EKONOMIKA INTEGRACJI EUROPEJSKIEJ – WYKŁADY.
Wykład z dnia 20.03.2011 r.
GRUPA WYSZECHRADZKA (trójkąt wyszechradzki).
Okoliczności powstania:
W okresie transformacji politycznej i gospodarczej, która zachodziła w krajach Europy Środkowo- Wschodniej doszło do rozluźnienia stosunków między państwami tej części Europy. Dotąd te kraje współpracowały ze sobą w ramach dwóch ugrupowań integracyjnych:
Układ Warszawski – ugrupowanie militarne
Rada Wzajemnej Pomocy Gospodarczej – ugrupowanie gospodarcze powstała w latach 50.
Te ugrupowania były znienawidzone przez państwa demokratyczne i nie chciały współpracować.
Jedne podjęły próbę rozwiązania kontaktów z państwami Europy Zachodniej. Dylematem było czy działać osobno czy w grupie z innymi państwami.
I spotkanie Szczyt (Polska, Węgry, Czechosłowacja).
Odbyło się w Bratysławie w 1990 roku. Zorganizowane przez Vaclava Herla (prezydent Czechosłowacji) Na spotkaniu omówione zostały następujące problemy:
Zastanawiano się nad stworzeniem nowego systemu bezpieczeństwa w Europie w miejsce Układu Warszawskiego
Rozmawiano na temat wspólnych działań w kierunku wejścia do Rady Europy oraz Europejskiej Wspólnoty Gospodarczej.
Dyskutowano nad przyjęciem stanowiska wobec Układu Warszawskiego i Rady Wzajemnej Pomocy Gospodarczej.
Mówiono o współpracy między państwami Europy Środkowej.
Szczyt ten nie przyniósł żadnych rezultatów ze względu na to, że różne były interesy państw biorących udział w Szczycie, np. Polska dążyła do zaciśnienia Europy poprzez utworzenie ugrupowania integracyjnego. Czechosłowacja natomiast chciała działać na własną rękę.
II Szczyt 1991 r.
Odbyło się w Budapeszcie a później w Wyszechradzie. Spotkanie przeszło do historii jako II Szczyt Trójki. Na koniec podpisano deklarację o współpracy między Polską, Węgrami, Czechami i Słowacją.
Na Szczycie państwa oświadczyły, że:
Będą dążyły do pełnej niezależności państwowej
Będą dążyły do wprowadzenia demokracji w życiu politycznym i gospodarczym
Zadecydowano, że w państwach będą likwidowane wszelkie przejawy totalitaryzmu
Państwa będą dążyć do włączenia się do Europejskiego Systemu Politycznego, Gospodarczego i Bezpieczeństwa
Ten Szczyt uważany jest za początek istnienia Grupy Wyszechradzkiej.
III Szczyt 1991 r. w Krakowie.
Zadecydowano o likwidacji Układu Warszawskiego i RWPG
Podjęto decyzję o tym, że państwa Grupy Wyszechradzkiej wspólnie będą starały się o członkostwa we wspólnotach europejskich
Rozszerzenie na państwa członkowskie do wymogów wspólnot europejskich
Zaczęto rozszerzać działalność w dziedzinie ochrony zdrowia, środowiska naturalnego, pracy, transportu.
Grupa Wyszechradzka była ugrupowaniem nieformalnym.
Początkowo między państwami nie doszło do podpisania konkretnego dokumentu o współpracy (taki dokument powstał dopiero podczas II Szczytu ).
Miała charakter regionalnego forum konsultacyjnego, tzn., że spotykali się w zależności od potrzeb prezydenci, premierzy albo ministrowie poszczególnych resortów i omawiali problemy dotyczące nie tylko regionu.
Forum zbierało się nieregularnie, gdy istniała potrzeba rozwiązania problemów, powoływano zespoły robocze.
Podjęte w czasie spotkań ustalenia nie były obowiązujące dla państw członkowskich.
Od 1993 r. zaczęły odbywać się względnie regularnie spotkania (2 razy w roku).
Współpraca nie była efektywna, wynikało to z tego że między państwami dochodziło do licznych konfliktów np. o charakterze narodowościowym oraz dlatego, że państwa członkowskie miały inne interesy, np. Czechy zarzucały Polsce, że dążą one do dominacji w Europie Środkowej, ponadto Czechy były przeciwne zacieśniania stosunków w ramach Grupy Wyszechradzkiej czego wyrazem było, to że nie chciały tworzyć żadnych organów w ramach ugrupowania.
Czechy uważały, że szybciej dojdą do Europy samodzielnie, gdy tymczasem Polska uważała, że siła tkwi w zbiorowości.
Spotkania odbywały się sporadycznie. Dopiero na spotkaniu w 1998 r. Grupa Wyszechradzka została reaktywowana, zaczęto tworzyć instytucje.
W 2000 r. premierzy czterech państw Grupy podpisali umowę w sprawie utworzenia międzynarodowego Funduszu Wyszechradzkiego. Celem funduszu miała być współpraca o charakterze kulturalnym, np. wymiana naukowości itp. Ponadto współpraca przygraniczna i w zakresie sportu.
Utworzono dwa organy funduszu:
Konferencja Ministrów Spraw Zagranicznych.
Rada Ambasadorów.
Rada Ambasadorów przygotowuje program działania funduszu, natomiast konferencja wprowadza uchwały w życie.
Fundusz posiada swój budżet. Składają się na niego wpłaty czterech państw członkowskich i wynosi ona w granicach 3 milionów euro.
Fundusz finansuje projekty, które obejmują dużą liczbę podmiotów z państw Grupy Wyszechradzkiej. Ponadto projekty te muszą dotyczyć przynajmniej 3 państw członkowskich, wyjątek to projekty dotyczące współpracy trans granicznej.
Fundusz może również finansować, projekty z poza Grupy Wyszechradzkiej jeżeli są one zgodne z celami funduszu.
Środki przeznaczone są na:
Wydawanie publikacji i czasopism
Organizowanie seminariów, konferencji i wystaw
Pokrywa koszty udziału w tych imprezach
Wystawia honoraria dla artystów
Działalność humanitarna
Fundusz pokrywa 50% kosztów projektu.
Wnioski o dofinansowanie składa się w sekretariacie, gdzie oceniane są pod względem zgodności z celami funduszu. Następnie są zatwierdzane przez Radę Ambasadorów.
W 2000 r. na spotkaniu w Pradze ministrowie spraw zagranicznych i premierzy Grupy Wyszechradzkiej przyjęli plan współpracy w ramach ugrupowania. Postanowiono w nim, że Grupa Wyszechradzka skoncentruje się na rzecz współpracy w kierunku integracji z Unią Europejska.
W 2002 r. współpraca została nasilona ze względu na to, że dyskutowano nad taktyką postępowania w ostatniej fazie negocjacji w sprawie przynależności do Unii Europejskiej. Podjęto decyzje, że negocjacje będą prowadzone wspólnie.
Między państwami Europy Środkowej zostało utworzone jeszcze jedno ugrupowanie : CEFTA (Środkowoeuropejskie porozumienie, umowa o Wolnym Handlu) .