15.12.2006
HISTORIA ARABÓW
(cd. ruchu krucjatowego)
Ostateczny upadek Edessy nastąpił w roku 1151. Po okresie rządów `Imād ad-Dīn Zangīego nastał jego syn Nur ad-Dīn który zjednoczył całą muzułmańską Syrię. Była to kluczowa postać w ruchu antykrucjatowym. Był świetnym przywódcą i administratorem, potrafił sobie zjednywać sobie żołnierzy nie tylko wizją łupów ale tworząc więzy lojalności, bohater bez skazy, bardzo tolerancyjny. Nur zamiast wprowadzać rządy terroru zjednywał sobie kolejne miasta syryjskie możliwością honorowej kapitulacji.
Upadek Edessy wywołał bardzo silny oddźwięk w Europie. Doszło do nowego sojuszu dwóch najpotężniejszych monarchów - króla Niemiec Konrada III i króla Francji Ludwika VII. Władcy ci przybyli na Bliski wschód prowadząc dwie potężne armie.
Krzyżowcy zamiast odzyskać Edessę lub zdobyć Aleppo doszli do wniosku, że tak potężne siły muszą mieć bardzo ambitny cel - zdobycie Damaszku.
W 1147 r. Krzyżowcy ruszyli na Damaszek, jego mieszkańcy ostro się bronili i wezwali na pomoc Nur ad-Dīna, który sprawił, że siły rycerstwa musiały wycofać się z ogromnymi stratami. Nur wykorzystał propagandowo ten sukces i kilka lat później Damaszek poddał mu się bez oporu. Krzyżowcy wciąż nie mogli liczyć na żadne sojusze.
Egipt był pogrążony w kryzysie, choć mimo tego nadal pozostawał bardzo bogatym krajem (producent zboża). Opanowanie Egiptu oznaczało przechylenie szali zwycięstwa na stronę zdobywcy - chrapkę na ten kraj mieli zarówno Krzyżowcy jak i Nur. Jeden z dowódców Nura - Sīrkūh Salāh ad-Dīn zdołał uzyskać stanowisko wezyra na dworze fatymidzkim. Sam wkrótce zmarł, a na tronie zasiadł jego bratanek Salāh-Dīn (bardzo gorliwy sunnita). Jego rządy skończyły się obaleniem Kalifatu fatymidzkiego w 1171 r. W Egipcie oficjalnym wyznaniem stał się sunnizm. Salāh-Dīn odesłał insygnia władzy Fatymidów do Bagdadu. Wkrótce rozpoczął się spór między Nurem a Salāh-Dīnem. Salāh stał się bardzo potężny i Nur próbował go odwołać ze stanowiska, Salāh oczywiście odmówił. Nur zmarł w 1184 r., a Salāh-Dīn głosząc potrzebę zjednoczenia ziem przejmował kolejne miasta syryjskie. Syn Nura również umarł w dziwnych okolicznościach i Salāh-Dīn został jedynym władcą Syrii i Egiptu.
W międzyczasie Krzyżowcom nie wiedzie się dobrze. Nie ma ich już zbyt wielu. Zostają powołane do życia zakony rycerskie - Templariusze, Joannici, Krzyżacy. Templariusze specjalizowali się w operacjach finansowych - byli bardzo zamożni.
W Jerozolimie przez kilkanaście lat dochodziło do zawirowań dotyczących sukcesji, aż w końcu stanęło na kobiecie - Izabeli. Izabela pokochała i poślubiła Gwiduna de Lusignana - awanturnika nie znającego realiów Bliskiego Wschodu. Jego złym duchem był miejscowy awanturnik a jednocześnie dowódca twierdzy Al-Kerak (kontrolowała drogę z Syrii do Eiptu) - Reginald Chatillon. Mimo trwającego rozejmu Reginald złupił bogatą karawanę na co z oburzeniem zareagował Salāh-Dīn, który chciał zadośćuczynienia finansowego. Gwidun zignorował te żądania. Reginald zwodował kilka galer, które obsadził swoimi ludźmi i zaczął zajmować się piractwem, atakował nawet pielgrzymów. Salāh-Dīn wypowiedział Krzyżowcom wojnę. W 1187 r. Krzyżowcy zebrali ok. 20 tys. Żołnierzy, porównywalne wojsko zgromadził Salāh-Dīn. Muzułmanie ruszyli przeciwko Tyberiadzie (miasto Krzyżowców). Frankowie rzucili się na odsiecz miastu i w wyniku wojny manewrowej Krzyżowcy znaleźli się w kotlinie nieopodal miejscowości Hittīn, gdzie nie mieli jedzenia ani picia. Doszło tam do bitwy, którą wygrali z druzgocącą przewagą muzułmanie. Gwidun i Reginald dostali się do niewoli. Salāh-Dīn kazał wymordować wszystkich wziętych do niewoli żołnierzy a Gwiduna uwolnił po uzyskaniu jego słowa, że zapłaci za siebie okup i nigdy już nie wystąpi przeciwko Salāh-Dīnowi. Reginald zginął a Gwidun stanął na czele resztek wojsk nie bacząc na dane słowo.
Salāh-Dīn wyznaczył wszystkim mieszkańcom Jerozolimy okupy za siebie, najbiedniejszym ostatecznie podarował. Krzyżowcy skoncentrowali się w Antiochii, Trypolisie i Tyrze.
Tyr broniony bohatersko przez Konrada z Montferrat przetrwał dzięki temu, że zorganizowano tam spory garnizon.
Na apel papieża trzej najpotężniejsi władcy - królowie Anglii i Francji oraz cesarz Niemiec - złożyli śluby krucjatowe.
Trzecia krucjata miała miejsce w latach 1189 - 1192 r. Ze strony angielskiej wojska poprowadził Ryszard Lwie Serce, ze strony Francji król Filip II August, a ze strony Niemiec Fryderyk I Barbarossa. Władcy obrali różne drogi - rycerze francuscy i angielscy wybrali drogę morską. Lądując na terenie Ziemi Św. od razu zaczęli oblężenie miasta Akka. Fryderyk I Barbarossa wybrał drogę lądową, ale po drodze utopił się i jego wojska zawróciły.
Oblężenie Akki wyglądało tak: Ryszard oblegał Akkę a Ryszarda Salāh-Dīn. Miasto poddało się, nałożono na mieszkańców olbrzymią kontrybucję, ostatecznie udało się odbić całe nadbrzeże. Ryszard odstąpił od zdobywania Jerozolimy, za to uzyskał od Salāh-Dīna prawo dostępu pielgrzymów do miejsc dla nich świętych. W czasie oblężenia Ryszard śmiertelnie obraził księcia austriackiego Leopolda i kiedy wracał przez Europę został przez niego pochwycony a Anglia musiała zapłacić za niego potężny okup.
Krzyżowcy założyli państwo ze stolica w Akce. Po śmierci Salāh-Dīna odzyskali dużą cześć swoich ziem. W tym czasie potomkowie Salāh-Dīna toczyli ze sobą ciągłe walki.
W 1229 r. Fryderyk Mochenstauf poprzez małżeństwo został królem i w wyniku negocjacji odzyskał Jerozolimę (w czasach panowania sułtana Al-Kāmila). Warunkiem przejęcia miasta było pozostawienie go nieufortyfikowanym.
W 1244 r. zmienił się kierunek ruchu krucjatowego. W latach 1219 - 1221 Krzyżowcy próbowali desantem zdobyć Egipt, ale ostatecznie ponieśli klęskę. W 1249 r. pod wodzą króla Ludwika Św. powtórnie zaatakowali Egipt, zajęli wtedy Damiettę. Jednak z powodu wylewu Nilu dostali się do niewoli, zostali uwolnieni w zamian za okup i zwrot miasta.
Na przełomie roku 1249/1250 upadł sułtanat Ajubidów w Egipcie i nastała epoka Mameluków (niewolnicy tureccy importowani na potrzeby armii, którzy zbuntowali się i wybrali własnego sułtana).
Zbiegło się to w czasie z narastającym na wschodzie zagrożeniem mongolskim.
W 1258 r. potężna armia mongolska pod dowództwem Hułagu pustoszy Irak i podchodzi pod Bagdad. Hułagu poleca zabić ostatniego Kalifa abbasydzkiego, co ostatecznie kładzie kres dynastii Abbasydów. Wkrótce Hułag wraca do Mongolii aby uczestniczyć w wyborze nowego Chana. W miedzyczasie jednak wysyła siły w celu podboju Syrii. W ich ręce dostaje się północna Syria - Aleppo, Damaszek. Krzyżowcy przyłączają się do Mongołów. Status chrześcijan znacznie się podnosi. Jedyną siłą, która może ich powstrzymać są Mamelucy. W 1260 r. siły mameluckie pod dowództwem sułtana Qutuza i jego zastępcy `Ayn Gālūta wybiją się na czołowa pozycję na Bliskim Wschodzie - zajmują Syrię, Egipt, al-Hiğāz. Tym samym rozpoczął się okres dominacji mameluckiej, który położył kres wzrostowi potęgi osmańskiej.
Kiedy Qutuz stracił życie na tron wstąpił Az-Zahir, który postawił sobie dwa cele - zniszczyć Krzyżowców i Assasynów. Rozpoczął coroczne wyprawy przeciwko Krzyżowcom, w 1268 r. zdobył Antiochię (po czym całkowicie ją zniszczył).
W 1271 r. poddała się twierdza Hish Al-Akrād. Ostateczny cios Krzyżowcom zadali sułtan Qalāwun (panował do 1290 r.) i jego syn Al-Ašraf doprowadzili do tego, że w rękach Krzyżowców pozostała jedynie Akka - zdobyta w 1291 r. przez syna sułtana.
2