PAUL VALERY 1871-1945 POECI FRANCJI
Uchodził za oficjalnego poetę Francji. Dokonanie przez niego wyboru bycia poetą nie było do końca jasne. Studiował prawo, marzył by być marynarzem. Opublikował dwa genialne eseje: „Wstęp do metody Leonarda da Vinci” i „Wieczór z panem Teste” Po opublikowaniu tych dwóch esejów pochłonęła go matematyka. W 1922 r „Gusła” ( w tym tomie poglądy i koncepcje wykłada za pomocą mitów symboli i alegorii.), a w 1929 „Poezje” które wieńczą całość jego twórczości poetyckiej. Jego poezja wywodziła się z 3 źródeł: 1. Klasycyzm fr. (Racine): z niego bierze poprawność językową, kunszt, muzyczność i retoryczną ciągłość frazy 2. Symbolizm: aluzje, sugestie, wieloznaczność, podmiot jest słaby i wątły 3) Mallarme: nowatorstwo indywidualne, próba indywidualnego odkrycia prawdy. Jego utwory są wieloznaczne i rozbudowane. Poemat „Młoda Parka”1917-poemat złożony z 11 części: nimfa i dziewczyna opętana miłością, zawiera elementy autob. Z wierszy: „Palma” - oda, wizja drzewa na skraju Sahary powołanego siłą wyobraźni oraz pochwała mędrca który drzewo wykreował. „Do Platana” poemat o drzewie ale też siłaczu, który wspina się pod niebo aby zobaczyć oblicze Boga. Wpływy klasycyzmu są widoczne we frazowaniu. Valery wybiera charakterystyczne gatunki literackie, przywołuje motywy mitologiczne. W „Cmentarzu morskim” rozmyślania nad bytem i stworzeniem. Ma charakter metafizycznych rozterek: „wiedzą jest prawdziwość znaczeń” . Jest to poezja utrzymana w tonie tradycyjnym
MAX JACOB 1846-1944
fr malarz, poeta, krytyk. Pochodził z rodziny żydowskiej. należy do czołówki największych poetów francuskiej cyganerii artystycznej okresu międzywojennego. Jego poezja ma metafizyczny, transcendentalny charakter. W 1914 po dwukrotnym objawieniu Chrystusa (1 zobaczył głowę na ścianie, 2 - całą postać na ekranie w kinie) zdecydował się na przyjęcie chrztu. Reprezentował typ dandysa, zdobywał salony artystyczne, miał wszechstronne zainteresowania sztuką, twierdził jednak, że nie można służyć dwóm muzom jednocześnie i dlatego zdecydował się wybrać jedną. W Paryżu spotyka się z Picassem i Apollinaire`m . Wydaje dwa tomy poetyckie: „Brat Matourelle” i „Burleski brata Matourella” zapewniają mu popularność ale dopiero kolejny tom zapewaniają mu prawdziwe miejsce w lit: „Kubek do kości” (nawiązanie do „Rzutu kości” Mallarmego)- zbiór poematów prozą w którego formie następuje rozluźnienie klasycznego wiersza francuskiego. Jego poematy są odbiciem współczesności (kinematograf), zawierają elementy powieści sensacyjnych, ukazują schyłek epoki. W niektórych np z 1909 przewiduje I WŚ (przewiduje śmierć Apollinaire`a od kuli na froncie)- charakter proroczy. W obrazach poematów można dostrzec obsesję piekła i grozę zimnego okrucieństwa, psychologię głębi. Zmierzają do zamknięcia w formie anegdoty. Obsesja grzechu zła, piekła, poczucia obcości znajdowała uzasadnienie w biografii Jacoba który był żydem, homoseksualistą- a zamordowany został w hitlerowskim obozie w Drancy. Jacob różnił się od modernistycz. pisarzy rezygnacją z patosu, wprowadzeniem kolokwializmów, wizji o charakt. onirycznym. Poematy są świadomie komponowane ale są też budowane na zasadzie przypadku. Jego tom poetycki „Laboratorium centralne” zawiera dość sporą rozpiętość form poetyckich (od powagi do dadaistycznej koncepcji). Jacob był niewątpliwie kubistą - wtedy gdy preferował fragm. drobnomieszczańskiego życia w poezji i przeciążał wiersze erudycją. W okolicach 1925 roku kiedy fala awangardowa nachylała się ku końcowi przechodzi ku mistyce. W jego poezję wkrada się Pascalowski niepokój a także smutek i rozterki starca.
JULES SUPERVIELLE 1884-1960
urodził się w Urugwaju. Wcześnie stracił oboje rodziców. Jego doświadczenia biograficzne staną się kluczowym tematem jego twórczości. Pojęcie śmierci to centralne zagadnienie. Pies i koń to symbole smierci. Cierpienie jest u niego wszechobecne, jest wpisane niejako w istnienie. Pojawiają się w jego utworach elementy, które ewidentnie służą do zadawania cierpienia. Był poetą rozwijającym się niezależnie od innych artystów, poza szkołami- był niebanalnym indywidualistą. „W przestrzeni i w czasie” : ubolewanie nad niemożnością stworzenia mostu w czasoprzestrzeni, obrazy Urugwaju i Ameryki.
HENRI MICHAUX 1899-1984
Urodził się w belgijskiej miejscowości Namur. Michaux uchodzi za niestrudzonego badacza ludzkiego wnętrza, skoncentrowany na własnym „ja” oraz wszelkich doznaniach dotyczących umysłu i ducha. Doznania te mają zwykle charakter negatywny, pełno tu bólu i cierpienia. Twórczość Michaux naszpikowana jest makabrycznymi obrazami, pełnymi mrocznym labiryntów, potworów czy przerażających dźwięków. Pokrewny surrealistom, choć nigdy oficjalnie nie został członkiem tego ruchu artystycznego, stworzył oryginalną formę prozy poetyckiej, stojącej na straży własnej indywidualności i autentyczności.
Inspirowany twórczością poetów wyklętych, przede wszystkim Lautreamonta którego uznał za swojego ojca chrzestnego, Rimbaud czy Charlesa Baudelaire zafascynowany mistyką wchodu i zachodu, malarstwem surrealistów. Teksty Michaux przybierają formę krótkich aforyzmów , pełnych różnego rodzaju przestróg i rad udzielanych w pierwszej osobie. Choć mnóstwo tu fantastycznych, niemal sennych urojeń, nierzadko inspirowanych narkotycznymi halucynacjami, autor dąży do przejrzystego, niemal naukowego opisu własnych „przestrzeni wewnętrznych”. W utworach nie brak również specyficznego, czarnego humoru, balansującego na granicy dobrego smaku. Ekwador - nietypowy dziennik podróży, pełen krótkich, poetyckich opisów ludzi i zwyczajów zaobserwowanych podczas wyprawy do Ameryki Południowej Barbarzyńca w Azji-dzieło zainspirowane wyprawą na Daleki Wschód, wypełnione krótkimi, humorystycznymi komentarzami opisujacymi kulturę i duchowość mieszkańców Azji. Utwór ten ujawnia początki fascynacji autora mistyką i filozofią Indii.
Pasaże - zebrana na przestrzeni 26 lat kompilacja esejów, poematów i innych form literackich na temat malarstwa, muzyki, literatury.
Niejaki Piórko (Un Cerrtaine Plume) - naszpikowana absurdem, groteską i czarnym humorem historia pana Piórko. Tytułowa postać, porte parole autora, to mała, bezbronna istota, człowieczek w meloniku i z laseczką. Pana Piórko notorycznie dotykają najróżniejsze nieszczęścia i tragedie (żona ginąca pod kołami pociągu, proces wytoczony przeciw bohaterowi), mimo to Piórko sprawia wrażenie całkowicie oderwanego od rzeczywistości. Wszystko co dotyczy bohatera dzieje się jakby gdzieś obok.
PROZAICY FRANCUSCY ANDRE GIDE 1869 - 1952
Pisarz francuski. Wychowywany przez matkę. Został wyrzucony ze szkoły za autoerotyzm. Jako młody człowiek zakochał się platonicznie w swojej kuzynce Madleine. Ożenił się z nią za zgodą matki- Trwało to małż. ponad 20 lat, potem rozwód. W 1893 udaje się do Tunezji (potem dla niego staje się rajem w wspomnieniach). Tam zdobywa doświadczenia hetero- i homoseksualne. Wraca do Francji po czym w 1895 jedzie tam znowu. Spotyka się z Oskarem Wildem- aspekt homoseksualny. Tworzy „Traktat o narcyzie”- typ prozy symbolistycznej. „Mokradło”- o egzystencjalnej nudzie, mdła atmosfera. Bohaterem jest pisarz, powieść o pisaniu. W 1897 „Pokarmy ziemskie”- zwrot ku pitagorejskiemu panteizmowi. Podążanie za własnym „ja”. korzystanie z wolności. 1909- „Ciasna brama” powieść inspirowana miłością do kuzynki. Utwór jest transpozycją doświadczeń biograficznych. Od niej zaczyna się liczyć Gide w życiu lit. Francji. W tym roku też zakłada z przyjaciółmi pismo „La Novelle Revue Francais”- jest aż do dziś. W 1914 wydaje pow. „Lochy Watykanu”- o synie utrzymanki Lafcadio, którego wychowuje 5 wujów. Wyrasta na niezależnego i wolnego człowieka. Udowadnia to czyniąc „czyny bezzasadne”- actes gratuits. Czyn pozytywny: ratuje w pożarze 2 dzieci; negatywny: wyrzuca przez okno pociągu nowo poznanego pasażera. Lafcadio to trochę taki Raskolnikow. Gide przez tą powieść uważany był za deprawatora młodzieży. W 1918 Gide rozstaje się z ,kuzynką, bo zaangażował się w związek homoseks. 1925-26 podróż do Konga i Czadu- przywozi reportaż gdzie piętnuje wyzysk ludności przez kolonizatorów. Fascynuje się Związkiem radzieckim ale to mu mija. W 1936 zaproszony przez Stalina- G. ma wrażenie ma negatywne. Z wojny wychodzi nie splamiony kolaboracją. Nagroda nobla 1947. W swojej twórczości wyrażał skrajny indywidualizm i odrzucenie tradycyjnych norm moralnych. Gide był intelektualistą, wypowiadał się w sprawach ważnych dla opinii publicznej. poruszał problem hipokryzji obyczajowej. Chciał przełamać zakazy w sprawach seksualnych. W 1925 powieść „Fałszerze”. przewrotnie opatrzona podtytułem “powieść”. Utwór stanowi próbę określenia na nowo granic gatunku. Bohater, Edward, jest prozaikiem i nosi się z zamiarem napisania powieści. Ma już tytuł - Fałszerze, jednak wciąż rozmyśla nad tematem. Podczas gdy Edward duma nad ideą “czystej powieści”, w rzeczywistości jej nie pisząc, Gide przedstawia świat trójki młodzieńców: Bernarda Profitendieu oraz Wincenta i Oliwiera Molinier, którzy po wyzwoleniu się z więzów rodzinnych smakują życie, doświadczając na sobie uroków i cierpień miłości oraz zakazanych rozrywek. Dzięki opowieściom Oliwiera, swojego bratanka, Edward w pewnym stopniu uczestniczy w przygodach trójki przyjaciół. Wątek miłosny pojawia się w powieści za sprawą Laury Douviers, której miłość do Edwarda nie przeszkadza uwodzić Bernarda i romansować z Wincentym. Powieść w planie zdarzeń opowiada o fałszerzach monet, ale to powieść o uniwersalnych postawach ludzkich. Wszyscy ludzie są fałszerzami- pesymistyczny bilans epoki, rozpad osobowości. Pozytywny wyjątek to Bernard, opuszcza dom, staje się kochankiem pisarza Edwarda ale to pod jego wpływem potem zdaje maturę i powraca do społeczeństwa. Narrator jest świadomy kreowania rzeczywistości. Konstrukcja powieści przypomina strukturę fugi- są nawracające motywy. Nowym w powieści był pomysł wprowadzenia dziennika. Szczególny jest brak związku między niektórymi postaciami w pow. pojawiają się rożne wątki, później niekontynuowane. Boh. zaskakują swoim zachowaniem. Ostatnim dramatem Gide`a jest „Tezeusz”.
LOUIS FERDINAND CELINE 1894-1961
Autor powieści „Podróż do kresu nocy”- o niesprawiedliwości, myśl pacyfistyczna, przeciwko mechanizacji życia na wzór amerykański; kolonizacji. Wprowadził do powieści języki środowiskowe, brutalizacja języka, neologizmy. Po wojnie jego recepcja w Polsce zatrzymała się. W czasie wojny sprzymierzył się z rządem Vichy, uciekał potem do Niemiec, i aż do 47 przebywał w więzieniu. Zakazano go publikować we Francji, u nas do `89.brutalnym i groteskowym opisem współczesności - do dziś wywierającą wpływ na prozę światową. „Podróż” jest utworem nowatorskim w stylu - Céline wprowadza do literatury język mówiony, potoczny, nie stroni od wulgaryzmów i obsceniczności. Pisarz rezygnuje z obiektywizmu, epatuje brutalną szczerością i przytłacza pesymizmem, sarkastycznym buntem przeciw rzeczywistości. W jego ujęciu życie jest niekończącym się koszmarem na pograniczu snu i jawy. „Podróż do kresu nocy” jest powszechnie uznawana za najwybitniejsze dzieło pisarza, kolejne jego utwory („Śmierć na kredyt” czy „Z zamku dozamku”) nie są uważane za aż tak udane.
ANDRE MALRAUX 1901-1976Po powrocie do Francji opublikował swoje pierwsze powieści. Na początku lat 30 był już znanym i cenionym pisarzem. W 1933 zdobył nagrodę Goncourtów za książkę Dola człowiecza (1933). Akcja powieści rozgrywa się w `27 w ogarniętym wojną domową Szanghaju. Boh: Chińczyk, Japończyk i Rosjanin- komuniści; walczą z kapitalizmem, chcą się sprawdzić, ale są to boh. odpolityzowani. Działał w międzynarodowym ruchu antyfaszystowskim. Napisał wstrząsającą książkę o obozach koncentracyjnych (Czas Pogardy). Walczył w wojnie dom w Hiszpanii był współorganizatorem republikańskiego lotnictwa. Na podstawie własnych przeżyć w Hiszpanii napisał kolejną powieść, zatytułowaną Nadzieja.
FRANCOIS MAURIAC 1885-1970 pisarz fr zaliczany do największych pisarzy katolickich XX wieku. W czasie I WŚ przerwał pisanie, służąc na Balkanach szpitalu Czerw. Krzyża. W 1922 r. opublikował (Pocałunek trędowatego), który przyniósł mu szerokie uznanie. Potem zasłynął jako autor prozy psychologicznej. Pisał o konfliktach między ludzką namiętnością a etyką i wiarą, m.in. w powieściach "Pustynia miłości" 1925 "Kłębowisko żmij" 1932 "Faryzeuszka" i "Jagnię". Dostał Nobla w 1952 a w 1958 Wielki Krzyż Legii Honorowej.
ERNST JUNGER 1895-1998 NIEMCY Zarzucane mu jest gloryfikowanie wojny i przemocy, niektórzy bliskie związki z nazistami i chorobliwy antysemityzm. Z pewnością prawdą jest, że Ernst Jünger uważał się za niemieckiego nacjonalistę, ale nacjonalizm pojmował we własny, autonomiczny sposób. Wydaje się jednak, że z tą ideologią ostatecznie pożegnał się publikacją powieści „Na marmurowych skałach”, która ostrzegała przed konsekwencjami nazizmu i ściągnęła na głowę autora niełaskę.