URAZY ZĘBOWO - ZĘBODOŁOWE.
Rodzaje urazów zębów:
Zwichnięcia,
Złamania,
Wybicia,
Urazy zębów obserwuje się w każdym wieku, najczęściej jednak u dzieci 7 - 9 letnich, ze względu na dużą aktywność ruchową i mniejszy nadzór dorosłych.
Przyczyny urazów u dorosłych:
Bezpośredni uraz mechaniczny,
Przeniesiony uraz mechaniczny np.: uderzenie w podbródek,
Czynniki jatrogenne (podczas zabiegów chirurgicznych w jamie ustnej),
Przyczyny urazów u dzieci:
Upadki na twarde podłoże np. z huśtawki,
Przyczyny urazów u starszych dzieci:
Wypadki komunikacyjne,
Wszelkiego rodzaju gry sportowe,
Narażenie zębów na uraz jest tym większe im bardziej są wysunięte do przodu.
Diagnostyka - badanie kliniczne:
Zewnętrzne urazy tkanek miękkich,
Wewnątrz ustne urazy tkanek miękkich,
Złamania szczęk i wyrostków zębodołowych,
Badanie koron i wypadniętych wypełnień,
Przemieszczenia zębów,
Ruchomość zębów,
Opukiwanie zębów,
Badanie miazgi,
Diagnostyka i badanie radiologiczne:
Złamania korzeni zębów,
Stopień wtłoczenia lub wybicia,
Istniejące wcześniej zmiany okołowierzchołkowe,
Stopień rozwoju korzenia,
Wielkość komory miazgi i kanału zębowego,
Złamanie kości szczęki,
Fragmenty zębów lub innych ciał obcych w tkankach miękkich,
Podział zwichnięć zębów:
Bez przemieszczenia - nadmiernie ruchomy ale ustawiony,
Z przemieszczeniem - wysunięty lub wtłoczony do zębodołu, wychylony np. dojęzykowo,
Całkowite zwichnięcie - wyważony ale utrzymuje się
Wybicie z zębodołu - zębodół pusty, ząb poza jamą ustną,
Podział złamań:
W obrębie korony,
Pęknięcie szkliwa,
Odłamanie szkliwa bez uszkodzenia zębiny,
Złamanie korony w obrębie zębiny,
Złamanie korony z obnażeniem miazgi,
Z uszkodzeniem miazgi aż do jej obumarcia,
W obrębie szyjki zęba,
Wzdłuż długiej osi zęba,
Złamania w obrębie korzenia:
Poprzeczne:
W 1/3 przywierzchołkowej części korzenia,
W połowie długości korzenia,
W 1/3 przykoronowej części korzenia,
Skośne:
W przywierzchołkowej części korzenia,
W przykoronowej części korzenia,
Czyste postaci złamań są rzadkie, najczęściej mamy do czynienia z kilkoma uszkodzeniami równocześnie, łącznie ze złamaniem szczęki bądź żuchwy.
Leczenie zwichnięć i złamań zębów mlecznych.
Zdania podzielone:
Usuwać - większość,
Unieruchamiać - mniejszość,
Leczenie w przypadku wbicia:
Nie ingerować - większość,
Inni twierdzą, iż rozrywają one zębodoły i należy je usuwać,
Jeśli występują wątpliwości czy ząb jest wbity czy złamany to należy wykonać zdjęcie RTG, lub porównać wygląd korony z zębami sąsiadującymi lub z drugą stroną
Leczenie przez unieruchomienie za pomocą szyny akrylowej lub nazębnej drucianej (zwichnięcia lub złamania wewnątrz zębodołowe)
Powikłania:
Zaburzenia rozwoju zębów stałych,
Hipoplazja szkliwa,
Zniekształcenia korony lub korzenia,
Metaplazja komórek miazgi,
Obliteracja komory lub kanału,
Przedwczesna lub opóźniona mineralizacja części wierzchołkowej korzenia,
Opóźnione wyrzynanie,
Nieprawidłowe ustawienie w łuku zębowym,
Leczenie złamań i zwichnięć zębów stałych:
Ma na celu zachowanie żywotności zęba,
Prawidłowy dalszy rozwój zęba,
Nie leczone prowadzi do przeszkód w rozwoju narządu żucia,
Większość twierdzi, iż miazgę należy pozostawić, umieścić ząb w zębodole i unieruchomić. Nawet wybity ząb należy przemyć solą fizjologiczną i wprowadzić ponownie bez opracowania i czekać na wygojenie.
Unieruchomienie:
Szyny druciane umocowane stalowym drutem 0,4 - 0,5 mm,
Szyny ligaturowe,
Szyny akrylowe,
Wiązania nazębne,
Płytki nazębne,
Czas unieruchomienia zwichniętych zębów wynosi 2 - 4 tygodni.
Złamania zębów w obrębie korony:
W obrębie samego szkliwa,
W obrębie zębiny bez obnażenia miazgi,
Z obnażeniem miazgi,
Wewnątrz zębodołowe złamania zębów
Z przemieszczeniem,
Bez przemieszczenia,
Leczenie zależy od wyniku badania radiologicznego
Wielkość szczeliny,
Jej lokalizacja,
Jej kierunek,
Rokowanie zależy od:
Czasu podjęcia leczenia,
Przebiegu złamania,
Kierunku złamania,
Szerokości szczeliny,
Wieku pacjenta i stanu jego uzębienia,
Żywotność miazgi zależy od:
Szerokości szczeliny,
Możliwości zakażenia (im bliżej wierzchołka tym lepiej),
Dużą rolę w gojeniu odgrywa nazębna - (metaplazja, wytwarza wiązki włókien więzadłowych, odkłada nowe warstwy cementu i tkanki kostnej.
U dzieci w części przywierzchołkowej - bez leczenia - dieta mało gryzienia dużo kalorii.
Złamania wyższe unieruchomić,
Złamania wyrostka zębodołowego:
Zależą od siły urazu,
Kierunku działania siły,
Leczenie:
Oczyścić ranę,
Usunąć ciała obce i resztki zębów,
Sprawdzić stan zębów i zębodołów,
Nie nadające się do leczenia usunąć,
Ze zgorzelinową miazgą usunąć,
Nastawić odłam,
Unieruchomić,
Zaopatrzyć rany tkanek miękkich,
Rokowanie:
Dobre,
Błędem jest usuwanie wyrostka zębodołowego,
1