EKONOMIKA INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ – WYKŁADY.
Wykład z dnia 6.03.2011 r.
Fundusz strukturalne
Nazwa wskazuje , że są one przeznaczone na realizację polityki strukturalnej (regionalnej i europejskiej)
- wspierają restrukturyzację i modernizację obszarów UE. Są to podstawowe instrumenty polityki regionalnej.
Jednym z funduszu jest:
Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego. Powstał w 1975r. pod naciskiem Wlk. Brytanii.
Cele:
- inwestycje produkcyjne umożliwiające tworzenie i utrzymywanie trwałych miejsc pracy
- infrastruktura
- małe i średnie przedsiębiorstwa
Fundusz FIUR Finansowy Instrument Ukierunkowania Rybołówstwa ( wspieranie i orientacja rybołówstwa) Powstał w 1993r.
Cele:
-modernizacja floty,
- modernizacja i wyposażenie portów rybackich,
-ochrona stref morskich,
- rozwój upraw wodnych,
-promocja produktów rybołówstwa.
Europejski Fundusz Ukierunkowania i Gwarancji Rolnych EFUGR
W skład funduszu wchodzą dwie sekcje:
- gwarancji
- orientacji
Sekcja gwarancji przeznaczona jest na dofinansowanie rolnictwa w ramach Polityki Rolnej . Sekcja orientacji- finansowanie polityki regionalnej.
Powstał w 1964r.
Środki finansowe przeznaczone są na:
-inwestycje w gospodarstwa rolne
- transformację produkcji rolnej
- instalowanie się w rolnictwie młodych ludzi
- wcześniejsze emerytury dla rolników
- kształcenie zawodowe
- odnawianie lasu
Europejski Fundusz Społeczny
Powstał w 1960r.
Środki finansowe przeznaczone są na:
cele społeczne, pomoc osobą w zakresie edukacji, kształcenia ustawicznego, zatrudnienia itp., wsparcie dla systemów oświatowych, na tzw. Działania towarzyszące np.; dostarczanie usług w zakresie polityki społecznej.
Europejski Fundusz Wspólności
( tylko fundusz z nazwy) Powstał w 1993r.. Powołany został tymczasowo. Z funduszu tego uzyskuje się środki finansowe w wysokości 100% inwestycji. Pieniądze przeznaczone są tylko na infrastrukturę i ochronę środowiska.
Inne Fundusze
Europejski Fundusz Krajów i Terytoriów Zamorskich. Powstał w 1965r. w celu wsparcia finansowego dla krajów starających się o członkowstwo.
Europejski Fundusz Inwestycji (1994r.)
Środki kierowane są na infrastrukturę i małe i średnie przedsiębiorstwa.
Europejski Fundusz Badawczy Węgla i Stali
Rozpoczął działalność w 2003r., a powstał po upadku EWWiS. Środki przeznaczone SA na badania naukowe związane z przemysłem ciężkim.
Polityka Walutowa
Traktat rzymski o EWG pierwszy mówił o polityce walutowej
Państwa członkowskie powinny dążyć do swobodnego przepływu kapitału
Powinny się konsultować w sprawie kursów walutowych
Państwa powinny dążyć do utrzymania równego bilansu politycznego
Przez długi okres czasu nie było to realizowane, gdyż państwa członkowskie nie mogły znaleźć koncepcji polityki walutowej.
Dwie koncepcje polityki walutowej:
Koncepcja ekonomistów- twierdzono, że w pierwszej kolejności w ramach wspólnoty powinna być utworzona Unia Gospodarcza (wspólne polityki), a później dopiero wprowadzony wspólny pieniądz.
Koncepcja monetarystów- uważali, że w pierwszej kolejności powinien być wprowadzony wspólny pieniądz, ponieważ będzie on czynnikiem napędzającym gospodarki
Pojawiło się wiele planów co do wprowadzenia polityki walutowej.
Pierwszym znaczącym planem był tzw. Plan Wernera. Został wprowadzony w 1970r. i przewidywał utworzenie w ramach wspólnoty tzw. Unii Walutowej. Unia miała powstać w ciągu 10 lat.
W celu zbudowania unii podjęto następujące działania:
państwa członkowskie miały koordynować (ujednolicać) narodowe polityki walutowe
wprowadzono tzw. Europejska Jednostkę Rozliczeniową eau (wspólna walutę)
Jednostka ta liczona była przez stosunek walut narodowych państwa członkowskich do dolara amerykańskiego. Wraz z ustanowieniem tej jednostki powstał wąż walutowy inaczej tunel walutowy. W stosunku do jednostki centralnej (eau) określono granicę rozbieżności. Odstępstwo od waluty centralnej może wynosi +_ 2,25%. Jeżeli granicę te w którymś państwie członkowskim zostały przekroczone to państwa te mogły liczy na pomoc wspólnoty w celu odzyskania kursu. Wąż walutowy utworzony został w 1972r.
Utworzenie w 1973r. instytucji Europejski Fundusz Współpracy Walutowej
Fundusz ten był zalążkiem pomniejszego banku centralnego. W skład funduszu wchodziły m.in. rezerwy walutowe państw członkowskich. Ta instytucja miała wspierać te państwa członkowskie, które wyszły poza wąż walutowy. Środki do tego funduszu składane były przez wszystkie państwa członkowskie, a jednostka rozliczeniowa była eau. Ta jednostka funkcjonowała tylko w systemie bankowym.
System Wernera przetrwał tylko do 1974r. Osiągnięcie było duże. Upadł on z powodu Światowego Kryzysu Gospodarczego, który spowodował, że państwa członkowskie wyszły poza wąż walutowy. Brakowało środków, żeby wspomóc te kryzysy. System stracił na znaczeniu.
Po tym systemie, w 1979r. utworzona tzw. strefę stabilizacji walutowej. W ten sposób w państwach członkowskich zaistniał Europejski
System Walutowy. Wzorował się on na planie Wernera. Ustawiono wspólna jednostkę monetarną- Europejska Jednostkę Walutową ecu. Opierała się na koszyku walut narodowych. Wyliczano na podstawie pieniędzy z poszczególnych państw członkowskich.
Wraz z ta jednostką utworzono wąż walutowy. Funkcjonował na tej samej zasadzie co poprzedni, tylko dopuszczalne odchylenie od jednostki centralnej ecu wynosiło +_ 2,25%. Utrzymano Europejski Fundusz Współpracy Walutowej.
Cel:
Pomoc finansowa dla państw zagrożonych, bądź objętych kryzysem narodowym, zwiększył się kapitał funduszu- państwa członkowskie musiały wnieść większy wkład.
Ecu. Służyła do rozliczania operacji bankowych.
W 1992r. Europejski System Walutowy uległ załamaniu. Na jego miejsce należało stworzyć coś nowego. Przyjęto tzw. Plan Delorsa, dotyczył on polityki walutowej. Zakładał, że unia Walutowa będzie budowana w ramach wspólnoty w trzech etapach.
Został zapoczątkowany w zasadzie w 1990r., miał trwać do końca 1993r. na tym etapie zamierzano stworzyć warunki do utworzenia wspólnego rynku finansowego, rynku, gdzie byłby swobodny przepływ kapitału, gdzie ujednolicone byłyby zasady działalności instytucji finansowych, państwa koordynowałyby polityki pieniężne, chodziło o utworzenie wspólnego rynku pieniądza.
Etap realizowany był od 1994r.- 1998r. podjęto działania w kierunku utworzenia infrastruktury dla finansowania unii Walutowej. Utworzono instytucje Europejski Instytut Monetarny (Walutowy). Był on kontynuacją wcześniejszych funduszy współpracy monetarnej. Celem instytutu było: koordynowanie polityki pieniężnych państwa członkowskich, umożliwienie współpracy między bankami narodowym, centralnym oraz przygotowania do wydania wspólnego pieniądza.
1990 do dnia dzisiejszego
Został zapoczątkowany przekształceniem Europejskiego Instytutu Monetarnego w Europejski Bank Centralny oraz stworzenie Europejskiego Systemu banków Centralnych. Wprowadzono wspólna walutę EURO. Wymiana jednostki ecu na euro dokonała się w relacji 1:1. W momencie wprowadzenia euro dn. 1 stycznie 199..r. tzw. Kryteria zbieżności inaczej konwergencji spełniało 14 państw członkowskich, nie spełniała ich: Gracja, natomiast 3 państwa odmówiły przyjęcia euro: Wlk. Brytania, Szwecja, Francja. Przyjecie wspólnej waluty wiązało się z obowiązkami wejścia do Unii Gospodarczo- Walutowej. Warunkiem wejścia do unii gospodarczo- Walutowej i przyjęcia wspólnej waluty jest spełnienie Kryterium Zbieżności.
4 kryteria zbieżności:
Stopa inflacji nie może przekraczać o 1,5% przeciętnej stopy inflacji trzech państw o najniższej stopie inflacji
Roczny deficyt budżetowy nie powinien być większy niż 3% PKB
Ogólne zadłużenie państwa nie może przekraczać 60% PKB
Nominalne stopy procentowe nie mogą przekraczać więcej niż o 2% obowiązujących w trzech krajach członkowskich, które osiągnęły najlepsze wyniki w zakresie stabilizacji cen.
Wspólna Polityka Handlowa:
W traktacie rzymskim o EWG nie było sprecyzowane pojęcie Wspólnej Polityki Handlowej, ale wystąpiło stwierdzenie mówiące o stopniowym usuwaniu ograniczeń w handlu między państwami członkowskimi, a później krajami trzecimi. Dopiero w 1960r. państwa członkowskie poczyniły pierwsze kroki w kierunku opracowania zasad WPH. Państwa członkowskie zostały zobowiązane do włączenia do swoich umów handlowych klauzuli, która pozwalała im zweryfikować umowę w przypadku, gdy nie była ona zgodna z interesami wspólnot europejskich. W 1961r. państwa członkowskie zostały zobowiązane do wzajemnego informowania się o wzajemnych negocjacjach handlowych z państwami trzecimi, z na żądanie państw członkowskich musiały przeprowadzić konsultacje wstępne z tym państwem. W 1962r. przyjęty został tzw. Program akcji w zakresie polityki handlowej, wprowadzał on podział państw trzecich, na różne grupy wobec których państwa członkowskie miały stosować odmienne polityki handlowe. W 1968r. we wspólnotach wprowadzano procedury przeciwdziałania praktykom dumpingowych. W 1969r.zdecydowano, że od roku 1970r. będzie we wspólnotach realizowana w pełni wspólna polityka handlowa.
Miała się ona opierać na następujących zasadach:
Wspólne określanie taryf celnych z państwami trzecimi
Zawieranie umów handlowych zgodnie z wytycznymi wspólnoty
Podejmowanie działań ułatwiających dostęp do rynku i chroniących rynek wewnętrzny
Dopiero od 1992r. w związku z wprowadzeniem od 93r. wspólnego rynku we wspólnotach. Te polityki handlowe zostały ujednolicone.
Istnieje kilka instrumentów Wspólnej Polityki Handlowej
Wspólna Zewnętrza Taryfa celna TARIC
Za czasów istnienia EWG zostały zniesione cła w obrotach miedzy państwami członkowskimi i podjęto działania zmierzające do ustanowienia wspólnych ceł w kontaktach z państwami trzecimi. Ostatecznie takie cła ustanowiono w 1968r., wyliczono je jako średnią arytmetyczną taryf celnych takich państw jak: Niemcy Francja, Włochy i kraje Beneluksu. Stopniowo stawki celne byłe redukowane. Istniała taka tendencja, że minimalizowano taryfy na artykułu przemysłowe z państwa trzecich. Na wysokim poziomie utrzymywano taryfy na artykułu rolne.
Z czasem wysokość taryf uzależniono od:
Kierunku importu. We wspólnotach wprowadzono 3 grupy stawek: autonomiczne, konwencyjne i preferencyjne.
Stawki konwencyjne stosowano wobec krajów umowy, z którymi posiadały klauzulę największego uprzywilejowania
Stawki autonomiczne- były wyższe od konwencyjnych, obejmowały kraje nieuprzywilejowane w kontaktach handlowych
Stawki preferencyjne- stawki najniższe, łącznie ze stawkami zerowymi
Od stopnia przetworzenia towaru- im bardzie przetworzony był produkt importowany tym wyższa była taryfa celna
Ograniczenia ilościowe- kontyngenty
Przez długi okres czasu wspólnoty stosowały ograniczenia co do ilości importowanych towarów z krajów trzecich. Dopiero w latach 90 zmieniono politykę w tym zakresie. Inna była w stosunku do państw wchodzących w skład GATT- Światowa Organizacja Handlu. Inna była do innych, pozostałych państwa. W stosunku do państw należących do organizacji likwidowano kontyngenty.
W stosunku do pozostałych krajów stosowano dwa rodzaje kontyngentów:
Tzw. Kontyngenty autonomiczne- kontyngenty …….. jednomyślną decyzją UE i państwami trzecimi.
Kontyngenty wynegocjowane między UE, a państwami trzecimi
Polityka antydumpingowa
Dumping- występuje, gry towar sprzedawany jest za granicę po cenie niższej niż cena na rynku wewnętrznym export era UE, żeby chronić się przed dumpingiem, wprowadziła procedurę antydumpingową. W pierwszej kolejności ta gałąź przemysłu w państwie członkowskim, która czuje się zagrożona, wprowadzeniem przez exportera polityki dumpingowej, wnosi oskarżenie do Komisji Europejskiej. KE wszczyna postępowanie antydumpingowe. Przeprowadza dochodzenie porównując informacje przekazywane przez strony konfliktu. Sprawdza czy skarżący miał rację, czy tez pomylił się. Ponieważ procedura trwa długo, wiec UE może wprowadzić wobec exportera tzw. Tymczasowe cło antydumpingowe. Po zakończeniu sprawy i stwierdzeniu winy exportera UE może zastosować wobec niego ostateczne cło antydumpingowe, albo inna formę nacisku. W przypadku kiedy oskarżenie było bezpodstawne, zwraca ex porterowi tymczasowe cło antydumpingowe.
Promocja i kontrola exportu
Promowaniem exportu z UE do państw trzecich zajmują się najczęściej państwa członkowskie według jednolitych zasad ustanowionych przez UE, a rzadziej sama UE. W celu wypromowania towarów sporadycznie stosuje się w UE subsydia- dofinansowanie bezzwrotne. Najczęściej stosuje się subsydia produkcyjne- UE dokłada do produkcji towarów ( głównie produkty rolne).
UE zastrzega sobie kontrolę exportu niektórych towarów przez państwa członkowskie włącznie z zastosowaniem embargo, Czyli całkowity zakaz exportu.
Budżet UE
W uchwaleniu budżetu UE biodra udział 3 instytucje:
- Komisja Europejska
- Rada UE
- Parlament Europejski
Wstępny projekt budżetu jest przygotowywany przez Komisje Europejską. Budżet taki jest określany na kilka lat ( obecnie 2007- 2013). Komisja Europejska określa przewidywane wpływy i wydatki, następnie projekt jest przekazywany do Rady UE. Rada UE wnosi poprawki i poddaje głosowaniu. Projekt przechodzi większością głosów. Projekt kierowany jest do Parlamentu europejskiego. Jeżeli Parlament Europejski zatwierdzi go bez zmian, to budżet zostanie definitywnie obowiązywać, ale PE ma prawo wniesienia poprawek dotyczących tzw. Wydatków nieobligatoryjnych oraz wnieść propozycje dotyczące wydatków obligatoryjnych.
Wydatki obligatoryjne- to wydatki na realizację polityk określonych traktatem rzymskim, głównie politykę rolna i regionalną
Nieobligatoryjny- to wszystkie pozostałe polityki
Jeśli PE dokona poprawek, wtedy projekt budżetu wraca do Rady UE i wtedy procedura się powtarza.
Proces przedłuża się i może to doprowadzi do tego, że w momencie rozpoczęcia roku budżetowego, nowy budżet nie jest ustanowiony. W tej sytuacji UE może wydatkować miesięcznie nie więcej niż 1/12 wydatków rocznych z poprzedniego roku budżetowego. Może się zdarzyć tak, że wydatki w danym okresie będą wyższe, a niżeli dochody do budżetu
( państwa członkowskie płaca składki w kilku terminach), wówczas UE może zwrócić się do członków z prośbą o przyspieszenie płatności.
Na wydatki budżetowe składa się:
Wydatki na Wspólna Politykę Rolną ( najwyższe wydatki)
Na Politykę Regionalną
Na Polityke Przemysłową i Badawczo- Rozwojową
Wydatki Administracyjne
Wydatki na pomoc finansową dla państw trzecich
Inne wydatki (na inne typy polityk)
W skład dochodów wchodza:
Składki państw członkowskich (podstawa)
Wszelkiego rodzaju dochody: cła opłaty wyrównawcze, opłaty z tytułu podatki Vat.