą uczestniczyć pozostali członkowie Zarządu EBC, przewodniczący Rady UE, oraz członek Komisji Europejskiej, ale bez prawa głosu.

Rzeczywiście uczestnictwo Rady Ogólnej w procesie decyzyjnym jest raczej symboliczne – nie ponosi ona odpowiedzialności za decyzje ( w dziedzinie polityki monetarnej, w strefie euro).

Jest organem tymczasowym i ma działać do czasu istnienia państw objętych derogacją ( czyli nie należących do strefy euro).

Pełni ona rolę forum, ułatwiającego współpracę i więzi pomiędzy strefą euro a pozostałymi krajami UE oraz funkcję doradczą wydając opinie w sprawie uchylenia derogacji.

Wspomaga EBC w gromadzeniu danych statystycznych, a także określa normy dotyczące procedur księgowych, informacyjnych, w sprawach działalności operacyjnej krajowych banków centralnych.

Rola Rady Ogólnej ( RO ) – pomoc państwom członkowskim objętym derogacją, w przygotowaniu się do uczestnictwa w III etapie UGW, oraz prerogatywy doradcze i konsultacyjne.

Niezależność EBC - * niezależność Bundesbanku była mniejsza. EBC ma formalnie zagwarantowaną niezależność ( polityczną i finansową).

Cel EBC – stabilność cen ( priorytetowy) , wspieranie rozwoju gospodarczego i wspieranie polityk gospodarczych.

Rozwój gospodarki Unii Europejskiej i jej pozycja w wymiarze globalnym.

• Podstawowe prawa wspólnotowe

• Źródła prawa wspólnotowego

• Wtórne źródła prawa UE ( tych, które mają moc prawną), rozporządzenia, dyrektywy i decyzje.

Opinie – dlaczego UE się nimi posługuje ?

Rola głównych instytucji w zarządzaniu UE (Rada UE, Komisja UE, Parlament Europejski)

• Rada Europejska ( w gronie przywódców państw członkowskich) – otwiera ona proces decyzyjny w ważnych sprawach ( przypadek UGiW). Dopóki przywódcy nie zgodzili się co do wyższego etapu integracji, nie było mowy o tym by przygotowywać podstawy prawne tego procesu.

• EBC

Podział na instytucje międzynarodowe ( Rada UE – ministrowie państw członkowskich podejmują decyzje) i ponadnarodowe ( Komisja Europejska, PE, Tryb.Spraw.)

Ministrowie w ochronie interesów krajowych muszą znaleźć taki kompromis, który służy dobry UE. Pojawiło się dużo problemów, których kiedyś nie było. Stało się tak na skutek wprowadzania wspólnej waluty. Jeżeli obszar wspólnej waluty nie obliguje krajów członkowskich do prowadzenia polityki wspólnotowej ( dla dobra wspólnoty , nie autonomicznej) to będą one się zdarzały coraz częściej.

Ocena gospodarki UE

Chcąc ocenić gospodarkę należy pokazać jej dynamikę rozwoju, mierniki za pomocą których można wyraźnie dowieść czy rozwój gospodarczy jest na pozycji średniej światowej, czy wyższy, czy poziom życia społecznego jest coraz wyższy.

To są korzyści integracji międzynarodowej ( zmniejszanie luki w stosunku do innych krajów).

PROCES WZROSTU GOSPODARCZEGO

UE wg . Mierników ilości i jakości

• Dzielimy na ilościowe i jakościowe

• Ilościowe – UE jest w skali światowej największym centrum gospodarczym ( większym niż USA)

• Ma duży udział w światowym PKB

• Ma większy rynek wewnętrzny ( mierzony l. ludności)

• Wysoka pozycja w handlu ( udział w światowym eksporcie towarów i usług jest największy), a jeszcze mocniejsza pozycja w handlu usługami. W wymianie usług rywalizuje z USA, Japonia i Chiny są mniej konkurencyjne.

• Potencjał rynku wewnętrznego – oprócz liczby ludności ma także duże znaczenie siła nabywcza społeczeństwa ( UE i USA konkurują)

• Mierniki jakościowe – stanowią one o przewadze USA :

• Struktura i innowacyjność gospodarki ( udział sektorów high-tech)

• Wydajność pracy ( mierzy się wg. 2 formuł : PKB / 1 zatrudnionego i PKB/1 h pracy (bardziej miarodajny)).

• Przewaga konkurencyjna w handlu międzynarodowym ( w odniesieniu do UE ma duże znaczenie, UE jest głównym podmiotem handlu międzynarodowego)

• !!! UE reprezentuje niski stopień spójności społeczno-gospodarczej, ponieważ gospodarki są zróżnicowane pod względem PKB , PKB per capita, wydajności pracy i konkurencyjności !!!

Jeżeli analizujemy gospodarkę ugrupowania jako całości jest to mankament, ponieważ kraje słabe zaniżają mierniki. Pozycja UE jest niższa przez te kraje o niższym poziomie rozwoju gospodarczego. Mogą !!! lecz nie muszą one reprezentować wyższy potencjał rozwojowy. Wpływa to pozytywnie na tempo rozwoju UE.

• Podstawą rozwoju krajów i ich pozycji w gospodarce światowej jest wzrost produktu krajowego brutto.

• Wyższa dynamika gospodarki daje większe możliwości rozwoju działalności badawczo-rozwojowej i postępu technologicznego, co z kolei zwiększa szansę przedsiębiorstw w konkurencji na rynku globalnym.

• Miernikami wzrostu gospodarczego stosowanymi w międzynarodowych analizach porównawczych są :

1. Tempo wzrostu PKB

2. Wielkość PKB w przeliczeniu na jednego mieszkańca

• Jeśli za kryterium określające długoterminowe tendencje wzrostu gospodarczego przyjmujemy tempo wzrostu PKB, wówczas w rozwoju Wspólnoty Europejskiej ( UE-15) można wyróżnić dwa podstawowe etapy :

1. Lata 50. I 60. XX wieku

2. Okres od lat 70. XX wieku do końca pierwszej dekady XXI wieku

1. Lata 50. I 60. Stanowiły okres wysokiego i stabilnego wzrostu gospodarczego.

Średnie długookresowe tempo wzrostu PKB UE-15 zaczęło spadać od lat 70. I było niższe w porównaniu z dynamiką gospodarki Stanów Zjednoczonych.

Poniżej zostały zamieszczone średnioroczne wskaźniki wzrostu PKB USA i UE-15 w latach 1970 – 2009. Pokazują one przewagę USA nad UE-15 pod względem wzrostu dynamiki gospodarki i wyraźny spadek tempa wzrostu.

1970 – 1980 UE-15 (2,94) USA (3,15)

1980-1990 UE-15 (2,36) USA (3,14)

1990-2000 UE-15 (1,91) USA (3,25)

(zwiększa się luka rozwojowa, w UE nie rozwijały się technologie ICT, nowa fala postępu technologicznego dała dużą przewagę USA)

2000-2009 UE-15 (1,39) USA (1,78)

• W okresie 2000-2009 wystąpiły 2 recesje. Pierwsza ( 2001 – 2003) , druga (2008-2009). Wpłynęły one na duże obniżenie średniorocznego tempa wzrostu PKB, zwłaszcza w USA. W przypadku UE-15 o obniżeniu średniorocznego tempa wzrostu zadecydowała w dużym stopniu głęboka recesja w 2009 roku.

• Prognozy na rok 2010 były bardziej korzystne dla USA. Prognozy dla UE-15 i UE-27 nie różniły się nawet, co świadczy o tym, że nowe kraje członkowskie nie wpłynęły na podniesienie dynamiki gospodarki UE.

• Po przyjęciu krajów Europy Śr. – Wschodniej inwestorzy ze starych krajów zaczęli się interesować w jakich dziedzinach w tych krajach są szanse na biznes. ZIB odegrały zasadniczą rolę . Dzięki kapitałom zagranicznym Litwa, Łotwa, Estonia i Rumunia osiągnęły wysokie tempo wzrostu gosp. (7-10% PKB).

W kryzysie ten kapitał odpłynął, tempo wzrostu w tych krajach spadło. Natomiast Polska, w mniejszym stopniu korzystała z kapitału obcego, zagranicznego. W większym z własnego, krajowego, przez co nie odczuła różnicy.

• Miernikiem wzrostu gospodarczego i dobrobytu społecznego, który stanowi realne potwierdzenie osiągnięć gospodarczych kraju bądź ugrupowania jest wielkość PKB na mieszkańca.

• Tempo wzrostu PKB per capita w relacji do innych krajów pokazuje jak zmienia się pozycja gospodarcza, czy dany kraj awansuje czy też jego luka gospodarcza pogłębia się. Wysoki wzrost gospodarczy w Europie Zachodniej w latach 50. I 60. XX wieku sprzyjał zmniejszaniu luki gospodarczej UE-15 w stosunku do USA.

Średnioroczne wskaźniki wzrostu PKB w cenach stałych w latach 1950 -1973 :

USA 3,7%

Niemcy 6,0%

Włochy 5,5%

Wielka Brytania 3,0% ( rozpad systemu kolonialnego, duży udział sektora prywatnego w gospodarce)

W 1970 r. PKB na mieszkańca w UE-15 osiągnęło poziom 76% PKB per capita USA. Jednak wskutek obniżającego się tempa wzrostu gospodarczego w kolejnych dekadach proces konwergencji w stosunku do USA stracił swoją dynamikę, a od lat 90 rozpoczęła się dywergencja ( pogłębianie dystansu).

Największy wpływ na obniżenie tempa wzrostu PKB UE – 15 w latach 90. Miały Niemcy, Francja, Włochy i Szwecja.

(EU-27) – 100%

Z danych wynika, że PKB per capita UE-15 w roku 2009 stanowił 76% PKB per capita USA, strefa euro 74% a UE-27 69% .

• Oznacza to, że proces dywergencji nie postępuje, ale luka rozwojowa w stosunku do USA jest na takim samym poziomie jak w roku 1970. Kraje UE-15 pod względem PKB per capita są w dalszym ciągu silnie zróżnicowane, nawet bardziej niż kiedyś !

• Do grupy krajów reprezentujących najwyższy poziom PKB per capita w relacji do USA, w 2009 r. należały Luksemburg (187,7%) Austria ( 92,4%) Holandia (92,3%) Irlandia ( 90,8%) Szwecja (87,4%).

• Druga grupa to kraje, które charakteryzują się wprawdzie istotnie niższym poziomem PKB per capita, ale i tak o co najmniej 4 pkt. Proc. Powyżej UE-15 : Belgia 84,4%, Dania 83,8%, Finlandia 80,6% i Wielka Brytania 80,1%.

• Niemcy znalazły się poza drugą grupą, gdyż nie osiągnęły 80% PKB per capita USA, ale warto dodać, że zabrakło do tej wielkości tylko 0,5 pkt. Procentowego.

• Średnią UE-15 obniżają Francja (73,9% PKB per capita USA) i wszystkie kraje południowe, wśród których znajdują się dwa państwa o dużym potencjale gospodarczym : Włochy i Hiszpania ( nie osiągnęły nawet średniej UE-27)

• Z prognoz na rok 2010 wynika, że tempo wzrostu PKB w UE -15 i UE -12 będzie wynosić 1,5%, ponieważ Bułgaria i Rumunia pozostają w regresji i ich ujemne wskaźniki wzrostu obniżą wskaźnik wzrostu PKB całej grupy UE-12.

• Projekcje wzrostu PKB dla krajów Europy Śr.-Wschodniej są najlepsze dla Polski ( 3,4%) Estonii(3,0%) Słowacji (2,7%), niekorzystne dla Czech (0,5%) i Węgier (0,1%).

• W grupie UE-15 najwyższy wzrost gospodarczy jest przewidywany w Szwecji (3,8%), Niemczech ( 2,9%) Luksemburgu (2,5%) i Finlandii (2,2%).

UE jest ugrupowaniem 27 krajów, które traktowane są jako jeden podmiot gospodarki światowej, wytwarzają one najwyższy PKB.

W 2009 roku PKB UE-27 stanowił wartość – 12,6 bln euro.

USA - 11,4 bln euro

Strefa euro – 9 bln euro

Japonia – 3,3 bln euro

UE jest także największym rynkiem świata , liczącym 0,5 mld konsumentów. ( USA -307,5 mln konsumentów, Japonia – 127,7 mln konsumentów)

• Jednak o przewadze konkurencyjnej gospodarki nie decydują mierniki ilościowe, lecz jakościowe. Charakteryzują one efektywność gospodarki. Za najbardziej miarodajny miernik efektywności gospodarczej uważana jest wydajność pracy wyrażana w PKB w przeliczeniu na godzinę pracy.

• Efektywność gospodarki UE jako całego ugrupowania jest niższa od efektywności gospodarczej USA.

• Wydajność pracy w UE-15 w 2009 roku wg. PKB/godzinę pracy stanowiła 82,6% wydajności pracy USA.

• Strefa Euro- 81,2% wydajności pracy USA.

• UE-27 77,2% wyd. pracy USA

• Wg. Miernika wydajności pracy najbardziej efektywnymi gospodarkami UE w 2009 roku były :

1. Belgia 99,2 % wyd. pracy USA

2. Francja 92,5%

3. Irlandia 91,5 %

4. Niemcy 90.6 %

5. Austria 87,9%

6. Wielka Brytania 86,1%

7. Szwecja 84,7%

Efektywność gospodarczą UE-15 obniżają przede wszystkim :

• Portugalia ( 43,4% wydajności pracy USA)

• Grecja 59%,

• Włochy 69,5%

• Hiszpania 75,2%

• Natomiast średnia wydajność pracy UE-12 wynosi tylko 38,1%.

Podsumowując UE jest bardzo zróżnicowanym obszarem pod względem efektywności gospodarczej i to zróżnicowanie pogłębiło się po przyjęciu krajów Europy Śr. – Wschodniej a zwłaszcza Bułgarii i Rumunii.

Jednak istnieją przesłanki wzrostu wydajności pracy w najbardziej innowacyjnym nowo przyjętych krajach członkowskich , takich jak Czechy, Węgry, Estonia i Polska. Będzie to zależne od napływu zagranicznych inwestycji bezpośrednich do sektorów wysokich technologii.

Wyższe od średniego w regionie tempo wzrostu PKB oraz dobre prognozy sprzyjają rozwojowi ZIB, ale istotne znaczenie mają także koszty pracy i jakość otoczenia biznesowego.

Infrastruktura biznesowa, usługi finansowe, transport muszą być na wysokim poziomie. Systemy informacyjne, brak problemów z komunikacją .

• Z symulacji KE wynika, że napływ ZIB wzrośnie w tych krajach, które przyjmą wspólną walutę o około 14%, w tym od 18,5% w PL do 30 % na Węgrzech.

• Po wprowadzeniu euro 1 stycznia 2011 roku w Estonii, w następnej kolejności wspólna waluta ma być przyjęta przez Litwę, Łotwę(2013) i Węgry ( 2014).

• Czynnikiem przyciągającym zagraniczne inwestycje bezpośrednie może być położenie geograficzne. Kraje członkowskie UE położone centralnie, w pobliżu dużych rynków są atrakcyjne dla inwestorów zagranicznych.

ZAGROŻENIA

Mimo wielu korzyści jakie niesie za sobą przyjęcie wspólnej waluty, nie ma jednak żadnej gwarancji, że wprowadzenie euro wpłynie na przyśpieszenie procesu konwergencji gospodarek krajów tworzących wspólny obszar walutowy.

Najbardziej niebezpiecznym zjawiskiem po przystąpieniu do Unii Walutowej jest wzrost cen i kosztów pracy w krajach o niższym poziomie konwergencji realnej. Napływ kapitału zagranicznego i łatwiejszy dostęp do kredytów prowadzi do rozgrzania gospodarki, wzrostu cen i popytu na siłę roboczą, co wywołuje presję na wzrost płac. W takiej sytuacji wzrost kosztów pracy może stać się poważnym czynnikiem zróżnicowania konkurencyjności.

Takie zjawisko wystąpiło w latach 1999-2007 w strefie euro. Zróżnicowanie konkurencyjności pomiędzy krajami pogłębiło się. Bezpośrednim skutkiem tego zjawiska był wzrost deficytu na rynku obrotów bieżących Grecji, Hiszpanii, Irlandii a w Portugalii mimo, że nie był on wysoki powiększył się do 9,8% PKB.