KAZANIE ŚWIĘTOKRZYSKIE

• zbiór sześciu kazań zachowanych w rękopisie pochodzącym z poł. XIV w.; zapis ten jest kopią oryginału z końca XII lub z pocz. XIV w., na co wskazują cechy językowe tekstu niespotykane w innych przekazach XIV-wiecznej polszczyzny

• Kazania odnaleziono dopiero w końcu XIX w. w postaci pasków wzmacniających oprawę księgi łac. będącej niegdyś własnością biblioteki klasztoru św. Krzyża na Łysej Górze nazwa

• są najdawniejszym znanym nam polskim zabytkiem literackim

• wcześniej - Bulla gnieźnieńska (1136) - pojedyncze słowa polskie, Księga henrykowska (1270) - pierwszy polski tekst ciągły (jedno zdanie)

• Kazania umożliwiają pełniejsze poznanie staropolszczyzny, a głównie kultury literackiej epoki

• kazanie - gatunek wypowiedzi pouczającej i perswazyjnej (przekonywającej), regulowany określonymi normami

• sztuka tworzenia i wygłaszania kazań doprowadziła do wykształcenia rozmaitych form wypowiedzi i środków artystycznych, np.:

• rymy wewnętrzne

• 3-członowe podziały

• konstrukcje składniowe

• staranny dobór odcieni znaczeniowych

rzutowało to na dalszy rozwój języka i literatury

• powstawały (głównie od XIV/XV w.) zbiory kazań łac. oraz w językach narodowych, np. Kazania gnieźnieńskie (10 kazań polskich obok 103 łacińskich)

---